Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 23, 7 June 1901 — Page 5

Page PDF (1.49 MB)

This text was transcribed by:  Diane Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, IUNE 7, 1901.
HE MAU LA HELU WALE

NO KOE

Naue aku Kakou ma

Kapiolani Paka e

Ike i na Heihei.

He Eono Mau Lio heihei i Laweia

mai nei mai Hilo mai---Nui na

Lio Holo no Keia La

11 o Iune.

I ka la 11 o keia mahina e ike ia ai @ mau heihei ano nui loa ma Kapiolani Paka. Ua oi ae ka nui o na lio @ i komo mai i keia makahiki manao o kela makahiki aku nei.  Aole o Honolulu nei wale no ke hookuku ana.  @ Ua hoouna mai nei o Hilo he eono @ lio heihei holo loa e hoao e lawe @ i ka hae o ka lanakila a haki ae @ o na pou hae o Hilo.

@ ka Lapule o ka pule i hala ua hele @ he nui o na kanaka e nana i ka @ ia ana o keia mau lio ma @ kahua heihei.  He nui maoli no na @ holo a ua maopopo ole ke olelo ae @ a i ole o kela ke oi ana, aia wale @ maopopo a hiki mai ia la.

@ aloe o na lio wale no ka nui i keia @ kahiki, aka ua nui pu me na keiki @ i  ke kau lio heihei.  He umi @makahi ka nui o na keiki akamai @ kau lio heihei ma ka Paka i keia manawa.  Hookahi i koe e manao ia @ hiki mai ana i keia moku mai. @ loaa mai kana ke@a e hoike mai @ i kona makemake e holo mai, i Hawai nei ina aole oia e hele loa an @ o Nu Ioka.

E hele nui ae na kanaka e ike i na @ o keia la.  I ike i ka holo o na @ o Hilo a me ko kakou nei mau lio nohoi.

Punahou-Kamehameha

Ma ka Poaono o ka pule i hala i p@ hou ai o Punahou me Kamehameha @ paani ana i ike ia ai kekahi @ nui.  O Punahou ka mea i ko@ e uhau kinipopo a i ko lakou @ ana i ka lilo ua ike la aku la he @ a lakou puni.  Komo mai o Kamehameha a loaa ia lakou he elua wale @ puni.  Komo hou mai o Punahou @ hou ia lakou he hookahi puni.  Komo mai o Kamehameha loaa ia lakou he elua puni.  Ua like laua i keia manawa he eha like no puni.  I ke ko@ hou ana mai o ka Punahou loaa @ ia lakou he elua puni.  Komo mai a Kamehameha loaa la lakou he eha.  Komo mai o Punahou loaa ia lakou he hookahi a he ole ka mea i loaa ia Kamehameha.  Komo hou mai o Punahou @ ia lakou he ehiki puni.  Komo @ Kamehameha loaa ia lakou he @ wale no puni.  He umi-kuma@ puni i loaa ia Punahou i keia @ a he umi wale no i loaa ia Kamehameha.  I ke ono o na komo ana @ loaa ia Kamehameha he elua @ he ole ka mea i loaa la Punahou I ka hiku o na komo ana loaa @ ia Punahou he ekolu puni a he @ no i loaa ia Kamehameha.  I @ o na komo ana loaa ia Punahou @ ekolu a loaa ia Kamehameha @ ewalu puni.  Ua like hou laua he @wakalua a Punahou a he iwakalua no hoi a Kamehameha.  I ka iwa o na @ ana aole i loaa ka puni ina hui @  Paani hou i ka umi o na komo ana a loaa ia Punahou he elua puni.  Komo mai o Meyers o ka hui Punahou e hili i ka popo me elua mau keiki e @ ana.  I kona hili ana i ka popo alualu ae nei o Jones o Kamehameha e hopu i ka popo a no ka hala loa iwaho ua pa i kon alinma a haule hou no iwaho.  Olelo oia i ka wa i pa ai o keia popo i  kona lima ua hala mawaho o ka laina a he popo hiki ole ke helu ia, olelo hoi ka Umpire (oia hoi ka mea nana e nana ka popo) ua hala no maloko o ka laina.  O keia umpire he kumukula oia no Punahou mamua koke @ nei no a ua nui kona hoopilimea ai @ mahope o ka Punahou.  He nui @ kanaka i ike i keia popo ua hala @ o ka laina, aka ua hoopaakiki @ umpire ua hala no maloko o @ laina.  Malalo o keia olelo ana ana ua loaa hou ia Punahou he elua puni hou.  Kue nui loa na keiki o Kamehameha a hoole lakou aole e paanbi ina @ ka Umpire e hoopilimea ai ai mahope o Punahou, nui ka hoopaapaa.  Oiai lakou e hoopaapaa ana ua holo mai la kekahi o na keiki o Punahou iwaena o ke kahua kinipopo a olelo paha i kekahi mau olelo hoonaukiuki i na keiki o Kamehameha a no ia kumu ua ike ia kekahi haunaele nui.  Holo like mai na keiki o Kamehameha a hiki ole ia Punahou ke ku mai imua o lakou oiai ua nui ino loa a ua pii no hoi ka @ o ua mau moopuna nei a Kamehameha Ekahi.

