Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 30, 19 July 1901 — Page 5

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, IULAI 19, 1901

 

NA HUNAHUNA MEA HOU.

            Ua aihue ia he $30.00 mai ka wahi hoahu kala ma ka Hale Hana Kala o Amerika ke huli ia nei ke kolohe.

 

            Ua hoole o Pelekane aole e hookuu in a Amerika i kaua ma ka aoao o na Bua a hiki i ka pau ana o ke kaua.

 

            Ua loa mai Klondyke mai he $600,000. O keia kekahi o na wahi eli gula waiwai loa o Amerika. O ke anu wale no ka mea pilikia o ka noho ana malaila.

           

            Ma ka hoike a ke keena kaua o Pelekane he 9,000 Bua i make, eha i lawe pio la mai ka hoomaka ana mai o ke kaua a hiki i keia manawa.

 

            Ua loaa aku kekahi momi nona ka waiwai i hiki aku i ka $1,800, ma Lansing Iowa. He nui aku koe aole i maopopo na kumukuai.

 

            Haule ka hui ekahi o ka Healani i ka hui elua ma ka Poaono i hala. Ua hookuku pili laua no kekahi mau mea ai ono, a au lilo ka kala a ka hui ekahi.

 

            Ua hoomaka ka Hale Kuai Kaa ame na pono kaa a Herrick & Co. Kekahi keia o na hale kuai kaa maikai loa i lawelawe ia e kekahi keiki hanau o ka aina.

 

            Ke pii ae nei ke kumukuai o na hoki ma Amerika no ka nui o na hoki e hoouna ia nei no na koa Pelekane ma Aferika. E hoouna mau ia ana i kela ame keia manawa.

 

            Ua pahu kekahi mau lua opala ma ke alanui Makeke ma Kapalakiko a lele kekahi mau haole i ka lewa a haule mai me ka loaa ole o kekahi poino. Ku panaha ko laua ola ana.

 

            Ua hopu ia o Sam Kaluna, Lepeka a me Pilipo o Naalehu Kau, Hawaii no ka pepehi a make i kekahi kepani, Yoshila. He makemake poa no ke kala ke kumu o keia hana.

 

            Ua holo aku uno Maui ka Hope Makai Nui. Ua manao wale ia no e hoi pu mai ana me Harry Copp o Makawao no ka lawelawe ana i ka hana ma kona Keena.

 

            He $1,038.05 i loaa mai ka Luau mai i malama ia iho nei ma ka hale paukau no ka luakini Kakolika ma Waikiki. He $350 wale no ka nui o na hoolilo ua koe iho la he $688.05.

           

            Ua holo aku no Kapalakiko o Jim Quinn, ke kalaiwa kaa Home Rula. He huakai hoomaha kana a in a oia e ike ana i kekahi mau lio heihei holo loa i loaa ke kuai ia no kekahi kumukuai maikai e hoihoi mai na oia me ia hookahi a i ole oi aku lio heihei.

           

            Ua hala aku ma kela ao o Mrs. Kamuela Paka. Ma Nu Ioka oia i make ai. E hoihoi loa ia mai ana kona kino make a hoihoi loa aku no Mana. Ua telegalama mai o Kamuela Paka e paa ia ka Ventura a hiki mai laua aka ua hiki ole ke hooko i kana noi.

 

            Ua kii ia mai a kaili aku ka hanu ola o Mrs. Henry Blake, o Koloa Kauai. O Hattie Boe oia mamua o kona mare ana, a ma keia kulanakauhale oia i hanu ai i kona hanu hope loa. Kaikuahine oia o Kimo Boe ame ia ohana. I Kauai no kana kane, a ua hoouna ia aku ka lono kaumaha.

 

            Ke pii hou mai nei kahi Kaona a Lahaina. He nui na Hale hou e kukulu ia mai nei. O kekahi keia o na wahi maikai loa o ka noho ana a hauoli makou i ka ike aku e pii hou ae ana. Ke makemake ia nei e kukulu i Hokele a i Hape Pa'i palapala ma kela wahi.

 

            Oiai kekahi haole e iho mai ana mai luna mai o kekahi kumulaau nui ana i pii ai e nana i kekahi punana manu ma Amerika ua haule mai la oia a hihia kona kania- i ke kaula. Ua lewalewa oia a hiki i kona make ana imua o kana wahine ame kekahi mau hoa'loha i hiki ole e kokua iaia.

 

            I ka manawa i ike ia ai ka lana o kekahi pohaku Luapele ma Kealakekua ua ike pu ia kekahi olai ikaika loa ma Kapalakiko. Ua ike pu ia hoi ka lepo o ke kai ma kekahi mau wahi e hoike ana he mea kekahi nana e hoonioni ana ia lakou ma ka papaku o ka moana.

 

            Ua lawe mai o W. K. Vanderbuilt i kekahi kaa Otomobile mai Kelemania mai i hiki ke holo 75 mile i ka hora. Ua oi aku ka holo mamua o na kaa ahi holo loa o kakou nei ame kekahi ma Amerika. O Vanderbuilt kekahi o na onamiliona waiwai loa o Amerika.

