Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 25, 21 June 1901 — Page 3

Page PDF (1.77 MB)

This text was transcribed by:  Taryn Achong
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Hoolaha Kumau

Ka Hui Alahao âme Aina o Oahu

Mahopeaku o Ianuali 1, 1901.

Manawa Holo

WAHI HOOLULU. Mai Honolulu aku.)

            Waianae, kua huikau naia apau koe ke @abati.          Waialua, kaa ohua, ua ia apau.                        Waialua kaa ohua, ua ia apau.               Wili o Ewe.

                        A.M     P.M     P.M     P.M

Monolulu         7:1       3:10     5:10     5:10

Hanana            8:0       3:43     5:50     5:50

Wili o Ewa      8:@7   4:03     6:@@  6:10

Waaianae         9:0       4:43                

Waialua                       12:00              

WAHI HOOLULU. Mai waho mai ai Honolulu.)

            Wili o Ewa, ka ohua koe ke @abati                Waialua, ka ohua, na la apau.              na la ape aa huikau. a alu, koe e @abati   Waialua kaa ohua na la a pau.             Wili o Ewa kao ohua.

                        AM,     A.M.    A.M.    P.M.

Waialua                       6:12                 2:39

Waianae                      7:12     10:09   3:55

Wili o Ewa      5:50     7:47     10:59   4:32     2:4@

Manana           6:15     8:07     11:30               1:10

Honolulu         6:50     8:40                 5:25     1:48

            O.P. DENISON, Luna           F.C. SMITH,              Luna Kuai Palanala Ho

 

LYLE A. DICKEY

            Mai na Mokupni mai.

E hookoia na hana pili kanawai apa Kihi o Alanui Betala mo Moi, Pahe.

 

METROPOLITAN MEAT Co

(Hui Kuai Pipi Metropolitan.)

G.J. Waller (Wala) - Luna Na

108 Alanui Moi.

Poe Kuai a Hoolako i na Moku

Me

na Io pipi, Hipa a pela'ku.

E loaa mau ana na Manu ame na Ma mano i hoohu‘ihu‘iia Hoko e ka Hau.

Makepono ke Kuai i na I‘o Pipi mae nei.

            TELEPONA HELU   @@ 8788-41

 

Ola Nawaliwali

MAMULI O KE

KOKO INO.

            E heluhelu iho i ka mea i kanaka e ka Ayer laau Sarasaparila no ka Rev K. P. Wilda, he misionari kamaaina loa @loko o ke kulanakauhale o Nu@ a hoahanau nohoi o Lunakanawa Wilda i make he kanaka kaula@:

            "No na makahiki lehulehu he luahi pa na ka ma‘i pa-palahu ame na ma‘i pai e ae, i puka noloko mai o ke koke @. Ono ole mai la ka‘u ai, a nawaliwali mai ko‘u nui kimo apau. Mama@ ko‘u ike ana i ke ola ana o kekah@ poo o ae no ke kakou lau ana i ke Lau Sarasaparila a Ayer, ua Hoomaka@ la au e inu i ua laau ia. A ua.

ONO AE LA KA‘U AI

            mai ko‘u inu mua loa ana mai no i ua mau ia; alaila, hoomaka mai la ka maikai e ko‘u ola. He hanari pa-kono-@ ka oi e ko‘u ikaika ae i keke wa, a pa loa mai kela mai ka LAAU SARASAPARILA MAI A AYER, ka laau hoia‘u e hoike aku nei me ka olale, ola @ pookela loa e na laau hoomaemae keko i ike@a."

No na ma‘i apau i loaa no‘oko mai e ke koko ino e lawe!

Ka Ayer Laau Sarsapailla.

Ka Ayer Huaale Ka laau hoola ae ka @ :-: Awaawai@ e ka @

            Ke pookela e na laau no ka malama ana, ka houlu ana me ka @ nani ana i ka lauoho, oia ka

Ayer Laau Hoolulu Lauoho.

            Aole e kepia ke poo, oia na ma‘i puapuu, aole hoi helelei ka lauoha @ maloohaha mai ka lauoho, himawamawe a ano hina mai alaila, na hoku laau e ho‘iho‘i hou ae a kona ano @ a hoeulu lupalupa ae ia i ka lamehe Ma na wahi apau. e keia Laau Hooulu Lauoho a Ayer ke pookela, a ua me ka i punahele a i hoapili no na @ ame na kooainana.

Ayer's Hair Vigor

I houakaukauia e

BR. J. G. Ayer. Lowell. Maau, U. S. A.

ka malama @ mai a @ kui o @ Ae

Hollister Drug Co. Lt.

Ma agana ma ka Paeulua Hawaii.

Leone Noela

Kekaikamahine a ke kanaka Mahiai.

