Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 26, 28 June 1901 — Leone Noela Ke Kaikamahine a ke kanaka Mahiai [ARTICLE]

Leone Noela

Ke Kaikamahine a ke kanaka Mahiai

Ua mkkuu loa iho la au, oia hoi ka Haku LanaMuwHu i kuu l*nJo i keia manawa, wahi ana i 01010 iho ai. iaia iho no. Aole hlkl la'u k»' noonoo ae, hoaha la ka polno i loaa iaia ana i kauoha ae nel la'u c heie mul H kokua aku nna au laia. nolo hol e pono o ike kuu leile. Ua pumohana mal la kona puuwal l ke aloha no kana ki-iki a o kona hooillna nohol la—anhe mea 1 Ike pehea Ia ka nul o kona (Haku Lanasawela) aloha laia, a aohe nohoi mea l ike i ka nui o knna mapao paulele mahope ona. la wa ola I lohe aku al I ka halulu ana mal o kekahl kaa 110, a manao ae la la 0 Lanee mal la paha kela. Hiwlohe aku nei oia me ka manao paupauaho a plllhua nohoi —ia wa ola 1 lohe aku al i ka hawanawana mal iloko o ka holo mawahn ioa, me he mea la he manao nui ke kuka ia ana, a olelo Iho la la fala Iho no, heaha la na nieapohlhihi a kela keIkl I hoao mal nei e haniu la wa no 1 ku mal ai o liiinoe, ka Uaku Sanadoa I mua ona, me ka paa ana I na lima 0 kekahi kalkamahine u'l loa, ka mea <ina I manao ai ola ka ol o ka u'l, nohenohea ame ka nanl. "He mea maopopo," wahi a ka Haku Banadoa i olelo aku al. i ko |jlua hookokoke ana ku iaLadana. "a oia kela e L«one—lna e Ike mua ana kuu makuakane la oe mamua o ka loaa ana 1 kuu makuahlne he manawa e komo kuleana ole mal al ma ke ano e akeakea mnl. alaila, e pono ana. Ua hikl i kuu makuakane ke pale aku i na mea ltke ole a pau, aka, o kekahl helehelena u'i— ola wale no ka mea nana e hoolanaklla aku laia." "Ua makemake nohoi au," wahi a Leone I olelo aku al rae kekahi leo uhu, , 'lna nohoi he eml mal ko'u ano hookano. Ua ike no anei oe e Lanee, aole i«i he mea hlki ia'u ke hoon\anawanui 1 ka lohe 1 kau e kamallio mai nel, ina paha e hooklpa la aku ana au e llke me kekahi inea punahele loa. Ke kahaha nel au |>ehea no la hol au i hookano loa al. olal he kalkamahlne au na kekahl kanaka mahl-al, a o oe hoi, he keiki oe na kekahi alii klekle, a nolaUa, aole o*u oluolu Ina au e hoohuhu ia mai ana: aole hlkl ia'u ke hoomanawanui— 1 ko'u hoomaopopo Iho ua llke' no ko'u malkal ellke me kou. M la wa 1 hehe *ku ai ka akaaka ana a ka Haku Sanadoa. Aohe mea nana i hoohauoU nul mai I kona noonoo, o keia kaikamahine kulana hiehie me kona helehelena hoomahle a u'i wale no, ka mea hol I hikl »le ke pale ae l ka hoohlhl ana. l»a hauoll au I ka lohe ana la mea, e wahl a ka Haku Sanadoa 1 pane aku al. «No'u Iho. ua manao au * u» oi »ku no kou maikal mamua o»u. Aohe osu kanalua, Ina e |ke mua ana kuu makuakane la oe. a oia Iho la nohol •«' i » U ° ,e '*Jf*rapa ana aku nel iai« * hele maJ ola I Danamoa Hale nei «• hAlawal pu al me kaua." " Ak *V l kol ikalka aku al o Leone. ftia paha aohe la e makemake mal ana la u-* he*a Iho !a la ka kaua e hana »1 i» mmnawār . " 2 J® h «l." I PW»e aku al ka Haku Bajt>adoa, "o ka mea pono ame ka nwa pololel a'u e hana al. ola ko'u hooikalka ana. e aioha mai ola la oe, ma paha, I ol ae nohol kona aloha la oe mamUa o ko*u | kela manawa ola ko'u makemake. Leone. o ka kaua hana mua e nana al. e holo loa aku ko kaua >>■« * hjkl l kahl o ke kela humuhumu lole, ua makemake loa au. e humuhumu koke la mil ona loie hou nou. U« u'| no ' ka nana aku lloko o kou mau aahu * aka, ua oi aku ko'u niakemake * Ike mal kuu makoakaiM la oe m« ke- I haW lole kupo&o ao ka hooklpa mall-