 

            Nui ka pilikia o na kanaka i haawi i ka lole i na pake holoi i ka pule i hala. Aole i hoihoi ia ma ka lole o kekahi poe a hiki wale no i keia manawa. Ua ike ia kekahi o lakou e huli hoaa ana ma o a maanei i ka wahi e loaa ai o kona pake holoi. Ua loihi ka haawi ana i ka lole i keia pake aole nae i ike i kona wahi e loaa ai.

 

            INA WAHINE:-Ma ka Poalua ma ka Hale Kuai Kamaa o W. H. Smith e manao ai e hui me oe. O na mea apau ua makaukau no ka hoomaka ana aku e kuai hoemi a e hoomaka ana aku e kuai hoemi a e hoomaka ana ma ka hora 9 A.M. a e hoomau ia aku ana no hookahi pule. Hookahi mea i koe he 1,000 paa kamaa a Laird Schober & Co., $5.00 ame $6.00 ke kumukuai a e hoemi ia ana no $2.50 o ka paa. E awiwi no ka manawa i loaa no ka mea, aole i ike ia kekahi manawa hoemi nui hou aku e like me keia.

 

No Bua o Aferika.

            Nui ka huhu o na aupuni naauao a me Pelekane i ka hana a kekahi o keia poe Bua ma ke kahua kaua. Mahope o kekahi hakaka ana o lanakila paha ko lakou aoao, au ike ia kekahi o na koa o ka aoao o na Bua e hele ana ma ke kahua kaua e nana ai i na poe i ku i ka pu ame ka poe i make loa. O ka poe e loaa aku ana aole i make loa ua ki koke ia i ka pu a make iloko o ko lakou mau ehaeha. Ua nui na koa i ku i ka pu a hiki ole ke kokua ia lakou iho i ike ia mai e noi ana e hoopakele ia ko lakou wahi ola i koe aka aole i hoolohe ia ka lakou noi. He hana keia i ike mua ole ia ma na aina naauao ka pepehi ana ia o ko lakou mau koa iloko o ka ehaeha e keia poe. O ka hana maa mau o ka malama ana aku ia lakou a lawe pio mai la lakou ma ke ano he mau pio no ke kaua kana a aole o ka hanaino a@ ue me keia.

 

KA AHAAINA A NA KAKOLIKA,

Nui na mea ai a Piha i na Kanaka.

 

Hulahula mai ka hora Ehiku aku a hiki i ka hora Umikumamakahi o ka Po@@@

 

            Maka Poaono o ka pule i hala i malama ia ai kekahi ahaaina ame kekahi hulahula maikai ma ka Hape Paiku o na koa. Ona kala i loaa mai keia luau mai ua haawi ia no ka luakini o keia hoomana ma Waikiki. Nui na wahine ame kekahi mau kane i haawi ae i ko lakou mau kokua no ka hooholomua ana i keia hana maikai. Ua hoonani ia o loko o ka hale me na hae o na aupuni like ole o na lahui like ole e hele nui nei i keia hoomana, e like me na Kanaka, na Pukiki na Amerika, a pale wale aku.

            Ua ike ia aku ke kakau mai o na mea ai like ole i luna o na pakaukau like ole e hoike ana hoi i na mea ono a pau loa i ka pu@ o na kanaka, a he moni maoli no ka haae ke nana aku. Ua hoonohonoho ia keia mau mea ai ono malalo o ke alakai ana a Mrs. Hattie Hiram. Malalo aku on a he hui na wahine lima kokua.

            Mamua o ka hora ehiku o ka po hookaawale ia na wahi apau no ka hulahula. Piha keia hale nui i na poe hulahula e hookikakaha ana mao a maanei. Aole i pau ka lakou lelele ana a hiki i ka hora Umikumamakahi o keia po. Ina no aole i hoopau koke ia ka pila me nei ua hula no a aneane i na hora o ke ao.

            Nui na kala i loaa mai keia hana mai no ka uku ana i na hoolilo o keia luakini hou i kukulu ia ai ma Waikiki. Pomaikai na kanaka o Waikiki i ka loaa ana ia lakou o kekahi home hoomana maikai. Nui ka mahala ia o na poe apau i haawi ae i ko lakou mau kokua manawalea ma keia hana.

 

IMUA O KA LUNAKANAWAI.

 

Kekahi o na Lunamakaainana i hiki aku imua o Wilikoki.

 

            Ma ka Poakahi ua hiki aku o Morino imua o ka hanohano o ka aha a Wilikoki no ka holo i kona kaa hehi wawae me ka kukui ole i ka po. Ua ae aku oia ua hana i'o no oia me ia aka aole oia i ike he mea hewa ia. "I mea nou e ike ai ma keia mua aku ke hoopai aku nei au ia oe he eha kala me na kala koina." Ua hoi aku la oia me kekahi wahi ike kanawai. Ina no pela e a'o liilii ai o ka loaa no ia o ka palapala loio.