            He manaolana ko‘u aole "i olelo aku ai ke kaikamahine me ka hoihoi." E lawe ana au i na hooponopono ana a pau o ko‘u nohona ma Ohetona i ka la apopo. "wahi ana i olelo aku ai." E hoohala ana paha au i wahi mawa uuku malaila: nolaila, o ka lini pau ole a ko‘u ike mau aku i kou helehelena hoomahie e Leone, ka helehelena hoi nana i hoohia-a mai i ko‘u moe ana o ka po, me he mea la hoi ua inu i ke kope hia-a o Kona. Ua hiki no anei ke loaa ia oe kou alahele i ka huila-mi-kini? Ua makemake au mahope iho o ko kaua mareia ana, e kuai aku i kahi hale-wili, i ke kahawai ame na aina a pau e hoopuni ana ia mau wahi; a e lilo mai ia mau wahi a pau, i wahi kiko hoano no‘u. Iloko o na pule ekolu, e Leone, e lilo ai oe i hoa kuwili no‘u iluna o ke one pua-loke o Mahamoku a i wahine kui lei pu hoi i na lehua kaulana o Luluupali, a hoao aku kaua ine ka luu poo ana iloko o ka wai uina, nakolo o Namolokama. Ilaila no kaua e kuu aloha puluelo i ka ualoku o Hanalei; nolaila, e hoomanao no na pule ekolu e hoea mai ana." "Ae," wahi a Leone i pane aku ai, "iloko o na pule ekolu."           Ia wa, ua Pau iho la ka pa kolonahe ana a ka makani, ua hooki mai la na lau uliuli o na laau i ko lakou onioni ana, ua himeni mai la na manu i ka lakou mau mele nani hope loa no ko lakou hoi ana aku e hiamoe, a o ka wai wale no ka mea i koe aole i hooki i kona o-e ana.    "Lance," i kaea koke aku ai ke kaikamahine, "ua ike no anei oe i ka mea a ka wai e olelo mai nei --ua hiki no anei ia o ke lohe mai?" "Aole," i pane aku ai o Lance, me ka akaaka ana aku; "aole loa i loaa ia‘u kela manao ulia wale e like me oe. Heaha la hoi kana i olelo mai la?" "Eia kana o ka olelo ana mai la, aohe mea e ae, aka, he luuluu, he ehaeha wale no, @ohe niea e ae, aka, he luuluu he ehaeha wale no," wahi ana i oli aku ai.                   "Aohe hiki ia‘u ke lohe i kela; i na paha ia e olelo mai ana i na mea e ae a pau, aohe mea e ae aka o ke aloha wale no, o ke aloha wale no."

            A i ka wa a ka malumalu o ka po e uhi mai ana ua ike aku la oia (Haku Sanadoa) ia Leone ua hiki i kona home me ka palekana. I kela ahiahi no ua halawai iho la ka. Haku Sanadoa me Sir Francis Esetona a ua hoohala iho la laua i kekahi manawa loihi ma ke kukakuka ana i kekahi manao ano nui.   "Pele no," i olelo aku ai o Sir Farani. "Ina oe e waiho mai ana ia mea maluna o ko‘u hanohano, aole e hiki ia‘u ke ekemu aku, aka, ke nonoi aku nei au i kou oluolu ame kou hanohano, e hoopau a e noonoo pono."

            Akaaka iho la ka Haku Sanadoa; ia wa i ano e ae ai ka helehelena u‘i o ua Haku nei, me he mea la e po-ho ana ka mea a kona manao i ake nui ai.                  "Ke kanaka ka mea kanalua hoi ua poino," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai. "O na hoomanao ana a pau iloko o ka honua nei aole e hiki ke hoololi i na mea kino, a, aole loa nohoi e hiki ke kaohi mai me ka hooemi ana mai i kuu aloha no ka‘u mea i aloha ai."                        "Aia, he wahi olelo a‘o kahiko loa ka‘u i makemake ai e apono aku ia oe," wahi a Sir Farani Esetona i olelo aku ai: "a oia keia, o kekahi kanaka opiopio i mareia, he kanaka opiopio ia e hana ino ana i kekahi mea."            "Ua makemake loa au e hoino ia mai, elike me ka mareia ana mai, "wahi a ka haku opiopio i olelo aku ai, "ame ka mareia ana, ua makemake au ine o na mana a pau maluna o ka ili honua nei e ohumu kipi mai ana a ku-e mai ia‘u."                       "Ua ike no au he mea makehewa wale no na kumu manao a pau," wahi a ka hoaloha on a (Haku Sanadoa) i olelo aku ai, "i ka wa a kekahi kanaka e manao paa ai ma ke ano naaupo; aka, e noonoo no kekahi wa pokole i ka manao hoohoka weliweli i kou mau makua."               "Aohe o‘u ike ia mea, aohe o laua kuleana no ka hoohoka wale ana iho no i ko laua manao; ua mare ko‘u makuakane e like me kana mea i makemake ai. a pehea hoi au e hoolike ole au ai elike me ia?"              "Ke hoomainoino loa nei oe i na kanawai a pau o kou kulana." wahi a Sir Farani i olelo aku ai. "Pehea ia ka nui o ka nani o ke kaikamahine a kekahi kanaka mai-ai, aole e hiki ia kakou ke manao wale ae pela paha kekahi hana mana ua kupono iaia no ka lawe ana‘e i ke kulana o ke Kaunawahine o Lanasawela."

            Ia wa ua puai koke mai ia kekahi ula ano e maluna o ka helehelena o na haku opio ia; ame kekahi leo ano e loa nohoi, ua kamailio mai la ola penei: "E pono kaua e noonoo pu elike me kau i makemake ai, e Farani, aka, mai noho oe a hoopa i ka inoa o ka leae opio, e kapae loa kaua i kela mawaho o ka ninau."                 "Ua noi mai oe ia‘u e lilo i hoike no kou wa e mare ai." wahi a Sir Farani i olelo aku ai, "a ola ka mea nana i rookuleana ia‘u no ke kaniailio ana i ko‘u manao. Ke olelo aku nei au me ka olaio loa, me ka hoopono, ame ka moakaka. elike me ko‘u hoomaikai ana aku i ke Akua Mana Loa no kekahi hoaloha. no ke kamailio ana'ku laia me he mea ia o ko‘u hoahanau ponoi ia mai ka pupuu hookahi mai, in a paha he manao hilinai kona no ka hoolilo ana laia iho i naaupo.     "Ua kapa au ia‘u iho. he kanaka noonoo pono no ka mare ana no ke aloha. aole he naaupo. no ke mea o kealoha ka mea i oi ae mamua o na mea a pau." wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai i kona hoaloha Sir Farani Esetona.                    "E kuu Lance aloha." i olelo aku ai kona hoaloha. " ua hana oe i keia wahi kuhihewa hookahi; aole loa oe i kanaka makua i keia wa. he keiki opiopio wale no oe."

