Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 27, 5 July 1901 — Page 3

Page PDF (1.77 MB)

This text was transcribed by:  Toni Lynne Kaefferlein
This work is dedicated to:  Momi Wood Happy Birthday

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, IULAI 5, 1901.    3

 

HOOLAHA KUMAO.

 

Ka Hui Alahao ame Aina o Oahu

 Mahope aku o Ianuari 1, 1901.

 

 Manawa  Holo

WAHI HOOLULU.

Mai Honolulu aku,)

Waianae, kaa huikau na la apau koe ke Sabati.

Waialua, kaa ohua, na la apau.

Waianae, kaa ohua na ia apau.

Wili o Ewa

  A.M.  P.M.  P.M.  P.M.

Monolulu@... 7:1  3:10  5:10  5:10

Hanana@... 8:0  3:43  5.50  5:50

Wili o Ewa... 8: 7  4:08  6:10  6:10

Waaianae... 9:2  4:43 ..  ..

Waialua... ..  12:00 ..  ..

 

WAHI HOOLULU.

Mai waho mai ai Honolulu.)

Wili o Ewa, ka ohua, koe ke Sabati.

na la ana  aa huikaua @, koe ke Sabati

Waialua kaa ohua na la a pau , @

Wili o Ewa kao ohua

 A.M.  A.M.  A.M.  P.M.

Waialua... .. 6:12  ..  2:39  ..

Waianae... .. 7:12  10:09  3:56 ..

Wili o Ewa...  5:50  7:47  10:59  4:32  2:45

Manana...  6:15  8:07  11:3  .. 1:10

Honolulu...  6:50  8:40  ..  @:26  1:45

  G. P. DENISON,  Luna

 F. C. Smith,

Luna Kuai Palapala Ho@

 

 LYLE A DICKEY

 mai na Mokupuni mai.

 E hookoia na hana pili kanawai apa Kihi o Alanui Betela me Moi.  Pah@

 

 Metropolitan  Meat  Co

(Hui Kuai Pipi @etropolita@.)

G. J. WALLER, (Wala) - Luna Na

 108 Alanui Moi

Poe Kuai a Hoolako i na Moku

 ME

na Io Pipi, Hipa a pela'ku.

E loaa mau ana na Manu ame na Ka

 mano i hoohu'ihu'lia iloko e

 ka Hau.

Makepono ke Kuai i na I'o Pipi maa nei.

TELEPONA HELU - - 41@

 3788-tf

 

Ka Ayer Laau Hoomaemae Koko.

 (SARSAPARILLA.)

 

 E hoomaemae oe i kou koko me ka Ayer Laau Hoomaemae Koko (Sarsaparilla), o keia ka laau pahu'a ole @ kona ikaika hoola.  Kupono maoli keia laau no ka ma'i Alaala, ma'i Hehe, Puha, mai Aai, ma'i Kuapuhi, ma'i Puupuu oolohu, ma'i Kane pohaka ame na ma'i no apau e ulu mai ana mailoko mai o ke koko ino.  He kupono loa nohoi keia LAAU HOOMAEMAE KOKO A AYER no ka ma'i nalulu (catarrh), rumatika ame ka rumatika pehu.

 Ma ke ano he laau hooikaika kine la, aohe ona lua.  E kokua ana ia i na mea paahana o ka opu ma ka hoowali ana i ka ai, hooikaika i ka hana ana a ke ake-paa nawaliwali, hooikaika hoi i na aa-lolo a hooikaika pu hoi i ke kino i hele a nawaliwali mamuli e ka luhi ame ka hoomailo ana a ka ma'i  Ua ike na kauka lapaau ma na wahi apau, he Laau maikai loa keia Laau Hoomaemae Koko a Ayer.  He laau keia i loaa no loko mai o ka pa'ipa'i ame ke kawili a hoohuihui @aauao ia ana o na laau hoomaemae koko a hooikaika kino ikaika loa. Aohe laau hoomaemae koko elike me keia, a i makemake nui ia nohoi elike me keia.

 

Ka Ayer  Sarsaparilla

 Hoomakaukauia o

DR. J. C. AYER & CO.,

 Lowell, Mass., U. S. A.

 

Oia ka Ma'i Awaawakia o ka Opu i na  Huaale a Ayer

 

No Keaha  I HOOKAWELEWELE LOA AKU AI OE I KELA

 ANU, KUNU  AME  PUU EHA?

 

 Ua kaulana loa ka LAAU KUNU A AYER (Ayer's Cherry Pectoral) iloko o na makahiki he aneane @, ma ka hoola ana i na Ma'i o ka Puu ame ke Aka@mama, ke Anu, ke Kunu, ka Ma'i La Grippa@, ame ka Ma'i Male o ka pale  Ak@mama.  He ono keia laau ma ka hou ana,a he e@ ke eia.

AYER'S CHERRY PECTORAL

@

Hollister Drug Co. Lt.

@

 

Rudolf Rasenedile

 

Ka U'i Nana i Kaili ka Puuwai o ke Kaikamahine-alii

 

 I ka ea ana ae o ua wahi koa nei ua ike mai la oia ia laua nei e hoe ana i ka waapa no keia aoao a ia manawa oia i u-a ae ai e like me ka ikaika o kona ki leo.  Aole keia he wahi koa okoa aka o kahi Bob no keia nana lakou nei i lawe hoopunipuni a paa ai lakou iloko o keia wahi.  Ua holo koke mai la na koa ame Mikela a hoomaka ia mai la laua nei e uhai.  Aka, ua hiki ole la lakou ke hopu mai la laua nei oiai ua kau aku la laua nei ma keia aoao a ua kokoke e komo aku iloko o ka ululaau nui e ku kokoke mai ana.  Ua kau ae la o Mikela maluna o kona lio a hookuu koke ia mai la ka uapo a holo poloei aku la oia no ka halealii e hoike i keia mea i kona mau koa.  Ua maka'u loa oia i na e hiki e ana ka Moi i keia wahi e ike ia ana kana mau hana hoopunipuni e na kuhina a e lilo ana oia i enemi no ka lahui holookoa a o kona make no ia.  Ua holo aku la kona mau koa iloko o ka ululaau e huli la laua nei aole nae i loaa aku.

