Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 20, 17 May 1901 — Page 3

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Marsha Gante
This work is dedicated to:  No ku'u mo'opuna.

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, MEI 17, 1901

3

HOOLAHA KUMAU.

 

Ka (@) Alahao ame Aina o Oahu

 

Mahope aku o Ianuari 1, 1901.

 

Manawa Holo

 

(@)

Metropolitan Meat Co

(Hui Kuai Pipi Metropolitan.)

 

G. J. WALLER

(@)

 

Mookuauhau Elua

 

HAWAII

 

        O keia opio Akua a kakou i ike ae ia, o Lauli'a no ia, o ka muli kapu o Hiiaka i ka Poli o Pele, ma ka welau o ka lauoho o Haumea kona puka ana mai, i imi mai o Lauli'a i kona mau hanau mua i Hawaii nei, ia Pele, Kapo, Kihawahine. Hiiaka i ka Poli o Pele, ia lakou Akua no a pau loa, nona keia pule aku malolo, pule hula a na kumu hula le'ale'a me na le'ale'a e a'e o ke au pouliuli.

        O Lauli'a ke alii nana i hele mai ka lani.

        Nana i hele ke kahikihiki o ka malama.

        Na-na ia ae ka Haka o Lauli'a.

        Muli kapu o Hiiaka i ka poli o Pele.

        O Hiiaka ke-na i ka pua enaena

        Kapu ai ka ula o ke ahi o Hiiaka.

        O Hiiaka i ka Ili Lau Mania.

        O Hiiaka i ka Pua o Koale.

        O Hiiaka i ka Pua o ka Mamane.

        O Hiiaka i ka liko o ke au lii.

        O ka o-o a Hiiaka.

        Hoi ae Haka noho i ka Lae.

        O Hiiaka i ka Lae Loa.

        O Hiiaka i ka lae Poko.

        O Hiiaka i ka Lae o Leleiwi.

        Ka Punohu o Hiiaka.

        Ke koko o Hiiaka.

        Ka Pae noho o Hiiaka.

        O Hiiaka wawahi lani.

        O Hiiaka i ke aowa lani.

        Ka aui ana a Hiiaka.

        Owai kela Wahine.

        O Kapo Wahine.

        Owai ae hoi keia.

        O Pele wawahi Aina o ka Moku.

        Owai aku oi keia.

        O Lono ka mea iaia ke Ahi.

        wai iho hoi ia.

        O Kapoulakinau he 'lii.

        He me-e ua Kapo o oukou.

        Noho ana Kapo i ka uluwehiwehi.

        Ku ana i Mahoe ia ia.

        O Hai ku i maunaloa.

        Aola mai ka ua lanauia.

        Eia ka ula la he ula-leo.

        He moha'i na'u ia oe.

        E Kapo ula alii kiekie.

        Haa-haa, ka la o ka la e ike.

        Ianei he ike ku e ike lono.

        He ike Puawahiwa ka ike.

        Ake kua-e au-we.

        Kuu Akua e-a.

        Na Kamakauahi keia pule, kekahi o na kahuna pele e noho ana i ka Pu'euhi iuka o Laa, aia na kahu pele ma ia kahua kahi i hoomana ai i na Akua ahi, elike me ke ano mau o na Akualehulehu, aia lahui e pule ai, ina Akua liilii ano ole, (elike no me ke au hou nei o kakou ka makemake ole i ka hoomanamana, pela (@) lahui Hooulu kanaka, he hookae loa lakou ia ano Akua.)

        E huli iho ko kakou a nana i na 'lii opio, pehea aku nei la laua, ae, eia no ke hoekepue ae la i hakalia laua i ka hooni ia aku, ke naue no ia o na huila o lalo, na ike ia o Uukani me Makahi nui oia, ua makaukau laua i ka laua mau oihana pakahi.

        Ua ike maopopo ia na na lii opio no ka noeau a me ka hoopono, ua olelo ae na kahuna alii Hooulu lahui e hoohui ia na'lii opio i mau pili wahine na laua ua hui ae la no hoi o Uukanipo me kona mua iho no me Keakoieie ke alii Hooulu lahui, ua hui ae la no hoi laua me Kekukapuali kona kaikuahine Haku.

        Ua hui keia mau alii iloko o na la kanikoo o ko laua mau Makua alii, me ke anoano e ehia o ka inoa maikai maluna o lakou pakahi, me ke kokua ana mai o kane me Kanaloa ke aliipookapuhunaikeaouli, ina pohaku Hekili ku'ilua lapa ka uila, ua ka Ua kahe ka wai, he he ana mai ia o ke Akua ia lakou, e mau alii oiaio.

        Ua hoouna mua o Meamea i na elele helu lahui ma na mokupuni apau, no ke kokoke aku i ka manawa hope loa o na alii e lemakule, ua pau'e hoi i ka helu ia na makaainana.