' h:n! a-a. I ra kaua « h-'-i" m'ia a:u i Kani i.> ki «ahin? humuiiumu īoie, a i k*kah; Me u i Jo* infc na mea a ■jiaa - kohu pono at. aiaila kaua h'">lo loa ka H«.'te ! iv Moiwahin?: ua hiki no i na 'M'nu <• kaua k<? hoouna »a ma! mahoa*. [l'a hi/ti r..> Sa kaua ke paina māiaiia; a i ka wa e paa mai ai o ko !o!e •? ■ Sanad<»a. »> ko kaua wa ia *• hele aku ai : 'i Danarrioa Haie. a lawe pu aku ina mea \ i pau *rw kaua. * t'a hana ia •* like me 1 kana t ■»ieio al. i r a hoio mua aku la : Saua a hīk& i kahi o Madama Kar«>laina. |l*a kar?j»aina !oa nohoi ka Haku Sa.na- ! rj,>a ina kaila hou o na mea a pau. oia ' kona rr,» a o k<? kauoha ana i ka ma- • 'lama. ka m»*a hoi » nana niai i ka ia n»'i h-!-h»*i-na -maona m- k- ano kahaha. "O ka'u keia, ka Sana- : tion e " wahi'a ka Haku Sanadoa 1 hoo-j dauna aku ai \ ka Madama Karolaina. ' l ' Ina kuaaina aku nei maua, a ua make- I I mak- r»!a i mau mea ho'u wale no r a e I ' hana m.ii hol or i kau mau kaiia hou a pau lo.i '" * M*' ..•• inea la i ka hoomaopopo iho a ua Haku nei. ua hala ae ia kekahl mau ; hora, inamua o ka oili hou ana niai', 0 k i iv.adama me ka lole hou no ka • L<?de Hanadoa. I ka hookuku ana o ua ; Led«- Sanadoa nei i ka loie. ua hele mai ; |a n<> a pili pono. aohe mea a ka maka i e hoohalahala aku ai. Ia \v* i loli ae | ai k<> I> one helehelena u'i mua a lilo I 1 heleh»-l»*na u'i o kekahl emepera wa- | hine. t*a nana pono aku la ka ma- i dama i ka Haku Sanadoa a olelo aku | la. "AoI«* anei keia i kupono elike me | kou makemake. e ka Mea Hanohano." , wahl-ana i olelo aku ai me kona ano ! mikimiki no ma ka olelo ana. ua ike! Iho la oia i ke kumu nui o ka hoea ana j aku o keia haku me keia kaikamahine | u'i, ua mare ia laua ma ke ano malu. Kia ka ka Haku Sanadoa i pane aku ai i ka Madama: "Ua nui ko'u mahalo ia oe no ka noeau o ka hana ia ana 0 keia lole. Mannua pono ona (Haku Sanadoa) e ku aku ana kekahi kaikamahine loihi a pllalahl, ka oiwl kino hoi i hele a lulu ka makanl, me kekahl lole silika i hooklnohinohi ia me ka veleveta u'i loa a he mikloi loa ka hookomokomo ia ana o ka lihilihl, he papale lihilihi ma kona poo. a he mikini-lima ma kona mau lima. I ka nana ana aku i ko Leone kulana, aohe hiehie mai a koe, ua llke loa oia me kekahi moiwahine e ku ana ma ka aoao o kona noho kalaunu. "Aole loa au e maka'u ana i ke ku j ana aku imua o kuu makuakane i keia manawa," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai, "no ka mea, ua loaa ia'u ka niea nana e hoohoihoi i kona naau." I ka hlki ana'ku o ka Haku Sanadoa ame ka Lede Sanadoa i Danamoa Hale, ua ano haikea p\i ae la ko ka Haku