Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 27, 5 July 1901 — MR. TOM BISSET MAKAI KIU. [ARTICLE]

MR. TOM BISSET MAKAI KIU.

M A haaoU toa wau lka hut Ooe ka ka makal klu I hoouna la «* J »eL K a« mal Ja*u e hoolanna akii a o« I ko'n hoaloha- Mr. Komoikaebo«ha O kela ka maka! k!o I hooona !a f ne! e huli 1 kekahl mea ano nnli n»aKemake al «loaa, Mr. Tom **K«aba kela e ktw haku? .la kekah! m«a? B holke koke . | Heaha ka manao o kela maka! k!« * aa juoha U aku mdiT* ♦

"A«le <hfa l aihue ia aka be avea (K>- , hihikl lo«. l kn'u noonoo, Ua hoao wau t !m Ica oi*k> aka aoie I hiki ia'u nolaKa u kanoha aku nei «au i makai kitt a h«ouaa ia raai nei o Mr BlwieL" "B koike mal i k«ia mea pohihihL Maiia ua loaa la'u ka haVna. H* makai kiu nohoi wau rna kek?.hi mau m<-i. Akaaka aku la ka Haku Opio i ka o* leio mai o kona hoaloha ua loaa iaia. ka kaina o keia nane pohihihi. Holke aku la oia I koaa hele ana ma. ka ailana o Bana KUld«a, kona hamle ana. i ke aloha ia Dernic«. ko laua maie ana, kona niake ana, ame kona hoike mau ana nai laia mal kona wa i make ai a hlkl waie no I keia manawa. I ka pau ana • kana olelo ana ua halkea ae 1a kona kelekeleoA & kulou iho la kona r>oo ilalo. "Kupaianaha lo no kena mau mea au • olelo mai nel. e ka Haku f>pio/" wahi a ka makal klu. "Aole o oe wale ka mea i hlllnal la mea he klahalo. He nui a iehulehu na po* a'u I lohe a i hllinal aia no he kino uhane ke he!e nel ma kel* ao. Aka o k<»ia Mlss Monk au I •IHo maJ nel aole anei la o kau wahlne koopalau t kela manawa e kuu Haku?" "Ae, a elman» la ana maua I kela mahina «e." "1 mea e hauoll ai ko olua mare ana ke mea malkal loa e pau k*la pUlkla mamoa o ko olua mare ana." wahl a ka makal kiu. "Aole I pau aku nel la'u I ka hoike. Ke manao mal nel olua la'u he kanaka pupule a maka'u wale. ī ko'u ike hope loa ana I kuu wahlne na uhal aku wau mahope ona a hlkl I ka paa ana la'u o ka llma o kona lole a " "Paa ka llma?" wahl a ka makal klu. "Ae. paa aku la'u kona Hma a nahae mal ka llhlllhl o kona lole a ela la mea mn ko'u llma I kela hora." I kela manawa I wehe mal al ua Haku Oplo nH I ka HhlHhl o ka llma o ka loie o kana wahlne a holke aku la I ka makai klu. Nana mal la ua makai klu nei no kekahl manawa lolhl a I ka pau ana o kana nana ana ua pane mal la •la: "A—malkal, malkal. Ke holke mal ■el kela mea la kakou aole keia he klno uhane e hoopohlhlhl nel 1 kou noonoo aka he klno kanaka maoll no. TTa malkai loa ka lona ana o kela mea e holke mal ana I kela la kakou. Heaha ke ano o kona lole ma kau nana aku?" "Ua Ike aku wau laia lloko o kona lole I kanu pu la al. ka lole mua loa hol ana I komo ai I kona hikl ana mal ma ko'u kaketa. He lole pun#hele loa kela lala I kona wa e ola ana a I kona make ana ua hookomo la. kf la lole malalo o ka'u mau kauoha. TTa maopopo loa la'u Ina ola e ola ana o kana lole kela « makemake al no kona hlamoe hope loa ana. He nul na manawa a'u i lohe al lala e mahalo ana 1 kela lole. Oh. my