            Ia wa ola i hooki iho ai i kana kamailio ana, no ka mea, ua nana pono mai ia ka Haku opio laia me na maka i hipa i ka inaina ame ke ahiu.               "Mai noho oe a hoopuka hou mai i kekahi mau huaolelo o ia ano, e Farani. o lilo auanei ko kaua noho'na hoaloha ana i mau enemi."                "Aole o‘u makemake e ku-e aku ia oe. e Lance; aka, he opiopio loa no ka manao ana aku no ia mea he mare. No ka mea aohe i mikioi pono loa na kii'na kohi kelakeia a ka puu moni ai. o loaa mai auanei i mau wahi mamala olelo. o pea ua ua kumeka-kamaa ike ole. pili pu ka hila i ka moena: oiai hoi ka mea a kou noonoo e hiipi la i keia manawa. e lilo ana ia i mea hoowahawaha nai iloko o na makahiki eono a umi paha mai keia wa aku. I na oe e mare io ana me keia kaikamahine a ke kanaka mahi-ai, ke hooia aku nei au ia oe me ka oiaio loa. iloko o na makahiki he umi mai keia wa aku e mihi ai oe iloko o ka aahu olona a e kaa ai hoi iloko o ka lehu. Aohe oia i kupono, in a ma ke ano. ka hoonaauao ana, a mea e ae paha, no kona lilo ana i kaikamahine na kou makuahine, a ua ike no oe ia mea; ua hoomaopopo no oe i na i ka wa e pau ae ai ka hiehie ma@luna mai on a e kahaha ana oe mamuli o kou ano hehena ame kou naaupo o ka hili hewa ana o kou manao iaia. E aho e a‘oia mamua o ka manawa, o haha poele auanei ka papi o Honolulu."             "Ua oi aku kou a‘o ana i kekahi kanaka e hoopunana ana i ka huhu iloko on a elike me kekahi hanaka e hiipoi ana i ke aloha." wahi a ua haku opio nei i olelo aku ai. "a owau nei aia au iloko o ke aloha."                "A ua huhu anei oe?" I olelo malie loa aku ai o Sir Farani. "e ike aku ana oe i kekahi la. pehea la ka nui oia me he huhu."

            Akaaka iho la ua Haku Sanadoa la a olelo aku la. "aia he hoonohonoho mikioi iloko o ko‘u huhu ana. Nolaila e Farani, ua lilo nohoi kaua i mau hoaloha pili paa i kekahi ame kekahi i na la i kaa hope ae nei. a e hana nohoi au i na mea a pau au e noi mai ai ia‘u."           "He mea oiaio kau e olelo mai nei, aka, aole loa au e noi aku ana ia oe no kekahi mea naaupo, e Lance; mai oi loa aku ka pono in a aohe au i haawi aku nei i ka‘u olelo e malama ana au i kau mea huna; ua oi aku ko‘u makemake e aho na‘u e hai aku ka lono i ke alii ame ke kaunawahine i keia wa koke ano: eia nae hoi, ua paa ka‘u olelo hoopaa aole loa au e hoopu-a leo aku, aka ke minamina nei au no ia mea."    "E kuu Farani aloha, aohe mea kino uhane e hiki ke kaohi mai ia‘u; in a eia kekahi mea ke hana ia mai nei no ke keakea ana i ko‘u mare ana i keia manawa, e kali aku ana no au no ka manawa kupono; no ka mea ua paa ko‘u manao. Ua aloha au i ke kaikamahine me kuu puuwai a pau, a oia, aohe mea e ae, ka mea a ko‘u naau i koho ai e lilo i wahine na‘u. Ina oe e hoole mai ana no ke ku hoike ana no‘u, ua pono, ua pololei: e imi aku au i mea okoa."                     "Ina nohoi oe e noonoo kupono mai ana, e Lance." wahi a kona hoaloha i olelo aku ai. "Aole e hiki ia‘u ke noonoo kupono."         "I nehea nei kou ike ana i ka noonoo ame ke aloha e kuikui lima pu ana i kekahi ame kekahi?" wahi a ka Haku Sanadoa i pane aku ai i kona hoaloha.               "Ua oi aku laua e kuikahi mau, a e hana ma kahi a ke aloha i manao ai ua kupono," i pane aku ai o Sir Farani me ke a‘o pu ana aku i kona hoaloha e akahele mai ka noonoo ana.                  "Nolaila, i keia wa e Farani, ua lawa ko‘u hoolohe ana i kau mau mea a pau i kamailio mai nei; ua kaupaonaiho nei au i na kumu manao a pau a eia au ke noho nei me ka haau i hoomaopopo ole. O ka wale no e olelo mai ai i na paha oe e hana ana i ka‘u mea i nonoi aku nei ia oe no kou kokua ana mai ia‘u, aole paha."        "Ina au e hana io ana, e hoomanao, aia ai malalo o ka olelo hoohalahala, Lance."        "Aole o‘u nana aia la ia malalo o leaha, in a nohoi e haawi mai ana oe i kau olelo hoopaa."                     "Ke ae aku nei au no ka hoopakele ana ia oe mai na haawe koikoi mai o ka pilikia, aka ke hana nei au i keia hana me ke ku-e o ko‘u lunaikehala, o ko‘u noonoo kanaka, o ko‘u noonoo maikai ame na mea e ae a pau."