Sanadoa helehelena. Ua ike no ia, he poino weliweli keia, a he hoao weliweli nohoi iaia. Ua hoomaopopo iho la oia 1 kana hana pono e hana'l i ka wa a ke kialhale i hal aku ai iaia āia ka Haku Lanaaawela ke kali mai la iaia lloko o ka lumi-āina. Ia wa i o mai ai ka maeele a punl kona kino, ā huli ae la oia a nana'ku la i ka helehelena ohaha. hiehie ame ka nani o kana wahine opiopio, ka niea hoi nana e hoopau mai i kona ano pihoihoi. He hemolele oia. aohe ona mau kina'una'u, ua ike oia ia mea. a ua mahalo nohoi. "K haawi mai i kou lima e Leone," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai, a o ka hoopa ana'ku o kela mau lima lillii I kona lima oia ka mea nana i hooi aku i kona maka'u ole. la manawa laua i komo .aku. al iloko o ka iumi a ka Haku Lanasawela e noho mal ana me ke alakal ana no 0 ka Haku Sanadoa ia Leone. Aole loa no I hopo mal ka Haku Sanadoa i kona makuakane, ua hele aku la no ola imua ona me ka wiwo ole, ia wa ke alii l lele Ino ae W mal kona noho ae me ke ano kunahlhl. "B kuu makuakane," wahi a ka Haku Sanadoa I olelo aku ai, "e ae mai e hoolauna aku au ia oe l kuu wahine. o Leone. ka Lede Sanadoa." Ia va ke alii i haawi mai ai i kekahl leha ana a kona mau maka me ka hooweliweli nui, āka aole oia I haawi mal 1 kana. pane. "E pono au e noi aku no kau kala ana mal," wahl a ka Haku Opio i hoomau aku ai, "no ko'u mare e ana me kou ae ole; aka, ua ike no au malalo o kekahi mau mea, he mea makehewa wale no ke noi aku, a oia nohoi ko'u kumu o ke mare ana me ka noi mua oie aku la oe." A, ola mau no ke ano huhu 0 ua alil nei, me kona pane leo ole no. "E kuu makuakane," wahi no a ka Haku Sanadoa i olelo hou aku ai, "heaha la kou mea o ka hookipa aloha ole ana'ku i ka'u wahine opiopio ma Ka home?" la wa I ano hoao ae au ka Haku Lanaaawela e mino aka—he mlno aka nae me . ke ano hoihoi ole. "E kuu keiki aloha." wahi a kona makuakane i olelo aku ai. "e hoomakeaka waie ana no !oe; he mea inaopopo ia'u he mau hana hoomakeaka wale no kena au e hana m&l nei. Aole he hiki ia'u ke manaoio aku; ua ike nohoi au aole oe e hana mai ana i kekahl hana lokolno!" "E kuu makuakane." wahi no a kana keiki i hoomau aku ai i ke ana me kekahl leo hooklkina. "aole anel oe e h6okipa aloha aku i ka'u wahine ma , kou home?" "Aole," wahi a ke aiii i hooie ikaika ] aku ai. "aole loa au e ae ana. E pono < ka lede oplo e kala mal ia'u ina au e i hoole aku ana t ka hookipa ana mai iaia i keia home, ka home hol aole loa ; e lilo aku ana o kona i\ome la." "E kuu makuakane.' wahi a ke ka- i naka oplo I hooho aku al me ka hoa- ] hewa ana. "aole loa au I manao o kau ; makana Iho la la e haawi mal al ia'u." ] rf Aole o'u hoomaopopo o ka mea hea < ia kau e m&nao mai al" wahl a ke aiii ] 1 pane huhu aku al. "Ua manao no anel oe i kou wa I hal mal nei ia'u he < | mea oiaio ia, ola hoi o kela mea kino.! i ola kau wahlne?'" l "O kuu aloha kela ame kuu wahine hoopono," wahi a ke kanaka oplo i pane r < aku ai. i "Ua no anel oe e hai mai ia'u j ua mare io.oe me ke|a lede. „e Lanee — 1 ua mare lo anel 'oe iala ?