        I ka hoomaha ana iho o ka huli lahui a Meamea me Kalaunuiohua, aia oi he mea lele no kahauli i ke ku'i ku'i lua ana mai o ke kani o ka pahu alii o Pakaalana, me ka Nioalii o Laumea na pahu kapu elua i olelo ia ai e eia na lahui kanaka, aole e pai ia e ka lima kanaka, o Kepoohunaikeaouli wale no, o ke Akua Hooulu lahui, no ka mea he pahu Hooulu lahui la.

        Eia ka no Meamea no keia pahu e kani lima kanaka ole nei, ua oili palanehe aku la ka uhane o Meamea ke alii kahuna hooulu lahui i ka ekolu haneri makahiki o ke ola ana, oili pulelo aku ia no hoi ke ahi lele a ka maile ia Kalaunuiohua, hookahi ko laua nalo nalo like ana, i ka ekolu Haneri makahiki no hoi o ke ola ana, nalo laua pau ko laua mau ioa alii.

 

MOKUNA XLIV.

UUKANIPO KE ALII O MAKAHINUIAOLA KE ALII KAHUNA HOOULU LAHUI O KAUHILANI KE KILO HOKU.

 

        Uukanipo ke alii mana nui e noho ma ke poo o kona lahui kanaka o Hawaii, me kona alii kahuna hooulu lahui o Makahinuiaola, me ko laua kilokilo Hoku o Kauhilaniialii, o lakou na'lii e walu mahope mai o ka luku ia ana o keia lahui e na Holaniku, o Kaikooaliiokamoku ka alihikaua nui o ia lahui i luku ai i keia lahui.

        Eia na alii ke oi pono iho la maluna o ko lako noho alii me ko lakou ike pakahi ua olelo ae no o Makahinuiaola ke'lii kahuna hooulu lajui i ko laua alii kahuna kilokilo lani ia kauhilani, e hoonohonoho Hoku kaua, i mea e paa naau ai i na mamo hope loa a kakou.

        Ua ike no ke alii kahuna, he mea maikai no ia i ko laua hoonohonoho pono ana i maopopo i na hanauna hope aku ua lawe ae la laua a hoonohonoho palua ae la i na Hoku apau e ikeia kela mamo keia mamo lahui kilokolo i ke'a no o ka Inoa o na Hoku alii me na Hoku lahui.

        O keia kekahi o na Hoku a ka lahui kilokilo lani e nana ae ai, e hiki no i keia mau Hoku ke hoike mai i na ouli o ka manawa, me ka maopopo loa o na mahina ino me na'kaula kilokilo me na kahuna hooula lahui me ka Pololei loa, he maopopo loa ke au o ka manawa ia lakou.

        I ke au e noho alii ana o W. O. Lunalilo ka Moi a ka lahui i koho ai i makua no kona mau makaainana e (@) no ke kahuna Hooulu lahui ke kilokilo naana (@) hoike pololei Ben. K. Namakaokeahi.

        I ka makahiki o ka Moi W. O. Lunalilo i make ai ua iho o Ben. K. Namakaokeahi i ka nalowale loa ana o ke kahi Hoku alii o Palehilani kona Inoa ka Hoku no ia a na kilo Hoole i hale (@) mai nei ehuli, aole i loaa ua ikeia ae nei ka Hoku nalowale e Ben K. Namakaokeahi, i ka po o ka la 11 o Feberuari, he 26 makahiki o ka nalowale ana o Palohilani.

        Ua olelo ae no ke kaula Ben K. Namakaokeahi, no ka hoi hou ana mai o ke Aupuni i ka lahui me ka ike mai no o na Akua. Kane Kanaloa, Kepookapuhunaikeaouli, a oia hou ka lahui.)

        O Palohilani ke Kupunakane no ia o Kapalohilani mua no ia i hoike ia ma keia helu i haia aku ia mahople, o Palohilani makapo, ia maka nana ia ana, ua like wale no na Hoku.

        E no na alii ke a'o nei i na oihana a lakou, i mea e hoohaule ole ai i ka lahui i na ike lehulehu, ua ohohia na makaainana ma na mea ike e pono ai ka noho ana. Pela no koi na makaainana Wahine ke hoikeike nei lakou ma ka ike i a'o ia mai e na makuahine aole lakou e moloa he pono like no no ke kane me na keiki.

        O ke alii no nae ka oi i ke a'o i kana oihana, no ka pono noho alii, o Makahinuiola no noi a'o no i kana oihana i kona ohana alii kahuna hooulu lahui, ke wai nohia wale no ia mau mea i na papa alii elua, me ka eleu no hoi na papa alii opio i ke a'o ana i ka oihana a ko akou mau makua.