            Ku mai o S. C. Henry Kelly no ka hakaka. Hoike mai o Henry i ka mea hanohano ua kui mua ia mai oia a o kana hana i hana aku ai mahope mai he hana hoopakele wale no iaia iho. A i kona manawa i hopu ia ai ua hele mai oia me ka hoonui hana ole. "Ma kou hana ana pela au hoike ae oe i kou ano maikai," wahi a ka lunakanawai oiai e a'o ana i ka mea hana hewa.

            Ua hopu ia o William no ka wawahi i ka omole i ke alanui. Ua hoike ae ka makai nana i hopu ua ike oia i ka puka ana mai o keia Williams mai loko mai o ka hale inu lama a wawahi i ka omole i ke alanui.

            "E kou hanohano, e kala mai ia'u. O keia omole e olelo ia nei he omole kini," wahi ana. "He mea keia e hoike aku ana ia oe aole wau i wawahi maoli aka i haule mai ko'u lima aku." Ua ano like ka manao o ka lunakanawai me kona a nolaia ua hookuu ia oia. Ua maopopo loa i ka lunakanawai aole oia e ae wale e wawahi i ka omole kini me ka waiwai nui o loko.

            Hoopai ia o Sagata he umi kala no ka holo nui me ka nana pono ole oiai e kalaiwa ana i kona kaa. "He poe nana pono ole loa no oukou e na Kepani. Aole no paha oukou i ike mua ia mea he lio a hiki i ko oukou hoomaka ana e kokua i ka hana ana i ke kaa o na hoki hana ma na mahiko? Ua mano oukou ua lawa loa oukou ma keia hana a hoomaka e lawelawe i ka oihana kalaiwa ma keia kulanakauhale."

            Hoopai ia o D. Hagland he $50 me na kala koina no ka hoeha i ka makai oiai e lawelawe ana keia makai i kana oihana. Ua hopu aku la ka makai iaia no ka ona a ia manawa oia i hopu ai i ka pohaku a nou i ka makai. Ua ku ka makai ma ke poo a nui ka eha. I ka manawa i ku mai ai o keia kanaka imua o ka lunakanawai ua olelo aku la oia aole oia i ike i kana mea i hana ai oiai au ona oia i keia manawa. "Ina oe i hoeha me kou mau lima wale no me nei aole wau e hoopai ikaika loa ia oe, aka, ua lalau aku oe i ka pohaku. He mea inoino ka pohaku no ka hakaka ana, aka, he mea maikai no ke kukulu hale ame kekahi mau hana okoa ae. Ke manao nei wau e ike aku ana oe i ka waiwai oia mea he pohaku ma keia mua aku."

            Ao ia a hookuu ia o Sweet Emalia no ka ona. No kona ona ame kona walaau loa ua olokaa ia oia e kana kane a waiho i ke alanui. I keia manawa ua Aweet Emalia nei i hoomaka ae ai e uhaehae i knoa lole a ahuwale na kuahiwi o Mauna Loa. "E nana pono," wahi a ka lunakanawai. "Ina e inu nui loa i ka Suaipa nui ka pilikia."

            He nui ae na kanaka i hiki aku imua o ka lunakanawai aka o keia maluna ae la na mea hoomake aka.

 

            Ke hoomakaukau like nei o Amerika ame Enelani i ko laua mau moku kia kahi no ka heihei nui e hiki mai ana. Ke hookuu nei o Amerika i kona mau moku apau loa a o ka helu ekahi oia ka mea e hooheihei ia ana a pela no hoi o Pelekane. Ua haule mau o Pelekane ia Amerika a ua makemake loa lakou e loaa ka lanakila i keia makahiki ina e hiki.

 

            Ua hiki aku ka bila kanawai imua o ke Kiaaina Kuikawa i ka Poakahi nei. E nana ana oia i keia bila e like me ka hikiwawe i hiki iaia a hoike mai ina hoololi, ina he mau hoololi kekahi, mamua o ka pau ana o ka manawa o keia kau. Ua makemake oia e nana pono na Lunamakaainana i kana mau hoololi mamua o ka holo loa ana.

 

MAKE KA WAHINE KEPANI.

 

Hoouna he wahi keiki e kuai i laau hoomake iole.

He Laau keia i hiki ke Hoomake i ke Kanaka i loko o ka manawa pokole.

 

            I ka Poalima o ka pule i hala i loaa aku ai kekahi wahine kepani ua make. O ke kumu o kona make ana oia no kona ai ana i ka laau hoomake iole e kuai ia @@ ma na hale kuai laau o kak@@. O ke kumu hoi o kona ai ana i keia laau hoomake iole oia no ka hoi ole mai o kana kane aloha.