*' j "Ae. he mea olalo la. e kuu makuakane. a o ka haaa keia 1 ot ae iloko [ o ko'u ola ana." wahi a ka Haku Sana- ] doa I olelo aku aJL 1 "Pehea oe I manao al no ke ku aku 1 he alo. he alo me kuu lede?" wahl a ke »111 I ninau aku al. me kekahi leo ame i ke ano o kekahl mea e ake nui ana o * ka webewehe pono ia mal o keia pill- 2 kla nul. i •'Ua manao au e loaa mal ana la he ] kokua ana mal la oe mal no maua. e i kuu makuakane: ina hoi ha pela. e ka- l maillo mal hoi oe I kuu wahlne." i la.. wa I nana aku a! ua aiii ta I ka j helehelena aulii a onaona I hoehaeha Ul "tTa nui ko'u kaumaha," wahi ftca i 1

.ik'J ai. 'ua kaumaha aa n->u. - Lacc~. am»? ka aka, aoi<? *- hiki ia'a k* la*ē mai 'ma o kaa wahin*? ia." "Oja no ka u wahin?, ina e h->okip*a, maS arui oe īiiiau a aoie paha," *ahi a ka. Haku i o»«lo aku ai. "E p»>h«a ia au e mihi ak'i ai ia o*?T Aole au i t hw 4 | imai ana kuu makuakarie i kesa hana. 'aloha <>?«> ia <>?. E kuu ► eluolu rnai o*- •? aku iaia. ii-*o-r»fjnav» »h*> o pehea !a ka nui •* n"i :irr»- >, i a opiopio; ..-V hik; la ■*■■ k" h«.->huhu aku iala." "AoJv no o'u makemake ia mt*a he h*johuhu. * wabi a k«r alii i olelo aku ai. "aka. aole loa e hiki ia'u ke lawe mai ; iaia «> kau wahine ia." ī A i ka ike ara*ku o ua Haku l wela nei. i ka mae ana mai o ka hele- ; helena «> ua kii koke aku la <>' a 1 : noho. a ninini Iho la i kiaha waina no- ! na; ia wa oia i huii ae ai a nana aku 1» i kana me na maka oolea. "Heaha keia hana au # f ,nei?" wahi a ka Haku i olelo aku ai i kana keiki. "Oiai koir lfna- ! kuahine ame a*u e noonoo nuru ana ■ nou i na wa a pau, eia la oe ke hoolka- ■ ika mai nei I ka hana ana i kau hana. j no ka hoopiha ana i ka manawa i hooi paiaieha wale ia ai no. a heaha keia |au i hana mai nei?" I j "Ua hanamai nel nohoi au me ka ikaijka loa." wahi a ka Haku Sanadoa i | olelo aku ai, "a e hoohua mai ana ka'u ihana i ka hua maikai loa." wahi a ka i Haku Sanadoa i olelo aku ai, a e hoo- : hua mai ana ka'u hana 1 ka hua mai- , ! kai; aka. e kuu makuakane, ua loaa ! iu'u he wa kaawale no ke aloha elike •no me ka loaa ana ia'u he wa ; no kekahi mau hana e ae." ; "Pela io paha ke ano," wahi a ke aiii i i olelo aku ai me ke ano hoihoi ole: "malia paha ua hiki ia oe ke hal mai i ia'u owai la keia lede, a heaha ke kumu i 0 kona hoi ana mai nei me oe i ka hale i nei?" ! Ua pane aku la ka Haku Sanadoa i j kona makuakane me ka i ana'ku penei; ! "O ka'u wahine keia; o Leone Noela ko- j na inoa; a i keia manawa hoi o Lede Sanadoa." I i A ia manawa. a kahi no o Leone a ! kamailio aku. Ia wa oia i olelo wale j aku ai no: "He kaikamahine au na ke j kanakf mahi-ai, e kuu haku." He leo i kona i pane aku ai me he hoene ana la a kekahi leo mele, a na ka nahenahe 1 | o ua leo la i hoopuiwa aku i ua alii la me ka haohao nui o kona manao. A pane mai la oia, "He kaikamahine na kekahi kanaka mahi-ai. E kala mai oe ia*u no ko'u olelo aku, o ke kaikamahine kanaka mahi-ai aole ia i kupono H wahine na kuu keiki." "Ua aloha au iaia, e kuu