 Ua holo aku laua nei ma ka mama i loaa ia laua a hiki i ko laua komo ana aku i waena o ka ululaau.  Ku iho la laua nei a nana aku la ma o a maanei.  Nana ae la laua nei i ke kumu laau kiekie loa e ko kokoke ana i ko laua nei wahi e ku ana a pii ae la kahi kauka e nana aia la laua i hea.  I kona kau pono ana iluna ike aku la oia i ke kulanakauhale e moe mai ana mamua o laua me kona nani nui i keia kakahiaka maikai.  Ua holo mai laua nei i ka po me ka hoomaha ole a i keia manawa ua hiki mai ka malamalama o ka la me kona nani nui.  Noho iho la laua e hoomaha a i ko laua maha ana ua hoomaka aku la laua e hele ma ka laua huakai hele.  Hele mai laua a hiki i ko laua hiki @eia i ka hale o kekahi kanaka mahi@hi a malaila laua i hele aku ai e noi i wahi mea ai na laua.  Ua hoike aku la laua he mau malihini koa@ i keia wahi a ua hu-hewa laua iloko o keia ulunahelehele a maopopo olo ko laua wahi e puka mai ai.  Ua pau ko laua lole i ka nahaehae a me ka hana nui wale no laua i puka mai ai iwaho.  Uo pololi loa laua a ua makemake hoi e loaa kekahi wahi mea ai.  He kala no ka laua a ua hiki no ia laua ke kuai aku ina e ae mai ana keia kanaka e hoomakaukau i mea ai na laua.

 "Aole olua e uku no ia mea.  E haawi aku no wau ia olua i kahi mea ai uuku i loaa ia'u.  E komo mai maloko nei e hooluolu ai a hiki i ka makaukau ana mai o ka mea ai."  Me keia mau olelo ua kahea aku la ua kanaka mahi-ai nei i kana kaikamahine e hele koke aku e hoomakaukau i mea ai na keia mau keonimana.  I ka ike ana aku o kahi kauka i keia kaikamahine ui ua hoohihi loa kona makemake i keia ui.

 "Ea, ui hoi kela wahi kaikamahine.  Ina e ae mai ana keia kanaka e lilo keia kaikamahine i wahine na'u o ko'u noho no ia ia nei a o oe no ke hele aku."

 "He noi no paha ka laau iapaau.  Ina nohoi e hoole ia mai ana, ua ekaeka ae la no hoi paha ka maunu a o ka pau ae la no hoi ia.  Ina no hoi e ae mai ana he noho iho no hoi paha kou a owau no hoi ke kuewa hele aku ma o a maanei a hiki i ka loaa ana aku ia'u o kekahi kaikamahine ui e like me kau a o ko'u noho no hoi ia i laila."

 Ia laua nei no e kuka kamailio ana ua komo mai la ke kanaka mahi-ai a hoike mai la ua makaukau ka mea ai.  Hoi aku la laua nei e ai a o keia kaikamahine ui ka laua nei kuene.  E kahea mau ana kahi kauka i wai i hele mau mai keia kaikamahine a kokoke i kona wahi e noho ana.  Ai laua nei a hiki i ka maona maikai ana a hoomakaukau no ko laua hele.  Ua kahea aku la kahi kauka i ke kanaka mahi-ai a hoike aku la i kona makemake e lilo keia kaikamahine ui i wahine nana.  Ua olelo mai la ke kanaka mahi-ai aole i hiki iaia ke ae mai e mare kana kaikamahine me kekahi kanaka malihini iaia ame kona ohana.  Aole i maopopo ia lakou kona ano.  Malia paha he kanaka ino oia a lilo hewa keia kaikamahine maikai iaia.

 "Aole wau he kanaka ino.  He kauka wau a ua hiki loa ia'u ke lapaau aku ia oukou ina ua ma'i oukou.  E oluolu oe e ae mai."

 Aka, ua hoole loa mai la ke kanaka mahi-ai i kana noi a nolaila ua hiki ole iaia ke noho a hele pu aku la no laua ma ka laua huakai auwana hele ma ka ili o ka honua.  Mamua nae o ko laua nei hele ana ua ninau aku ia laua nei i na kanaka i ka mea hou o keia wahi a olelo ia mai la ua make ka Moi he hookahi pule a oi ae nei a he Moi hou ko ka aina i keia manawa.  Ua loaa aku ka lole ame ka iwi o ka Moi i kekahi poe hele kuahiwi e waiho ana a no kona make ana ua koho ia iho nei o Mikela, kona keikeina, i Moi.  O kekahi mea hou a lakou i lohe mai ai ua kii mai ka makuahine o ke kaikamahine alii Flavia a hoihoi aku i kana kaikamahine no ka mea ua make ka Moi, kana mea i aloha ai.

 I ka lohe ana o ka Moi i keia mau olelo ua ano e koke ae la kona helehelena a ninau mai la ke kanaka mahi-ai i ke kumu o keia ano e hiki wawe ana ae o kona helehelena a olelo aku la oia he ma'i mau no ia nona.

