Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 30, 19 July 1901 — HUAKAI A KE KAMAHELE. Ike ia Kaleponi he Aina Anu. Kulu na Waimaka no ke Aloha i ka Aina Hanau ana i Haalele iho ai [ARTICLE]

HUAKAI A KE KAMAHELE.

Ike ia Kaleponi he Aina Anu.

Kulu na Waimaka no ke Aloha i ka Aina Hanau ana i Haalele iho ai

O keia nialalo iho na hoike ana a Neva K&naulu, kokahi o na keiki hana o keia keena l hoio aku no Amerika e hana ai ma ke keena pa'i paiapala ma Wakinekona. Ke pa'i aku nei makou i kana ieka me ka manao lana e iiio ana ia i mea e hoikeike ai ia kakou i na mea hou a k'i malihlni e ike ai i kona hiki ana aku ma Kapalakiko. San Francisco lune 14th, 1901. Haaieie makou ia Honoluiu i ka hapaha i haia o ka hora 11. a i ka hora 12 ponoi I haaieie ma4 ai ke paiiata ia makou mawaho o ka boe beie. A i ke kaa pono nna makai o kuu home e kau kehakeha mal ana imua o ko'u maka, a huii ae ia au e nana i ke kaupoku o kpu home e kau kehnkehn mai ana lmua o ko'u maka, a hu ae la no hoi ke aloha no ka aina me ka ohai i.(lna ooe kekahi c friend aoH> e paa kou waimaka oiai oe e paialewa ia ana e na ale ahiu o ka moana no ka nina malihlnl t maopopo ole ka home) kualo mawaho ae o KaimannhUa. huif aku la grood-bye i ke one hannu a au aku la ka ihu o ka mokuahi no ka onoana. Nui ka aleale o ka moana mawaena o Honolulu ame maluna ao o ka nv>ku o Keawe. Ke hele la ka l"ln ann a ka mokuahl Ventura a pa ka palekni i ka lllkai. nut no hol ka ma'l o na ohua. » Ma ka hora e o ke ahiahl pau ka ike »na 1 kn ae kat o Hawaii me Kona mau kuahiwi. a t ka wa a ka la e lho aku ana i ka Uikal. n ke ao aina e kau &na maiuna n Haioakala 1 Maui. me*ke ao aina maluna o Maunakea t Hawaii ka ko*u mau maka e hoohialaai ana: nani ke nana aku ma ka moana. Ota no oe o ka mea e t maoli mat ana no i kamahele e hoi. e hoopau ka auwana ana 'Aohe paa o ka waimaka no ka hoomanao ae i ke a'o aina. Mahope au o ka hone o ka moku a hiki t ka nalowale ana o ka aina me ke ao opua mai ka ike aku a ko'u maka a hull ae hot no kahi moe i hoomakaukau ta no'u. Ma la po. pa paukiki mai ka makani tne he la e hookiokio ana na kaula likini. luliluU inolno ka moku t o a ianei. nut ke anuanu o ka po. aohe hiKV Ke tnoe ia po a ao wale no mai ia kakahlaka ana ae ua malie kaloe ka makanl ame ka moana. aole onl o ka moku. e Uke me ke komo ana o ka moku I lee awa o Kou. pela tho ta no ke ano o ka hoto ana ma nei moana, pii hou aku la au no luna o ka onekl e nana a e klloht hope hou aku i ke ao opua o kuu one hanau. tte nele nae ka mea i halawai mai me ka ike a ko'u maka. O na ao iho no o kn u e Ike ana. plha au me na hoomanao ana he nui no ta mau aemoku a'u I haalele aku ia mahope. > Ma ka aulna 1a o nel ta ua halawai makou me kekahi moku kalepa e hoto aku ana nolatta me kona mau pea#hele a opuopu l ka makani. O ke koiu ame ka ha o na la he malie vale no. koe wale no e ptt mau ana na degere o ke anu i kela ame keia po ke moe iho, a ma ka o ka !a ma ka moana oehuehu mai la na ale kuptktptkt o ae la ka moana a i ko'u hot ana e moe ma la po. ua hoomanao ae la au 1 na hoaeae a nk klni o kuu aina. "Khuehu Halemano t ka tau lehua. I kanu no t na pua t kukaniloko. aloha ka leo o ka wai t ka I mai e anu maua, 'Anu ma ke kua hu'» tna ke alo. Ko«koe ka po hoa ole ke moe. eha ka iwi aoao ! ka onl hookahi. A ma ke kakahiaka nui o ke ono o ka la ua ala ae la au ma ka hora 4:15 oiai e pik paukiki ana ka makani. e lola ana hoi ko makou halelana lo a lanei a ktet aku la ma ko'u pukaaniani. ike aku la au I ka halekukui kaa mawaho pono o ka ipuka gula o Kaw«onl nei. e uiulki ana lloko o ka moe o nei aina. Yle owaka ae a nalo aku. Ua kau I* neia halekukui Huna pono o kekahl puu pohaku ma kahl o 18 mile mal ka ipuka rula aku o Kaleponi. TJaj kaalo pono mawaho o ua hale ipukukui, la f ka hora 5 o ke kakahiaka. Kaalo mawaho o ka hale ipu kukui mua| ame ka ipuka gula t ka hora S:JO a malaila makou t al me na paliaka, Kau lakou iluna, o ka hoomaka koke tho ia no ta o ka holo ana. | 0 ©a haleipukukui elua I holke la ae la i ht kiekie ko laua kupanaha o ka hana ■ fa e kakaa mau ana laua e like me | kaa ana a ka huila I ka makani. Na- | lo ākv apau a mai ana. a ua hlki hol kt Ikela ko laua wena ula iloko 0 S0 mi--1« mal ko laua wahi l mo-ku la ai ma fca moana. Nul ka nani o>a hana la ana I wahi e pakele al na ola o *k lehulehu. Hora 6.15 kaalo I ka ipuka mila. I k« aku la i na pu nunui I kau la ma kela ame keia aoao o ke awa a ka moku e hookomo aku al. Me na papu ma kela anie nei aoao. Nanl no ke nana aku. Haanel l kuhlkuhi la mal ai au I kahl 1 piholo al o ka mokuahl Rto Janelro h« irahl hol la aole I kawa ioa mai ka alna mai eia nae ka roea kupanaha aole loa )ie loaa ikl o ua mokuahl la. No ka lepo no kekahl o ke kal ma kela wahl ua Uke loa nb me ke kai o ke awa-lau o Puuloa. , . Kau mal ke kaūka o ka moku 1 ka hora ewalu no ka nana ana I na he mea kekahl o luna o kA moku. A mahope * ka. •:» pIH I ka uapo. ■ . He nanl ka nanalna o ke kulanakaubale o Kapalakiko nel »& hale he nunui /ol aku kaupoku kv- klekie m»

