Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 30, 19 July 1901 — Page 4

Page PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Diane Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, IULAI 19, 1901.

wahi a kana wahine.  "Aka aole i lawa no ka malama ana la kaua no kekahi manwa loihi.  Kei nohoi ua poni ia oe i Moi no Ruritania?"

"Ae ua poni ia wau i Moi no Ruritania, aka, aole o wau ka Moi pololei.  Ua hoopaa ia ka Moi oiaio e Mikela ma kona Kakela.  "Ma kela wahi i hoike aku ai o Rudolf i kona moolelo o ka hele ana mai mai kona aina mai a hiki i kona lilo ana i Moi no Ruritania.  I ka lohe ana o kana wahine ua nui loa kona pahaohao i keia moolelo ana i ike ole ai i kona lua mamua aku o keia manawa.  "Ua lohe mai wau ua make keia kaikuaana o Mikela ana i hoopaa ai ma ke Kakela.  Ua hoike ia mai keia mai kekahi wahi kanaka i hookuu ia mai mai keia kakela mai.  A mai laila mai ka laha loa ana a hiki i ka lohe loa ana ia ia nei.  Aole nae i manao ia o ka Moi ua manao wale ia no he keiki alii no kekahi wahi mai a he mau hana hoopunipuni wale iho no keia e kapa la nei he kaikuaana no Mikela.  He hookahi pule i hala ko'u lohe ana i kena mea hou."

"O, ina ua make @o oia uahiki loa ia'u ke hoi hou i ka noho kalaunu.  ua kamaaina ia'u na kuhina o keia aupuni i keia manawa a i ko lakou manawa e ike mai ai ia @ ua hiki loa ia lakou ke hooia kau aole i make ka Moi oiaio o Ruritania e like me ka Mikela i hoike mua aku ai ia lakou aka oia no oia ke oia nei.  Ina e hiki ke loaa ia'u ka mea pololei no keia make o ke kaikuaana o Mikela o ko kaua hoi hou no ia i ka noho kalaunu.  Pehea ana la e loaa ai ia kaua?"

E haalele ana kaua e kuu makamaka heluhelu la laua e noonoo ana no mua a e huli ae kaua a nana i kahi kauka a kakou.  No kekahi manawa kona haa lele ana mai i kona hoa a hoomaka oia e lawelawe i kana oihana kauka ma kekahi wahi kokoke i ka hale o ka Moiwahine.  Aole i loihi ua loaa iaia na kala he nui.  E paa mau ana kona lima i ka hana i na manawa apau loa.  Aole i loihi ua kaulana kona ike apuni keia kulanakauhale.  I kona ike ana ua loaa iaia ka nohona kuonoono ua hele hou oia i kahi o kela kanaka mahiai e noi i ka lima o kana kaikamahine.  Ua lohe a hiki i ka pepeiao o keia kanaka mahiai a ike mai la iaia.

"E komo mai i loko e ke kauka maikai.  I hele mai nei paha oe e noi i ka lima@ o kuu kaikamahine, kuu Alice aloha?"

"Ae, i kii mai nei au iaia i wahine na'u.  Ua hele aku nei wau e imi i ola no maua no keia mua aku nei a ka manaolana nei wau e ae mai ana oe iaia i wahine na'u."

"Ae, ua lohe mai wau i kou akamai a me ka nui o na ma'i i ola ia oe a ua hauoli loa wau ke loaa la'u kekahi hunona maikai e like me oe.  Aka aole la'u ka ae ame ke hoole.  E kahea ae wau i kuu kaikamahine a ninau pono aku i kona manao, oiai ola ke ike ana i ka hauoli ame ka ehaeha paha o ko olua noho na mare a nana ponoi no  @ ae a hoole paha."

I keia manawa i loli ia aku ai ua kaikamahine nei a i ka hoike la ana aku o kela mau mea iaia ua nana pono mai la ola i kahi kauka a ike mai la ola he kanaka u'i maoli a he makua maikai hoi nona.  Ua ae koke mai la oia a hoomakaukuu ia ko laua mare no kela po.

Ua hoi mai la hoi na hora.

Ua hoi aku la ua wahi kauka nei no kekahi hokele kokoke i kela wahi a malaila ola i noho ai a hiki i ka uhi ana mai o ka malu o ka po a kokoke loa mai la hoi na hora e mare la ai laua.  Kau @ la ola maluna o ke kaa a hele aku la no ka hale o kana wahine.  I kona hiki ana aku ua makaukau na mea apau loa a e kali mai ana o kona hiki aku.  Ua mare ia laua a mahope o ka mare ua malama la kekahi wahi paina ohana  Oiai, lakou e ai ana ua ike aku la kahi kauka i ka lakou kuene me he mea ala ua ike mua oia i keia wahi kanaka i kekehi wahi.  Nana pono aku @ oia a mahope ua maopopo loa ae la iaia o kona wahi hoa no keia i hoopaa @ @ ai ma ke Kakela.

"Halo Josef, he keu aku no hoi oe o kahi kanaka ike ole mai.  Pehea oe i puka mai nei?"