        O na kahuna a'o papa laau lapaau no hoi. Papa haha eia no lakou ke hoomakaukau nei no ka lakou oihana hoola no no lahui na waliwali pela na kahuna kilokilo kuhikuhipuuone. Kakaole, ke lolii a a'o no hoi i ka lakou mau keiki kane me na kaikamahine, ua maka'u like lakou i na ike apau.

        A'o no hoi na makaainana i ka lakou mau keiki kane i ka mahia'i me na hana apau e pono ai ka noho ana Kane a wahine, pela no hoi na makuahine, a'o no i na kaikamahine ma ka lakou oihana o kela mea keia mea i na wahi a pau a puni ka Aina.

        Ike iho ne na'lii o Uukanipo Makahinuaola kauhilani i ka holopono o ka lakou mau Hana i hoolala ai, ua hapai ae la lakou i kekahi papa aina nui, apuni ka aina, elima anahulu e a'i ai, ua like ia me hookahi malama e luku e hoomaha ai ka lahui.

        Ua olelo ae o Kauhilani ke kilokilo Hawaii e hana ia na le'ale'a a pau e na makaainana me na alii, aole kapu alii, ole kapu Akua aole e'a ke'a i ka maka luhi, o na alii me na makaainana he ole loa no na ke pau na la i hoonoa ia ai.

        Aia he hewa loihi loa, ua ikeia aku ia na Ipuka paia lani ua wehe ia mai la e ka poe no na ia kuleana, Kane Kanaloa Kealiipaakapuhunaikeaouli, i keia aku la na Hoku alii ua hoopuni ia e na Hoku mawaho ae o na Hoku alii elua, eia ka he popo uila.

        Ke nana nei na kilokilo Hoku k'ui ku'i koke mai la ka Hekili, owaka ka uila ua ka ua kahe ka wai pouli ka lewa hoike mai na hoailona alii nui ma ka po mai aole no iliuliu, ua oili mai la o kuaola mailoko mai o ka puhaka mai o Kekukapualii, o ke kanakolu kumamakahi o kekukapualii me Makahinuaola ke alii kahuna.

        Ua pulelo mai la no hoi o Papi o mai ka puhaka laahia mai o kona makuahine o Keaukoieie, i ke kanakolu o ka laua mau hapuu alii me Uukanipo o ka ua lilo mai la ka hanai ana o na alii opio, a papio me Kualoa i ka lahui kahuna hooulu lahui.

        (He Rula mau no ia i na lahui apau a kakou e ike nei.)

        Eia na lani alii a ia lahui ke hanai kukapu ia nei e Keliikumoku ka mua iho no o ke alii opio o Kualoa me Kawahilaionelehua ka Keliikumoku Hanaukama ua maikai no no hanai ia ana o na alii aia no i ko lakou mau kaikuana, ua pa nia paa ia ka laua hanai ia na e ke kapu me ka ihiihi.

        Ua olelo ae no na alii apau ua ola hou o kuauli nei ua loaa na pua alii hou o ka Aina ua Pulama no na alii apau i ke ia mau (@) hou, me Makahinuiaola, o Kauhilani, ua pomaikai ko kakou Aina, ua maikai ka noho ana o na alii hanau o ka Aina me na makaainana.

        Ua komo aku nei o Makahinuiaola iloko o ka Hale kapu Akua e ka hoahoa ai i kona mau alii Akua ia Kane Kanaloa Keliikapuhunaikeaouli, na Akua hooulu lahui, hooulu i na mea e ola ai ka lahui ua hapai ae la o Makahinuiaola he pule hooulu kanaka ma ka inoa o kona mau kupuna mai a loaa mai o Kuaola i hanau ae la.

        O Luanui.

        O Nuunui.

        O Kalamainuu.

        O Hanuuu ka lani.

        O Pa-pa ia i ka Honua.

        O Puaiki.

        O Puanui.

        O Pualoa.

        O Pualoa.

        O Pua poko.

        O Puamea.

        O Meamea.

        O Makahinuiaola.

        O Kualoa.

        O Kalo Lauloa.

        O Kalo Piialii.

        O Kalo hiwa.

        O na Kalo a Kane.

        E kanu ana.

        E ulu ana.

        E lau ana.

        E loa ana.

        E oo ana.

        O ka makini nui e lono.

        E lono i ka lani.

        E lono i ka honua.

        E lono i ka mauna.

        E lono i ka moana.

        E lono i ka po.

        E lono i ke ao.

        E lono i ka ono alii.

        Hooulu ia.

        E ulu mauka heulu ia.

        E ulu maikai he ulu I'a.

        E ulu iwena he ulu (@).

        He ulu kanaka.

        Hooulu i ke kanaka no ka Aina.

        Mai ke kai nei a ke kuahiwi.

        Hoopiha i na alii.