            Ua ulu ae kekahi hoopaapaa @@@@ mawaena o laua me kana kane a hele keia kane i ka @ena aole hoi hou mai. Ua huli keia wahine a  aole i loaa kana kane i aloha ai. Kali oia a o ka hoi ole mai hooholo oia au pau kona makemake ana ia a he mea pono e lawe oia i kona ola. Ua hoouna aku oia he wahi keiki kepani uuku e hele i ka hale kuai laau e kuai ai i laau hoomake iole. Hele aku keia keiki a hoi mai me kana mea i makemake ai. Ua ai oia i keia laau. Mahope mai au lohe ka poe e noho kokoke ana i kona hale i ka nunulu o keia mea a i ko lakou holo ana mai e nana aia hoi ua ike mai la lakou iaia iloko o ka ehaeha. Ua hoouna koke kekahi mau kauka kepani e hele mai e lapaau iaia. Ua hoao lakou e lapaau aka ua hiki ole ke paa mai i kona ola. I kona make ana ua kii ia aku ka palapala kanu. Malalo o keia palapala ua ninau ia ke kumu make. I ka hoike ia ana aku au make oia mamuli o ka ai ana i ka laau make ua kahea koke ia i kiule koronero.

            Ua lawe mai lakou i ka lakou olelo ike e hoike ana au make keia wahine mamuli o ka ai ana i kekahi laau make i kapaia he laau iole. O keia laau i kau ia he laau hoomake iole ua hiki loa i keia laau ke lawe i ke ola o ke kanaka i ka manawa pokole loa. Ua hana ia keia laau mai loko mai o kekahi o na laau make ikaika loa a i papa ia hoi ka kuai ana i na kanaka me ka maopopo ole o ka mea i makemake ia. Ua papa loa ia ke kuai ia ana o keia laau i na keiki liilii e like me keia a lakou i kuai ai. I ka ninau pono ia ana o ka mea nana i kuai keia laau ua hoike mai oia au ike no oia he laau make keia aka ua maka ia he laau hoomake iole a ua manao oia ua hiki iaia ke kuai i na laau no ia ano. Aole i manao ia e  hana ia ana keia laau no kekahi hana okoa aku mawaho ae o ka mea i palapala i amawaho.

            Ua kauoha aku ke kiule e nana pono loa na poe kuai laau i keia mua aku aole e kuai i na laau make i na keiki a poe okoa ae paha me ha ninau ole i ka mea i makemake ia ai o keia laau ame ka inoa o ka mea e kuai ana.. He hana pilikia loa keia no kakou. I kekahi manawa kuai kakou i keia laau hoomake iole, a hoomake elelu paha, me ka manao o keia mau holoholona liilii wale no ke make i keia laau. I ka manawa e loaa ai o keia mau laau i ka kakou mau keiki ua ai lakou a o ka make no ia. E nana pono loa oukou i keia mau laau liilii.

 

            Ke Alanui Hao me ka Koa.

 

Loaa like ko laua Haawina Dala mai ke Aupuni Mai.

            Nui ke kue o na lunamakaainana i ka hookaawale ana i haawina dala no ka oihana koa ma Hawaii nei. Ua manao lakou he hana hoopau kala wale no keia a ua oi aku ka maikai e hoolilo ia keia mau dala ma kekahi mau mea okoa. Ua olelo ae kekahi o lakou ua pau wale no keia mau kala i ka inu lama ia, a uhauha wale ia no me ka loaa ole mai o kekahi mau pomaikai i ke aupuni. I ka noho ana o ke komite kuikawa e noonoo au hooholo lakou e haawi ia ka haawina dala i hiki aku kona huina i ka $17,550. Ua ike lakou i ka waiwai maoli o keia poe koa i ka manawa e ulu ae ai kekahi hoohaunaele, ae na uluaoa o kela ame keia ano ua makaukau ke aupuni me keia mau koa e hoopau mai i ka lakou mau hana ino.

            O kekahi haawina dala i makemake nui ia iho nei e hoolei oia no ka haawina dala no ka kokua ana i ka Hui Alahao. Ua hiki kino ae o Dilinahama i mua o keia komite a wehewehe pono ia lakou i ka hoomaka ana o keia hui me ka loaa ana mai o na kokua mai ke aupuni mai a hiki mai i keia manawa: I ka hoolohe pono ana o keia poe kau kanawai ua ike lakou i ka pololei o kana mau mea i olelo mai ai a nolaila au ae lakou e haawi ia he $53,200 no keia hui nana e hoohui nei ia kakou me na kuaaina o keia aina. Mamuli o keia hui nana e hoohui nei ia kakou me na kuaaina o keia aina. Mamuli o keia alahao ua nui na mahiko i hoomaka ia ma keia Mokupuni.

 

AOHE E LAWE I KE OLA

            Ua paa i ka hopu ia a eia ke noho nei i ke puhi ka Pake kuke a F. S. Laima na, no ka hewa hoao e lawe i ke ola o kana wahine, a pau iam alaila lawe ponoi ae i kona ola. Penei iho kahi moolelo i loaa mai ia makou.