na luhiehu like ole a ke akamai kan\ana i hana ai. He kakaikahl Ioa na waht hale i hana-ia he elua kaupoku. ke kiekle o ka nul he ekoiu eha, ahiki i ka' umikumamalima hale ke kiekie iiuna o ke aouli. Nul ka nani. O ke alanui makeke ke alanui kanaka loa o nei kulanakauhale, e heie ana luka, e iho ana 1 kai, ke nana aku oe ua hele a paa pono ke alanui. me na kaa alanul hao e holo ana i o a i a nei. me ka piha pono 1 na ohua. Nani na mea kuai o na halekuai iike ole o keia ame keia ano a ka maka e nana ai. Ua like pu no nae ke kumukuai me ko Honolulu ma kekahi mau mea kuai, aole no he emi e llke me ka haanui a kekahi poe. Hiamoe ma ia po a ao ae hele au e makalkal ma na alanui o ke kuianakauhale. Ua klpapaia ma kekahi wahi me na! pohaku uinihapa, a raa kau wahi ua' hamoia iho o luna o ke alanui roe ka puna kameki, ua hanaia hoi & lauma-1 nla, koe no ke akuaku o na kaa ke| holo maluna o na uinihapa i hana ia maluna o ke alanul, nui ka hanakuii. | £ kani mau ana na bele o na kaa alahao mawaho o kela ame kela hale me ke kuHkull, mai ka hora 5 mai o ke kakahiaka a ka hora 12 o ka po. Hiki' ole ka poe akahl a noho ma nei kula-i kauhale ke hooma- I hana kniikuli. E hpawi mau ana he keaka ma na hale keaka i kela ame keia auina la, a peia nohoi me ka po, a kani ka hora 12 pau. He hookahi kakini paha a oi aku ka nui o ia mau ano haie ma Kapaiakiko net a e piha mau ana no hoi i koonel poe puni heie nana keaka. Lohl no kau komo ana iloko o ia mau wahi neie t k* noho ole, aia waie no me ka eleu e loaa al kahi kupono ia oe ma na wahi apau au e hele ai. Ua hele makaikai aku keia I a eono paha o keia mau ano hale,*! ike i ka nani o ia mau hana. ' Hiki au ma ka hale hookolokolo o kela wahl, a ike 1 koonei mau ano o ka laweiavrela ana o na iawehala. He eha ka nui o na lunakanawai nana e hookolokoio na tavrehala )U1H« (I llke ke ano me na lawehala a L.unakanawal wi likoki e hookoiokolo ai ma Honolulu a Sna hookahi aole loa e pau tki ana i ka hookoioltoIoia, no ka mea ma kahi o haneri lawehaia'l kela aine nei la. Maikai no ke ano o ke kaupaon& ana a nei mau iuna kanawal maiuna o kela ame keia iavrehala. Aole hoopiiikia wale aku. O kupanaha a"u e tke nei maanel, e pnka ana ka ia i ke kakahi-