        No ka aina a puni na Moku.

        A maku-e e moku-e Hi-ne.

            ma--ma A ma--ma ua noa.

        I ka hookuu ana o ke kaula i kana pule mana hooulu lahui, ua komo mai la o Uukanipo kona alii, na kuleana o ka Hale kapu Akua, ua hapai hou ae la o Uukanipo me Makahinuiaola i kekahi pule pale, a hooulu lahui me ka maopopo o ko laua mau leo e lohe pono ai ka poe kuli.

        He pule hookani pahu keia ua lohe mai la na alii me na alii kahuna i ke ia pule e kani aku nei iloko o ka pahu, me ka maemae a maikai ka leo o ke komo ana iloko o ka pahu, a na alii e hookani mai nei, he mea, e ke ohohia o na alii me na kahuna i keia pule a lakou.

        Mahope mai o ka noho ana lahui o Uukanipo, me kona alii kahuna me Makahinuiaola o ko laua kahuna kilokilo no o Kauhilani, ma ka maikai no o ka lakou noho ana, aole no o lakou mea nana e hoonaueue, he me'e ka lele o ko lakou hauli me na ohana alii apau i ke alo ana mai o kekahi lau waa nunui a pa nia paa ia mai la ka Moana.

        Ua kuhi hewa mai na Ilamuku nui he waa kaua ua makaukau koke ae la na koa no ka hoouka kaua nui nana pono mai nei o Makahinuiaola a ike, olello ae nei i na alihikaua o laua, aole keia he mau waa kaua o ka Haku no la o oukou o Kapaihilani ke alii nui o Maui, Makuakane no o kakou.

(Aole i pau.)

 

Rudolf Rasenedile

 

Ka U'i Nana i Kaili ka Puuwai o ke Kaikamahine-alii

 

KA MEA HOI I HOOPAAHAO IA MA NA PAIA ANUANU O KA HALEPAHAO O ZENDA.

 

        I ko kakou haalele ana ia Rudol Rasenedile, i kela puka ana aku nei e ku ana oia imua o kekahi mau kanaka ana hoi i manao ai he mau poa, aka, aole keia he mau poa. Ua maopopo ia oe ka inoa o na makamaka i ku mua ai me Rudol, oia no hoi o Konela Sapt ame Fitz, aka, aole i maopopo ka inoa o ke keonimana elua i hele mai ai a ku imua o lakou, ala nei hoi i manao ai he alii poa no lakou, aka, aole ia he mea okoa aku o ke Keiki Alii no ia o Ruritania, ka mea hoi e poni ia aku ana i Moi no Ruritania i ka la apopo. I kona ike ana mai i keia keiki u'i ua komo koke iho la iloko ona ka makemake e hoaikane me ia a e noi hoi iaia e hoi pu me hoaikane me ia a e noi hoi iaia e hoi pu me lakou ma ka hale kuahiwi o kona kaikuaana kahi hoi a lakou e noho hooluolu nei mamua o kona pono ia ana i Moi no Ruritania. Ua nana pono aku ia oia i keia keiki mai luna a hiki i lalo a ua i iho la oia iloko ona aole keia he kanaka mai na poe ilihune mai aka mai ka ohana hanohano mai oia a ke manao nei no hoi au he keiki alii oia no kekahi mau aina kokoke i ko'u nei.

        "E hai mai ia'u e ke keonimana maikai i kou inoa ame kou wahi i hele mai nei a me kou komo loa ana mai nei iloko o kela ululaau, oiai ua kahaha loa ia ko'u noonoo i ka ike ana ia oe ma keia wahi," wahi a ke Keikialii.

        "He mea maa mau ma ko'u aina o na kamaaina ka mea mua e ha'i mai i ko lakou inoa, nolaila, e kala mai oe ia'u a ooe ke hai mua mai i kou inoa," wahi a Rudolf.

        "Ma ko'u aina o ka mea e ninau aku ana i ka inoa o kona hoa ua lilo iaia ka lanakila a o ka ha'i wale mai no ka kona hoa," wahi a ke Keikialii.

        "Ina hoi ha pela e ha'i au o Rudolf Rasenedile ma ko'u aina hanau aka o ka mea kahea mau ia mai ia'u o Rudolf wale no."

        "Ina pela ua like loa no ko kaua mau inoa mua o Rudolf no hoi ko'u, a i ka la apopo e kapaia ai au o Rudolf Ka Moi o Ruritania nei."

        "Alaila ooe ka mea a poni ia ana i ka la apopo ka mea hoi a makou i hele mai nei e ike i kou la nui. Hauoli loa au i ko'u hui e ana me oe i keia manawa a ke manaolana nei au e ola ana au a hiki i ka la apopo, i ike aku ai au i kou poni ia ana i alii no makou. Aole au i manao mua e loaa ana ia'u keia hanohano o ka hui ana me oe."