Ua ike mua ia no ka huhu o na keiki o Kamehameha i ka manawa i peku ia @ o D. Harbottle e kekahi o na keiki o Punahou a lohe ia aku la ua mau keiki nei e olelo ana e kali a pau ka paani ana alaila peku ia ua wahi keiki nei o Punahou a hiki ole ke hoi.  I ka pau ana o ka paani ana ua nalowale koke ua wahi keiki nei a pakele mai na keiki mai.

Ua hoao aku na kumukula e paa mai aohe he hoolohe ia mai e na keiki.

Ua haawi ia aku keia paani ana na Punahou, aka ua lilo aku ia lakou me ka paani ole o Kamehameha i kana paani hope loa a me ke kikiki pu ia no hoi e kekahi o na kumu o Punahou.  Ina no i hana ia na hana me ka pololei me @ no ua maopopo ole na ai a laua.  Ua hiki loa ia makou ke olelo ae ina no laua e hoao hou ana ua hiki loa ia Kamehameha ke lawe i ka hae o ka @

Aole no makou e hoapono ana ia Kamehameha no ko lakou huhu ana a kipako aku ina keiki o Punahou e hoi iwaho.  @ka ua nui ko lakou huhu no na hana apuka i hana ia a me ka peku ia ana o kekahi o ko lakou mau keiki me ke kumu ole.  Aole i maopopo ko laua paani hou.  Ua hoao o Punahou e lawe i ka hae o ka lanakila no kekahi manawa loihi a no ka hiki ole ua lilo aku la ia lakou me ka maopopo ole.  Aohe he wahi hanohano i loaa ia lakou oiai he paani i hoopaapaa ia mamuli o ka nui o ka hoopilimea ai o ka umpire.  He mea maikai e kii ia i kanaka hou ma kona wahi mamua o ka ae hou ana aku e paani.

NA MAKAI ME NA KALIKIANO.

Oiai keia mau hui e kinipopo ana ua paani mai ka hui o na Makai me ka hui o na Kalikiano ma Makiki.  He maikai ka lakou paani ana.  Ua hooikaika na Kalikiano e lilo ia lakou ka hanohano o ka la, aka ua oi loa aku ke akamai o na Makai.  He ikaika na Makai i ka uhau kinipopo, aka aole no @ i maamaa loa i ke ano o ka paani ana.  Laki lakou i ka loaa o ka Hope Makai Nui ia lakou.  He kanaka akamai keia i ke kinipopo a mamuli o kona akamai a me ke kokua mai o na Makai i lilo ai ia lakou keia paani ana.

Penei ka paaniia ana o ka paani:

                        1  2  3  4  5  6  7  8  9

Y. M. C. A.     3  0  0  0  4  7  2  2  0---18

Makai           8  2  1  0  0  0  6  1  2---20

KA MA'I HUKI O NA KEIKI.

Ke Kumu i Ola ai o Kekahi Wahi Ke-

iki mai Keia Ma'i Mai.

Na Olelo Hoomaikai Mai Kona Mau

Makua Mai No Ka Laau Nana i

Hoola ka Laua Keiki.

He nui na laau ano hou i loaa i keia au, aka eia wale iho nei no ka loaa ana o kekahi laau maikai no ka ma'i huki o na keiki i kapala ma ka olelo beritania ka St. Vitus' Dance.  Kekahi keia o na ma'e weliweli loa ke loaa i na keiki liilii.

O keia ma'i hoonawaliwali kino a me kekahi mau ma'i e ae i like ke ano me keia ua hiki loa ke hoola ia e kekahi laau i hiki ke hoomaemae i ke kumu o keia ma'i oia hoi ke koko inoino.  O ka poe nawaliwali wale no ka mea loaa i kela ma'i a no ke aha mai?  No ka nawaliwali a me ka maikai ole o ke koko.

Loaa mai na olelo hoomaikai no keia laau mai na kihi mai a pau o ka honua.  O kela malalo iho na olelo a Mr. a me Mrs. Christopher Armstrong, o Jefferson, Okla.:

"Ua loaa ka maua keikamahine opiopio loa i keia ma'i huki a nawaliwali i kapaia he St. Vitus' Dance.  Ua hoao maua ma na ano a pau e loaa iaia ke ola aka aole i hiki.  Na maua oia e hanai aku a e hina mau ana oia i na manawa a pau loa.

"Ua heluhelu mua no maua ina mea e pili ana i ka Huaale Akala a kauka Williams, aka aole maua i hoao mua.  I ko maua ike ana ua loaa ole ke ola i na laau a pau loa ua manao maua e hoao i keia laau.  I ka pau ana o ka pahu mua ua pii mai ka maikai.  I ka pau ana o eono pahu ua ano maikai loa oia.  Hoomau aku no maua i keia laau a i keia manawa oia kekahi o na keiki kino oolea loa ma keia wahi.  He 114 paona kona kaumaha i keia manawa."