            Ia wa i akaaka aku ai ka Haku Sanadoa me ka leo noi: "E, auhea oe e kuu hoaloha, e hoopoina ane oe i kena mau manao ou a pau, ke ike aku oe ia Leone." wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai. A ia wa ua hookaawale i ho la na hoaloha elua, me ka oluolu maikai ole o ko laua mau noonoo.      "He kanaka opiopio a paupauaho wale." wahi a ke kahunapule maikai i olelo aku ai. "Aohe kanaka me kona mau noonoo kupono i makemake e mareia mamua o ke kani ana o ka hora umi o ke kakahiaka. Ke kapa aku nei au ia he karistiano ole."

            O Mr. Barane maikai a elemakule hoi keia ua hoala ia kona hiamoe me kekahi leo nui e kukala ana e ala. e ala, ela ka Haku Sanadoa ua hoea mai nei no ka hoohuli ana iaia me kana lede ma ka materemonio. Pehea e mare i keia kakahiaka nui a kahi no a puka mai ka la. a eia no na manu o ka lewa ke himeni mai nei no i ka lakou mau himeni kakahiaka. O keia kahunapule elemakule a hoopono. ka mea hoi i noho ma kahi kulanakauhale uuku o Ohetona no kekahi mau makahiki loihi, ua ano hapopo loa ka ike ana a kona mau maka: a o ka lohe o kona mau pepeiao he wahi lohe uuku loa: aka, i keia mau makahiki loihi ana i noho ai ma Ohetona, aole loa no i kaohi mai kahi ike uuku mai kona mau maka mai, a pela nohoi kahi lohe uuku mai kona mau pepeiao mai. He kakaikahi ioa no ka poe mare, a he lahi nohoi ina e loaa ana hookahi iloko o ka makahiki, a he oki loa aku hoi na hoolewa kupapau: aka, no ke kukalaia mai mamua o ke kani ana o ka hora eiwa o ke kakahiaka nui no ka hooko aku i ka oihana mare. he mea ia nana i ike ole a lohe ole mamua. I keia kakahiaka nui, he lehulehu loa no ka poe i ala mua.

            No Leone hoi, aole i loaa ka hooluolu maikai ana lala ia po, no ka mea ola kakahiaka, he kakahiaka la e lawe mai ana i ka hauoli ame ke kaumaha i kekahi poe. aka, ia Leone hoi he lai ia o ke pihoihoi nui laia. He la hoi ia e ko ai o kona lini: a o ka la ia on a e mare ia aku ai me ka ipo aloha ana i hoohiki ai aole loa e hiki iaia ke ola ma keia ao ke ole oia pu kekahi.

            Ua oi aku ko Leone noonoo nui no kona aloha mamua o na pomaikai o keia ao e hoea mai ana iala. Aole nohoi ia i hoomanao mua no ia mea a hiki i ko lana ku hou ana ma kahi o ka halewili-kahawai i ke ahiahi mamua iho o ka la o lana e hoohuli ia aku ai lilo i hookahi puuwai. I hookahi kino a i hookahi ma na mea like ole a pau. he ahiahi konane maikai ia o ka mahina no ka mea ua hala aku la kona la me ka malamalama maikai. He ahiahi hoi kela a laua e haawi ai i ko laua aloha hope loa i keia wahi punahele hoi a kaua i aloha like ai.

            "Ua hauoli loa au," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai, "ua hiki la kaua ke olelo aku good-bye iaia ma ka malamalama o ka mahina. Ke haohao nei au e Leone. a ka wa hea la kaua e ike hou ai i ke halewili-kahawai. Ua ike nohoi au na ka wai huihui a lipolipo maikai o keia wahi kahawai i kokua nui mai ia‘u i ka imi ana i ka mea a‘u i moeuhane mau ai i na wa a pau."

            I ka wa a laua i hoomaka iho ai e noho malaila oia no ka wa i pa kolonahe mai ai kekahi wahi aheahe makani a hoonioni ae ia i na laia o na kumulaau e kuku ana malaila; na ia aheahe makani hookahi no i mawehewehe ae i ka lauoho uliuli maikai o Leone, a ua like kona palupalu me kekahi uhi-maka nahenahe loa e luhe ana ma o a maanei o kona mau kipoohiwi. Ua hoopa aku ia ka Haku Sanadoa i aku la. "He uliuli maikai maoli kou lauoho e Leone-he manoanoa me ka palupalu maikai a he makalii nohoi ka maawe-na keaha lakou i hana elike pu me ia?        "Na ke au hou i loaa ia‘u, oia hoi he au keia o‘u iloko o ka noho'na mare a nana i hooi ae i kona ui ame kona nani." wahi a Leone i pane aku ai.   "Ua makemake loa au e ik aku i ke daimana e anapanapa mai ana mailoko mai o na anuunuu o kou lauoho." wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai. "Nolaila e Leone. o kekahi mea mua loa a kaua e hana ai i ka ia apopo, ka hiki aku kaua i Ladana. oia keia. ua makemake au e kuai i lole-kaahele nani loa nou. Ua kakau wahi leta aku nei au i keia la na kuu makuakane e nonoi aku ana i kona oluolu no ka halawai pu ana mai me kaua i Danamoa Hale."