 Haalele laua nei i keia wahi a hele koke aku i na halekuai lole nui o keia wahi e kuai ai i lole maikai no laua oiai ua pau ko laua nei lole i ka weluwelu.  Ua nana laua nei i ka lole maikai loa a i ka loaa ana o keia mea a laua i makemake nui ai ua haalele iho la laua nei i keia wahi a hoomaka aku la e hele ma ka laua huakai.

 Mai keia wahi ua hoomaka aku laua e hele kuewa ma o a maanei.  I kekahi ia ua komo mai la ka manao iloko o ka Moi e hele oia ka hale o ke kaikamahine alii Flavia a hoike aku iaia ilaila.  I na nohoi ola e aloha ia mai ana ua pono loa, ina nohoi aole oia e aloha ia mai ana e hele kuewa ana oia a hiki i kona hiki hou ana aku imua o kona makuakane.  Ua hoike aku ia oia i keia manao ona i kona wahi hoa a ua holo like ia laua.  Nolaila, ua hele aku ia laua a hiki ma kekahi wahi kulanakauhale uuku e pili kokoke ana ia Ruritania a mailaila aku ko laua nei kau ana maluna o ke kaa ahi a holo aku no ka wahi o ke kaikamahine alii.  I ka kokoke ana aku o ke kaa ahi i ka hale hoolulu ua hoomakaukau ae la laua nei no ka lele mua aku.  Aole i ike ia ka paa ia mai e na makai mahope mai no ka mea ua hai ia e Mikela kekahi o na makai kiu kaulana loa e hele aku e huli i ko laua nei wahi i pee ai mai iaia mai.

 Mai ka hale hoolulu aku ua hele aku la laua nei e ninau hele i ka wahi o ke kaikamahine alii a ua hoike ia mai la ia laua nei.  Ike aku la laua nei i kekahi hale nani i poai puni ia e kekahi ululaau nani.  He pa hao ka pa e hoopuni ana i keia hale nani.  Ua pana wikiwiki ae la ko ia nei puuwai no ka mea ua kokoke hou oia i kana mea i aloha ai.  Hoomaka ae la oia e noonoo pehea ana ia e aloha mai ana paha kei kaikamahine i kekahi kanaka kuewa e like me ia aole paha.  Ina oia ka Moi o Ruritania ua maopopo loa iaia e aloha mai ana keia kaikamahine iaia, aka aole oia ka Moi i keia manawa, aka he wahi kuewa iloko o ka ululaau e kali aku ana mawaho o kona pa o ka hea ia mai e komo aku iloko.  Ua hoi aku laua nei a ma kekahi wahi kokoke i keia pa a malaila laua i noho ai a kali aku o ka ike lihi aku i ke kino o ka mea ana i aloha ai.  E waiho ae kaua e kuu hoa heluhelu iaia a e huli ana i kana mea ialoha ai a e nana ae kaua i ke kaikamahine alii.

 Ua noho aku ua kaikamahine alii nei ma kona home me ka manao e hiki mai ana ka la e hoi aku ai oia i ka opu o ka honua a ma kela ao e hui aku ai oia me kana mea i aloha ai.  Ua kali ak uoia me ka hoomanawanui, aka aole oia i hele mai a nolaila ua manao loa oia ua make io no kana mea i aloha ai o oia ke kumu o kona hiki ole mai imua ona.  E nana mau ana oia i na nupepa i kela ame keia la aka aole oia i ike i kekahi mea e pili ana nona.  Na keia mea i hooia loa mai iaia ua make io kana mea i aloha ai.  Noonoo ae la oia i ke kii mai o Mikela iaia i wahine nana.  E kamailio mau mai ana kona makuahine iaia e ae ak ue lilo i wahine na Mikela, aka e hoole mau aku ana oia.  No ka noke mau mai o kona makuahine no keia mea ua lilo ia i mea nana e hoehaeha mau mai ai i kona manao i kela ame keia la.  E uwe mau ana oia i kela ame keia manawa a keia makuahine puni waiwai ona e olelo mai ai i keia mea aka ua nui loa ka makemake o keia makuahine ona e lilo kana kaikamahine i Moiwahine no Ruritania.

 I kekahi la ua pane mai la kona makuahine iaia me ka leo huhu. "Heaha ia kou mea e hoopaakiki loa nei oe a hoolohe ole mai oe i ka'u olelo ia oe?  Ina oe e hoopaakiki ana me keia e mare ana o Mikela i ka mea okoa a o ka lilo no ia o keia wahi hanohano loa i ka mea okoa.  Aole o'u makemake e mare ia oe i keia poe e hele mau mai nei e noi ia oe.  Aole he hanohano o ko lakou kulana e like me ko Mikela.  Ina oe e mare ana ia Mikela o ko kaua laki no ia.  Lilo oe i mea nui na na kanaka e kamailio ai.  O kou ui ka mea nana e kaili mai i ko lakou puuwai a lilo kaua i mea nui ia lakou.  E pono oe e ae mai i keia noi a kou makuahine i hooikaika ia oe mai kou wa liilii mai a hiki wale no i keia manawa."

 "He oiaio no kau e kuu mama e olelo mai nei ua hooikaika oe ia'u mai kuu wa kamalii mai a hiki i keia manawa a he aie nui ia na'u e hookaa aku ai, aka, ua oi loa aku kau mea e noi mai nei mamua o ka mea i hiki ia'u ke ae aku.  Ina wau e ae aku ana i kau noi ua oi aku ka maikai e hoi aku wau i kou opu o ka honua mamua o ko'u mare ana i kena kanaka i hana ino mai ia'u ame ka'u mea i aloha ai.  Ina aole oia i keakea ia maua me nei ua lilo mua owau ka Moiwahine o Ruritania i keia manawa aka ua komo mai oia mawaena o maua a hiki wale no i ka make ana aku o ka mea a'u i aloha ai."