CHRISTOPHER ARMSTRONG,

MARY ARMSTRONG.

Kakauinoa ia a hoohiki ia imua o ko'u alo.

W. D. KRAMER,

Notari no ka Lehulehu.

O ka mana hoola o ka Huaale Akala a Kauka Williams he mea ia i ike ia e na kanaka he lehulehu, a he nui na ano ma'i e like me ka mea maluna ae i hoola ia.  Ina he inoino ke koko o ka laau hookahi kela nana e hoopau i kou mau pilikia.  Ke kuai ia nei ka Huaale Akala a kauka Williams e na halekuai laau a pau loa a i ole e hoouna mai ia Dr. Williams Medicine Company, Schectady, N. Y.  He 50 keneka ko ka pahu hookahi a he 6 pahu no ka $2.50.

MAKE O J. H. HUNT.

Oia ke Poo o ka Oiha-

na Kinai Ahi o Ho-

nolulu Nei

He Kanaha-kumamawalu Makahiki

He Iwakalua Oia M u Makahiki

i noho ia ma Hawaii Nei---A

he Ehiku Makahiki kona

noho Poo ana no ka

Oihana kinai ahi o

Honolulu Nei.

Ma ka po o ka Lapule nei i haalele mai ai i keia ola ana o James H. Hunt, ke poo o ka oihana kinai ahi o Honolulu nei no ehiku makahiki.  Oia kekahi o na kamaaina kahiko o kakou nei mawaena o na haole i hele mai mai ka aina e mai.

Ua hanau ia oia ma Waltham, Mass., Amerika, a aia no malaila kona makuahine a me kona keikuahine kahi i noho ai i keia manawa.  He kanahakumamawalu ka nui o kona mau makahiki a he iwakalua a oi oia mau makahiki ua hoohala ia ma Hawaii nei.  He kanaka opiopio loa oia i kona hiki ana mai a make aku la oia kekahi o na kanaka aoo hanohano o keia kulanakauhale.  Hiki mai oia aohe ona hoaloha ma keia aina malihini a i kona make ana aku la ua haalele iho oia he mau hoaloha lehulehu e kanikau aku no kona haalele ana mai ia lakou.  Me ka hooikaika nui i loaa ai iaia ka noho ana ma keia aina malihini a ua paa oia i kekahi o na oihana aupuni maikai loa a hiki wale no i kona make ana aku la.  Hana mua oia i kona hiki ana mai me James H. Dodd a mahope mai me Makapolena ma.  I keia manawa a pau loa oia kekahi lala o ka oihana kinai ahi o Honolulu nei ia mau la.  Ua hoike mau oia i kona eleu a me kona makaukau ma keia hana ina manawa a pau i kahea ia ai lakou e hele e kinai ahi.  Mahope mai i ka hoolala hou ana ia o ka puali kinai ahi malalo o na alakai ana a Hustace i keia wahi, iloko o ka makahiki 1894 ua hookohu ia aku o J. H. Hunt ma keia wahi a ua paa oia i keia wahi a hiki wale no i kona make ana aku la.  No ehiku makahiki kona malama ana i keia hana a malalo o kana alakai ana ua kukulu ia na hale kinai ahi nui a kakou e ike nei i keia mau la.  He kanaka oia i hooikaika mau i ka hana.  e imi mau ana oia i mea e holomua ai kana apana hana.

Iloko o ka makahiki 1886 iloko o ka mahina o Aperila ua ike ia kekahi pau ahi nui ma Honolulu nei a ma ia la i ike ia aku ai keia kanaka kinai ahi e hakoko ana me ka ikaika loa me ke ahi.  Malalo o kana mau alakai ana ua pakele mai kekahi mau hale.  Aole oia i minamina i kona ola, aka ua haawi aku oia no ka hana.  I ka pauahi o ka ma'i bubonika e ike mau la ana oia e holoke ana ma o a maanei.  Malalo o kana mau alakai ana ua pakele mai kau wahi o keia kulanakauhale i makemake ile ia e puhi i ke ahi.  He nui ka ikaika o ke ahi, aka ua hoike ae lakou i ko lakou ike i ka paa ana mai i ka ikaika o ke ahi.

He nui na ola a me ke kala o keia kulanakauhale i hoopakele ia mamuli o kana mau lawelawe ana.  Ua ike ia ka pii malia ana ae o kei puali malalo o kana alakai ana a hiki i ka kakou e ike nei i keia mau la.  O keia puali kekahi o na puali maikai loa ma ke ao nei no kekahi kulanakauhale uuku loa e like me keia.

Ua hoolewa ia oia ma Poakahi i hala.  Ua ike ia na kaawai i paa malalo o kana mau kauoha no ehiku makahiki e hele mai ana e hooko i kana mau kauoha hope loa.  Hoohanohano aku lakou i kona kino wailua a hoomoe aku ma kona wahi moe no ka wa mau loa.  Nui na hoaloha i hele mai i kona hoolewa a ike i kona hoi ana i ka opu o ka honua kahi hoi a kakou e hoi aku ai.