wlfe. my darllnf?. M "Hum, M wahl a ka Makal klu. "Aole anel I Ike kekahl mea okoa 1 kela klno me kela lole au e olelo maf nel?" "Ae, o maua me Mlaa Monk ke ku like ana I ka puka ana mal o keia klno kanaka a lakou nel e manao nel*lte klno uhane. TTa manao o Mlss Monk arrte a u he klno uhnne wale no keia, aka 1 ko'u uhai ana aku mahope ona a lohe I kona holo, a paa hoi I kona klno, a loaa mai kela lihlllhl o kona llma iia maopopo aole he klno uhane. aka he kino kanaka niaoll no. Ua make ktni wahine aloha—-ua maopopo loa ia'u la mea. a nwal la kela e hoi mai nH e holkf> i kona klno pahaohao imua o'ti? No keia pohlhlhl o'u I hoouna ia aku nei op e hele mal e hull." "Ma ka nana akn m»» h#» men. nln he wahlne okoa keia i ike i ka make ana o kau wahlne a ua manao oia o hoopohlhihl mal I kou noonoo no kekahl kumu l maopopo ole la kakou, a nolHlla na kuai aku ola I lole liko me ko kau wahlno a holo mnu mal Imua o kou «*lo e hoohalua al e Hkp me kela. Ke hoola loa mal nel oe ua makeJo no kau wahlne." "Make. ua mako oia lluna o ko'u mau llma, hoomoe la ma ko'u hale nel no eono la nmmua o kona holhol ia ana I ka hale kupapau." wahl a ka Haku Oplo me ka leo kaumaha. "Aka, ua hlki loa la'u ke hoola aku la oe aole kela he lihUlhl okoa. aka o ka lihillhi no kela 0 kuu wahlne. Aole I loaa kela ano llhlllhl I na poe a pau loa. He ano paaklkl loa keia o ka hana ana o ka'u wahlne wale no ka mea a'u I Ike ua loaa kela ano." •'He nul no kena ano I koe aole I hana la I lole e kau wahlne?" "Aole apana ( l koe. Ua hana la kena loie ma T.adana a Ina he koena koe o kena llhlllhi e loaa no malaila." M R hull pono aku ana wau i keia wahlne nana e hoopohlhlhl mau nel la oe e ka Haku Oplo. Manao wau adle e lolhl loa mal kela la ak ue ike ana kaua 1 kela wahlne. i nana ole I na hoolllo a me ka polno e loaa aku ana maluna ona. a hele mal ma kou hale nei me ka akamai nul a nalo aku hol me ka pohihlhl. TTa niaopopo no la oe kekahl wahlne I huhu a IHI paha 1 kou mare me Mlm Monk?" "Aole wau I Ike I kekahl -mea I kue I ko maua mare ana. Ua maopopo mua no ko maua mare. Tia hoopalau mua wau lala he mau makahlkl I hala ae nel a ua pau ko maua hoopalau mamua o ko'u kau ana I ka moku a holo aku a hlki 1 ko'u mare ana la Bernlce, ka'u wahine I make aku )a. Mamua o ka make ana o ka'u wahine ua kol nul mal ola la'u e mare hou. Aka, aole wau r niare koke o'lal aolē l pau ka ikalka o kona aloha. Aole loa no e pau ana a hikl 1 ka moe ana o ko'u poo Huna o ka uluna hope lon. Aka ua hooko aku vrau I kona makemake a nolaila ua hoopalau hou maua me Ml«s Monk." "Hum," wahl a ka Makai klu. Uā| olelo ae ola I kela olelo me he mea ala | ua maka'u ola o lohe la mal kekahl mea huna a laua e ka mea okoa. "E kala mai oe ia'u e ka Haku Oplo no kau mau mea e nol aku ana la oe, Ma ko'u ano he Makal Kiu o ka'u hana la j o ka iml pono I na mea a pau loa e loaa al o ka mea i makemake nui la. ] Nolalla makemake wau e ika ) na ka-1 naka a pau loa e noho nei ma kela hale. O ka m«a loa nae makemake wau e Ike owal keia MUm Monk au e Jtnart aku ana?