"Ua ike mua aku nei no wau la oe i kou komo ana mai aka aole wau i makemake e hoopuiwa aku ia oe i kou la hauoli.  Ua manao iho nei wau aia a ka la apopo alaila hoike aku wau ia'u iho la oe aka ua ike e mai la no hoi oe ia'u.  Pehea wau i puka mai ai?  E hookuu maikai ia mai kou.  Pau kou mau mahina hoopaahao a hookuu ia mai wau.  Aole wau i like me olua e kena mau wahi paahao mahuka.  Ke huli ia nei o lua.  Mai hopu aku nei wau ia oe a hoihoi hou ia oe i ka hale paahao aka a@ hou aku nei no hoi wau ia oe."

Aka aku la kahi kauka i na olelo maikai a kona wahi hoa a pau ia ua noi aku @ ola e hoike pono mai i kona kumu i puka mai ai.  Ua hoike mai la kahi Josef ua hookuu la mai ola i ka make ana o ka Moi.

"Ua make ka Moi?" wahi a kahi kauka me ka puiwa nui.

"Ae, ua make oia.  Aneane hookahi pule i hala kona make ana.  Ia manawa hookahi no hoi ko'u hookuu ia ana mai.

I keia manawa i noonoo ae ai kahi kauka i kona hoa'loha, ka mea hoi i poni la i Moi no Ruritania ma kahi o ka Moi oiaio.  Ua ike iho la oia ina lakou e ku like a loaa kekahi poe i ike i ka poni ia ana o ka Moi e hiki hou ana iaia ke hoi hou i ka noho kalaunu a hoopau ia keia Mikela.  Aole loa e hiki i kela Mikela ke hoike mai he mea okoa kela a aole o ka Moi.  Hooholo iho la oia iloko ona i ka manawa e hiki ai iaia ke waiho i kana wahine e hele hou ana oia ma kana wahi i haalele aku ai i kana aikane ahuli aku iaia, a hoike aku hoi i keia mea hou ano nui e hooikaika pu ana no hoi oia e kokua aku lala ma nao ano apau loa e loaa hou iaia keia wahi.  I ka pau ana o k aai ana ua hoi aku la oia no ka hokele me kana wahine a lawe pu la aku la keia Josef me laua.  Aole ola i makemake e haalele i kona wahi hoa i noho ai iloko o kela kakela.

I kekahi la ae ua haalele iho la lakou i kela wahi a hoi aku la on kona home.  I ka waiho ana o kana wahine ma ko laua home maikai, ua haalele iho la oia ia laua me Josef a hele aku la e huli i kana aikane aloha.  He elua ana mau mea ano nui loa i makemake ai e hoike aku iaia.  O ka mua oia no ka make ana o ka Moi oiaio ame ka hiki iaia ke hoi hou i ka noho kalaunu.  O ka lua oia no kona mare ana i kana mea i aloha ai, keia kaikamahine u'i a ke kanaka mahiai.  Ua hele pololei aku la oia no kela wahi ana i haalele aku ai i kana aikane aka aole ola malaila.  Ku iho la oia malaila no kekahi manawa loihi a hooholo iho la o ka mea pono wale no ana e hana ai o ke komo iloko e ninau ai ina ua ike kela poe iaia.  Ina aole i ike ia alaila e maopopo ole ana kana wahi e hele ai.  Ua komo aku la oia a hookani aku la oia e ae ia mai e ike i ka Moiwahine.  Aole i loihi kona kali ana ua puka koke mai la ka Moiwahine a ia manawa koke no oia i ninau aku ai ina ua ike ia kekahi kanaka u'i i ke komo ana mai iloko o keia pa.

"Komo mai iloko nei?  Heaha kana o loko nei?" wahi a ka Moiwahine.

"Ua lohe wau iaia e olelo ana e hele mai ana oia iloko nei e ike ai i ke kaikamahine alii Flavia."
(Aole i pau.)

Leone Noela

Ke Kaikamahine a ke kanaka

Mahiai

E pono oia e hoakaka aku a e kuka me la no ka mea e pili ana i ke dala, o kela ame keia ana e noonoo ai ua kupono la no ka hai ana mai ua lokahi au ma la mea.  In ua oluolu o Leone e lawe i hookahi hausani iloko o ka makahiki, ua ae no au."

"Ae, ae---aohe ninau e pili ana no la mea he dala," wahi a ke alii i olelo mai ai.  He mea la e hoopilikia nui aku ana iaia, a o kaua ana no ka mea nana e uku aku ana elike me ka mea i hiki ia kaua.  Ina ua makemake oe e kauoha ae au ia Leone, e hana koke ae au i keia manawa ano.  Na'u ia e hoouna aku i kekahi telegrama mai ka hale hoolulu kaa-ahi aku ma Danamoa, a e hoea koke mai ana no ia ia nei i ka auina la."  Aohe wahi kuka kamailio ana mawaena o keia hooilina opiopio ame kona mau makua mai ka manawa i hoomaka ai o kela manawa ano. N  keia hoopii kanawai a hiki i kela manawa a laua e makemake nei e kauoha aku.  Hookahi elua halawai ana o ka Haku Sanadoa me ke alii, aka, ua hoole loa aku oia no ka noonoo ana no kekahi mau kumu manao me kana keiki."