Ua hoihoi ia oia ma ka Halema'i i ka la 28 o Aperila a make aku la i ka la 2 o Iune.  He kanaka oia i lohe ole ia kana mau hana ino a hiki wale no i kona make ana aku la.  Ua aloha ia oia e na poe a pau loa i kamaaina i kona ano a me kana mau haan.  Ma kona make ana ua lawe ia aku kekahi o na kamaaina o keia kulanakauhale.

Ke manao ia nei e lilo ana kona wahi ia C. H. Thurston, kona hope mai.  He keiki opiopio loa oia, aka ua makaukau ma kana hana.  Loihi kona noho hope ana a he lehulehu no hoi kona lawelawe ana i ka hana a kona poo.  Ua kamaaina oia ina hana a pau loa o keia keena a ua kupono loa e hookohu ia no ia wahi.

­­­­Aole Makemake e lilo

i Kiaaina.

UA LAWA NO OIA I KANA HANA E

HANA NEI ME KA NOONOO HOU OLE AKU

Aole no e Hiki Iaia ina i Makemake

ia Oiai Aole oia he Makaainana

i Noho Loihi ma Hawaii Nei.

Ma kekahi o na nupepa o Kapalakiko o ka la 29 o Mei i ike ia iho ai keia mau olelo e pili ana i ke kiaaina hou o kakou nei.

Ua maopopo loa ina e pau ana o Kiaaina Dole e haawi ia ana keia wahi ia Lunakanawai Estee, a ina e ma'i loa ana o Kiaaina dole a hiki ole iaia ke lawelawe i ka oihana e noi aku ana keia M. M. Estee ia Peresidena Makinale, ka mea nana oia i hookohu ma ka wahi ana e noho nei i keia manawa e hookohu mai iaia i Kiaaina no Hawaii.

O Estee ka Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo o ke Aupuni Amerika ma Hawaii nei i keia manawa.  Ua lohe mai makou mai Hawaii, mai ua ma'i loa ia o Kiaaina dole a ua hiki hou ole hoi iaia ke lawelawe i kela oihana.  Ua hoi aku oia i na kuahiwi o Waianae a ua kauoha ia e kona kauka, Kauka Wahie, aole e lawelawe i ka hana aole nohoi e ae i na poe makaikai e hele mai e ike iaia.  Mamuli o kona nawaliwali ua lawe ia mai ka inoa o Estee i Kiaaina no Hawaii a ma ka nana aku oia ka punahele a na kanaka no keia wahi.

I ka ninau ana ia o R. W. Wilikoki mamua o kana huakai no ke Kapikala no na mea e pili ana i keia ninau ua olelo mai oia o Lunakanawai Estee ka haole punahele loa i na kanaka ma Hawaii nei mawaena o na poe i lawelawe i na hana pili kalaiaina.  Ua kauoha aku oia i na kanaka e hele ia Estee ina lakou i makemake e ike i kekahi mau ninau pili kalaiaina a aole e hele i ka mea okoa. 

Mamua o ka hoi ana aku nei o ka Lunamakaainana F. Bekale no kona home maluna o ka moku koa Lawton ua olelo mai oia o Estee ka mea a na kanaka i makemake e lilo i Kiaaina, aka iloko o ka lakou palapala noi hoopau ia Dole aole lakou i olelo i ka mea a lakou i makemake ai e hookohu ia ma keia wahi no ka mea ua manao lakou he mea ia e manao mai ai ka Peresidena ke hooikaika nei lakou no ka pomaikai o kekahi o ko lakou mau hoaloha.  Ua hookohuia o M. M. Estee i Lunakanawai no ka Aha o Amerika e Peresidena Makinale aole i loihi loa ae nei.

I ka lawe ana ia aku o keia pepa imua o Estee a ninau ia aku ka oiaio ua olelo mai oia me keia mau huaolelo:  "Me ka oiaio loa ke olelo aku nei au ia oe aole loa au i makemake e lilo i Kiaaina no Hawaii nei a aohe no o'u manao e koho mai ana o Peresidena Makinale ia'u no ia wahi."

Ua heluhelu oia i na olelo i kakau ia maluna ae a olelo mai oia he mea hou keia iaia.  Aole oia i maopopo i ka pau a me ka pau ole o Kiaaina Dole, eia nae oia ke olelo ia nei i Kiaaina.  "Aole i maopopo ia'u ka manao o ko'u mau hoaloha i makemake e koho ia au no keia wahi aka ua hiki ia'u ke hoike aku ia oe aole o'u makemake e koho ia.  Ua hookohu ia mai au i Lunakanawai a oia ka'u hana e hana nei a ua makemake no au e noho malaila.  Aole oia wale aka aole au, ma ka manao maoli o ka huaolelo Makaainana, he makaainana no keia wahi.  He umi wale no o'u mau mahina i noho ai maanei a ua olelo ia ma ke Kanawai aia he makaainana oiaio no keia wahi alaila hiki ke koho ia i Kiaaina.  Nolaila ua hiki ia oe ke ike mai aole loa i hiki i ka Peresidena ke koho mai ia'u ina no oia i makemake."