** "0 ke kaikamahlne Uī a ko'u makua-1 hlne me kana kane hou. Konela Monk. < a o ka'a wahlne hoopalau hol "Ma Inla ola 1 hanau ta air* Kunou aku la k® poo o ka Haku Oplo. j me ka maopopo ote lala o ka inanao o keia mau mea walwai ole e noke la mal nel I fca ninau. "Kla la nel kona kelkuoane?" M A% eia ola ke a*o kanawai nel roe ftoots*r Newman. o ke alanul Chaneery." i wahl a ka Makal Klu. -Ua j maopopo U'« kela mau 1010- He mau loio fke. Ma Inla no paha ola I hanau la aiT He makemake wau I ka poe I Haaaa la na keia wafel no ka mea. malail* no au I hanau 1« ai. He alllkoa

, kou makuakane no k?kahi o na paa!: - koa kaulana ioa o k*ia «abl. Maiaiia : i k biK>hala ia ai na makahiki mua he umi : s o ko'u ota ana. X ko'u nui ana iho nei : ua hoi aku waa e makaikai I ko'u home : a ua hiki ia'u ke oleio ae aole kekahi > haoie ma Enelani nei i oi aku kona Lke ; ' i na mea plli i na kanaka o Inia' ma-1 mua o'u." | I Ma kela manawa ua aneane lakou nei j i e hiki aku i ke kakela. Hoomau aku ia | j ka holo ana o ko lakou kaa a hiki i ko | ; lakou hiki ana akt: i ke kakela nani o' 1 ka Haku Opio. I ko lakou hiki ana aku ( j ua hoi aku la lakou 1 kekahl lumi e j ! lohe ole ia mai ai o ka lakou kamailio ; ; ana a malaila. mamuli o ke noi a kai f Makai Kiu, i holke mai ai ka Haku; ; Opio i ka moolelo piha mai kona mare ; \ ana me Bernice a hiki 1 keia manawa. \ ! Hoolohe aku la o Bl«*et, ka kakou ma- j • kai kiu me ka oni ole a hlki wale no i t ka pau ana. I "Ua lawa na'u e imi aku kena eu a Ihlki I kona loaa ana. Ina aole oia e {loaa ana ia'u aialla ua oi loa aku kona llke I ko na maleai kiu a pau o Enelani I holookoa. Aka* e hoolana I kou manao |e ka Haku Opio. Ua aneane e hlkl mai I ka manawa e hoike la mai ai keia mea huna imua o kou mau maka." E imi aku oe I keia mea e like me j ka ike' i loaa ia oe a hlkl I kona loaa ana j la kaua. Aoie loa wau e moe pono I ka | po a hlkl I ka loaa ana." i "E kuu Haku, ua hiki loa ia'u ke hul. i I keia mea huna aka. makemake wau j ia «e e walho mai i na mea a pau loa ; ma ko'u llma. E ae mai la'u e hele a hoi mai e like me kou makemake. e ninaninau I kau mau kauwa, e haawl mal I ki no ka puka o waho ia'u I hiki ai la'u ke hele a hoi mal 1 ka po me ka j Ike ole la, e ae mal la'u e noho me he mea la no'u ka hale." "E hana e llke me kou makemake e Mr. Blsset. Ke walho aku nel wau i na mea a pau loa ma kou llma." Ua lawe la aku la laua nel i ko laua mau luml a he mau mlnute mahope mai ua holke la aku la ua makaukau ka mea al. Iho mai la laua no ka pakaukau. Aole 1 puka mal o Miss Monk aka 0 kona kalkunane kel puka mal. E like me kona ano mau ua puka mai la oia me na helehelena hauoll. Hoolauna la aku la ka makai kiu a me Komolkaehuehu iaia a noho iho Ja lakou e al i na mea ai malkai i hoomakaukau la mai na iakou. I ka nana aku o Monk I keia wahi makai klu ua komo mai la