            He hapa Pukiki ka wahine a keia Pake a o ko laua mare koke ia ana iho nei no ia, aole nae i piha na makahiki o ke kaikamahine. He mau la mahope iho o ka mare hoea mai nei ke aloha mua a ua kaikamahine la a hele no ia e ike ma ke ano @ia, oiai ka ihu ua paa mua i ka uwea. Ua ulu mai he hoopii e hoopau i keia mare ana a ua ko no ka Pake. No ia mea ua kuka iho ia keia wahine me kona ohana a hooholo aole e moe pu. Pii ka huhu o ka Pake a makemake e pepehi. Kii aku nei i na dala a laua he $250 a lawe aku nei a kiola i ka muliwai o Wailuku. Hoi mai nei a ike i ka wahine e moe ana i ka papahele, ame ka hamare e paa ana ma kona lima paluku iho ia i ka wahine no eha manawa. Pau ia, manao iho nei e lawe i kona ola a mahope iho hoololi hou a hele okoa e hoike i na mea apau i ka oihana makai, a hele i'o no. Hoike oia i na mea apau a hoounaia na makai i kona hale a loaa aku la ka wahine e waiho ana iloko o ke kupilikii. Ua lawe koke ia no ka halemai.

            He Pake hilinai nui la keia e kona haku.

            (Mai ka Elele Hawaii mai.)

 

KUAI AINA A KA MEA HOOPONOPONO WAIWAI.

            Ke hoolaha ia aku nei, malalo o ka mana i loaa mai kekahi kauoha mai a ka Aha Kaapuni mai, o ka Apana Elima, ma ka la 19 o Iune, 1901, no na mea e pile ana i ka waiwai o J. W. Lota, i make, o Hanalei, Kauai, kuai ia aku ana e ka mea nona ka inoa malalo iho, ma ke kuai kudala i ka mea koho kiekie loa, ma ka Poaha, Aukake 1, 1901, i ka hora umikumamalua o ke awakea, ma ka Hale Hookolokolo ma Hanalei, Kauai, na kuleana a pau loa, mana paa, ame na waiwai a pau loa o ka mea i make, i, a e pile ana, i na aina i hooakaaka ia malalo iho, ma Hanalei, Kauai, a i hoike ia ma ka buke o ke aupuni R. P. Helu 6461, L.C.A. Helu 607@:

APANA 1.

            Hoomaka ma ke alanui aupuni e pile ala i ke kihi N. W. o ka pa o Kawainui a holo aku mag:

                        N. 24@ 20' E. 300 kapuai ma ke alanui aupuni:

            aupuni:

                        S. 61@ 00' E. 156 kapuai a hiki i ka loaa ana o ekolu omole i kanu ia penei:.

                        N. 56@ 00' E. 82 kapuai a hiki i ka loaa ana o ekolu omole i kanu ia penei:.

                        S. 26@ 00' E. 100 kapuai ma ke kuleana o Kealaike:

                        S. 20@ 00' E. 355 kapuai a hiki i ka hoomaka ana o ka pa hau:

                        S. 74@ 00' W. 169 kapuai ma ka pa o Hekekia:

                        S. 40@ 00' W. 141 kapuai a hiki i ke kumulaau i olelo ia he kihi N. H. o ka pa o Kawainui.

                        N. 68@ 00' W. 295 kapuai a hiki i ka hoomaka ana.

            I hulia he 4.3 eka.

APANA 2.

            Hoomaka ma ke kihi N. E. o keia mai ka palena pau o kekahi pa hau a hole aku mag:

                        S. 20@ E. 887 kapuai i ka palena pau o ke alanui aupuni:

                        S. 64@ W. 502 kapuai ma ke alanui aupuni :

                        N. 21@ W. 660 kapuai a hiki i ka wahi i olelo ia ke kihi o ke kuleana o Kawainui:

                        N. 26@ E. 308 kapuai ma ke kuleana o Kawainui:

                        N. 40@ E. 141 kapuai ma ka pa o Lota:

                        N. 74@ E. 169 kapuai a hiki i ka hoomaka ana.

            I hui ia he 9.6 eka.

            Kala kuike, na ka mea kuai na hoolilo o ka palapala kuai, a aia ka pono o keia kuai ana a apono ia e ka Aha Kaapuni o ka Apana Elima.

            Kakauia ma Lihue, Kauai, Iune 12, 1901.

            W. G. SMITH.

            Malama Waiwai o ka Waiwa o J. W. Lota. i make.

                        2865-4ts-June 28, July 5, 12, 19

 

HOOLAHA.

            Ke hoolaha ia aku nei, ua haalele mai i keia la o War Yee i ka Hui o Lin Sing Wai, e lawelawe ana i ka oihana kanu Laiki ma Mokuleia, Waialua, Oahu a ke ae nei ia Wong Mow Leong o Mokuleia e komo i keia hui o Lin Sing Wai i olelo ia maluna ae.

            LIN SING WAI & CO.

                        Na L. A. KONG.

            Iulai 9, 1901. 12-19 26.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

HOOLAHA HOOKO MORAKI AME KA MANA KUAI.