        "Alaila i hele mai nei oe i Ruritania nei e ike i ka la poni Moi."

        "Ae, ua hele mai au he mau mile lehulehu no ka ike ana i keia la nui oiai ua kaulana kou u'i ame kou hanohano a puni na awawa o Enelani nei a he kulana hoi koiu i makahehi nui ia e na keiki alii e noho kokoke nei ia oe. Aole oia wale aka ua lohe ia ae e hele mai ana kou cousin ke Kaikamahine Favia e ike i kou poni ia ana, a oiai ua kau lana kona u'i a puni keia aina, he nui na keikialii e makaleho mai nei i kona nani a ola kekahi mea nana i huki mai ia lakou i Ruritania nei."

        "Alaila ua nui na kanaka hanohano e hele mai ana e ike i keia la, ooe ka paha kekahi o keia mau keiki alii i hele mai nei e makaleho i kuu Cousin. E malama pono oe i kuu kaikuaana, ka mea hoi i kapaia o Mikela puuwai eleele."

        "O kawalaau wale iho no kau aohe ou noonoo ke kokoke mai nei ka po a eia no kakou iloko o keia ululaau. He loihi okoa no keia a kakou e koi aku ai," wahi a Fitz.

        "Ke ike aku la au ua maloo ia ka puu o Fitz a ke makemake nei oia e hoi koke i ka puu. Ke kono aku nei au la oe e hele pu me makou i ka hale kuahiwi o kuu kaikuaana kahi hoi a'u e noho nei i keia mau la no ka hooluolu ana i ko'u ola kino mamua o ko'u hoomaka ana aku i ka lawelawe ana i na hana hookele aupuni."

        "Ke mahalo nui loa aku nei au i keia kono au e ka mea hanohano. Aole loa au i moeuhana mua i ko'u haalele ana aku i ko'u one hanau e loaa ana ia'u keia hanohano. He mea hoi keia na'u e hoomanao mau ai i keia wa aku a hiki i ka wa pau ole."

        "Ua hauoli loa au i ka loaa ana o kekahi kanaka maikai la makou e like me kou ano a malia paha o lilo mai oe i kokua nui no'u ma keia mua koke iho. Laki loa ua paa pu mai nei makou manao o piula e hookahi lio. E kau ae oe malune o kekahi o ko'u mau lio ponoi a hoi aku kakou no ke Kakela mamua o ka uhi ana mai o ka po."

        Me keia mau huaolelo ua hoomaka aku la lakou nei e holo e like me ka hikiwawe o ka mama o ko lakou mau lio a aole i loihi loa ku ana lakou ma ka ipuka o kekahi hale nani. Ua oi aku ka nani o keia home kuahiwi mamua o na hale nani e ae a ia nei i ike mua ai ma kona aina. O ka nani o ka ululaau e ku kokoke ana kekahi mea nana i hooi loa ae i ka nani. He lohe wale ia aku no ke kanii mai o na manu o ke kuahiwi ame ke oeoe mai a ka wai o na kahawai liilii o ke kuahiwi. He nani maoli keia a ua lilo loa o Rudolf i ka noonoo no ka nani o keia mau mea a poina ae la eia la oia i hea.

        "E aha ana oe malaila e ku nei?" wahi a ke Keiki alii.

        "E kilohi ae ana au i ka nani o ko aina. He nani keia i ike ole ia e a'u ma ko'u aina a oia ke kumu o ko'u hoo hihi maoli."

        "E waiho a mahope alaila nana kena nani eia ka nani nui o na mea ai i hoomakaukau ia mai nei na kakou. Ua hele au a pololi a maloo pa nohoi ko'u puu. Komo mai iloko a ai kakou oiai aole kakou e loihi loa ana maanei. I ka pau ana o ka kakou ai ana e hoi aku ana kakou no ke kulanakauhale no ka hoomakaukau ana no na hana o ka ia apopo."

        Me keia mau olelo ua komo aku ia laua nei iloko o ka lumi aina e hoonuu ai i na mea ai ono i hoomakaukau ia na lakou. Ai lakou me a inu pu ana i ke ola o ka Moi. Pau ae ana keia kiaha inu hou no. A oiai no lakou e inu ana lohe ia aku nei kekahi mea e kikeke ana ma ka puka a kahea aku nei ke alii e komo mai. I kona komo ana mai ike koke ia aku ia o kekahi keia o na kauwa a Mikele puu wai eleele.

        "Houna mai nei ka haku Mikele, kou kaikaina e lawe mai au i keia wahi omole waina maikai loa ma ke ano he makana nana ia oe kona kaikuaana a mamua o kou lilo ana i alii no ka aina. No kona ike o ka Uwaina kau mea makemake loa oia kona kumu i hoouna mai nei i keia wahi omole nou. Ua kai ame ka maikai ole o kou ola kino."