na manao huhu Iloko ona. Ma ka nana aku he wahl kanaka hupo kona ano, me he mea ala aole ola I Ike I kana olhana. Ua manao ae la ua Monk nel aole loa e loaa ana i keia wahl hupo kana mea nui e hull nei. "Well. e Mr. Blsset, ke manao nei au 1 hele mai nel oe e hUll I ke kino wailua o ka Lede Ketawlna. No kekahi manawa l hala ae nei ka hoonele ia ana mal o kela wahl me he Akualapu a i kela manawa ua hiki loa lfe olelo ia ua hlki mal kekahl o keia ano ma Ketawlna nei. Ua Ike ia ola aole he hookahl manawa aka he lehulehu ka manawa. wahi ana me kona nana pono ana mai 1 kahi makal kiu 1010 ana I hoowahawaha nul. "Malia paha ua hiki ia oe ke holkelke mai ia makou I kekahi mea e pill ana no keia kinowailua au e olelo nel. Ua hoike mal nel ka Haku Oplo ia'u i ka ike mua loa ana ia o keia Kinokupaianaha e ku ana oo ma ka puka aka nae aole oe i Ike." "Aole loa wau 1 Ike lala." I keia manawa I komo mal ai ke kauwa a haawi ae la la Monk I kekahi Telekalama. "He kelki ka 110 ka mea nana I lawe mal nel 1 kena leka. Ala ola mn\Who kahl l kali al o ka loaa aku 0 ka halna." r-hne koke ae la ua Monk nel 1 ka wahl a ike Iho la oia mal L*dana mal a ia kakahlaka no I kakau ia mal ai. Penei na olelo o kela leka:—"TTa loaa ka mah.uka. Aohe polno I loaa. Maikai makeĀi apau. E paa la ana ola a hlkl mal oe. Aia no i kou manawa e hlkl mal ai. He ano nawallwall iki ola a ua hiki ole ke holo no hookahl pule mal kela la aku. SCOTSBY ame NEWMAN.. Ua ike Iho la ua Monk nel mai la Plaok mai kela leka. Nana ponol no l olelo aku e kakau i keia mau inoa okoa malalo. tTa ike pu lho la no hol oia ua loaa o Bernice a eia ke malama ia nei e Flack ame Mrs. Crowl. Ua Ike koke la aku la na hlohlona hpLUoII ma kona heiehelena* me he mea ala e olelo mal. ana ua palekana kana hoa'loha a ua hlki lala ke hoohoka mal la Rai?l me kona naau huhu ame kona puuwal eleele a ua hiki pu hol iaia ke hoopuhlli l keia wahl makai klu e manao nel e hikl ana ke hull a hlkl i ka loaa ana. Aka iloko o ka nana hookahl ana ua Ike aku la ka maka ike o ka kakou makal klu he mea ano nul keia. Ua manao aku la ola he mea plll 4 keia Kinowailua no ka mea nana pono loa kela Monk lala olal ola e heluhelu ana 1 keia leka. ( "E hele aku a olelo i ke kelki aohe |haina. E lawe i keia no kou lawe ana mai I kela nu hou hauoll." Ua haawi aku la ua Monk nel he elima kala a olelo aku e holke aku I kana mea i olelo aku la i ke keiki. "Ea. hauoll mal nei hoi kou mau helehelena. He nu hou hauoli paha kau? E holke mai la makou I hookahl ka hauoli like ana aku," wahi a ka Haku Oplo me ka mino aka ana tho. "Ae, he hou hauoli kela mal kou mau 1010 mai. E hoike mai ana ta'u ua puka kahl hana a makou e hana nel. Aole no I nul Ino loa ka waiwal I loaa mal aka na ol ae mamua o ka makou I manao al a nolaila ua hauoli waū," wahl ana l pane mai ai. Ua pau mai la ko lakou ninau hou ana a noho lakou al. Aka no Monk ua hlki pono ole iala ke ai hou aku. Ua hoomaka aku la ola e noonoo no