"E pono oe e kamailio pu me kuu lede e kuu keiki aloha," wahi ana i pane aku ai, "ua ike no oe, oia ka mea nana e hooponopono na mea like ole a pau." a o ka Haku Sanadoa hoi keia ka mea hoi i weliweli ole ina poino, ua akaaka aku la oia i ka mea ana i manao ai he mea hooluolu ia no ka nawaliwali i loaa ma ka aoao o kona makuakane.  "Ua aloha au i ka'u wahine," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo iho ai iaia iho no," aka, aohe wahine e ae i kupono e lilo i wahine mare na'u o kuu Leone no, no ka mea.  he nani he maikai, he hemolele ke olo-wa o Hilimanu.  Iana kapuai lima ia, ka nui, ka loa ka laula, ka hene o na kuahiwi aohe au mea maikai ole olaila.

E malama mau ana au i ko'u kuokoa, oiai no nae ua aloha au i ka'u wahine, malia paha i oi ae mamua o na poe e ae apau e noho mare mai nei me ka lakou mau wahine, aka, aole loa au e haawi pio ana i ko'u koukoa."  Ua ano hoopuiwa ia no ka Haku sanadoa i kela kakahiaka iloko o ka malama o Sepatemaba no ka loaa ana mai o kekahi telegarama e kakali aku ana iaia ma Riva Viu mai Kawadoa mai, e hai mai ana ua makemake ka Haku Lanasawela e ike iaia, a e kau aku hoi oia maluna o ke kaa-ahi maua loa e haalele ana ia Riva Viu, no ka mea he nu hou kana i makemake ai e hai aku iaia.  O ka Lede Leone Lanasawela, ka wahine hoi i piha pono i na ike a pau o ka honua nei ua noonoopono oia me ke akahele no kekahi apana aina oiaio maoli o ka pomaikai no ka hoohui ana aku ia manawa me ka mahele o kana keiki.  He nui kona ikaika ma ka hoohuli manao ana iloko o ka aha hookolokolo, a ua hoohana aku nohoi oia no kekahi manao paa ana i manao ai.  Aia kekahi mare alii ua ike ia maluna o ka Mahele aina nui, a oia kekahi o na haole Pelekane hanohano i koho ia ma ke ano helunamakaainana no ke kulana Mo-i o Pelekane.  Aohe mea nana e hoole aku i ka hanohano, ua ike no ka Lede Lanasawela ia mea, a ua ike no ia e hauoli ana ka Haku Sanadoa no ia mea, a ua hooikaika oia me kona ikaika a pau e kaili i ka noonoo o kana keiki mai kana wahine mai.  Ua hoonohonoho oia i kekahi wahi papa hoike no na hana ana i hooiaia ai iloko o kona noonoo---a na ke ano hea la e hooponopono ia aku ai, e pono ia e hoouna aku i kekahi telegarama e kahea aku ana iaia e hele mai i Kawadoa nei, o kana mea mua e hana ai oia kona hoikeike ana aku i ka palapala e hooko ana, a e noi aku ana iaia e pane mai mamuli o ka lawe ana i ka olelo hoike a i ka manawa a ka leta e ae aku ai i ka maao hooko oia ka wa e lawe ia ai, a ua hana aku oia ma o aku o ke kahea hou ia ana mai, a e hai aku ana no hoi ua lede nei i ka Haku sanadoa i ka olelo hooholo a ka ahahookolokolo i hooholo ai no ka mea e pili ana i kona mare ia ana.  Ua hiki aku la ka telegarama i Riva Viu i kekahi kakahiaka oiai hoi ka Haku Sanadoa ame Leone e noho ana ma ka papaaina no ko laua aina-kakahiaka, a o Leone hoi me kona mau maka e alohilohi mai ana me ka hauoli i kulike nohoi me ka nani oia kakahiaka, kona helehelena upalu, a me kona kapa komo aulii o ke keokeo a me ka akala e aahu ana.  "He telegarama," ahi ana i olelo mai ai.

"O, e Lance, he weliweli maoli au i ka nanaina o kela poe wa-hi leta olenalena he hoopiha mau mai lakou ia'u me ka eehia, me he mea'lai na wa a pau he ouli ia o kekahi nuhou kaumaha."  Ua honi aku la ka Haku Sanadoa i ka helehelena nani o kana wahine mamua o kona wehe ana ae i ke telegarama.

"Aole no he wahi nuhou ano kaumaha loa oloko nei o keia telegarama," wahi ana i olelo aku ai i kana wahine."  E pono au e hele koke aku i Hawadoa i kela manawa, he mea ano nui loa ka kuu makuakane i makemake ai e ha'i mai ia'u."  A me he mea la aia kekahi manao ulu wale ae no ke a'o mai la iaia aia he pilikia e hoea mai ana, ua eu ae la ia mai kona noho ae a hele aku la ma kahi o kana kue e noho mai ana, ua apo aku la kona mau lima palupalu ma kona a-i, ua hoopili aku la hoi oia i kona mau papalina me na papalina o kana mea i aloha ai, a olelo aku la." o ka manao oia he poino no kaua, e k@u Leone."  Ua maopopo loa ia me aia'u."

"He olelo ano ole wale no kana e kuu hiwahiwa," wahi a ka Haku Sanadoa i uwe mai ai me ka eehia," pela hoi e ili mai ai ia mea ia kaua?