            Ua olelo mai la nohoi i Leone elike no me ka ka Haku Sanadoa i olelo mai ai Danamoa Hale, a ninau aku la oia, "Aia ihea o Danamoa Hale?"        "Aole i hiki ia‘u ke hai pono aku ia oe. no ka mea, o na wahi i kamaaina mau ia‘u he malihini loa ia ia oe. O kekahi o na inoa hanohano o kuu makuakane, oia o Barona Danamoa. a ua kapaia kona home ma Ladana o Danamoa Hale. Ilaila kaua e halawai aku ai me ia i ka la apopo; a oia iho la ka wa ou e lilo ai i wahine na‘u."

            No ka manawa mua ua hoomaopopo iho la oia (Leone) no ka nui palena ole o ka like ole o ko laua mau kolana. Ua leha aku la kona mau maka maluna on a me ke ano hoomakaukau.         "Lance, malia paha ua ano kuaaina loa au no ke kipa ana'ku ma kou home a mawaena hoi o kou ohana?" wahi a Leone i olelo aku ai.  "My darling," ua nani kupono oe no na home like ole." wahi a ka Haku Sanadoa i pane aku ai: "iloko o na wahine mare a ko‘u poe o ka hanauna hookahi a‘u i ike aole loa hookahi o lakou i oi ae mamua ou."                     "Ke ano hoomakaukau wale mai la no au," wahi a Leone i pane aku ai me ke ano hopohopo.  "Mai noho oe a hopohopo e kuu aloha. Mamua aku o keia manawa e ike ai a e mahalo ai o Ladana hoolookoa i ka nani o ka lede Sanadoa."        "Me he mea la ka hoi he auwaha akea ke ano o ka lele ana aku iloko o ka noho'na a kaua i imi iho la." wahi a Leone i olelo aku ai, "no ka mea, mai ke kulana haahaa mai au he kaikamahine na Noela ke kanaka mai-ai a e lawe ana au i ka inoa ka Lede Sandoa."                        "Nau e hoonani aku ia inoa e Leone." wahi a ka Haku Sanadoa i pane aku ai. E lilo aku ana au i kanaka hookano loa ma Enelani-no ka mea, o ka‘u wahine ka wahine u‘i loa maloko o Enelani nei. O ko kaua hookaawale hope ana keia mahope aku o keia, aole loa kaua e kaawale."

            Ia wa oia (Haku Sanadoa) i kulou iho ai i lalo a kio-e ae la i kahi wai iloko o kona lima a olelo aku la, ua kio-e ae nei au i kekahi o kou wai lipolipo e kahi kahawai a paa iloko o ko‘u poho lima, a ua lawa ia no ko‘u hooma-u ana i ko‘u kino holookoa." wahi a ka Haku Sanadoa i olelo ae ai i kona wa i ninini hou aku ai i ka wai. "I ko‘u noonoo ana me e mea la ka hoi ua hookaawale aku la au i kekahi hoaloha o‘u i ko‘u wa e haalele iho ai i ka halewilikahawai nei."

            O ke aloha, o ke aloha wale no ka mea a ko laua poowai e nape malie ana a e noonoo nui ana nohoi o ka wa hea la ko laua wa e ike hou ai i ka hale-wili kahawai.

            Leone, Lede Sanadoa. E olelo mau ana o Leone i keia mau huaolelo ekolu iaia iho no. Ua pau ka hora ewalu o ke ahiahi oia ka wa o Leone i hoea aku ai i kauhale, a ua pau iho ka aina ahiahi o ke kanaka mahi-ai a e noho ana oia maluna o kekahi noho me kona ipu-paka. "Ua poeleele maoli oe, e kuu kaikamahine lede," wahi a ke kanaka mahi-ai i olelo aku ai i kana kaikamahine; "e noho iho ilaio a e kamailio mai ia‘u mamua o ko‘u hoi ana e hooluolu."

            Ma ke ano eleu a hoolohe, ua noho iho ia oia (Leone) ilalo a lilo aku la ke kamailio ana i kona makuakane. Ua hai aku la oia i kana moolelo o kona makaika hele ana i na hale-makeke like ole. Ua lohe mai la o Leone i keia mau olelo, aole nae ia i lawe mai a noonoo ia mau mea a pau. He okoa ka mea o ko ia la noonoo e hiipoi ana ia wa a ua ike kaua e ka makamaka heluhelu ia mea. E lilo mau ana oia laia iho, i keia manawa o ka la apopo e hoea mai ai, e lilo ai oia ka Lede Sanadoa. Mai hololea no kona manao hauoli i na nohoi oia i hai i kana mea e hana nei i kona makuakane. Ua nui kona aloha ame kona oluolu iaia. Ua ku-e laua e like me ka malamalama a me ka pouli aole i loaa iki kekahi wahi kukoa kamailio ana mawaena o laua eia nae ua nui kona oluolu iaia a ua aloha nohoi oia (Leone) i kona makuakane. Ua nui nohoi kona iini no ka hai aku i kona makuakane no ka hauoli ame ka nani e hiki mai ana aka aole ioa oia i aa e ehaki i kana olelo. Ua nana aku la o Robata Noela me ka haohao. Eia hoi kana kaikamahine u‘i ke kukui nei malalo o kona mau wawae. me na makai hele a powehiwehi i ka wainaka; a olelo aku la oia: "E papa, e nana mai ia‘u a e hoolohe mai oe i ka‘u mea e olelo aku nei ia oe. Ua makemake au e haawi aku i ko‘u mahalo ame ko‘u aloha nou. Ua makemake mau nohoi au e homanao oe, i keia ahiahi au i kuuli haahaa aku ai malalo o kou mau wawae ame ko‘u haawi ana ku i ko‘u aloha ia oe me ka puuwai i piha no ke aloha au i kokua nui mai ai no na mea a pau au i hana mai ai no‘u."                "Heaha hoi keia e kuu kaikamahine lede," wahi a ke kanaka mai-ai i pane aku ai, "o oi, ua hoolilo au ia oe me he keiki ponoi ia na‘u."    "He keiki maluhiluhi," wahi a Leoe i olelo aku ai me ke ano akaaka ame ke ano uwe. "E nana mai oe, ke lawe nei au i keia lima ua hele a kuuaka ame ka manoanoa i kau ua mea o ka hana mau a eia au ke honi nei iaia. e papa, no ko‘u aloha ame ko‘u hoomaikai ana ku ia oe me ko‘u naau a pau."