 "Ina oe me kena e hoopaakiki ai alailia ke olelo aku nei au ia oe he mea maikai loa e hele oe mai ko'u hale aku.  Ina ua manao oe eia no kau mea i aloha ai ke ola nei e hele aku oe e huli iaia.  Aole o'u makemake e noho mai kekahi kaikamahine hookiekie me a'u.  Ua oi loa ae oe maluna o'u i keia manawa.  Ua lilo ka'u mau olelo ia oe i mea ole.  Ke imi aku nei au i pono nou no keia mua aku, aka ke hoole mai nei oe i ka'u mau mea a pau loa e olelo aku ai.  Ina ua ike oe ua hiki loa ia oe ke malama ia oe iho he mea maikai e hele aku oe e huli i kau.  Ua imi aku la no ka makua i ka pono a ua hoole ia mai la no e oe.  Malia o kau pono kei oi aku mamua o ka ka makua."

 Ua ike ae la kaua e kuu makamaka heluhelu i ka puuwale aloha ole o ka makuahine o ka kaua ino hooheno.  Ua kinaku aku oia i kana kaikamahine hookahi, ka milimili hoi ana i malama ai mai ka wa liilii mai a hiki i keia manawa, ka lei hoi ana i kii aku ai imua o keia Mikela a hoihoi mai i kona home aloha, ua kinaku ia aku aole no ka hana hewa, aole no ka ino, aka no ka ae ole e mare me keia mea ana i makemake ole ai e mare.  Kunaianaha ka manao aloha ole o keia makuahine, aka ua paa kona maka i ke kala a Mikela, ke kulana hanohano.  Ua makemake oia e lilo kana kaikamahine i Moiwahine no Ruritania a oia hoi i wahine hanohano iloko o ka aina.  Aka, ua paa ka manao o ka kakou Flavia aole loa oia e ae e mare i keia Mikela a hiki i ka moe ana o kona mau maka.  Ua nana aku la oia i kona mama aloha, ka makuahine aloha ana i ike ai mai kona wa hebe a hiki wale no i ka nui ana a wahine u'i, aole i hiki iaia ke ike i ke kumu o keia naau aloha ole i komo ae iloko o kona mama aloha.  E hoao ana oia e noi aku i kona mama aole e hookuke mai iaia mai loko mai o ka hale.  Ina oia e hele aku ana, i hea ana la oia e noho ai?  He opiopio kona kino, he ikaika kona mau lima, ua ike oia i kekahi mau hana humuhumu, a malia paha o loaa iaia ka hana e ola ai.  Aka aole ona makemake e haalele i ka home aloha, ka home nana i malama mai iaia mai ke anu ame ka wela i keia mau makahiki loihi.

 "E kuu mama aloha.  Ua hiki auanei la oe ke hookuke mai ia'u, kau kaikamahine hookahi wale no e oia nei i keia ao no ko'u ae ole e mare i kekahi kanaka a'u i hoowahawaha ai.  Ua hiki auanei ia oe ke hookuke mai ia'u mai ka home mai a kuu makuakane i hoomakaukau ai nou ame a'u, ua hiki auanei ia oe ke hookuu aku ia'u i ke anu ame ke koekoe, iloko o ka pololi ame ka nele, no ko'u ae ole ana e mare i keia keiki, ke ae aku e ike iaia e kuewa hele ana i ke alo o ka honua no kekahi kanaka au e hoomare mai nei ia'u?  Ua hiki auanei ia oe, me kou naau aloha wahi mea ano ole loa?  E kuu makuahine aloha, e hoopau ae i kou mau manao huhu a e honi mai hoi i kau wahi kaikamahine e noi aku nei ia oe."

 "Aole loa wau e ae aku ana i kau mao olelo maalea.  Aole wau i ike mua he akamai loa oe i ke kamailio e like me kena.  Na ko ipo aloha paha oe i a'o i ka oihana loio a he keu aku ka hoi kou akamai i keia mea o ka loio."

 "He oiaio no ia e kuu mama.  Na kuu aloha nona i hookomo mai na manao maikai i puka aku la mai kuu waha aku.  Ina aole wau i aloha iaia a hoowahawaha@ hoi i kena kanaka au e olelo mai nei ia'u e mare me nei ua hiki ole mai keia pilikia mawaena o kaua, aka no kuu aloha nona oia ka mea nana i hooikaika loa mai ko'u hoowahawaha no keia kanaka puuwai eleele au i manao nui ai a e makemake nei hoi e haawi aku i ko'u kino opiopio iloko o ka poho o kona lima aloha ole a nana e hana mai e like me kona makemake."

 Ma keia wahi e kuu makamaka heluhelu, i kulu mai ai na waimaka o ka kaua aloha me he mau paka ua aia o hiolo mai ana mai na Pali mai o Nuuanu.  Lele aku la oia a puili aku ia i ka a-i o kona makuahine me kona helehelena i piha i ke kauma ia me kona waimaka e hiolo ana ma o a maanei, me na helehelena i piha i ke aloha no kona makuahine a nana ae la iaia me ka pane ana aku.  "E kuu mama aloha, pehea wau?"