keia nu hou hauoll ana I ike Iho la. Ua ike iho la oia aole he e hele koke aku I keia wahl o uhal ia ola e kahl makai klu me kona Ike ole- mai. O ka hana malkal loa ana e hana al ola no ka noho ana a nanea ua wahi makal kiu nel alalla ola hele e ike I kana mea I aloha nul al oia hol o Bemlce e paa la mal la e kona mau hoaloha, I ka pau ana o ka lakou al ana ua hol koke aku la ua Monk nei Iloko o kona luml a hoomaka aku la e kakau leka 1 kona mau hoaloha. Hopu ibo la kahi makal kiu 1 kona papale a hoomaka aku la e hele. Aole i maopopo t kana wahi l hele aku al aka ua nalowale aku la ola ioko o ka mana«ra pokole loa. Kauoha aku la ka Haku Oplo e lawe la mal kekahl o kona mau Ho malkal loa ma ka hukl kaa no laua e hele al I ka holo kaa me kona hoa'loha Komoikaehuehu. 1 ka makaukau ana o ko laua kaa ua hoomaka aku !a !aua e

! fcau a holo aka la no ka laaa huakai. j, Aole i loilii ka laua holo aoa aku ike aku la iaua i kekahi kino kanaka ma- ; - | mua pono o iaoa a i ko iaua kokoke} ana mai ua ike aku ia iaoa aoie keia he ; mea okoa aka o kahi Makai kiu no ] ; keia Ua hele mai ola e maau i na ka- i ! naka kokoke ia Keta«*ina i kekahi mau īmea ana i roakeroake 'nui 'ai e Ike, |-wahi a Komoikaehuehu. i "Aole nou keia hewa- Aole wau i ho[ike mua aku iaia aole i ike na kanaka o 'keia wahi i na mea e piii ana i keia j mea," wahi a ka Haku Opio. j< ! I keia manawa ua ikeia aku la o ' Monk i ka puka ana nuii mai ka hale 1 mai me ka leka e paa ma - kona UI ma. Ao\s i loihi ua hiki mai la oia i' ko ; lakou nei wahi e ku ana. ? "Ke ike nei wau ua hele aku nei oe e | hinau ina kanaka e noho kokoke nei I maanel i ka lakou mau mea i ike e pill |ana i keia mea pohihihi. Ua poina wau I i ka hoike mua aku ia oe aole mea okoa ;ae i ike i keia o makou wale no. Nolaila mai hoopau manawa wale oe i ka hele ana e ninaninau ia lakou. Nolaila Aole hookahi o lakou i maopopo i keia mea," wahi a ka Haku Opio. | "Like ole ko kaua manao ma ia mea. |Ua maopopo loa la'u ua ike e lakou i j kekahi mau mea e pili ana i keia mea jPohihihi au i hoouna ae nel ia'u e hele imai e hui." 1 Ua puiwa loa kona mau hoa ika lohe āna aku i kana olelo. Aole lakou i mai nao ua ike ia keia mea mawaho ae o ka ;ohana aka ma ka Ike o keia Makai kiu !ua huli ia a loaa na oleio ike maikai | mai waho mai. "Ke manao nei wau ua ae wale aku oe ia oe e hooikaika i kou ike maluna ; o kana kauwa hana o ka hale aei e ioaa ana ia oe kekahi mau olelo ike ia oe i oi ae mamua o kena au t lohe mai la," wahl a Monk me kona mau maka i piha i ka inaina. Aole I pane ia aku kana mau olelo e ka makai kiu aka ua hele aku la ua makai kiu nei me ka mino aka ana iho. Ua ike iho la oia e hiki mai ana ka manawa e maopopo ai keia mea huna l ka lehulehu a ioaa na hana hewa i hana ia. Ua maopopo loa iaia ua ike keia Monk ame kona kaikuahine 1 kekahi mau mea e pili ana i keia mea huna a ua hooholo oia iloko iho ona a ua apono loa ia laua ame ka laua mau hana. (Aole i pau.)