"A pehea ua kokua aku no oe i ka Ahaolelo ma na mea pili kalaiaina i keia kau?" wahi a ka mea ninau.

"Ae, aole nae ma na mea pili ia lakou wale no, aka ma na mea pili ia lakou wale no, aka ma na mea pili i ka lehulehu, ua hoike aku au i ko'u mau manao no ka hana pololei e hana ia ai.  Ua ninau mai lakou ia'u no ke ano o ka lawelawe ana o kekahi mau hana i maopopo ole ia lakou a oiai ua noho Lunahoomalu au no ka hale kaukanawai Kaleponi ua ae aku au e hoike ia lakou ma ka mea a'u i ike oia ka pololei.  Ua hele mai o Ropikana a me kekahi mau Lunamakaainana e ae e ninau i ko'u manao ina he hiki ia lakou ke noonoo i kekahi mau pila e ae mawaho o ka pila haawina i keia kau kuikawa a ua olelo aku au aole e hiki.  No na mea e pili ana i ka ahaolelo he mea maikai no ina haole ke kokua aku ina Hawaii ma ka lawelawe ana i keia hana.  hana like, aole me ka hukihuki.

"No ke Kiaaina ua manao au o ka mea maikai loa e kii ia i kanaka mai kahi e mai.  Ina e wae ia ae ana mai waena ae o kakou nei a ina oia he Repubalika e kue mai ana na Home Rula.  Ina oia he Home Rula e kue mai ana na Repubalika.  Ina mai waho mai a aole i maopopo kona ano aole e loaa ana iaia na kue mai na kanaka mai."

O ka mea apiki wale no aole i ae ia na malihini e lilo i Kiaaina no kakou nei nolaila ua hike ole.

HE MEA I MAKEMAKE LOIHI IA.

Ua Loaa Keia Mea i Makemakeia ma

Honolulu.

He mea paakiki ka mau ana o ka hauoli.

E mainaina mau ana nohoi ka poe manao oluolu.

Ina e maopopo ana ke kumu, aole no oukou e haohao ana.

Ua loaa anei oe i ka maneo ma ka uha?

He ma'i ia, aole no oe e hoi ana ma kahi moe, aole nohoi oe e ike ana i kou ano oluolu.

Aohe mea uluhua e like me keia.

O ka maneo mau iho la no ia i na wa a pau.

H@ oi ka uluhua, a oi loa aku nohoi ka uluhua no ke ola ole.

E ala mau ana oe i ka po.

Pau ka noonoo maikai, a e kohu hehena maoli ana oe.

Nolaila, aole anei o nei mea he ola ana, a he oluolu ana ae hoi, he mea i makemake nui ia?

E loaa ana keia ma o ka Aila hamo la a Doan.

Aole loa e nele ana ke ola o ka ma'i uha-hema i ka Aila Hamo a Doan.

Pela nohoi ka Eczema, ame kekahi ma'i meeau e ae o ka ili.

Eia ka hooiaio no keia mea ma ka hoike a Mr. Frank Leibly o 326 S. Main St., Wilkesbarre, Pa., a penei kana olelo:

"Me ka hauoli nui au e hoike aku nei no ka waiwai o ka Aila Hamo a Doan; ma na ma'i meeau maneo.  Ua looia iho la au, ma ka makahiki i hala ae nei, me ia ma'i.  Ua hoao au i na ano laau lapaau a pau i haiia mai ia'u he ola, a pela nohoi me na laau a'u i ike ai, ua hoolahaia ma na nupepa, eia nae, aohe loaa ia'u ke ola.  Mahope mai, kuai iho la au i ka Aila Hamo a Doan.  Mahope iho o na hamo ana a'u he kakaikahi, ua nui ka oluolu i loaa mai ia'u, a ma ka hoomau ana aku i ka hamo ana, ua ola loa ae la au.  Aole au, i hoouluhua iki hou ia e kela maneo hoonaukiuki nui wale a'u i ike ai mamua, a o keia ka eha mahine o ko'u hooki ana i ka hamo ana i ka Aila Hamo a Doan.  O ka olelo ana ae, ua hauoli au no keia ola i loaa mai ia'u, he hoike wale ana ae no ia i ka hapalua o ka nui o ko'u hauoli.  E hoike mau aku ana nohoi au i keia laau i ka poe a pau e halawai mai ana me a'u.  Ua hiki no ia oukou ke hoolaha aku i keia mau olelo i na wa a pau, a e loaa mau no au ma 326 S. Main Street a e hooia aku no au no ka oiaio o ia mea."

E kuaiia ana na Huaale a Doan no ka Puupaa e na poe kuai laau a pau.  Kumukuai he 50 keneta.  E hoounaia aku ana no ma ke eke leta e Holister Drug Co, na agena no ko Hawaii Pae Aina.

E hoomanao i ka inoa DOAN, a mai lawe i kahi mea e ae.

Lele Liilii ka Moku.