            Aole i hiki iaia (Noela) ke kamailio koke aku. Ua nana aku la oia i kana kaikamahine me ka piha pahaohao loa.      "Iloko o na makahiki e hiki mai ana." wahi a Leone i hoomau aku ai i kana kamailio ana, "i kou wa e hoomanao ai no‘u e olelo iho oe ia oe iho no oiai. he mea ole ka mea a‘u i hana‘i ua aloha au ia oe."           "He mea ole ka mea au i hana‘i a ua aloha au ia oe." wahi a kona makuakane i hoopili aku ai elike me kana olelo mai ai, "Ae, e hoomanao ana au kela."

            Ia wa oia i honi aku ai i na papalina o kona makuakane a haalele iho ia o Leone i kona makuakane me ka hoopilihua loa i kona noonoo. a o ka mea wale no e makau aku ai o kona ala i keia po a no. no ka hoao ana e hoopoina ia mau mea a kana kaikamahine i hana aku ai imua on a ia ahiahi. Ua hoi aku la o Leone i kona lumi moe, aole no ka hiamoe ana aka aia kona puuwai ke pana la a o na pana ana a pau ke hookapailii la la i kona houpo. O keia iho ia kona po hope loa ma kona home mahina ai a o ka hope loa iho la nohoi ia o kona ano kaikamahine ana; i ka ia apopo e lilo ai oia ka Lade Sanadoa-wahine a ka ipo opiopio, ka mea hoi ana i aloha ai me kona naau a pau me kona uhane a pau. Na ka leo o na manu e mele ana i hoala ae iaia a oia iho ia ko laua la e mareia ai. Aole oia e ike hou ana ia Robata Noela; ua ai iho la oia i kona aina kakahiaka mamua o ke kani ana o ka hora eono a hele aku ia no kana hana iloko o na maia mauu. A o Leone hoi, o kana hana e hana‘i oia kona komo iho i kona lole‘a hele aku no ka hale hoolulu kaa ahi. He ekolu paha mile o ohetona, kahi hoi e hoohui ia aku ai ua mau opio nei mai ka hale hoolulu kaa ahi aku, aka, i keia kakahiaka nui ua lilo iho la ia i mea liilii wale no. A hoea aku la lakou a pau ekolu ilaila la manawa. O Sir Farani hoi keia ua nana aku la oia me kona nanaina kuoo hoonaukiuki a piha huhu o ka Haku Sanadoa hoi he mau nanaina hauoli kona, a no Leone hoi ua like kona nani me kekahi opuu pua e hoomaka ae ana e mohala mai waena ae o kekahi kihapai.

            "E nana mai oe," wahi a ka Haku Opio i kamailio aku ai i kona hoaloha. "aole anei e loaa ana kekahi apono ana no‘u?" Nana pono mai la o Sir Farani i keia helhelena palupalu a onaona me kona manao ikaika a hoihoi ole a pane mai la. "Ae, e like me ka nani ame ka ui i lilo ai i olelo apono ua loaa kekahi ia oe; aka e Lance in a au i aolha kela kaikamahine he hookahi tausani manawa i oi ae mamua o ko‘u ola aole loa au e mare iaia."                 "No keaha hoi." i ninau aku ai ka Haku Sanadoa me ka akaaka ana aku.

            Ia wa i pane aku ai o Sir Farani: "No ka mea ke hoike mai ia kona helehelena i kekahi pilikia nui e hoea mai ai i kona ola. Aole loa oia e ahaoli ana. Aole nohoi e loaa ana iaia ka noho'na hauoli aole nohoi he make hauoli ana.             Olelo aku ia ka Haku Sanadoa penei: "E kuu Farani aloha, mai wanana mai oe i kekahi mea ino i ko maua la e mare ia ai."                  "Aole au i manao e wanana aku i olelo aku ia no au elike no me ka‘u i manao ai; he helehelena ui io no kona eia nae, ua piha i na mele i na mea hoopahaohao i ka mana ame ka maha ole."            "Aole oe e pono e kau hou aku ka nana ana a kou mau maka maluna on a in a oe e olelo ana i kekahi mea ola ano," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai.

            A ia manawa hoea mai ia ke kahuapule maikai, me ka pau ole no o kona ano pihohoi i ka hoala i ana i keia kakahiaka nui. Ina no i emi mai ke aloha ame ka eehia o ka haiolelo ana a ke kahunapule ika no ua ku i ka akaakaia ka nui o ka manawa i haule ai o kana buke ilalo hoopoina in a inoa. a he mau kuhihewa liilii ae no kekahi ana i hana ai ame kona ano pihoihoi a kanalua nohoi.