 "Pehea oe?" wahi a kona makuahine i pane mai ai me ka huhu.  "Pehea oe?  E hele ana oe mai keia wahi aku ina oe e hoopaakiki mahope o kou manao.  E hookaawale aku ana wau i na keiki hoopaakiki e like me kou ano.  Ina ua manao oe aia iaia ko kaua pono e hoolohe mai i ka ka makua.  Ina ua makemake loa oe e hana e like me kou makemake a hoolohe ole mai hoi i ka'u, e hele koke aku oe mai keia hale aku.  Aole loa wau e puni aku ana i kau mau hana hoomalimali e hana mai nei.  Ua ike wau he pilikia ke mea e hiki mai ana maluna o kaua ina wau e hoolohe aku ana i kau.  Pehea e mare ana auanei oe ia Mikela e like me ka makemake o kou makuahine, aole paha?  E hoike koke mai ia'u."

 Kulou iho la ke poo o ka kakou aloha i lalo, noonoo ae la oia i kana mea i aloha ai, ua make paha oia aole paha.  Aohe mea nana e hooia mai ua make oia.  Ina oia ke ola nei a hui hou aku laua ma keia hope aku pehea ana la kona manao ke ike mai ua lilo aku oia i wahine na keia kanaka a laua i makemake ole ai.  Ua hooholo iho la oia e hele aku mai ka home aku, e imi i kona ola iho, e huli aku i kana mea i aloha ai, a hiki i kona moe ana ma kae alanui a hooluolu hoi no ka wa mau loa.  Ina aole e loaa ana iaia ma keia ao e loaa aku ana iaia ma kela ao.  Ua hiki auanei iaia ke ku aku imua o ke alo o ka mea ana i aloha ai a olelo aku:  "E kuu Rudolf, he wahine wau na Mikela, ko kaua enemi."  Aole, aole loa.  Huli ae la oia me na maka i piha i ka huhu a pane aku la me ka oolea i kona makuahine aloha ole:

 "He nani ia ua hookuke mai la oe ia'u mai la home mai no ko'u ae ole e mare aku i ka mea au i makemake ai, ke hele nei au.  O ko'u aloha nou e kuu makuahine, aole loa ia e pau, aka e hoomanao ana wau i keia hana hoomainoino au e hana mai nei ia'u a hiki aku i ko'u mau la hope loa ma ke ola ana.  Haawi aku i ke aloha, i ko aikane aloha, ia Mikela.  Good-bye my darling mother, good-b-y-e."

 Me keia mau huaolelo ua ku ae la ka kakou Flavia, pii aku la iluna o kona lumi me kona kino i haalulu i ka nui o ka maka'u no mua aku, me kona mau waimaka hoi e kahe mai ana ma kona maka.  Nana ae la oia i na paia aloha o kona lumi.  Nana aku la oia i ka ulu laau e ulu mai ana mawaho.  Nana aku la oia i kona mau lio aloha.  Nana ae la oia ma o a maanei.  Iluna o ke pakaukau o kona lumi e kau ana ke kii o kona makuakane i hala aku ma kela ao.  Lalau aku la kona lima i keia kii a honi iho la i kona makuakane me ka olelo ana ae:  "Good-b-y-e my good father.  Ke haalele nei wau i ka hale au i hana mai ai nou iho ame kau keiki.  Ua hookuke ia mai nei au no kuu ae ole e haawi aku i kuu ola, kuu noho'na hauoli, na mea a pau i kekahi kanaka a'u i makemake ole ai.  Ina oe ke ola ne ie kuu makuakane me nei paha ua keakea mai oe i keia mau hana aloha ole a kuu makuahine, aka ua hala aku oe ma kela ao a e hui aku ana kaua i ka wa pokole mai keia manawa aku.  E hele aku ana wau e imi i ka mea a kuu puuwai i aloha ai a ina aole oia e loaa aku ana ia'u, e huli aku ana wau ia oe ma kela ao."  Honi iho la oia i ke kii o kona makuakane a kau hou aku la ma ka wahi i loaa mai ai iaia.  Ohi ae la oia i na lole kuopono@ a i kona makaukau ana ua puka mai la oia a haalele i ka home o ka makua.  Nana mai ia kona makuahine aloha ole a hiki i ka puka loa ana aku mawaho o ka pa ia manawa oia i hoi aku ai iloko o ka hale e noonoo ai i kana mea e hoike aku ai ia Mikela.

 E haalele ae kaua e kuu makamaka heluhelu i ka kaua ipo aloha e hele hoaa ana ma o a maanei a e nana ae kaua ia Mikela.  Noho o Mikela me ka hanohano nui.  O ka mea nui wale no i kona manao o ka loaa mai o ke telegarama mai keia Moiwahine e hoike mai ana ua makaukau na mea a pau, ua ae o Flavia e lilo i wahine nana, o kona hele aku no ia.  Ua maopopo loa iaia e loaa ana keia mea ana i makemake nui ai oiai ke kokua ia nei oia e ka makuahine.  Ua maopopo loa iaia he makuahine makemake keia e lilo kana kaikamahine i Moiwahine no Ruritania, nolaila e hiki mai ana ka manawa e hooko ia ai o kona makemake nui.  Nui kona hauoli i kona lilo ana i Moi aka he mea ole ia o ka mea nui ana e makemake nei o ka loaa mai o keia mea ana i makemake nui ai no kekahi manawa loihi.  He mea ole ka noho alii i na aole e loaa ana iaia o Flavia.  No kona maopopo loa e lilo ana iaia keia wahine u'i ua kauoha e no oia i kona lole mare e hana ia i loihi ka manawa e hana ia ai i puapuahulu ole hoi.  Ua noi aku oia i ka makuahine o Flavia e haawi mai i kekahi lole maikai loa o Flavia i loaa ai ke ana a mai keia lole mai ua kauoha aku oia e hana e ia no ka lole mare o Flavia.  He mau puu kala nui kana i hoolilo mai no keia mau lole, aka he mea ole ia ia Mikela.