        "E hoi aku oe a haawi aku oe i ko'u mahalo nui loa iaia no keia makana. Hoike aku oia iaia he maikai ko'u ola kino a e hoi aku ana au no ke kulanakauhale i keia po. Pehea na hoohiwahiwa o ka la apopo ua makaukau no?"

        "Ae e ka haky ua makaumau na mea apau a ke kali wale ia mai a no o kou hiki aku. Aole loa i ikeia kekahi mau hoohiwahiwa maikai loa e like me ka mea i ikeia i keia mau la. Aole ola wale aka ua piha ke kulanakauhale i na kanaka mai o a o."

        "E hoi aku a haawi aku i ka lohe i na koa e hiki aku ana au he eha hora mai keia manawa aku. Makemake au e hoi aku i ka po i ike ole mai na kanaka a hiki i ka la apopo."

        Me kela mau olelo ua haalele mai la ka elele a kona kaikaina iaia a hoi aku la o ke kulanakauhale.

        "Aole loa au e haawi aku ana i kekahi o keia waina ia oukou oiai he makana keia na ko'u kaikaina. E inu oukou i ka waina o ka hale nei a wau wale no ke inu i keia. ."

        Ai lakou nei me ka inu pu ana a hiki pono ole i ke Keiki alii ke ai hou. I ka maona ana o ke Konela ua hele koke aku la oia e nana ina ua makaukau ko lakou mau lio no ka lakou huakai oia po. Ike aku la oia ua makaumau na mea a pau a hakalia wale no i ka pane mai o ke alii.

        "Hewa loa keia ae ana ia iho nei e inu ke keikialii. Mai oi loa aku ka maikai ina aole i ae ia iho nei iaia e inu a hiki i ka la apopo. Ma kela hana ana aku nei a kakou ua hiki ole iaia ke ala mai. Nana aku olua aia oia i lalo o ka papahele e moe mai la ua ona loa ia. E kii kaua e hapai ae a kau i luna o kona wahi moe," Wahi a Spitz.

        "Aole, pela ka maikai e waiho malie iaia malaila e moe ai i pau koke ai kona ona a hiki koke ia kakou ke hoi i keia po. Ina kakou e hoonioni ana e inoino loa ana oia a hiki pono ole eia kakou ke hoi," wahi a Sapt.

        "Manao au  ona loa oia i keia waina hope mai nei a kona kaikaina. Aole no i nui loa kana inu ana aka ua ona maoli oia a hiki ole ke ala mai," wahi a Rudolf.

        "O ka makamua loa keia o kona ona hikiwawe ana elike me keia. He kanaka inu mau ola i na wa apau aka aole loa au i ike iaia e oe ana ilalo o ka papahele e like me kau e ike nei i keia po."

        "Manao au aole e hiki ana ia kakou ke hoi i keia po," wahi a Spitz.

        "Aole loa e hiki ia kakou ke noho hou i keia wahi i keia po oiai e hoomaka ana na hana o ka la apopo i ke kakahiaka nui a he mea kupono e hoi kakou i keia po. Ina kakou e hoolohilohi loa ana e lohi loa ana na hana a lilo i mea huhu na na kanaka. Ina e ano maikai iki mai ka keikialii ko kakou hoi no ia," wahi a Sapt.

        Kali makou o kona ala mai a hiki i ka hala ana o ka manawa ana hoi i olelo aku ai i ka elele a kona kaikaina e hoi aku ana oia. Kii aku makou e hoala iaia aka aole ola i ala mai. Hooluliluli ia ola mao a maanei aka aole ona ala mai. Hapai makou iaia a kau iluna o ka pakaukau a hooinu i ka wai me kaninini pu ana i kekahi wai malua o kona poo aka aole oia i ala ae. Ua moe malie oia e like me ka moe ana o ke kanaka make. Komo koke mai la ka manao iloko o makou ua hanai ia oia i ka laau make a i ole i ka laau hoohiamoe iloko o kela waine a kona kaikaina i hoouna mai ai. Ina he laau make alaila ua make a (@) ole e make aku ana i ka a apopo a e lilo ana hoi ia Mikela Puuwai Eleele ka noho alii. Ina aole i make pehea ana la e hiki ai ke lawe aku iaia a hiki i ke kulanakauhale me kona eha ole aole he kaa i lawe ia mai i keia wahi e hiki ai ke hoihoi aku iaia i kai o ke kulanakauhale. Na keia mau mea i hoopohihi i ko makou mea e hana aku ai. Hoao hou makoui e hooala aka aole i hiki. Hapai aku makou iaia a hoomoe maluna o ka me maikai, aia wa makou i noonoo ai no ka mea pono a makou e hana ai.