Malia paha aia kekahi mea e pili ana i ke koho balota ana a i ole la o kekahi mau oihana e ae paha oia ano e hiki mai ana a oia ke kumu o kona makemake ana e ike ia'u e pili a anno la mea.  Aka, e ano haikea loa mai ana kela helehelena, a e umamalu mai ana ke aka o ke kaumaha iloko o kela mau maka poniponi.  "E hele koke ana anei oe i keia manawa koke ano?" wahi a Leone i ninau aku ai i kana kane.  Ia manawa i wehe ae ai ka Haku Sanadoa i kana wati a nana iho ia i ka manawa.  E haalele ana ke kaa-ahi ia nei nei i ka hora umikumimilua," wahi ana i olelo aku ai i kana wahine."  E pono au @ hele iloko o ka hapalua hora mai keia manawa aku, e Leone."  "He hapalua hora wale no, e kuu Lance?"  Aia kauwihi ano manao ulu wale ae no i hoea mai me he mea la e wanana ia mai ana iaia, a o kela alaha ikaika hoi maluna o kona helehelena nani ua komo hohonu iho ia ia iloko o kekahi hana weliweli e make ai, aka nae, aole loa i hoopu-a leo aku ka Haku Sanadoa ia Leone i kekahi mea e pili ana no kela telegarama.  Aole la i ike iki i kekahi mea e pili no kela hoopii kanawai, aole nohoi i manao ka Haku Sanadoa e hoike aku i kekahi oia lono iaia e pili ana no keia mau hana aloha ole a kona makuakane, aka, e like me ka puhu'ihu'i o kela kakahiaka o na mahina haule-lau pela iho la ke puhu'ihu'i o ke kanalua ame ka maka'u ka mea hoi ana i ike ole ai mamua.  Pela ka loihi o kou kaawale ana aku? wahi a ka Haku Sanadoa i pane mai ai.

"Ina he makemake in'o ko kuu makuakane e ike la'u e kuu Leone, o ka wa kaawale mua loa e loaa ana ia'u oia ko'u wa e huli hoi mai ia oe, a iaia e huki malie aku ana i ka helehelena u'i o kana wahine a pili me kona, ua honi iho ke kane opio iaia me ka nui o kona aloha, me na manao liilii hoi e waiho mai ana imua o kona alo.  "He hapalua wale no koe," wahi a Leone i olelo mai ai.  "O, e kuu Leone e ae mai ia'u e hoohala aku i kela hapalua hora me oe.  E kauoha aku ana i ka wahine lawelawe e ope mai i kou mau wahi lole iloko o ke eke lawe lole e kuu aloha, mai hookui mai oe ia'u e haalele aku ia oe no kekahi sekona."  Ua huki mai la oia i kekahi wahi paepae wawae a noho iho la ma na wawae o ka Haku Sanadoa.  Ia wa oia i akaaka aku ai, a olelo aku la e manao mai auanei kekahi mea eia no kaua ke mau nei he mau ipo."  Ua nana aku la oia i kana kane me ka nanaina ano kupaianaha, me ke ano ikaika o kona manao ka manao paa ame ka manao haakei.  A olelo aku la oia i kana kane," he mau ipo io no kaua," e mau ana ko kaua lilo ana he mau ipo ahiki i ko kaua hooluoluo ana iloko o ka o-pu o ka honua.  Pela paha aka, aole kaua i like me na poe e ae e noho mare mai nei, e Leone, ina kaua e hoohalike ana elike me ia," wahi ana i pane aku ai i kana wahine.  "Aole au e manaoia aku ana ia oe." wahi a Leone i pane aku ai.  "No ka mea i kekahi manawa e Lance, ua akaaka mai oe i ke aloha, aka ua maopopo loa ia ina e mau aku ana ko'u wahine ana nau no na makahiki he kanalima, aole loa oe e uluhua mai ana ia'u a emi mai paha kou aloha ana ia'u.

"Aole loa au e hoopoina ana ia oe, e kuu onaona," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai i kana wahine opio o ka maka mua loa keia o ko kaua kaawale ana mai ka manawa o ko kaua mareia ana a hiki i keia la, nolaila, mai hookau maha ia oe a mai hoomehameha e kuu Leone."

"E hoohala aku ana au i ko'u manawa a pau no ka hoomanao ana i kou wa e huli hoi mai ai," wahi a Leone i olelo aku ai."  Lance e hooluolu aku ana au ia u iho i ka manawa a pau ou e kauwale aku ai. e olelo mai hoi oe i kekahi o kela mau huaolelo aloha a'u i aloha nui ai e hoolohe aku.  Ia wa ka Haku i lalau iho ai i na lima keokeo o kana wahine a paa iloko o kana mau lima, a olelo aku la, "e kuu hiwahiwa, ua aloha au ia oe me kuu puuwai a pau a e mau kau ana ko'u oiaio ia oe a hiki i ko'u make ana."  Na kela mau huaolelo akahai i puka mai ka waha mai o ka Haku Sanadoa me he mea'la oia ka mea nana i hooluolu aku i ko Leone manao no kekahi manawa, hoomoe iho la oia i kona papalina maluna o kona mau lima no kekahi mau minute me me ka pane leo ole.

