Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 27, 5 July 1901 — HOIKE KULA O KAMEHAMEHA. Umikumamakolu Keiki i Hooku Maikai ia. Ka Haiolelo a Chas. E. King i ka Papa—Na Olelo a'o a W. 0. Kamika. [ARTICLE]

HOIKE KULA O KAMEHAMEHA.

Umikumamakolu Keiki i Hooku Maikai ia.

Ka Haiolelo a Chas. E. King i ka Papa —Na Olelo a'o a W. 0. Kamika.

Oial ua iohi loa ka holke o ke kula o Kamehameha ua hiki ole ia makou ke pal 1 ka pule i hala a no ka pomaikai o ka poe ! makemake e ike i na mea i hana ia ma keia po ke pa'l aku nel makou e lik« me na mea 1 h&na ia. Ua maiama la na" hana ma ko lakou luml paani, He luml nui keia a ua piha pono ! na kanaka 1 hele ae e ike I ka lakou mau hana. Ua hoonani ia keia lumi me n& mea uliuli. na kumu maia na pua ame ka hae Hawaii. Mamua pono o ke anaina a mahope hoi o na keiki i hookuu ia mai ua kakau ia keia mau huaolelo:—"E iike me ka kakou hana pela no e hua mai ai ka hua" O keia ko lakou Motto, oia hoi he olelo alakal no keia mua aku. Be oiaio keia mau olelo. E Uke no me ka?liana a ke kanaka pela no e hua ma! ai ka hna. Ina &o he ino kau znatt hana e hua mai ana no na hua awahia. Ina hot he mal~ kal kau ha&a e maikal ana no ka hu* ke hua maL Hapaha t haia o ka hora ewalu ua tke ta aku la ka papa I k apil ana mai a ku ma ko iakon «ahL Ma lakon o W. O. KamlkaameW. F. AUenookapapa