        "Manao au e hoao no kakou e hoihoi i ke keiki alii i kela po i ke kulanakauhale i hiki oia ke pono ia i ka la apopo. Aole pilikia ina no kakou e hoi malie i keia po a hiki i ka wanaao," wahi a Spitz.

        "O ka mea apiki wale no ina aole oia e ala mai ana, ina ua make oia ua hahanaiia i ka laau make pehea iho la e pono ai? Ina aole e hiki ana iaia ke ala mai e lilo ana ka noho alii la Mikela. Aole loa o'u makemake e ikeia iluna o ka noho alii. Manao au o ka mea pono wale no e noho olua e kiai i ke alii a e holo ae au i kauka. Ina oia e olelo mai ua make a aohe paha i make alaila noonoo aku kakou i ka kakou mea e hana aku ai, ina kakou me keia e hoopau manawa ai o ke ao ae no ia," wahi a Konela Sapt.

        "He kulana pilikia maoli keia o ke keikialii a he mea pono loa la kakou e noonoo pono i ka mea maikai loa a kakou e hana aku ai i hiki ole ai ia Mikea ame kona puuwai eleele ke hele aku a noho ma ka noho kalaunu," wahi a Rudolf.

        Ua nana pono aku ia o Spitz i ke keiki alii olelo mai la ia mauia aole oia i make aka ua haawiia oia i ka laau hoomoe a e moe ana paha oia no kekahi manawa loihhi loa. Ua maopopo loa ia makou he mau hana imihala wale no kela a Mikela i kumu e hiki ole ai i ke keiki alii ke poni ia a lilo i mea huhu no na kanaka a lilo oia ke poni ia ma kahi o kona kaikuaana.

        "Manao au o ka mea pono loa a kakou e hana aku ai oia no ke kakou kahi ana i ka umiumi o Rudolf Rasenedile, (@) lawe aku kakou ia oe (@) kahi o ke keiki alii a ooe ka mea e poni ia i ka la apopo. He hana waiwai ole ka lawe ana aku i kekahi alii i (@) e make he mea hoonaukiuki wale aku no ia i ka naau o na kanaka," wahi a Spitz.

        "Oia io no ka hoi ka hana pono a kakou e hana ai. Ua aneane loa (@) e like me ke keiki alii. Like loa koolua (@) helehelena a ina oe e kahi i kou umiumi ke manao nei au e like loa (@) oe me ke keiki alii, a hiki ole ia Mikela ke koho i ka like ole," wahi a Konela Sapt.

        "Alaila e manao ana olua owau ke poni la i alii i ka ia apopo. Aole loa e hiki pela. Ina e loaa pono o ko'u make no ia a poino pu me olua," wahi a'u.

        "Aole kakou e loaa, hoolohe oe i ka maua alaila e loaa ana no ia kakou na pomaikai," wahi a ke Konela.

        "Ae ea he noonoo maikai loa keia o ke Konela. Aole au i noonoo iki no keia mea. He oiaio ua like loa ko olua helehelena me ke alii a ina i kahi e e nana mai ai e manao la ana no o oe ke alii. O ko umiumi wale no ka mea like ole. Ina oe e kahi ana i kou umiumi aole loa e ikeia ana kou like ole," wahi a Spitz.

        "Ina pela e kahi mai olua i kuu umiumi a nana aku kakou i ka like ame ka like ole," wahi a'u.

        Kii koke aku la laua i na pono kahi umiumi o ke alii a iloko o ka wa pokole loa ua pau kuu umiumi i ke kahi ia. Lawe koke aku la laua ia'u a ku ma ke aniani nana kokoke i kahi o ke alii e moe ana a i ko'u nana ana iho i ke alii ame ko'u helehelena iloko o ke aniani nana ua like maoli no.

        "Aohe manawa i koe e hoolohilohi ai e holo koke kakou no ke kulanakauhale me ka eleu loa. E waiho kakou i ke alii i ka lima o kana kauwa punahele Josef a hiki i ka hoouna ana ia mai o ke kanaka e nana iaia," wahi a ke Konela.

        Kahea  ia aku la o Josef a kauoha ia e malama pono loa i ke alii a hiki mai ke kauka, a e hai pono aku iaia i ke kumu nui o keia pilikia. Kau aku makou maluna o ko makou mau lio a o ke kulanakauhale ka pahu hopu. Oiai na ea huihui o ka po e pa ahe mai ana e noonoo ana au no ko'u aina hanau ko'u mau mamua o'u. Ina e loaa pono ana keia hana kolohe a maopopo ina kanaka aole owau ke alii, aka, he malihini, e pepehi ia ana au a make a lilokoke ka noho alii ia Mikela a pehea ia ke ola o ke keiki alii. Aka o kela manao koa no iloko o'u ua lilo na pilikia a pau o mua imea ole, a holo aku au me he alii nui ala. Ma ko'u nana iho ua like maoli no au me ke alii. Holo aku makou a hiki i ka pa alii a i ka ike ana ia mai o ka lio o ke alii wehe koke ia ka puka me ka hoomaikai ana mai o na koa ia'u, ko lakou alii hou.