"Leone," wahi a ke alii opio i olelo mai ai me kona leo oluolu a hoihoi, "he wahi manao ko'u e hoihoi mai ana au i kekaho nuhou hauoli mai ka home mai o ko'u mau makua.  Aole e kauoha wale mai kuu makuakane ia'u ke ole ia e makemake ia'u, a e hana aku ana hoi au i kekahi olelo hooholo kuai me ia.  I na ua makemake oia ia'u e hana i kekahi mea e haawi aku ana au i ko'u ae maluna wale no o hookahi manao oia hoi e lawe aku au ia oe i Kawadoa."  Ua kamailio iho la laua e pili ana no ia mea no kekahi mau minute alaila ua hele aku la o Leone e hoopaa iaia i ka hana no kekahi manawa ma kei kokua ana aku iaia---u hele mai la kona helehelena a haikea pu, a o kona mau lima hoi e haalulu ana.  A i ka hoea ana mai o ka manawa ana e olelo aku ai i kana aloha hookaawale oia hoi kela good-bye, ua puliki mai la oia i kana wahine iloko o kona poli."  E olelo hou mai oe." wahi a Leone i hawanawana aku ai ma na pepeiao o kana kane.  A haawi mai la oia i kana pane penei:  "E kuu wahine aloha, ua aloha au ia oe, a e mau aku ana ko'uoiaio ia oe a hiki i ko'u la e make ai," no ka mea, he nui, nepunepu, nemonemo, maikai Niihau iwaenakonu.

Niniu mailehuna kakaawale i kamakani, Lewa ka inu-wai me ka naulu, Lewa ka mikioi me ke Koolau, Lewa ka ohi'a kuhele i ka malie, lewa o Kaunalewa, lewaia Limaloa.

A o ka Haku Sanadoa mau olelo hope loa ia no kekahi manawa ana i lohe ai e kamailio ana.

Ua ano puiwa ka Lede Lanasawela i nana mai ai i ka wa a kana keiki i komo aku ai iloko o ka lumi.  Oiai kela mau mahina pokole ona iloko o ka noho'na mare ua loli ano e ae la kona mau ano a pau, ua oi aku ka hikiwawe o kona ulu ana ae a kiekie ame ka ikaika; o kona helehelena u'i keia ua uhi pu ia e ka umiumi; kona nanaina e hoike mai ana me he mea 'la he ekolu ona mau makahiki i oi ae o ka elemakule mamua o kona mare ana i ka wahine.  He keiki kane u'i oia i ka manawa a kona makuahine i honi aku ai iaia a hoouna aku iaia i kahi o Kauka Hawe me na kauoha he nui e hooikaika i ka imi ana i ka naauao, i keia manawa ua ano kanakamakua oia, he kanaka hoi o ka honua nei, he oiaio, he manao paulele, he moakaka kona ano e noho mai ai iluna o kona kaa a he haaheo maoli no kona ano a pau.  Ua nana mai la ua Haku Sanadoa nei i kona makuahine me ke ano hiki ole iaia ke aa mai e hoopuka i kekahi huaolelo ame ke ano hiki ole hoi iaia ke olelo mai i kekahi huaolelo hoole'ale'a.  A o ka wahine ikaika hoi keia me kona helehelena onaona, ke mea hoi iaia ke koa, ka ike ole ia mea he maka'u, ua haalulu iho la oia no kekahi wa pokole i ka manawa ana i hoomanao ae ai i kana mea i hana ai no kona pono ame kona pomaikai.  He nuhou maikai ka'u nou, e Lance," wahi ana i olelo mai ai i kana keiki me kona ano hiehie a hookano; "he nuhou i oi aku o ka maikai."  "Ua hauoli au i ka lohe ana aku ia mea, e kuu makuahine," wahi a ka Haku Sanadoa i pane aku ai, me kona manao ana iaia iho pehea la ka oi aku o keia halawai pu ana e hoohalike ia aku ai me ko kekahi moiwahine ame kekahi keiki alii i poniia me ko ka makuahine ame ke keiki.  "Ua hele mai nei oe me ka hikiwawe loa a malia paha ua makemake i kekahi mau mea ai ame kekahi mea inu ua makemake anei oe i kiaha Madera?  O ka oiaio maoli, oia keia, na ka lede hanohano no me kona wiwo ole a pau i ano kona ae iaia i kahi hana hookamani a hoohoihoi naau---ua emi mai la ke koa, ka maka'u ole ame ka haaheo o ua wahine hookano loa nei ma Enelani, ua maka'u oia i kana mea e kamailio mai ai imua o kana keiki.  "He hanohano ka mea i haawiia mai maluna ou, wahi a ka lede Lanasawela i olelo aku ai i ka Haku Sanadoa" he hana hoi e hoolilo aku ai i kekahi alii o Enelani i mea e hookano ai." he hana hoi e hoolilo aku ai i kekahi alii o Enelani i mea e hookano ai."  Ua ano hoihoi mai la kona nanaina---ua lilo maoli no kona noonoo i ka hoomalimali akamai na huaolelo a kona makuahine i hoike mai ai.  "Ua noi ia mai oe pela pu nohoi me ka Haku Danafaline e hoike aku i ko kakou lokomaikai i ka mare o ke Aliiwahine Carolaina o Hemaboro.  Oia ano kono ana, aohe ia he mea e pono ai ia'u ke hai aku ia oe, he mea ia i waiwai like i kekahi kauoha alii."  "Ua ike no au ia mea, e kuu makuahine, a ua piha hauoli au," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo mai ai, me ka haohao nui e nalu ana iloko o kona noonoo ina paha e hiki ana iaia ke lawe pu ia Leone me ia.  "He pokole loa nohoi ka olelo hoakaka," wahi a ke kaunawahine i hoomau mai ai i ke kamailio ana," aka no kekahi ano hoohakalia paha ma ko ka Haku Danafaline aoao.  Ua lohe au o oe ka mea e huwahuwa loa ia nei e na poe a pau i kekahi ahahui.