            I kulike ai me ka manao o kekahi moraki i hana ia mawaena o George Washington Smith ame Elisabeth K. Smith, kana wahine, o Honolulu, Mokupuni o Oahu, i hana ia i ka la 28 o Iulai, 1900 a i kakaia ma ka buke o ke aupuni ma Honolulu nei, Liber @15, Aoao 436:

            Ke hoolaha ia aku nei ka mea paa moraki e hooko i keia moraki, no ka uhaki ia o ka aelike, ola hoi ka uku pono ole ia ana mai o ke kumupaa ame ka ukupanee;

            A ke hoike pu ia aku nei i ka pau ana o ekolu pule mai keia la aku e kuai ia aku ana na waiwai i olelo la ma keia moraki ma ke kuai kudala, akea, ma ke keena kudala o James F. Morgan, ka mea kudala, ma Honolulu, ma ka Poaono, la 27 o Iulai, A. D. 1901, i ka hora 12 o ke awakea o keia la.

Kakau ia ma Honolulu, T. H. Iulai 3, 1901.

 

JOHN EMMELUTH.

Mea paa moraki.

O ka aina i olelo ia ma keia moraki oia keia:

            1.-Hookahi hap a kuleana i mahelehele ole ia iloko o kela aina i hoike ia ma ka R. P. 7103. L. C. A. 7364 ia Kekaliwahea ma Keauhou, Kona Akau, Mokupuni o Hawaii, he 3 eka ka nui.

            2.-Hookahi hap a kuleana i mahele ole ia i ka aina i olelo ia ma R. P. 4497, L. C. A. 85559 Apana elua, ia C. Kanaina, ma Mananaiki, Ewa, Mokupuni o Oahu, he 24 hapa 100 eka ka nui.

            Iulai 5,-12,-19

 

KOMIKINA O NA AINA AUPUNI.

            I ka la 10 o Aukate, 1901, a mahope aku oia la, ma ke keena o E. D. Balauwina, Hilo, Hawaii, e hiki no ke loaa, malalo o na mea i olelo ia ma ke Kanawai Aina o 1895 a i hoomau ia ma ke "Kanawai no ka hooponopono ana i Aupuni no ka Teritori o Hawaii," ka mana kaui hoolimalima, i hoakaka la ma ka Hapa VIII o keia Kanawai Aina.

            Na aina apau i lilo ole ma Olaa, Puna, Hawaii, ma ka 3 mile a hiki i ka 9 mile o ke alanui hou o Olaa.

            Waiwai o ka aina mai ka $1.00 a hiki aku i ka $13.00 no ka eka.

            Hookahi no hapa aina no ka mea hookahi.

 

KA POE I AE LA E LAWE I KA AINA.

            Aia a piha ka 18 makahiki, ma ka aina a i oleau lawe i na pepa e hoomakaukau ana iai e ilio i makaainana no.

 

KE ANO O KA MANA KUAI HOOLIMALIMA.

            Manawa:-Iwakalua kumamakahi makahiki.

            Uku hoolimalima:-Ewalu pakeneka o ka waiwai o ka aina,, uku ia i kela a me keia hapa makahiki.

            E noho ka mea hoolimalima maluna o ka aina mai ka makahiki mua a hiki i ka makahiki elima, me ka haalele ole.

E mahi ka mea hoolimalima a hiki i ka pau ana o na makahiki muua ekolu he elima pakeneka o ka aina, i ka pau ana o elima makahiki, he umi pakeneka, a e malama i ka aina mahi ia o umi kumulaau i ka eka hookahi.

            E pa ia ana ka Aina hanai holoholona

            Aole hiki ke haawi ia keia mana hoolimalima i ka mea okoa aka me ka ai ole o ka Komikina o na Aina Aupuni, aka ua hiki ke hoihoi hou ia i ke Aupuni.

            Ina e kaili ia a i ole hoihoi ia mai keia mana hoolimalima, e kau hou ia no i waiwai hou no ka aina, a i na e lilo hou kela aina, e uku no ka mea e noho hou aku ana ma ka aina no na hana hoomaemae i hana ia, a o ke kala e loaa mai ana mai ka aina mai e haawi ia no i ka mea i noho mua ma ka aina.

KE ANO O KE KUAI ANA.

            I ka pau ana o ekolu makahiki hoolimalima, au hiki ke loaa i ka mea hoolimalima, ka palapala kuai e hoolilo loa ana i keia aina, i kona manawa e uku ai a pau ka waiwai i kau ia no keia aina, Kumukuai, a ina ua mahi ia he 25 pakeneka o ka aina, a hooko pono hoi ina mea apau i makemake ia ola e hana.

            No na mea aku i koe e hele ae ma ke Keena o ke Komikina o na Aina Aupuni Honolulu, a i ole ma ke Keena o E D. Ba;auwina, Hilo, Hawaii.

            EDWARD S. BOYD

            Iulai 1, 1901.               Komikina o na Aina Aupuni.

                        Iulai 5,-12,-19

 

HOOLAHA

            Ke papa ia aku nei na kanaka apau mai ka hele ana me ka ae ole ia maluna o ka aina o ka mea nona ka inoa malalo iho ma Kona Akau, Mokupuni o Hawaii, a oi loa aku no nae na apana aina i ikeia ma Kaumaiumala, Holualea ame Kaupulehu.