walw&l, lUnr. Mr. KlncaJ<3 ame Klmoteo &me ke P«o¥uma o ke kula keiki liilii ame ke kmla nui. Mahope o ka paa ana 0 kA pule ana a R<r. Mr. Kincaid ua irwd o Ben Wrigiit l kana oielo kMklpa. "Tie eh>ku makahlki ! bala ae nei, a'u e kapa a*r ai na la maikai o kakou. i ka manawa »- komo mai ai o kekahi malihlnl iioke o ka hale ua hookipa maikai la oia. a;ia noa na mea. a pau o la*a. k?la ano ke hookipa maik&i aku neī makou ta oukou. na kanaka a j pau k»a i hele mai nei e ike i ka makou | hana o keia po. I II e ka manao maikai ke mahalo nei l makou i keia mau keonimana malkai ame na iaia o ka papa waiwal i hlki oie maJ nei 110 ka iakou hana maikai 1 hana ai i ka hooko ana i ka makemake o k» kakon alii, Mrs. Bernice Pauahi Bishopa. ka makua o keia mau kuia. ia «ukoa hoi e ka makou mau kumu ke haawi aku nel makou i ko makou mah&i* BBi ame ko makou aloha no na hana maikai a oukou i hana mai ai no malou Ua paa mal oukou ia makou malalo e ko oukou mau llma aloha a hoike mai ia makou I na mea e pomaikal ai makou ma keia mua aku. Na hoaioha i.akoakoa mai. ke haawi aku nei wau i ko makou mahalo ia ouk*u ne ko oukou hele ana mai nel e ike 1 ka hana ame ko oukou hoike ana mai : ko oukou ilnl e holo mua o Kamehaineha. He manawa maikai no hoi keia no nak»u e hoomanao ae ai 1 ko kakou alii malkai, ka makuahine o keia mau kula. I k« makou haalele ana iho 1 keia kula a hele aku e imi l ka makou loaa he mea maikai no makou e hoomanao i kona ano kokua, a pela makou e hana aku ai. Ua a'o mai oia o ka noho me ka naau haahaa a hoomanawanui oia ka mea e loaa a! o ka lei o ka lanakila. la oukou e na hoa'kula a makou e h'aalele iho ana i ka home hoonaauao a ke haawi aku nei makou 1 ko makou aloha hope loa ia oukou ma ke an« he mau hoa'kula no oukou. E pau ana ko oukou ike ana ia makou ma na wahi i maa ia kakou. Mamua o ko makou haalele ana iho ia oukou makemake wau e haawi aku ia oukou hookahi manao, oia hoi keia. i ko oukou pii ana ae e lawe i ka wahi a makou e ku nei e hoolkaika e hapai ae I ka inoa maikai o Kamehameha iluna. i ike mai ai na kanaka a haawi mal i ko lakou mahalo kiekie. Heluhelu mai o Louis Alau i kana haiolelo e pili ana I ka "Hoomaikai ana ae i ka hana mahiai ma Hawaii nel." Pau ia heluuhelu mai o James K. Kuoha i kana palapala I kakau ai e pili ana i ke Kupkoa o Hawaii nei. O kekahi mau aie o ke Aupuni i kona kanaka," ka manao o Henry K. Eli halolel«, Pau keia ku mai o James K. Sakuma. Hoike mai oia i ka hana ia ana • ka nmeke i ka wa kahiko a pau ia haike mai oia i ka hana ia ana o ka umeke i keia manawa a hoike mai ola i keia hana ma ka hana ia ana o ka umeke imua o ke anaina. He nui ka mahalo ia o kana hana i hana mai ai. Ua hana oia i keia umeke me ka maikai iloko o Elima minute wale no. Pau keia ku mai o Chas. E. King, kekahi o na keiki i hookuu malkal ia mai keia kula mai a e noho kumu nei hoi ma keia kuia mal a e noho kumu nei hoi ma keia kula, Penei kana mau olelo maikai I kona mau hoa'kula a mau haumana hoi:— "Ua hoomakaukau kela ame keia o ka papa o 1901 i kana hana e hana aku ana 1 kona puka ana aku. 15 hoao ana oukou e hana elike me keia mau manao 0 oukou. Ua koho oukou i ka oukou hana e hana aku ai, a o ko'u makemake e hoikeike aku ia oukou i kekahi mau mea a'u i manao ai he mau mea malkai a oukou e noonoo ai i ko oukou puka ana aku. Mai moloa i ka hana i na hana maikai. He paupauaho wale na keiki opio. B nana mua i ka pololei o kau hana, a ike, alaiia hana me ka wiwo ole. E hana. a mal manao oukou o ke kaia wale no ka uku maikal no ka oukou hana. O ka ike ana ooe ka mea nana i kokua kekahi o kou mau hoakanaka e pii ae i luna a Ike i na mea a'u i i ke maka. Tna oukou e ae mai ana ia'u, makemake wau e hoike aku i kekahi mea a'u i ike maka. Oiai wau e noho kumukula ana ma na Koolau o keia mokupuni, e hana mau ana wau īpe kekahi o ka'u mau haumana moliope o ke kula. A'o aku wau ia lakou i ke kamana me kahl Ike iluku i loaa la'u. Aole o'u uku ia'no kela hana aka ua ike wau he hana malkai nolaila hana aku wau me ka wiwo ole. I kekahl la ua hele aku wau ma ka home o kekahi o keia mau keiki aia hol ike aku la wau ua hoomaemae ia ka home. ua kukulu hou ia he mau luml hou. Oial # wau e nana ana i keia mea ua puka mai la ka makuahine o keia mau keiki me kona mau helehelena hauoli a olelo mni la ia'u." Na na wahi keiki no e hana nei.\' Hauoli wau i ka ike ana i ka waiwai o kela mau mea a'u i a'o ai I keia mau keiki, aka, o ka ike ana 1 ka hauoll o ka makuahine, ua oi loa akū ia, a oia kekahi mea nana i a'o mai ia'u e hooikalka i ka hana ana I n,a hana maikal. Ua uku ia keia manawa o'u i a'o ai i kela mau keikl. He nui ka hana mamua o oukou. Aia ma nawahi apau a oukou e hele ai he hana. E hoi» ke aku i ko oukou lahul i ka walwai o ka ike i loaa ia oukou ma keia kula. Hana i na hana maikai a loaa la oul kou ka hauoli oiaio. E hoopono. E hoopono la oe iho, no ka mea i Ike i ka pono ame ka pono ole o kau mau mea e hana al. Ina ua maopopo loa ia oe me kou noonoo maikai he pono kau mau hana e hana ana alaila hana a e loaa mai ana la oukou i ka maluhia o ka manao i loaa ole i na . knaka kalohe. ! O kekahi hana paakikl loa oia no ka i houluulu ana i ke kala no keia mua{ aku. Ua loaa mal ke kala me ka hana I a he mea opono e nana pono i ka loaa ma! o ka waiwai i'o|,o kela ame keia; kala au e hooiilo al. Va lohe mau pa- | ha oukou 1 ka olelo ia,,"Noho haaheo I- | luna o ke kala." O ka'u e makemake nei e noho haaheo oukona iluna o ke kala aole no hookahi la ak& e like me ka loihi o ko oukou ola ana. i E haalele mai ana oukou I keia kula a hele akn ! waho, I ka wahi nel kekahl o na keiki o keia kula I hemo mamua aku o oukou, ke nui ae nei ka-1 kou a ke manao nei hoi wau ke nul pu | ae nel ka kakou man hana malkaL E ku like, no ka mea aia ma ka like ka ikaika. Mal hukihuki, e kuikul llma like kakou a hana i na mea apau t hiki ia kakou ao ka pomalkal o Hawmii aloha. Ke kau mau nei na maka o ka lahui la oukou, heaha ana ka oukou e holke aku mna ia lakouT £ holke *ku 1 ka waiwai o ka naauao t loaa la oukou t hoopau ta ae al ka manao o kekahi poe • oielo īkei aohe waiwal o ka hoominmo im 1 kelU BawaiL la» be