E pono oe e haalele ia Enelani nei no ka hale ana aku i Kelemania iloko o na la ekolu mai keia la aku, i ka la apopo e hele ana oe iloko o ka pa-ali

E hauoli pu aku ana au me oe, e Lance he kakaikahi loa no na kanaka opiopio elike me oe i ka loaa koke mai o kekahi lokomaikai."  Ua ike no ka Haku Sanadoa ia mea, a ua haahea no hoi kona naau, eia nae ua olelo ae la no ia iaia iho no o Leone kekahi e hele pu aku me ia, aole hiki iaia ke oia ina aole o Leone kekahi.  Ua hoomau mai la no ka Lede Lanasawela, i kana kamailio ana.

"Ua hauoli loa kou makuakane no ka hanohano i loaa ia oe, aole i hiki ia'u ke hai aku ia oe pehela kai nui o kona hauoli."  Ia manawa ka Haku Sanadoa i nana ae ai me ka hai aku ia oe pehea la ka nui o kona hauoli."  Ia manawa ka Haku Sanadoa i nana ae ai me ka haohao nui mao a maanei a olelo aku la," aia i hea kuu makua kane?" aohe au i ike iki aku nei iaia."

Ua maopopo i ka Lede Lanasawela aole e ike ana kana keiki i kona makuakane.  Ua hele ma-lu aku la ke alii me ka piha hilahila ua hoole oia no ka noho pu ana mai e nana i ka hakaka kamahao mawaena o kana wahine a me kana keiki, ua waiho iho oia ina mea a pau iloko o na lima o kuu lede.

"Ua loaa kekahi hana i kou makuakane i keia kakahiaka, oia ke kumu o kona kaawale ana aku nei, ua ike nohoi oia ua hiki loa ia'u ke kamailio nona ina mea apau ana i manao ai e olelo mai ai."

Ia wa ka Haku Sanadoa i mino aka iho ai a o ua mina aka la, malia paha aohe ia o ke ano mahalo iloko o ka honua nei.  Aole no i hakapono mai kuu lede ia mea.  "Ua maopopo loa ia'u, wahi ana i olelo aku ai, ua hiki no ia oe ke hoike mai iana manao a pau o kuu makuakane."

"Aia manawa iho la, me ka helehelena o kana keiki e mino aka iho ana maluna o kona makuahine, ua haikea mai la ka helehelena o ke kaunawahine a hoomohala mai la oia i kona lima me kekahi ano maka'u i ulu wale ae no iloko ona, maluna hoi o na pepa e halii mai ana imua ona.  Ua hoopihoihoi oia iaia iho no, no ka paio ana e paio aku ai me kana keiki, aole nohoi ia he mea e hoopau wale ae ai no.

"He nuhou e ae no kekahi a'u nau, e Lance," wahi aua Lede Lanasawela i ku pololei ae ai iluna me he mea la o ke ano pelu mai o kona kino.  Ua ku iho la ia me ke oolea, me ka pololei ame ka hookano, a ua haawi piha mai la oia i kana nana ana maluna o ka helehelena o kana keiki, me he mea la i ka nana aku, e ana mai ana laua i ka ikaika i loaa i kekahi a pela hoi me kekahi.

"Aohe au i olelo aku nei ia oe a Yance i ka mea a'u i manao ai no keia hana kaumaha a kuhihewa hou ai i ka pa ai o kou mareia," wahi a ka Lede Lanasawela i hoomaka aku ai e kamai lio o kuu hoowahawaha ame kuu inaina ua oi aku ia mamua o ka mea hiki ia'u ke hoomanawanui pehea la oe i aa ai e haawi ak@u i ka inoa kamahao a makamae au e kakoo nei i kekahi wahine malama waiu."  "Ua anapu aku la o ko Leone helehelena Paniolo u'i imua o kana kane, a ua akaaka iho la oia i kona lohe ana aku i kela huaolelo wahine malama walu, ua lua ole kona pookela aua like loa no oia me kekahi moiwahine.

"Aole o ka huaolelo aa ka mea e hoo puka mai ai i kekahi kanaka, e kuu makuahine," wahi a ka Haku Sanadoa i pane huhu mai ai.  "Aole no au e hoo puka ana i kela huaolelo i kekahi mea a'u i ike ai he kanaka ia," wale a kuu lede i olelo mai ai, me kakahi mino aka ano hoohenehene.  Aole nohoi au e kamailio ana i kekahi kanaka a@a, i kekahi keiki hikiwawe o ka huhu o ke kanaka ua loaa iaia ka uumi ana i na kuko ina hoomahiehie ana ame na mea like ole a pau o oe aohe, ua kaupaona ke kanaka noonoo maikai i ka hanohano o kona imoa @ o kona mamo paha iloko o kona mau lima ke kanalua o kekahi mamo kahiko a ka nani hoi no ka pono o kekahi wahine malama walu.