haku, me kuu puuwai a pau, a e hooikaika ana au i ka hana ana ina mea a pau ana 1 makemake ai ia'u e hana." ( Me ka wiwo ole oia i kamailio aku al i kela mau huaolelo; ua lilo ia mau huaolelo i mea ole; aole loa e makemake ana kuu lede e lohe mal i kekahl olelo like me kena—aole au e aa e hai aku 1 kuu lede—aole loa nohoi au e apono ana, ina no he hookalu huaolelo, aole loa e kĀa mai ana kuu lede ia'u. Ua hikl anei ia oe ke hai mai ia'u i ka wa hea la i hookola ai kela hana?" "O ko maua la keia i mare la ai, e kuu makuakane," wahi a ka Haku Sanadoa \ uwe aku ai. "Ina nohoi oe e hoomanao Vale ae no, o ko maua la keia i mare ia al, a me kela iho la ka ke ano o kou hookipa ana'ku ia maua. Ua piha lokoino oe a ua piha puanuanu." "Aole, aole loa au ilike me kau i olelo mai la," wahl a ke alii i olelo aku ai i kana keiki: "o oe maoli no e Lanee, ka mea i hoomaopopo ole i ke ano .o kau mea i hana ai. Ua manao paha oe, o oe iho no ka mea i mana maluna ou; he hana kuhihewa loa ia au i hana'i; o kekahi kanaka ilike me kou kulana ua pili no oia i kona paealna, i kona mamo. i kona ohana, aole iaia iho no: o ka hlona o kela ninau, aole anei ia i hahau aku la ia oe?" "Aole," 1 pane aku ai ka Haku Sanadoa, "aole io no i hahau mai ia'u; aka. e kuu ina au 1 hana I kekahi hana hewa, e kala mai oe ia'u." "E kala aku ana au ia oe. e kuu keiki aloha, me ka hookuu malaelae ana'ku ia oe: he naaupo a he lapuwale no na kanaka opiopio—ke kala aku nei au la oe; aka. mai hoao mai oe e noi ia'u no ka apono ana'ku 1 kou mare, a i ole ia. no ka hookipa ana mai-paha i kau wahine. Aole loa e hiki ia'u ke hooko aku !a mea." ' "Alaila, heaha iho la ka waiwai o kau kala ana? O, e kuu makuakane, aole loa au i manao o kau ia e haawi mai ai ia'u; ua mau nohoi kou oluolu ia'u ina wa a pau. Ua loaa he mau kuia mawaena o'u ame kuu makuahine, aka, me oe aole loa hookahi." •'E kuu Lanee aloha, e pono kaua e kauoha ae i kuu lede; ola maoli no ka pono, a ua ike oe ia mea. O kou ma- ; kuahine ka mana nui iloko o ko kakou j ohnna. A nana ia e noonoo mai, o keaha la ka mea pono e hana aku al." "Ke koi ikaika aku nei au ma ka aoao o kuu wahine e hanaia mai oia me na manao mahalo kupono;" wahl a ka Haku Sanadoa I olelo hoohuakeo aku ai. "E kuu L&nee aloha, e hana no oe ellke me kou makemake; ke hoole aku nei au i ka hoomaopopo ana aku i keia iede ma na ano a pau. K ae ana anei oe 1 ka hai ana mai ia'u. i nehea nei. a i kahl hea oe i mare ai?" "Ae; ua mare ia au i kakahiaka nei e Revl Mr. Barene i ka halepule o Sana Baranaba iloko o kahi uuku o Ohetona, he Iwakalua mile mai Rasalei mai. Ua hana la ka oihana ma- : re me ka holdlea; ua hookomo ia ka 1 hoolaha no ko maua mare ia ana iloko ) 0 na nupepapame ke ku hoike ana o kekah! mau holke." < "Ua mlkioi no kau iml ana e ke keiki 3 1 kau wahine a loaa keia lede au i olelo mai nei he kalkamahine oia na kekahi ' kanaka mahl-aL" 1 "O ko'u makuakane oia o Robata No- i ela, ke kanaka mahi-ai; aia kona mahl- < na-al i Rasalei," wahl a Leone i olelq aku ai. "a no kona ano iho. he kanaka 1 hoopono, he kupaa, a he ku maoli no> i i kk hoopono." 