 Kali aku la oia o ka hoi mai o kana mea i aloha ai a noho pu me ia maloko o keia hale nani.  Hauoli mau oia i na la a pau.  Ua lilo kona mau manao huhu i mea ole o ka mea nui wale no iaia i keia manawa o ke kali aku a hiki mai ka manawa.  I kekahi la ua loaa mai la iaia la lohe ua ma'i loa ia kona kaikuaana ana hoi e hoopaa nei ma kona kakela.  Ua kauoha koke oia i kona lio a kau aku la.  I kona hiki ana aku i ke kakela ana hoi i hele ole ai e ike no keia mau ia loihi ua ike aku la oia ua aneane e hala aku ma keia  aoao kona kaikuaana aloha.  Ua kauoha oia i na kanaka akamai loa e hele aku e nana iaia, aku ua hala loa aku ma kela aoao.  Hoihoi oia i kona kaikuaana a maluna o kona moe ponoi iloko hoi o kona lumi ponoi a malaila oia i hoao ai e hoihoi hou mai i kona ola.

 Ua lawe ia mai na kauka akamai loa, aka ua hiki ole.  I kona aneane loa ana e make ua kaakaa mai la kona maka a pane mai ia me ka peahi ana mai ia Mikela e hele aku a kokoke iaia:  "K-e ka-la a-ku n-ei au ia o-e, na ke A-k-u-a e malama ia o-e."

 Me keia mau olelo ua haalele mai ia kona kaikuaana i keia oia ana a hele aku ia no kela ao mau loa.  Kanikau malu iho la o Mikela no ma make ana o kona kaikuaana, ka mea hoi nona ka wahi ana e paa nei i keia manawa.  Ua ike iho la nae oia ua lanakila loa oia i keia manawa aohe mea nana e hoonaueue mai ka nohoalii.  Oia ka Moi oiaio o Ruritania.  Ua kanu ia ke Keikialii me ko laua makuakane maloko o ka wahi waiho kino o ka ohana.  I ka pau ana ua hele aku nei o Mikela e nana i kana mau pa hao a ike iho la oia o kahi Josef wale no koe.  Aohe he mea okoa ae mawaho ae ona a no keia kumu ua hookuu ia ua wahi Josef nei e hele mai keia wahi aku.

 I ka hemo ana o Josef mai keia wahi mai ua nui loa kona hauoli, aka o ka mea nui wale no iaia o kona makemake e ike i kona haku mua.  Ua nui loa kona aloha i keia kanaka a makemake hoi oia e lilo hou aku oia i kauwa hana maikai nana.  Hele aku oia e huli iaia ma o a maanei, e ninau mau ana i na kanaka a pau e loaa aku ana iaia ina ua lohe wale lakou i kekahi kanaka e hooia mai ana ua ike lakou i keia kauka ame kona haku e hele ana ma kekahi o keia wahi.  I kekahi la ua hiki aku nei oia i ka hale o kahi kanaka mahiai a hoike mai ia ke kanaka mahi ai ua ike oia i kekahi wahi kanaka i olelo mai he kauka oia aole nae i maopopo iaia he kauka io paha aole paha.  He elua laua i hele mai ai i keia la, ua pau ko laua lole i ka nahaehae a nana i hanai a pau hele ua mau wahi kanaka nei.  Ua olelo mai kahi kauka e hoi hou mai ana oia e mare i kuu kaikamahine.  Ua nui loa kona makemake i kuu Aliee aka aole wau i ae aku i kona makemake.

 "Ina ua manao io loa oe e hoi hou mai ana oia i keia wahi ma keia mua koke iho e kala mai oe ia'u, makemake nae wau e loaa ia'u ka hana ma keia wahi ina oe e oluolu mai ana.  He makemake nui ko'u e ike ia laua oiai he mau hoaloha maikai loa laua no'u."

 "Aole hiki ia'u ke uku aku ia oe i ka uku nui oiai aole o'u waiwai loa, aka ua hiki ia'u ke haawi aku ia oe i ka hana.  Ua makemake nui wau e loaa ka mea nana e uwi ka waiu o ka bibi, he ike no oe i keia hana?"

 "O ka'u hana kena mai ko'u wa kamalii mai, nolaila ua hiki loa ia'u ke hana me ka pilikia ole.  E kali mai oe a hiki i ka loaa ana mai o ka bibi mamua o ko'u alo alaila hoike aku wau ia oe i ko'u ike uwi waiu."

 Ina pela ua hiki loa oe ke noho maanei."

 Hauoli loa o Josef i ka loaa ana iaia o ka hana ma keia wahi a hiki hoi iaia ke hana i ka hana me ka maikai ame ke kali pu ana aku o ka hoi mai o kahi kauka me kona haku maikai.  Ua ike aku la oia i ka wahine a kahi kauka i makemake ai, he u'i maole io no.  Ano kuko aku la no ua wahi Josef nei, aka ua lilo mua i kahi kauka nolaila aole i hiki iaia ke hana e like me kana i makemake ai.

 No Mikela hoi ua hoi mai la oia i kona kakela a kali aku la o ka hiki mai o ka lohe mai ka makuahine mai o Flavia.  I kekahi la ua holo paukiki mai la ke kauwa me ke telegarama e hoike mai ana ua aneane loa laua e lanakila.  Ua olelo aku oia i kana kaikamahine a ua manao oia e ae mai ana.

 "Kokoke ae.  Nuhou maikai.  E kali iki."