hiki la'u ke a*o aku ta oukoo. o ka*a mea nui e hoike aku oukou. "He waiwai no ka hoonaauao ana I keiki HawaiL" I ko oukou puka ana aku ke manaolaea nei makou, na poe i aloha ia oukou. e hauoli ana ko oukou noho ana. a e haaheo aoa ka iooa maikai o Kamehameha ma o oukou ala. Na Je«se Nohoikaiu, kekahi o na k-ilki naauao loa. o keia papa, i haawi mai i na oielo hooalohaloha hope loa. He maikai kana mau oleio a he ku nohoi i ke aloha ma kekahi wahi. j I ka pau ana o kana mau oielo ua lawe ia maī la na pua e kekahl o na keiki o ke kula ame na lei l hoouna ia mai e na hoaioha. Hoolei la keia mau keiki a, he ohuohu maoli no ke nana aku. Aole hookahl o lakou i hoonele ia. Ku mai o W. O. Kamlka a haawi mai i kekah! j mau olelo a'o maikaL O ka manao nul 0 kana mau olelo oia no ka "Maka'u ole Ika hana." Hoike mal oia i kona makemake ole i ka hana i kona wa kamaHi. Manao oia ina oia e nui ae ana e loaa ana kana hana maikai a nui ke ■ kala o pau no ia oka hana ana. Aka j I kona uiu ana ae a lilo i kanaka makua loaa kana kala ua ike oia aīa wale no ■ ka hauoli ma ka hana. O ke kanaka i I paa I ka hana e pomaikai ai kona o-! hana, na hoa'loha ame ka lehulehu i! na manawa apau loa ola ke kanaka i | ike I kela mea he hauoii. Aole o ka Iml j a nul ke kala noho wale aka paa mau ] ma ka hana. Mai imi wale i kou ame j kou ohana pomaikai aka e noonoo I na i hoakanaka mawaho aku. Ina he hana hiki kekahi ia oe ke hana no ke kokua ana aku ia lakou he mea pono no la oe e hana I na manawa apau loa e hlki mai imua ou. I ka pau ana o ka Kamika haiolelo ana ua ku mai ko lakou pookumu Prof. Dyke a haawi aku i kekahl mau olelo pokole ia lakou a mahope mai oia ma- j nawa haawi ia aku ko lakou mau pala-, pala hoomalkal, | He mau hlmeni mai )rit Hul Hlmenl j hoolealea mai ame ka hui hookani plla' o ke kula kekahl i hoonanea ia mal. Na Rev. E. S. Timoteo ka pule hookuu. I ka pau ana o na hana ua plha koke oluna o ka wahi e ku ana o na keiki I na hoa'loha I hele aku e Ike ia lakou. Nul na hoa'loha ,na makua, na huapaia a j pela wale aku i hoike ae i ko lakou a- I loha I kela mau keiki I hooikaika i ka j iml ana I ka naauao. :