            J. A. MaGUIRE.

            Huehe Kona Akau, Hawaii, Iune 1, 1901.

 

Me ka Oiaio loa,

            THEO H. DAVIES & CO., LTD. (Kakau inoa la:)-

            E. H. WODEHOUSE. (2 months.)-Iune 7, 14, 21, 28,-July 5, 12, 19, 28- Aug. 2, 9, 16, 23, 30.

 

HE KOKUA I KA WA PILIKIA.

            I ka wa wela o ka aina e loaa mau ana na keiki liilii i ka ma'i a he mea pono no e kuai koke i ka Laau a Chamberlain, no na ma'i like ole e loaa mai ara. O kekahi keia o na laau maikai loa a he mea pono e malama ia ma na home apau loa i kokua no a wa pilikia. Aole makou e hoike aku ana i keia i kuai ia ka laau aka he mau olelo kokua keia no ka poe e loohia ana i na pilikia a maopopo ole ka laau e loaa mai ai o ka oluolu. He mea maikai loa e molomo ia keia laau ma na home apau loa i kokua no na pilikia like ole e hiki mai ana. E loaa no keia laau ma ka hale kuai Laau o Benson Smith & Co., na Agena no Honolulu nei.

 

            O ka laau Penikila ka laau e ola ai o ka ma'i wali ole o ka ai i ka waihona hoowali ai. O ka laau maikai loa keia no ka hoonoono ai, ame na ma'i o keiaano. Ua ae ia ka ma'i e ai i na mea apau loa ana e makemake ai oiai oia e inu ana i keia laau. He hookahi no laau pololei, ka Perry Davis. He 25 a me 60 kaneka.

            I KA POE KULI:-Ua haawi ae kekahi lede waiwai i hoola ia mai kona kuli ame ka halululu loko o ke poe mamuli o ka pahu hoolohe hanalima a Dr. Nicholson he, $25,000 i kana kula kokua kuli i hiki ai ke loaa keia pomaikai i na poe kuli me ka lilo ole. E kakau mai, THE NICHOLSON INSTITUTE, 780, Eighth Avenue, New York 1564.

 

KAHI MEA KAHIKO NO.

            Ua hoike ae o J. A. Kelley i kekahi moolelo i lohe mua ia ma na wahi apau o keia aina nui o Amerika. Penei kana olelo:-"I kela hoolio aku nei ua loaa ia wau i kekahi ma'i nana i hoonawaliwali loa mai i ko'u ola kino a hoomaka koke wau e kuai i omole Laau Chamberlai, no ka ma'i umii, hi, ame korera a loaa mai ia'u ka oluolu. Ua uhai wau i na olelo kuhikuhi a he hikiwawe maoli no ke ola ana. O J. A. Kelley, kekahi kanaka kuonoono o Henderson, N. C., U.S.A. Loaa keia laau ma ka hale kuai Laau o Benson Smith & Co., na Agena ma Honolulu nei.

 

HOIKE KULA SABATI.

            Ua malama ia ka Hoike Hapaha o na Apana Kula Sabati o Koolau ma ka Luakini o "Poni Moi" i ke Sabati la 7 o Iulai 1901.

            Hoomaka ia na Hana hora 12 a. ma ke Mele ana ma ka aoao 12 Hoka Ao me ka pule a William Huddy @ Kula i hiki mai. Kilauea, Koolau Anehola a i kokua ia mai e na Kula o Kapaa a me Kapahi pau ia ua kahea ia ka Elele P. M. Castro e hoike mai i na mea i hanaia e ka Ahahui o ka Paa Aina ma Hilo, a ua Aponoia. Kohala o Mr. Opio a me Mr. Ezera i mau Komite nana e nana na hana o ka la. Himeni hui 108 Hoku A'o Nani.

            Kahea ia ke Kula o Kilauea na lakou e kaa mau ke kahuna, ko lakou heluna haumana 20 manawa i hanaia e lakou 11 minute. Himeni hui 88 Hoku Ao, kula o kapahi 15 haumana, manawa 12 minute himeni hui 197 Hoku Ao. Malamaia ka lulu elike me ka mau, na mea i loaa $18.20 Himeni hui 175 Hoku Ao. Kula o Anehola 26 haumana. Manawa 19 minute Himeni hui 232 Hoku Ao. Kula o Kapaa 15 haumana manawa 15 minute Himeni hui 272 Hoku Ao. Kula o Koolau 30 haumana manawa 15 minute Himeni hui 280 Hoku Ao. Kahea ia o Mr. Williams Huddy e haawi mai i mau manao paipai, pauia, he mau manao pokole mai ke kahu kuia Sabati Apana. Olelo hooholo a na Komike ma o M. Opio. Hookahiwalokalike. Heluhelu ia ka Moolelo o ka la e like ae la meia maluna, a o ka nui o na haumana i hana ma keia la 106 hui me na Luna Nui 2 na komike 2 loaa ka huina i ka 110 hui me na makaikai 45 loaa ka huina apau i ka 155 huina o ka manawa @@anala e na kula 72 minute. Manawa mai ka hoomaka ana a ka pau ana 3 hora. Aponoia ka Moolelo, na Hose Migeil e hookomo ia ka moolelo i loko o ka Nupepa Kuokoa Hooholo ia:

            Hookuu ia na hana ma ke Mele ana ma ka Aoao 23 Hoku Ao me ka pule a Rev. Z. M. Naahumakua.