 O keia maluna ae na olelo o keia telegarama.  Kokoke ae, kokoke ae, koko-ke a-e.  Auwe ka hauoli.  Hopu koke aku ia oia i kekahi kika a puhi ae la.  Wehe ae la i kana uaki a pani hou iho la.  Aole i maopopo iaia kana mea e hana ana ua nui loa, kona@ hauoli.  Aneane ae.  A-ne-a-ne.  O ka manao o keia huaolelo aneane oia hoi ua kokoke loa mai ka manawa.  E hoi ae wau iloko o kou lumi a komo koke hoi i kou lole mare.  Makamake wau e ike i ke ano o kou kulana iloko o keia lole.  I ka paa ana o kona lole nana aku ia oia i ke aniani nani he u'i maoli io no.

 "Oia no ka mea i makemake ai o keia kaikamahine ia'u no ka nui maoli no o ko'u u'i.  I makemake mua wale no oia ia Rudolf no kona manao oia ka Moi a makemake i kela kulana hanohano.  I kona ike ana mai nei owau ka Moi i keia manawa ua a-ne-a-ne, loa oia e lilo mai i wahine na'u.  Ha-ha-ha-ho-ho-ho."

 No ka nui loa o kona hauoli ua hiki hou ole iaia ke kali.  Ua kauoha koke aku la oia i kona lio e lawe ia mai i keia manawa.  Haalele iho la oia i kona lumi a iho aku la i laio.  Mahope noonoo hou oia he mea maikai e paa pu aku oia me na lole mare o laua i hiki aku no ia ua makaukau na mea a pau o ka mare no ia.  Kauoha koke aku la oia i kana kauwa'e lawe mai i ka lole maluna o ke kaa a hiki i ke kaa ahi.  Hele pu aku ia me ia kekahi o kana mau kauwa maikai loa.  Kau aku ia ua Mikela nei maluna o kekahi kaa ahi no ka home noho o kana aloha ka pahu hopu.

 "Aneane wahi a keia telegarama.  I kou wa e hiki aku ai i ka hale ua pau ka manawa o ka aneane a he manawa ia no ka ae.  O kau hana mua e hana ai i kou manawa e hiki aku ai oia ke kii ana i ke kahunapule a loaa a hookahi ko maua hele pu ana aku imua o keia wahine au i hooikaika nui ai a hiki i keia manawa.  Mamua he mamao ka ia i ka hohonu, aka i keia manawa ua aneane e puni i ka upena a ua Mikela nei.  Ua maopopo no ia'u ua hanau laki ia wau aka hoi ano pakalaki iki iho nei hoi au i kela wahi kuewa.  Ina aole oia e komo mawaena o maua me nei ua iilo mua keia kaikamahine ia'u.  Aka ua hala kou manawa e kena wahi kanaka.  No Mikela keia manawa,  A-ne-a-ne-kokoke."

 I keia manawa ua ku aku ia ke kaa i ka hale hoolulu.  Ninau koke aku la ua Mikela nei i ka wahi e noho ana o ke kahunapule kokoke loa a kauoha aku la i ke kalaiwa kaa e lawe iaia i laila.  Loaa aku ia iaia ke kuhunapule a hele like mai la laua no keia wahi.  Aole i loihi loa ua hiki aku la laua i ka hale a halawai me ka Moiwahine.  Ike aku la ua Mikela nei i ka helehelena kaumaha maluna o ua Moiwahine nei a pahaohao loa iho la oia.

 "E uwe ana ka paha oia no ka lilo o kana kaikamahine i wahine nau?  He mea uwe ia iho ia ka hoi ia.  Aneane, aneane.  Aia la i hea o Flavia?  Olelo mai nei hoi ka telegarama aneane, o ka aneane iho la paha keia, uwe mai ka makuahine, nalowale mai o Flavia a ku aku maua me ke kahunapule maanei e pule ai.  He kupaianaha keia mau hana.  Heaha no la hoi ka'u i hele e mai nei.  No keia aneane wale no ka hewa."

 O ka noho mai no a ka Moiwahine e uwe a o ka laua nei ku aku no hoi@ e nana. Ua hiki ole i ka Moiwahine ke pane mai oiai ua maka'u loa oia ia Mikela no kana mea i hana aku ai ia Flavia.  Aole oia i manao e kipaku maoli iaia, aka, he mau olelo hoomakaukau wale no kana i mea e ae mai ai e keoke@ i kona makemake, aka ua hoka kona mau manao ua haalele mai o Flavia iaia ame Mikela a hele aku i keia ao puanuanu e imi i oia nona iho.

 "Pehea hoi?  Telegarama ae nei hoi oe ua aneane e makaukau."  Aia i hea o Flavia?"

 I ka lohe ana mai o ka Moiwahine i keia mau olelo ua nui loa ae la kona uwe.  Hoomanao ae la oia i kana mea i hana aku ai maluna o kana kaikamahine aloha a haalele mai i ka home.  Ua hiki ole iaia ke pane mai i keia mau olelo a Mikela, ka mea hoi ana i kokua aku ai.  Ua hiki ole iaia ke hoike mai ua haalele mai keia kaikamahine aloha mamuli o kona makemake nui loa e lilo i wahine na keia kanaka ana i makemake nui ai.

 "He keu aku no ke ano e.  Aneane hoi wahi au, aka ke ike aku nei au he uwe wale no kau hana e hana mai nei.  O ka aneane anei ia i kou manao?  E hoike mai eia ke kahunapule ke kali nei o kou hoike mai i ka pone ame ka pono ole o keia hana.  Ina aole i ae mai nei e hoike mai a o ko maua hoi ae ne la i kela manawa."