1 Aofe e hiki i ua alii nel ke kaohi mai 1 I kona aloha, i keia ieo nahenahe o ka i pa-e ana aku me he hone ana la na i kekahi leo mele, a ua konl loa aku ia 1 hoi ia i kona puuw&i. "Ke manaoio aku nei au la oe," wahi i a ua alii nei i pane aku ai ia Leone; ] "aka, he mea kaumaha loa keia I ko 1 Noela, ke kanaka mahl-ai. malama po- i no ole ana i kana kaikamahlne. Ua nui 1 ko'u kaumaha no na mea i hana ia iho nei; aole e hiki ia'u ke hana aku 1 ke- I kahl mea no ke kokua ana'ku ia oe; e i waiho ana au a na kuu lede e hoopono- 1 pono ia mau noea a pau." 1 "Aka, e kuu makuakane," i noi haa- ! haa aku ai ke kanaka opio. "maluna hoi 'l

«iti au t kau mai- n*i a «> kau hoa..> vLi.it au i hiiinai ai. h : uio oe i hoaloha no'u; ina ->e * hookipa aku ana j kuu wahine me ka mana-,. a'toh.a, a e haa.wj mai hoi i kau o'-Io o ka'u wahine k«»ia. a'aila aoi l * hiki i kekahi m*a e ae ke pane tr..ti i kekahl huaolelo." "E kuu keiki aloha. ine-hinei iho ia n ko'u kamailio pu ana me kou maku:i- . hine no kekahi mea, a maiuna nohoi »»u ka hiiinai, ke kuko nui >• kona naau, nolaiia. e hoomana» i** n kuu keiki i k» - 5a mau olelo a'u i olv!o aku la ia «>»•. aole au e aa e hana aku *Hk»- me kau i noi mai la; aolf loa e kamailio hou mai kou makuahim- ia'u nia keia mua . aku ina au e hooko aku ana s kou ma- | kemake e kuu keiki.' Ia wa kana keiki i pane aku ai iaia; | "Aole anel o ka makuakane ka mea i; mana. & oia no hoi ke poo o ka ohana, | a malalo o kana mau hoopopopono ana | e hoolohe mai ai na poe e a» 1 i pau. | "Nolaila, e Leone. dalina, e kaua; | owai hoi ka mea e noho ih«» ia nei nei ; kahi hoi i hookipa aloha ole tr.ai ia ka- ; ua. E kuu makuakane." *ahi ana tj uwe aku ai me ka walohia. 'aole anei . au wahi huaolelo oluolu. aole hoi he j hoomaikai ana no'u. i ko'u la i marela al?" . "Ke hool? aku nei au ia me ka oiaio aole keia o kou la i marelaM, e ' Lanee. Ina e hoea io mai nna ta la. alaila e hoomanao iho oe. e 1. aa ana he mau huaolelo oluoiu am»- k:t hoomaikai j ana mal ia'u aku.'.' NolaiUt, e ka ma- . kamaka heluhelu. ua pau a** !a ka paio j ana o ke keiki me ka makuakane, a o ke alii aku ana hoi kela me kana leāe. Ia wa i komo mai ai ka Lede Lanasawela a ku Iho la iloko o ke keena waiho buke maloko o Danamoa Hale, me ika plha inaina a hoonaukiuki hoi o ko-1 • na helehelena u'i e holke mai ana, a oj ' kona mau maka hoi keia e a ana ellke ; ! me ke ahi. Ka hoike a kona nanaina ia 'wa, me he mea la ua hele mai oia mallalo o ka hooko ana'ku i kekahi kau|oha: he lede piwi maikai oia. e hoike ; mai ana i kona kulana. aole oia iloko o jna la o ke kanaka makua, aia na pu4 imaluna ona kahl i kau mai ai,- o kona j lole kaahele 1 komo mai ai he lole slli- | ka nani loa. Aole oia i wehe ae I kona ( koloka i hana maiau ia me ka lihilihl, | e mau ana no ke kau ana maluna o ko|na mau poohiwi; ua wehe ae oia i kona {papale ame kona ftiau mlkini-lima. Ia wa oia i ku iho ai ma ka aoao o kekahi pakaukau me ke