            I kekahi manawa ua ulu mai ia ka manao huhu iloko on a (Haku Sanadoa) no ka hoopuka aku i kekahi mau huaolelo kupono ole a i kekahi mau huaolelo paha e hoehaeha aku ai i ka noonoo o ke kahunapule elemakule a ia wa hookahi no aole hiki ia ia ke uumi iho i kona mino aka ana. Aka, no kekahi wa loihi mahope iho o ka haalulu ana, ame ke ano kanalua ia wa ke kahunapule i haawi aku ai i kana olelo hoomaikai hope a puana ku la ia laua i kane ame ka wahine. A i ka hoea ana aku iloko o ke keena kahi hoi e kekauia ai on a inoa ia wa i ike ia aku ai kekahi kukuna o ka malamalama me he mea la e halii iho ana maluna o ke kahunapule elemakule. Ia wa oia i olelo mai ai, "Sanadoa. aole loa keia he inoa i laulaha maanei nei."             "Oia anei?" i olelo aku ai ka haku opio, "me he mea ia ua laulaha loa no ia‘u."   "Snadoa, i hana hou mai ai no ke kahunapule, "i hea la au i lohe ai i kela inoa!"        "Ua pinepine ko‘u loha ana i keia inoa a ua ano uluhua maole au," wahi a kekane opiopuo i olelo aku ai, a ia wa ua hookuu iho ia ke anaina mare.               "Ke hoomaikai aku nei au i ke Akua no ka hookuu ana mai ia maua iloko o ka malamalama o ka ia," wahi a ka Haku Sanadoa i hooho ae ai i ka wa ana e ku ana me kana wahine i kahikoia e ke onaona ame ka nani. iloko o ka pa-halepule.                        "Ke hoomaikai hou aku nei au i ke Akua no ka pau ana o keia mau hana au a ua hiki ia‘u ke kahea aku e kuu aloha e, e kuu wahine hoi. Ua mana au aole la e hooki koke ia ana keia halawai. E Farani aole anei i loaa ia oe kekahi mau manao maikai no ka‘u wahine?"    

            Ia wa i hele aku ai o Sir Farani ia Leone. a olelo aku la, "Ua ake au e loaa ia oe ka hauoli; a ua makemake nohoi au e loaa ia oe ka hoohauoli ana a pau-aka-" Aole oia i hoopuka aku a pau pono kana kamailioa ana ua hooki pu iho la oia. A ia wa oia i hoomaka iho ai e hoolalau me he mea ia ua makemake oia e paani me kona papale ana e paa ana iloko o kona lima. "Aka," o ka hua olelo keia a Sir Farani i hooki pu ai a olelo aku la o Leone, me kekahi mino aka mahiehie maluna o kona helehelena, "ua mano oe aole e loaa ana ia‘u ka hauoli ana?"

            Aole loa i pane mai o Sir Farani; aole oia i manao e loaa iaia ka hauoli ana aka ua koho no o Leone elike no me kana i makemake ai; ua olelo mai oia i kana mau mea a pau. Malia pahe he moakaka loa ka ike ana ko Sir Farani mau maka mamua o ko na pe e ae oia kona mea o ka wanana ana mai aia kekahi mea ano nui ke hoike mai ia maluna o ko Leone helehelena. Ia wa i haalele mai ai o Sir Farani ia laua me kona hooko ana i kana apana hana me kekahi manao kupono oie e naiu mau ana iloko on a no ka mea wa hele aku oia e ku hoike no ka mareie ana o ka Haku Sanadoa me kona manao hookae loa ia Leone.

            Ninau aku ia ka Haku Sanadoa: "E Leone. ua haawi aku nei anei oe i kou aloha hookaawale i kou mauakane?"          "Ua waiho aku nei au i wahi paiapaia uuku no ka haawi ia aku iaia i kona wa e hoi mai ai no kau hale i keia ahiahi. E nui loa ana kona hoemanao ana no‘u." wahi a Leone i pane aku ai.                        "A he pomaikai nui ko‘u i kou loaa naa ia‘u e kuu hiwahiwa: no ka mea aohe mea e ae iloko o ka honua akea nei i piha hauoli elike me a‘u. Nolaila e holo loa no ko kaua kaa a hiki i ka hale hoolulu kaa ahi o Rasalei. Aohe o‘u nana owai la ka mea e ike mai ana ia‘u no ka mea aole e hiki i kekahi mea ke hookaawale ia kaua. Ke manao ia o Kauka Hawe ua hoi aku nei au i Ladina i keia kakahiaka eia ka ua loaa iho nei ka‘u wahine mare mamua o ko‘u hiki hoi ana aole anei peia e Leone e kuu aloha e? O oe ka Lede Sanadoa i keia manawa. Heaha kau mea e noonoo nei. e kuu darling?" "E nonoo ae ana au e kuu Lance. ima paha aia kekahi mea iloko o ko kaua mare ana iho ia i hiki ke mana ole ame ke kulike paha i ke kanawai?"                    "Aohe." I pane aku ai oia, "ua akahele loa au no ia mea e Leone. O oe ka‘u wahine imua o ke Akua ame ke kanaka. Aohe mea nana e kaili aku ia oe mai ia“u aku o ka make wale no."                "O ka make wale no," wahi a Leone i hoopuka hou mai ai no i keia mau huaolelo me ka ulolohi.        

            A i na makahiki mai mahope ua hoomanao pu iho ia laua i keia mau huaolelo. Nolaila e ka makamaka heluhelu ua waiho aku la kaua i ka Haku Sanadoa ame ka Lede Sanadoa i ka hale hoolulu kaa ahi o Rasalei a e nana ae kaua i kahi o laua e hoi mai ai oia o Kawedoa.