Ma Boonville, Mo., Amerika i ike ia ai kekahi poino weliweli.  E holo ana kekahi wahi moku me kana mau ukana kaumaha.  Iluna o keia wahi moku mawaena o kana mau ukana he 21,000 paona dainamaita, he mau pahu pauda, 1,000 kukaepele, a me kekahi mau pahu uiki.  He wahi moku aila keia.  Oiai lakou e holo ana ua pahu ae la ka enekini mahu.  Haalele koke na kanaka i ka moku a koe wale no he elua.  Ua ike mai la lakou i ka pau ana o ka moku i ke ahi a i ka loaa ana aku o keia dainamaita i ke ahi ua pahu ae la a lele aku kona mau apana ma o a maanei.  Ua lele liilii ke kino o keia mau wahi kanaka, lele liilii pu me keia wahi moku a no hookahi mile mai keia wahi aku ua loaa aku ka poino i na hale i loaa aku ina apana i lele aku o keia dainamaita.  He ekolu hale i nohaha liilii loa, he nui na hale noho a me na hale hana i pau i ka pukapuka.  Kekahi kao lawe ohua kokoke i keia moku i ke manawa i pahu ai ua nahaha liilii a pakele ke ola o ka mea nana e hooholo ana keia wahi kao.  Ua lohe ia aku keia pahu ana he mau mile mamao mai keia wahi aku e hoike ana ua aneane e nohaha na paia paa o ka honua.

Peresidena McKinley

ma Kapalakiko.

Nui kona Mahalo i ka maikai o na

Keiki no Lakou ka Huina i hiki

aku i ke 45,000 me na pua nani

e ua ana e Like me ka ikaika

o ko Lakou mau Leo.

Ma ka la 22 o Mei i hoohanohanoia ai ka Peresidena ma Kapalakiko.  Piha ke alanui i na kanaka a ua kohu naonao ke nana aku.  O ka mea mahalo loa a ka Peresidena oia no ka puali o na keiki liilii no lakou ka huina i hiki aku i ke 45,000 me na pua nani a me ko lakou mau leo e ua ana a e hoohanohano ana hoi i ko lakou alakai.  He mau keiki liilii loa kekahi i maopopo ole ka manao o keia mau hoohanohano ana.  Ku mai ka Peresidena a nana mai ina pulapula o kona lahui e hoohanohano aku ana iaia a ua olelo ae oia o ka helu ekahi keia o na mea ana i ike ai mai kona haalele ana i ke kapikala a hiki wale no i keia manawa.  I ka la 23 o keia mahina ua haawi ae na lala o ka hui kuka malu o Kapalakiko i kekahi ahaaina nui no ka Peresidena kekahi o na lala o keia hui nui.  Ua hoohanohano nui ia ka Peresidena e kona mau hoa ma keia po.

I ka la 24 ua kono ia mai oia e hele aku e ike i kekahi o kona mau koa i hi mai ke kaua mai.  Kekahi kela o na hana hanohano loa o kona ike ana aku ian koa ana i hoouna aku ai e hele e kaua o ka hanohano o ka aina.  Ku aku oia me kona papale i kona lima a haiolelo aku la lakou.  e hoeueu ana i ko lakou i hana ai no ka hoopakele ana i ka aina.  Ua hele aku lakou me na kino ikaika a hoi mai kekahi o lakou me na kino wiwi i aneane i hala aku ma kela ao.  Ua haawi aku lakou i ka ikaika a me ko lakou ola no ka hanohano o ko lakou aina hanau.  He nui na kanaka i hele ae e lohe i kana haiolelo i kona mau koa i ike i ka wela a me ka inea oia mea he kaua.

Ua maikai loa o Mrs. Makinale a e hoi ana laua no ke kapikala.  Ua nana pono na kauka i kona ma'i a olelo mai ua hiki loa iaia ke hoi aku maluna o na kaa ahi me ka poino ole.  O ka ma'i o kana wahine kekahi mea nana i kono mai i ka Peresidena e hoi koke aku i ko laua home ma ke kapikala a hoopokole hoi i kana huakai ike i kona mau kanaka.

Hoike kula o Kawaihao.

Piha ka halekula o Kawaiahao i ka Poakolu nei no ka ike ana i ka hoike kula o kela makahiki.  Ua hoike mai na haumana i ka waiwai o ka ike i a'o ia ia lakou @ kela makahiki ma na hana maikai a lakou i hana mai ai i keia la.  Maikai na himeni a me na haiolelo.  Moakaka pono ka lakou olelo ana i kaolelo Beritania.  Ua ninaninau ia lakou e Miss Chamberlain no na mea e pili ana i ka Baibala a ua hoike mai keia mau kaikamahine i ko lakou ike i ka olelo a ke Akua.  Aole o keia wahine kekahi o ka lakou mau kumu nolaila aole i maopopo i na keiki kana mau mea e ninau aku ana.  O kahi kaikamahine uuku a Kiwini Desha kekahi o na mea mahalo loa ia no ka maikai o kana mau haiolelo.  Ku no keia wahi kaikamahine i kona makuakane i ka ike haiolelo.

Ua hoi mai na kanaka a me na makua mea keiki me ka hauoli no ka ike haiolelo.