kalele ana o kekahi lima ona iluna a ua hele hoi kona helehelena ia wa a piha inaina. Ua hoouna koke aku la ka Haku lianasawela I telegarapa i kana wahine i ka wa a kana keiki i haalele iho ai iaia, e noi ikaika loa aku ana oia iaia e hele koke mai. aohe makemake e hoololoiahlli wale aku no, no ka mea, he manao ano nui ka Lanee e makemake ana e hai aku iaia. Aole i hoopalaleha kuu lede i kona manawa; ua ol aku kona eleu, nlikiala, a noeau ma ka noonoo ana mamua o kana alii kane. Aole i komo mai ka hoomanao ana ona ua piliwaiwai aku la paha oia, ua aie paha i kekahi poe ,aka, o kana wale no e noonoo ana, oia keia o ke aloha wale no. He mea aku la la e plli ana no kekahi kaikamahine, wahi a ka Lede Lanasawela i olelo wale iho ai no iaia; aka. aole oia i makemake i na mea ano ole. E pono o Lanee e hoomanao, i ka mea 1 kupono i kona ohana. Ina oia i hana i kekahi hrfna malalo o ke kuhihewa, ola hoi ua aloha aku oia i kekahi mea malalo iho o kona kulana, alaila e pono e hooponopono koke ia kela hana kuhihewa ana, no ka mea, aole o'u makemake e hoohaahaa ia'u malalo o kekahi poe haahaa. Ina he olelo hoopaa kekahi no ka mare, ina hoi ua hana kuu keiki 1 ka mea naaupo, oia hoi kona haawi ana'ku i kona aloha i ka mea i kupono ole no ka hiipoi ana mai ia makana hiwahiwa, alaila e pono e uhaki koke ia. He mau huina dala wale no e hoolllo aku ai no ia mea, o ka pau ae la no ia 0 ka pilikia. O na manao ia o kuu lede e nalu ana iloko ona, a i ka wa i hookokoke mal ai o ke «kaa i Ladana, ua 1 iho la oia iaia iho no, heaha la keia pilikia nui, o ke kauoha ana ae nei ia'u? Ua ala mai la ka hoihoi o kona naau, e emi aku ana hoi kona ano maka'u; aohe keikl ana e hoao ana e hana 1 kekahi hana kuhihewa a lapuwale hoi. He ano helehelena hoowahawaha ka kuu lede e hoike mai ana i ka manawa ana e hoomaka mai ana e komo iloko o Danamoa Hale. Ua hele aku la ke alii e halawai pu me ia i ke komo ana mai o ka holo. "Aole i haule ia'u kekahi manawa, a ua ike mai la hoi oe," wahi a ka Lede Lanaaawela i olelo aku ai i kana kane. "Heaha keia mau hana ano ole e Rosa?" Aole i pane aku ke alii a hiki i ko laua komo ana'ku iloko o ka lumi waiho buke, me ka paa o ka ipuka i ke pani ia, ia wa ola i hoomaka aku ai e kamailio. Aia nae kekahi mea ano e maluna o.ka nanaina o kana kane ia wa, ka mea nana I hoopuiwa mai iaia. "E kamaillo mai oe, e Rosa; aohe o'u makemake I na manao pilihua. E hai koke mai oe ia'u; heaha la ka hana a ke keiki i hana iho nei?" j "Ua mare oia," wahi a ke alil i olelo aku ai me ke ano eehla o kona naau. "Heaha! auwe no ka hoi e.'" wahi a kuu lede i uwe ae ai. "Ua mare! Aole e hiki la oe ke manao elike me ia. Ua mare—ma ke ano hea—ia wai—a inehea nei?" j **E oi loa aku ana kou hoehaeha ia," | wahi a ka Haku Lanasawela i hoomaka aku ai e kamaliio me ka hoolohilohi. Ia wa i hehi lno iho ai kuu lede i kona wawae maluna o ka papahele. "Ua hiki ia*u ke haawe i ka ehaeha mamua o ka manao pilihua. E hai wikiwiki mai oe ia'u e Rosa, ua hoohila- )- hlla anei oia iaia iho?" 1 "Ua maka'u