He keki hikiwawe oe i ka huhu a he keiki lapuwale hoi, a ua hana oe i kela mau mea a pau a u'a i kamailio aku nei ia oe, nolaila, eia no au ke hoopuka hou aku nei i ka'u olelo, aole au e kamailio ana i kekahi kanaka.  "He ikaika loa kau mau huaolelo e kamailio mai nei e kuu makuahine," wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai.

Ua ano ikaika maoli no au, o kuu hoowahawaha ua ikaika," wahi aua lede la i olelo aku ai i kana keiki.  Aole i maopopo ia'u no ke aha la i kau mai ai kekahi hoohaahaa ana i oi aku o ke koikoi maluna o'u e like hoi me ka kuu keiki i hana mai ai la'u---ke keiki hoi a'u i paulele nui aku ai oia ka mea nana e lawe haaheo ka inoa hanohano o ka ohana Lanasawela---a eia ka oia no ka mea mua loa aana e hookau mai i ka hilahila maluna o kona inoa."  "Aole au i lawe mai i kekahi mea e hoohilahila aku ana ia inoa, e kuu makuahine," wahi a ka Haku Sanadoa i pane mai me ka piha inaina.  "Aole hilahila wahi a ke kaunawahine i olelo mai me ka awahia.  "Ua hiki ia'u ke heluhelu, a hoomanao, i ka moolelo pokole o na Lanasawela---o Hubeta, ke Alii Lanasawela, ua make oia oiai oia e kaua ana me ke kupaa no kona alii ame kona paeaina. o Roca, ke Alii Lanasawela, ua kaulana oia no ka noeau o kona mau manao kalai aina ana ma na oihana, o Lanacalota, ke alii Lanasawela hoi, ua mare oia me kekahi wahine malama walu.  Ua oia aku," wahi ana i uwe mai ai me ka walohia. me kona mau maka hoi e hulili mai ana." i make ia no ka e oe i kou wa iluna ke alo, mamua o kou ola ana a lawe mai la i kekahi hana e hoohilahila mai ai i kekahi mamo alii."

Ia manawa i haikea ano e ae ai ka helehelena o ua Haku Sanadoa la me ka huhu, no ka mea ua lohe la ia i na huaolelo awahia i nou ia aku iaia.

"E hoomaopopo oe e kuu makuahine aole au i mare me kekahi wahine malama walu?" wahi a kana keiki i uwe aku ai me ke aloha.  "O ka'u wahine he lua ole ia o ka nani ame ke kamahao, he aulii oia, he onaona elike me kekahi aliiwahine.  O ke onaona ia la ke hele ala a makamaka ke oho o ka palai, lipo lipo i ka ua.  Ke hopu aku i ke one o Mahamoku pahee i ka limu ka kanaka o Manuakepa.  Kapekupeku iluna kaua o Hanalei. o ala lua na hala o Haena i ka makani.  Aohe wahi hemahema o Hoohila miki ke kai miki kaupule a mihi keakona a ka makani.  O kou ike wale aku no iaia ua hoololi koke ia kou mau manao uahoa e kuu makuahine."

He manaolana ko'u aole loa e hana ia kekahi hana oia ano.  E like me ka ike ana aku iaia, aole loa au e hoolilo aku ia'u iho ame ko'u inoa maikai, a e ae aku hoi i kela wahi ana mea e kamailio mai ia'u.  Ia wa ka Haku Sanadoa i liuliu ae ai i kona poo me kekahi mino aku luudluu, a olelo mai la oia," ina oe e ike ana ia Leone e kuu makuahine, e hene koke ana kau aka i kela manao au i kapa aku nei iaia he wahi ano mea."  Ia manawa ka Lede Lanasawela i hooni ae ai i kona lima a nana mai la oia i kana heiki @ ka piha hookano ame ka hiehie, a oleo mai la," aole, mai noho oe a hoomau mai i ke kamailio ana i kena kumumanao.

Ina no aohe kela kaikamahine he wahine malama walu a o ka oiaio maoli no aohe no ia i kaawale loa aku m@ laila mai.  Aohe o'u makemake e noonoo hou i kena ninau.  Ua hoopaumaele ia e oe ka inoa maemae o kou ohana mamuli o kela kuhihewa ina au i kapa aku ai o kou mare."

Aole i hiki ia'u ke kapa'ku he mare he mare ia no," wahi a ka Haku Sanadoa i pane mai ai i kona makuahine.  A ia manawa ua hoomaka mai la ka helehelena o kuu lede e haikea loa  "Aole ia he mare.  Ke hoomaikai aku nei au i na Lani i ke kaulike i ka pono o ke kanawai o ka aina, i kona hoole kupono ana mai no ka hoomaopopo ana i keia keiki lapuwale.  Aole oe i nana aku i ka maua mau leta e pili ana no keia kumu manao, ua akaaka wale iho na oe i kela mau olelo hooweliweli, ua hana ia me ka hookano na olelo a'o, ano e loaa ana ia oe kou iliwai like.  Ua hoopukaia ke kuokoa e ka ahahookolokolo, o ka mare au e kamailio nei me na olelo akena wale aku no aole ia he mare, o ka wahine au i hanawale mai nei ia'u mamuli o kau hai ana mai nei, aole ia he wahine nau."