        Hiki makou i ka hale alii lele iho ia i lalo a lawe pololei ia aku la au no ko'u lumi, ka lumi hoi o ke keiki alii.  Hoikeike ia mai la ia'u ko'u lole o ka la poni Moi he aahu nani lua ole. E waiho ana no ka'u pahikaua me na mea apau. Lawe ia aku au a hiki i ko'u lumi moe e waiho ana na mea a pau.

        "E hooluolu iki oe i loaa ai ia oe ka ikaika kupono no na mea mamua ou i ka la apopo. Ina oe e makemake ia maua e hookani koke i keia pele a e hele koke mai no maua," wahi a Spitz.

        "Mahope paha au hiamoe loa hiki ole i ka wa i makemake ia ai e (@) aku i ka Halepule," wahi a'u.

        "Aole pilikia na maua oe e kii mai e hoala i ka wa kupono," wahi a ke Konela.

        'Goodnight."

        Hoi aku la laua no ko laua lumi a noho iho la au e nana i ka nani maoli o keia lumi. Nui nohoi ka moe a nani na mea a pau. Hoi aku ia au a hoao e moe, aka, ua piha loa ko'u noonoo (@) ua hiki mai ke kaikamahine alii Flavia. Pehea la e lilo ana paha ia'u aole paha. Noonoo ae ia au no ke keiki alii, pehea la e ola hou ana paha oia aole paha. Ua hoouna aku makou i ke kauka, he kauka ike, me ko makou olelo pu aku iaia e noho e nana i ke alii a hiki ko makou hele hou ana aku nolaila.

        E haalele iki ae hoi kaua e ka mea heluhelu ia Rudolf e  hiolani ana ma kona wahi moe a huli iki ae e nana i ke kaikamahine alii Flavia, ka u'i (@) puuwai ka mea i olelo ia, aohe kanaka i hiki ke pakele aku mai ka leha a kona mau maka nohea.

        "He nohea oe na kuu maka

        A he milimili hoi na kuu lima.

        I kona lohe ana i keia la nui o ke keiki alii ua koi nui aku ia ola i kona makuahine e hookuu mai iaia e hele e ike i ka la poni Moi o ka Moi Rudolf o Ruritania. Hoole mai ia no kona makuahine a no ka nui koi loa a kona makemake ua hiki ole i ka Moiwahine ke hoole i ka leo o kana lei aloha.

        Kuai koke ia na lole nani no ka hoomakaukau ana no kana huakai, a hai ia ka kaa-ahi nani e lawe mai iaia i ke kulanakauhale o Ruritania. Hoolaha la kona hele mai ma na nupepa a pau o ka aina a lilo ia i mea nui na na kanaka e kamailio ai.

        I ka ike ana o Mikela i keia mea hou ua hauoli loa kona naau oiai, aia ke keikialii kona kaikuaana i ke kuahiwi kahi i hooluolu ai, a e lilo mua ana iaia ke kaikamahine alii. Aka malu iho la oia, a i iho la i kona hanau laki ia.

        "I ka wa e hele mai ai o ke kaikamahine alii a ike i ka u'i o ke keikialii Mikela, me ka ohelo maikai o ka ula o kona papalina, me na helehele u'i aole loa nele kona aloha mai ia'u a lilo oia i lei na kuu puuwai, i mea milimili hoi na kuu lima. E hoao ana au ma na no hoi e hoi mai ana ka moi a hiki i ka po a ao ae poni moi. Ha-Ha-Ha. Wela ka hao i ke keiki Mikela," wahi ana iaia iho.

(Aole i pau.)

 

E NANA PONO I KOU KUNU.

 

        Aole ke kumu he ma'i aka he hoailona no ka ma'i e hiki mai ana. O keia kekahi o na hoailono o ka ma'i ake pau ame ka (@) iloko o ka umauma. (@) e paa mau kou kunu a nana pono (@) ia a imi ole ia na laau e ola, ai a keia ma'i e loaa ana oe i keia mau (@) nana e luku nui nei na lahui kanaka. He ma'i hiki wale no ke kunu ke hoola (@) ia ina nae e loaa koke i ka laau aka ina oe e waiho a loihi loa e nui ana ka hana. O ka laau a (@) kekahi o na laau maikai loa no keia ma'i. Ua kaulana keia laau a puni (@) ai nei no kona maikai, a (@) nui no hoi ka poe i ola (@) la. Ina oe e hoao a ola keke ole kou ma'i i keia laau (@)