Ua hoi mai na kanaka a me na makua mea keiki me ka hauoli no ka maikai o na mea i a'o ia i ka lakou mau keiki.  Ua hooikaika maoli no na kumu o keia kula i ka hookomo ana aku i ka ike iloko o ke poo o na keiki.  O Miss Paulding ke poo kumu o keia kula a me ia ko makou mahalo a me na kumu no na hana maikai o kela la.

E HELUHELU I KEIA.

O Keoki Schaul, he Kelemania ano nui e noho ana ma Nu Lebanon, Amerika, kekahi o na haole heluhelu mau loa i ka nupepa Dayton Volkszeitung.  Ua ike oia maloko o keia nupepa e loaa ai na mea maikai, a i kona ike ana i ka Laau Hoola Eha a Chamberlain maloko o keia nupepa, ua hele koke oia e kuai i omole no kana wahine, ka mea i noho iloko o ka ehaeha no ewalu pule no ka eha o kona kua.  Wahi ana, "Mahope o ke kau ana ia o keia laau maluna o ka'u wahine, ua olelo mai la oia:  'Me he mea ala ua hanau hou ia au,' a i ka pau ana o ka omole ua ola loa kona eha a hiki iaia ke lawelawe ina hana o ka hale."  Nui loa kona hauoli a makemake oia e hoike aku i ka maikai o ka Chamberlain Pain Balm.  E loaa no keia laau ma ka Halekuai Laau o Benson, Smith & Co.

Mau Hoomano.

Ma ka la 22 o Mei o ka makahiki 1824 i pae mua loa ai ka Moi Liholiho a me na ukali i Potomauta, Enelani.  Ma ka la 26 hoi o ia makahiki no i make ai o Kaumualii, Moi o Kauai, ma Honolulu, a i Lahaina kona wahi i kanu ia ai.

Ma ka la 4 o Mei o ka makahiki 1825 i pae mai ai ke kino make o Liholiho me Kamamalu ma Lahaina maluna o ka mokukaua Pelekane Blond, o Haku Bairona ke kapena.  Hoihoi ia no ma ka la 6 ae no o ia mahina.

Ma ka la 20 o Mei no i ka 1845 i wehe mua loa ai ka Ahaolelo malalo o ke Kumukanawai o ka makahiki 1840.

Na Banako o Kikako.

O ka puka o a banako o Kikako iloko aku nei o ka mahina o Aperila, wahi a ka hoike a ka nupepa waenakonu Moana o Kikako o ka la 1 o Mei nei, ua hiki aku no ia i ka huina kiekie o $640,819,495, oiai hoi ko ia mahina no o ka makahiki 1900 he $547,907,013 no.  He oi pakeu loa hoi o $92,000,000 o keia mau banako a pau loa, e hoike mai ana hoi ia i ka pii holomua o Kikako ma kona kulana imi waiwai ma ka hoopukapuka dala no ka pomaikai holomua o ka aina.

NUHOU KULOKO.

Nui ka mahalo ia o ka ipuka aniani o E. O. Hall & Son a me ka ipuka aniani o T. G. Thrum no ka maikai o ka laua hoohiwahiwa i ka la 30 o Mei.

I ka hoi ana mai o na koa mai ka ilina mai o Nuuanu i ka la 30 o Mei i hala ua loaa ia kekahi o lakou i ka ma'i huki a hoihoi ia mai maluna o kekaa pio.

Ua lohe mai makou e holo ana ka wahine a Lunakanawai A. S. Humphreys me ka laua keiki no ka aina haole e hooluolu ai i ke ola o ka laua keiki a mahope aku ke kane.

Ua pepe kekahi wahi keiki Pukiki i ka lio o kekahi maikai kau lio i ka la 30 o Mei oiai na koa e pii ana no Nuuanu.  Aka, ua lilo ia i mea ole no ka nui loa o ka makemake o keia wahi keiki e ike i na hana oia la.

Ma ka nupepa Buffalo Express makou i ike iho ai i ka malama o na kanaka i holo aku nei no Buffalo i ka halawai haipule ma ka olelo Hawaii a me na himeni Hawaii ma Bufffalo.

No ka ike o kekahi makai Pake i makemake e hopu i kekahi mau kanaka hoohaunaele e pilikia ana oia i keia mau kanaka ona ua ki ae la oia i kana pu panapana i ka lewa a i ka lohe ana o ka makai kau lio o ia aoao i ke kani o ka pu ua holo paukiki mai la oia.  Loaa ke kokua i keia Pake a paa kana mau paahao.

Ua hoolahaia ae ka hoopalau o Miss Rose Mossman me H. G. Trevenen, a e mare ia ana laua i ka po o ka la apopo.

Ua holo aku o Miss Emily Halstead no Kolorado e hoomaha ai no ke ano nawaliwali o kona ola kino.  Nui na kamaaina i holo pu aku me ia maluna o ka mokuahi Venetura.