Aole loa ia i haalulu aole hoi i kulanalana i ka manawa a kana keiki i huli mai ai a nana i kona makuahine me ka helehelena i hele a keokeo pu.  "E kala mai oe ia'u e pono au e kamailio aku la oe me ka moakaka, o kau mea i olelo mai nei he wahahee ia."  "Ua hoopoino oe ia oe iho, e ka Haku sanadoa," wahi a kona makuahine i olelo aku ai iaia me ka hiehie puanuanu.

"Nau no i koi ikaika mai ia'u e hoohana aku i na huaolelo a'u i makemake ole ai. e kuu makuahine," wahi ana i uwe mai ai me ka naau mokumoku ahua.  Pehea la oe i hoonaukiuki mai ai ia'u a pehea la oe i olelo mai ai i kela mau mea?"

(E nana ma ka aoao 6.)

UA PAU KA WELI I KA NOHO HU-

KI NIHO.

HE HIKI KE HUKI A HOOPIHAIA NA NIHO POPO ME KA EHA OLE malalo o na paahana ana o keia au naauau e kapilia ai i ka io o ka papa niho.  Aohe hanaia i ka laau hoohiamoe.

O keia wale no kahi huki a hana niho ma Honolulu nei i loaa na PAAHANA I HOOPAAIA me na mea e ae e hiki ai ke huki, hoopiha a hoopaa i poo gula a puna paha e hiki ole ai ke ikeia ke ano e mai ka niho maoli ae, a e paa no ia no umi makahiki malalo o ka hoopaa ana, me ka LOAA OLE O KEKAHI HUNAHUNA O KA EHA.  He POE WALE NO I HOONAAUAO A HOOKUU MAIKAI IA na poe lawelawe, he poe i lawelawe mua ma keia oihana mai ka 12 a i ka 20 makahiki, a he loea ma ke poo o na mahele like ole o keia oihana.  E kipa mai lo makou nei, a e ike no auanei oukou i ka oiaio o ka makou e hoolaha nei.  E hoike mua aku no makou ia oukou i ka nui o ko oukou lilo i ka wa e NANA MUA AI ME KA UKU OLE.

PAA NIHO KU'I ...                                       $5.00

NIHO GULA ...                                               5.00

HOOPIHA IA ANA ME KE GULA ...          1.00

HOOPIHA IA ANA ME KE DALA ...            .50

Ua lawa ko makou inoa i ka hooia ana i ka maikai o na hana a pau.

NEW YORK DENTAL PARLORS.

Room 4, Elite Building,

Alanui Hotele.

HE MAU WAHINE NO KAHI NO KA WAHINE.

[graphic:  engraving of set of upper dentures with affixture post set in each molar]

HOOLAHA KUMAU.

Ka Hui Banako hoahu

Malama Dala o Hawaii

[KAUPALENAIA.]

Huina i hoahuia ...                   $250,000.00.

Peresidena ...                           Kikila Barauna

Hope Peresidena ...                 W. P. Robikana

Puuku ...                                  W. G. Cooper

Keena Hana Nui:

Alanui Papu. kokoke i Alanui Kalepa.

Keena Lala ma Hilo, Hawaii.

---E LAWELAWE ANA I KA---

Oihana Banako Hoahu Dala

ma Honolulu ame Hilo

E laweia mai no na huina hoahu ma ka haawiia o na ukupanee no na hoahu makahiki ma ka huina o 4 1/2 pa-keneta no ka makahiki.  E loaa no na Rule a me na hooponopono ana ke ninau ae ma ke Keena Hoahu.

DR. L. F. ALVAREZ.

Keena Oihana a Wahi Nohe.  Heia 16 ame 20, Alanui Emma.

Na Hora Hana:  8 a 10 a. m.

3 a 5 p. m.

7 a 8 p. m.

Telepona White 211.

DR. T. Mitamura.

Keena Oihana 534, Alanui Nuuanu.

Telepona 152.  Pahu Leta 342.  Wahi noho, 524, Alanui Nuuanu.

Na hora keena:  8-10 a. m., 6-8 p. m.

KAKELA ME KUKE

(KAUPALENAIA.)

Poe Kalepa ma ke Komisina

A HE

Poe Lawelawe Kopaa.

AGENA.

LEWERS & COOKE.

Ltd.

(LUI & KUKE, Kaupalenaia.)

Na mea Hookomo mai

a Kuai i na

Lako Kukulu Hale

o kela ame keia ano.

Malaila e loaa ai na mea malalo iho:---

NA PAPA N. W., NA PAPA HOLE, PILI HALE, NA PUKA, NA OLEPELEPE. AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NA PONO PENA.

NA PENA LIKE OLE, AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI, MOENA, ETC.

O na kauoha pono hale apau loa e hiki mai ana ia makou e hooko koke ia no me ka eleu ame na KUMU KUAI HAAHAA LOA.

LEWERS & COOKE, LTD.