au ua ano like me ia," ' oia ka pane pokole a ka Haku Lana- ' aawela I pane aku ai i kana lede. la wa i olelo aku ai ka Lede Lanasawela laia, "Ua nui ko'u aioha iaia—u i ha&wi nohoi au 1 ko'u ana a pau maluna ona; aole loa e hiki; e hai mai oe ia'u e R«sa." "Ua mare ia oia me ke kaikamahine a kekahi kanaka mahl-ai. He u'i maoli ] no keia kalkamahine. Aole au i ike i \ kekahi mea okoa eiike me la, ke kahiko , ia e ka nanl, ma ka. nana ana'ku laia. j ua hoonaauao maikai ia oia» a he hoo- ] maemae. He mahina-ai ka kona ma- \ kuakane 1 RasaieL" *'He kaikamahine na kekahl kanaka mahiai," i auwe ae ai kuu lede; "aole paha ou manao elike me ia. Malia paha, ala. he mau kuhihewa—a he mau hana hoomakeaka wale no paha keia u i ke keiki la kaua." "Aole keia he mau oleio hoom&keaka. [| ina hoi ha me ia, ua oi aku ko'u make - j make. Ua haa'wi mai o Lanee I na ku- j hikuhi ii*u. Ua marela oia ! ke kaka-1 hiaka enehinei e Revi Mr. Barane. ma { ka haiepule o Bana Banaba Uoko o kahi |i kulanakauhale uuku o Ohetona, ma ke-1

kahi w,»;r * kokoke ana Ra-«a- -" oia rrsa->U '' oiaio n:ar-M-a oia." i •» hou -«*- .<.? n,» !io ka piha n » i k.ma : 'Aole hiki ski k.- n"»--«ku « k- ' Au'Af k.t k' "'-'a ■ • K.t f. ī ko'u Soh»' U.KU »:.i. >. i • Kat ou*io. I. munao pnha obt. a'u i noonoo ae la, ua mak jmake «>:a - h«x*ii!o i keia wahi o kona home ia; h*ah» n« !a kona mea o ka haalele iho noi f.a Danamoa - nei; aka. ua hai aku au iaia aole e hi«i ia'u ke h«*<kipa i&la a I kela rui:;kamahine paha~" | "I kela kaikamahine! Aole o u -mana-.-» > mai e hoonahoa mai ana oia i Ika law* ana mai iaia ia nel nei. - ;Rosa?" "Afc. ua hele like mai no laua ia nei ! nel i ka po nei; aka, aole loa au l ae laku e hookipa mai iala. Ua hai poIoK i t p».'ioli aku no au imua o laua. nuu e ; na mea a pau, ka mea, . aohe hikl ia'u." 1 "Ua ike no au ia mea. aohe hlki ia . oe," wahi a kuu lede i olelo mai ai me j ke kalele ana o kona leo maluna o kela poe huaolelo a pau ana i hoopuka mai al. • "He mea pono no'u iho. oiai nae. ua kaumaha loa au no Lanee," wahi a ke alii i hoomau aku ai i kana kamailie ana: "ua haawi mai nohol ola I kona | hilinai piha maluna o'u no ka'u mau ihana malkal iala, a ua ano hoomanao 'hou ae la ola, he hana lokolno loa ka'u I hana aku ai mamull o ko'u hoole ano aku I kana nol haahaa i nol mai al e kokua aku ia ia." "E kokua iaia ame kela kaikamahine," wahi a ku'u lede 1 olelo mai ai, "a heaha kana?" "E manao mai ana paha oe he p«ilupalu ko'u noonoo a he naaupo, aohe ik* ia mea he kanalua." wahi a ka Haku 1 Lanasawela i olelo aku al, "aka, ua oi aku ka hoeliaeha ana mai o kela kaikajmaliine ia'u mamua o Lanee. He u'i (maoli lo no ola 1 hiki ke hoala ae l ko imahalo ana a ko ka honua nel a puni; 'a ua haawi mai oia, I kona mahalo ana no ka Haku Sanadoa.' "He kaikamahlne na ke kanaka mahial—he kaikamahine kulana haahaa, ht lofia. he mahaoi. he maalea, he wahi kaikamahine kuaalna pelapela—a oia ka mea e lilo ana i Kaunawahine no Ljiwahi a kuu lede i uwe mal ai me ka weliwell. | (Aole i pau.)