Ma ka auwina la Poalua nei i ko@o ae ai kekahi wahine me kona mau helehelena i pau i ka pehu mamuli o ka pepehi ia ana e kana kane ma ka halewai.  Ua hele aku keia ilio hae e inu a ona hoi mai e hoano e ae i na helehelena o kana wahine.  Ua hopu ia oia no ka hoeha.  O Keola kona inoa.

Laau Ili no na Bebe

NO KONA POO AME KONA LAUOHO

Kekahi mea ano nui loa a na Makuahine e noonoo mua ai

UA HANAUIA KELA A ME KEIA KEIKI ILOKO O KA HONUA NEI me ke ewe o na ma'i lehulehu e ulu mai ana iloko o ka ili, ke poo a e lilo ana hoi ke koko ia wa i mea nui loa no ka panee ana i keia popilikia, a pela i lilo ai ia i mea nui loa e hookaumaha mau ai i ka noonoo o kela a me kela mea i loohia i ka nali ana a na ma'i lehulehu.  Aole keia mea i hookaumaha ia ma kekahi ano e ae, aka, mamuli no o ka hoopalalehaia ana e ka mea i kupono e malama a makaala i keia poino.  No laila, ua lilo i kumuhana na kela a me keia makuahine maikai e makaala mau ai i ka lakou mau keiki e loohia ana i na popilikia lehulehu e lulu mai ana mamuli o ke koko ino, e hookamaaina mau lakou me na mea a pau e hiki ai ke pale aku i keia mau popilikia lehulehu, i mea hoi e loaa ai ke ola maikai, malalo o na lapaau noeau ana me ka hikiwawe a me ke ola loa no hoi.

Ua oleloia o ka auau me ka wai pumehana a me ke KOPA CUTIKURA no ka hoomaemae ana i ka ili no ka papaa i ka lepo a me kahi mau ino e ae, a pela hoi no ka unahi-pii, a pela hoi, ina ka e kapili malie i ka Aila Hamo CUTIKURA no ka hooki koke ana i ka maneo o ka ili, ka eeke ano manene o ka ili a me ka pehu, a pela no hoi no ka hoomalielie ana i ka hu'i a me ka hoola ana i na palapu, a mahope aku oia wa, ina ka e inu i ka Laau Hoohainu CUTIKURA, oia wale ae la no ka na mea a pau e hana ai no ka pale ana aku i keia mau kinaunau o na keiki liilii i na wa a pau e hoomalua mai ai, a ina no ua loaa mua, he mea pau wale no ka ia i keia mau laau ae la, ke malama nono ia na kuhikuhi.  Ma keia hana ana pela, e loaa ai i na makuahine hoomanawanui ka maha a me ka oluolu o ka naau, a he mea no hoi ia no lakou e hookaumaha ole ia ai i na wa a pau.  Ua hooiaia keia mau haawina pomaikai ma na home lehulehu a puni ka aina.

Mamuli o ka momona, ka maemae, a me ka hikiwawe o ke ola o keia laau, i makemake nui ia ai e na lahui kanaka a pau i hoao a ikemaka i kona waiwai nui ma ke ano hoola, a pela no hoi i hilinai ni ia ai kona waiwai no ka hoopakele ana i ka luhi a me kaumaha o na makua lehulehu ma na wahi a pau, a pela no i malama nui ia ai, maloko o na home.

NO KA HOOLA LOA ANA I NA ANO PEHU A POHAKA PALAHU MA NA WAHI A PUNI KE KINO, e hoomaemae i ka palapu me ke kopa CUTIKURA, i pau ai ka paapaa lepo a ano e ae paha o ka ili, a pela hoi ke poo, i pau ai ke kepia a me ka papaa piele, alaila, e hooma-u i kahi eha me ka Aila Hamo CUTIKURA i mama ae ai ka akiaki ana a ka hu'i a me ka ehaeha, a pela hoi e hoohana ai ka laau i kono hana a ola ka eha, alaila, e inu i ka Laau Inu CUTIKURA i mea e maemae ai ke koko maloko.  Ke kuaila nei keia laau ma na wahi a pau o ka honua nei.  Ma Aukekulia:  o R. Towns & Co., o Sydney, N.S.W., ko laila Agena; ma Aferika Hema Depot:  Lennon, Ltd.  Na "Hoakaka no ka Hoola ana i na Bebe ame ko lakou mau kinaunau," he loaa wale no me ke kuai ole.

O POTTER DRUG AND CHEM. COMP., Boston, U. S. A., na Ona o na laau CUTIKURA a pau loa.

Ua ike no oe i ke KAA HEHIWAWAE

hou o ka makahiki 1900 i kapaia o

HAWAII

A i hanaia me na Mea Hoopaa Holo?

O ka oi keia o ka nani mawaena o na kaa

hou o ka makahiki 101 i ikeia.

A ina o kou makemake nui ia e kipa mai ma ka

halekuai o

Pearson & Potter Co.

IIKEMAKA I KA NANI.

Helu 626, Alanui Papu.

Telepona Main 317

[graphic:  engraving of metal bike label " 'HAWAII' 'HAWAIIAN CYCLE & MFG. CO.' 'HONOLULU, H.I.' " ]