            GEO. W. MAHIKOA.

            K. K. S.A. a Kakau Olelo.

                        Kilauea, Kauai Iulai 7, 1901

 

E Malama i kou Ili

KE ANO O KA MALAMA, HOOMAEMAE ME KA HOOUI ANA I KA ILI A ME KA HELEHELENA.

            No ka malama, hoomaemae a me ka hooui ana i na ili, i ole ai e loaa i ka huehue, ili poheka, ili akaakaa wale, kolekole, lena, nou nui, ili nakakaka, ili lahilahi, a i na ano kinaunau lehulehu wale o ka ili, aole loa kekahi kopa ili a helehelena paha e hiki ke hoohali keia me ke KOPA KUTICURA, no ka mea, aohe kopa e ae e hiki ai ke imi aku a loaa na kumu penei: ka paakiki, upehupehu a hoopaa ia paha o na pukapuka o ka ili.

 

E Malama i kou Lauoho

KE ANO O KE PALE ANA I KA LAUOHO HELELEI, NA EHAEHA O KA ILI POO ME KE KEIA.

            E holoi pono i ke poo me ka lauoho me ka wai KOPA KUTICURA pu@@ hana, holoi i ke kopa me ka wai pumehana, hoomaloo maikai, alaila, hamo malie me ke KUTICURA, ka laau hamo maemae loa, ke komi malie ia a komo iloko o ka ili o ke poo. O kela wahi laau hoonui lilo ole, iloko o konaano ole, he oi aku o ka maikai no ka hoomaemae ana i ka ili o ke poo, a e pau ana ka ekaeka o ka lauoho me ka ili, a me ke kepia, e oluolu ana na aai eha, ka wewela, a e hooikaika ana i na kumu lauoho, e hoolawa ana i naa me na mea kupono e ulu ai, a e ulu auanei ka lauoho maluna o ka ili maemae, a ola maikai no hoi, ma kahi i nele ai i na laau e ae a pau.

 

E Malama i kou Lima

KE ANO O KA HANA ANA I NA LIMA A PALUPALU ME KE AIAI I KA PO HOOKAHI.

            E holoi a lumai i na lima i ka wa e makaukau ai e moe, iloko o ka huahua KOPA KUTICURA manoanoa hoi i hoopumehana ia. Hoomaloo pono a hamo puni me ke KUTICURA HAMO, ka laau hoola ili oi loa, a o ka oi aku no hoi o ka laau hamo maemae loa. E komo i mikilima alualu i ka po, me ka hana nae i mau pukapuka ma na manamana. Np na lima ula, kaiaka ia, a mokumoku, maloo, nakakaka, maneo, owelawela o na poholima, malao kekee, me na manamana hu'i, o kela lapaau ana no hookahi po wale no ka mea kupanaha loa, a he mea hoopomaikai no hoi i ka poe a pau i eha, mokumoku kalakala a lahilahi paha o na lima.

 

Na Laau Cuticura

            No ka Hoola ana i na Kinaunau a pau, maloko a mawaho o ka Ili. He KOPA KUTICURA no ka hoomaemae ana i ka @@ i pau ka piei me ka papaa o ke poo, a i pal@o lu hoi ili uhi:KUTICURA HAMO, i pau koke ai ka wewela, ka pehu, me ka aai, i oia koke hol@ eha. Ame ko KUTICURA INU, i mea e hoomalielie a e hoomaemae ia ai o ke koko. Hookahi no PAA LAAU ua lawe no ka lapaau ana no na eha ino loa, ka pa ahe a me na palapu eha o ka ili, kepoo a me ka ino o ke koko, pela hoi ka lan@he helelei, i ola ole i na laau e. He ku@@@ ma na wahi a pau o kela poo honua. Aust. Depot. R. TOWNS & Co., Sydney, N. S. W SO, African, Depot: L@@M@N L@@ Cape Town. He loaa wale no na hoakaka no ka hoola ana i ka Ili, ke poo, a me ka lauoho O "POTTER DRUG AND CHEM CORP" na Ona,- no Boaelena, U.S.A.

 

Ia ike no oe i ke KAA UEHIWA WA E hou o ka makahiki 1900 i kapaia o

HAWAII

A i hanaia me na Mea Hoopaa Holo?

O ka oi keia o ka nani mawaena o na kaa

hou o ka makahi 1901 i ikeia.

A ina o kou makemake nui ia e kipa mai ma ka halekuai o

Peason & Potter Co.

I IKEMAKA I KA NANI.

Helu 626, Alanui Papa            Telepona Main 317