 I ka lohe ana mai o ka makuahine ua hiki aku ke kahunapule me ka manao e hoohui i kana kaikamahine aloha me keia kanaka ana i makemake ole ai ua nui loa ae la kona aloha nona a hoomaka aku la e hoonui loa ae i kona uwe ana.  Aole loa i hiki iaia ke pane mai ia Mikela.

 "Ea e hoi kaua.  Telegarama ae nei hoi ia'u ua aneane, o ka aneane iho ia ka keia.  O ka ia nei kaikamahine ke mare ana la'u, aka aole oia ma kela wahi a hiki ole ia oe ke mare mai ia maua."

 "Pehea no hoi olua ke mare me kena wahine?"

 "Mare me keia wahine?  Heaha kou manao ma ka olelo ana mai oe ia'u pela?  Aole oe i ike owau ka Moi o Ruritania a i hele mai nei wau e mare ia Flavia, ke Kaikamahinealii o keia aina?"

 "A-ha.  O oe ka Moi hou o Ruritania ea?  Ae, @ kala mai oe la'u.  Aole wau i manao ua hiki mai nei oe e mare i ke Kaikamahinealii.  Ua ike mai nei wau i ke Kaikamahinealii e kuikui lima ana me kekahi kanaka a e hele ana hoi ma ke alanui e hele aia ma ke kuahiwi."

 "Ua ike mai nei oe iaia, a me kekahi kanaka okoa?  E hoike mai ia'u i ka mea pololei e ka Moiwahine.  Ua mare auanei oia i ka mea okoa a oia kou mea e uwe nei?  Aole paha?"

 ( Aole i pau.)

 

 Ke Kinowailia

  I KE

KULUAUMOE

 

 E haalele ae kaua e kuu makamaka heluhelu ia laua e hele ana no keia hale a e nana ae kaua i ka Haku Opio o Ketawina hale.  Ke hoomaopopo nei oe e kuu makamaka heluhelu ua hoouna ia mai o Monk e lawe i kekahi leka i makemake ia e Telegalama o makai kiu.  Ua loaa mai la ka haina i ka Haku Opio mai ke poo mai o na Makai kiu o Ladana e hoouna mai ana ola i kekahi o kana makai kiu akamai loa.  E hiki mai ana oia i Eastbourne, ka hale hoolulu o na kaa-ahi, i ke kakahiaka ana ae.  Ua kali aku oia o ka hiki mai o keia makai kiu ka mea hoi nana e imi aku keia mea nana e hoopohihiki nei i kona noonoo.  Aka aole ola i makemake e ike na kanaka hana malalo ona he makai kiu keia o walaau lakou a lilo ka hana a ka makai kiu i mea ole.  Nolaila ua kauoha aku la oia i na kaua e hoomakaukau i ka hale e hiki mai ana kekahi hoaloha maikai loa ona.  I ke kokoke ana mai o ka hola e ku mai ai o ke kaa-ahi ua kauoha koke aku ia oia e hana ia mai kona kaa a kau aku ia oia a holo aku no ka hale hoolulu e kali ai i kana malihini ano nui.  Aole oia i ike mua i keia makai kiu mamua a pehea ana la oia e ike ai iaia.  Aka e hoao ana oia e ninaninau mawaena o na ohua a hiki i ka loaa ana iaia o keia makai kiu.

 Aole i loihi kona kali ana ua hiki mai la ke kaa-ahi a lele mai la na ohua.  Nana pono aku ia keia o ka ike aku i kana makai kiu aka aole oia i hiki ke koho aku iloko o keia aluka kanaka.  Oiai oia e nana ana ike aku la oia i kana aikane ia Komoikaehuehu.  Ua poina koke iho la oia i kana malihini i hele mai ai e huli a lele koke aku la e ike i kona hoaloha.

 "E kuu hoaloha maikai.  Ua poina paha oe ia'u.  E hele ana auanei oe no Ketawina Hale me a'u?"

 "Aole wau i hoike mua mai nei ia oe e holo mai ana wau me kou manao e hoopuiwa aku ia oe.  Ua malama wau i kau kona o ka wa i hala a no ka loaa ole o ka manawa kupono e hele mai ai mamua aole wau i hiki mua mai."

 "Hauoli wau i ko'u haalele ana aku nei ia Ladana me na lealea he nui a hele mau nei au e ike ia oe."

 Oiai laua nei e kamailio ana ua ike ia aku ia kekahi wahi kanaka poupou i ka hele ana mai a ku ana imua o laua nei.  Nana pono mai la ua wahi kanaka nei ia laua nei a olelo mai ia:-"  O kekahi auanei o olua ka haku Opio o Ketawina?  E kaia mai ia'u."

 "Ae owau ka Haku Opio o Ketawina.  Heaha kou makemake?"

  I manawa i hoike mai ai ua wahi kanaka nei i kekahi apana pepa me keia mau huaolelo maluna ona:-

 

  MR. TOM BISSET

  MAKAI KIU

 

 "A hauoli loa wau i ka hui ana me oe.  Ooe ka ka makai kiu i hoouna ia mai nei.  E ae mai la'u e hoolauna aku ia oe i ko'u hoaloha.  Mr. Komoikaehuehu.  O keia ka makai kiu i hoouna ia mai nei e huli i kekahi mea ano nui i makemake ai e loaa, Mr. Tom Bisset."

 "Heaha keia e kuu haku?  Ua aihue ia kekahi mea?  E hoike koke mai ia'u.  Heaha ka manao o keia makai kiu i kauoha ia aku nei?"