            O kawedoa oia kekahi o na home hanohano a hiahia loa ma Enelani. O kekahi keia o na home kahiko loa a he kakoo ikaika nohoi no ka poe Sakatona a o keia wahi nohoi ka ka poe Nomana i ike ai he mea paakiki loa ku lawe pio ana mai. O keia wahi o Kawadoa he kahua hale kahiko keia me na halepakui; a i kona wa i pau ai i ka hiolo ilaio ua waho ia iho la no kona kahua e ku no elike me ia. laia e ku nei me ka pau i Ka helelei ilalo hihi a makena wale a hiki i kona uhi paa pu ia ana.

            A i ka wa i hoomaka hou ia ai keia kahua hale e kukulu ua hoohana liilii mua ia no i kinohi: e pakui liilii aku ana kahi hale i kahi hale peia aku ana hoi na papa oluna o ka hale i kahi papa a hiki i kona lilo ana oia kekahi o na home kamahao ihlihi a hanohano loa ma Enelani. A ua kapaia no kona inoa o Kawadoa; i keia wahi aohe poe o ke alo moi aohe he mau keena nunui i hookaawale ia no na halawai aohe hoi he mau kihapai hooluolu aka o keia Kawadoa wale iho la no; a he kakaikahi loa ka poe i koe ma Enelani aole i ike ia Kawadoa. Aohe buke i kahaia i na kii ka nele i kekahi nanaina o Kawadoa a na keia nanaina pookeia a kamahao on a i ume nui aku i ka noonoo o na mea a pau: aohe hoikeike kii ana i nele ka ike la o ke kii o ke kahua hale o Kawadoa i pau ai i ka hiolo ilalo. Ua hiki ke ike ia aku e kekahi mea mai ka hale kiekie mai o Kawadoa he elima mau mokuaina like ole. He ku maole no ka nani na mea like ole a pau i na mai kawadoa aku e na ai; ka waiho kekee mai o ka muliwai iloko iwaho ame ka nanaina nani maluna o keia ili honua elike me Kawadoa. No ka ohana Lanaeaweia no keia wahi no na hanauna lehulehu.

            He põe mamo waiwai loa ka ohana Lanasawela. No lakou ponoi na aina a pau e hoopuni ana ia Kawadoa a me ka hapanui o ke kulanakauhale o Danamoa. O ke Alii o Lanasawela, he Barona oia no Rale ame ke keena halawai o Rale a i Sabodisia hoi, heo nui ioa kona mau waiwai malaila. I keia wahi i loaa aku ai kekahi lua eii lanahu nui palena ole a oia ka mea naan i hoolilo a ka Haku Lanasawela oia kekahi o na kanaka waiwai loa ma Enelani.

            O kawadoa, Rale Holo ame Danamoa Hale o lakou akolu na home nani aulii a maikai loa ma Enelani. i hoohui pu ia hoi me kekahi papa inoa o na hoa-aina i heluia ma na haneri ame na iausani a oia paha ka mea i ilio ai o ke alii i kanaka oluolu. Ua mare nohoi oia i kekahi hooilina wahine waiwai loa. i ku like ai hoi me kahi olelo kahiko, oia hoi keia: Imi no ka makemake i kahi o ka makemake: peia nohoi ka ono i kahi o ka ono. O lucia ka inoa o ka wahine a ka Haku Lanasaweia a ua kahea ia nohoi oia ke Kaunawahine o Lanasaeia. O Lucia oia kekahi aliiwahine hookano loa ma Enelani o kana mau kauoha a pau aole e hiki ke hooie ia. He wahine uahoa loa keia. aohe ike o kona naau i ke aloha ana i ka poe ilihune ame ka poe nawaliwali: aole loa oia i ke ia mea he kaumaha o kona naau no ke ano o ka noho ana o keia ao aole hoi na hoowalwale na manao anoninoni ame na mea like ole ae a pau. He noho'na kona i nohoia me ka oluolu ame ka maha: o kona home oia ka home helu ekahi ma Ladana; aia malaila e ike ai oe in a daimana aeae a hoiali loa: o kona mau ilo na ilo helu ekahi iloko o ke kulanakauhale o Ladana, o kana kane hoi aole e hiki iaia ke hoole i ka makemake o kana wahine: he naau oluolu kona ma na ano a pau nolaila ku no ka hookano a keia wahine i ka waipahe maoli no o kana kane: o kana keiki hoi oia ke keiki u‘i loa me ka helehelena upalu ame na maka i hono ia e ke onaona a peia pu nohoi me kana kaikamahine. Aole loa oia i ike la mea he noho'na iloko o ka nele ame ka liihune ma na mea like ole a pau. O ka pilikia hookahi wale no ana i hoomaopopo i hoea mai ai imua o kona alo oia ka haule ana o ka haawina iloko o ka hoike kule a kana keiki oia hoi ka Haku Sanadoa. Ia wa i noi aku ai kana keiki e hele i kekahi wahi kuaaina no kekahi mau mahina no ka heluhelu hou ana iloko o ka mau buke. a ua se hemolele aku kona makuahine iaia me ka piha hauoli o kona manao. O ka hele ana keia o ua Haku Sanadoa nei i kuaaina hoea i ka mahina-ai i papa ia ai o Adamu laua me Eva.

            O Lede Imogene Sanadoa oia ke kaikamahine a Lucia, ke Kaunawahine o Lanasaweia, a waikuahine hoi ak a Haku Sanadoa. He kaikamahine keia i.