»ka i kA hora * 1S a ka 2 ka h<>f<* * m r»j i ke ahiahi. no k;t maamaama kA k*|«anal 0 Ka manaw » Ilrf« mnkAikai au i v:< uwapo o a h* kl«kie no hoi <» kah; nul o ka fmna * r>A knnakA, K īu*m asa ua :jv«k« i k»!a «.m»» keia 10 mino*e, »ob* »a h»>'m*hA o ke kani <» k«- .*»•■>- Ho!o aku ar«A k«la moku k«»n:<» mai ana he moku. p*U wal*» iho i'i s.<» a P"-' ka »*- a f*' a ih* * hora 12 o V*» aum-H'. A »- piha ma*i aun no l»ol n*l mau moku m- r»a ohua l k»U Mne k«?ia huakai. K bolo «n» kekahi o kHa mau moku n» * J. no Alameiia ame kahi mau ku)anatkauhate okoa a*- n« hoi ma kahi ao«o maJ o ke kulanakauhalf o Kapa!aHe mau moku me na huHa aoat> Aa hapanui. A ma ka'u h»K»maopopo, '» 114 liap&nui o na tnoku-p*'a e komo .nei I k? *wm o Kaj#a!akiko mal Hawaii maf m u. I piha hoi m? ke kopaa. m«* na #ukarft e ae. , &u e makaikai i k»- laona pake, a xtm like loa no me ke taona pake ma Honoluiu, a ko« hol ka noho ana o nei po#» <»ake lloko o na hale eha a ellma kaupoku ke kiekie. A ma ka pHapela ♦ ka nono ana. ua Uke loa no me ko lalla. Mau wahi puhi Opiuma no, a pela no hol me kahi plllwalwai. a he hHe im» hol kekahi poe haole malaiia e puhi wpiuma tl. mai na kane ame na wahlne liookahl ka hHe like ana. Kakaikahl loa na halekuai. O na peia no na pake I hui iike tne na haole. a ku paha ma na alanui o poe kalepa httole. Hoululu no na Italla ma kahl hookahi aa }oiele no hoj rna k»> lakou mau wahi, jia Panlolo n<> hoi ma ko lakou mau -wahi, a o ka hapanul o ka poe lawala maanel, he poe Italla wal** no, e hele Ana I ke ahlahl e lawaia a i ke kakahl•ka hull hoi mai no na makeke ma Kajrtila%lko nei. Maanei au i ike ai i ka 3nmtil o ka pakli, ma kahi o 150 paona 3ie kaumaha o ka mea ho<»kahi, ke loaa /mai ka mea nunul. Pela no hol nv na i'a e ae. IMHkaikai au i kahi hoik»'ik- holoholo'lU. a he nanl okoa no hoi ia. Ma nel wahl au I iko ai I kela ame nei anoj Moho\ona Hk». ole mai ka K.U-pani, Li-1 una, Kla o na ano like ole, a na holo%M>lona makalll loa na manu mai kaj aral a ka IHIH m» 1 na hulu waiho»»luu li- | ole o na ano nah»*sa lila* ole na j 3boīa llke ole o k*-la ame keia ano, a pau I pela aku, i hoopaala©ho| iloko o na, 9ttle uwea. Ala ma loko o nei haH» hol-! 9n»lkc holoholona he hale keaka e keaI(A mau ana I kela ame keia auwina*la ame ka po, he hale alna, hale inu rama i ■ahe wahl heeholua maluna o na kaa, he i -wahl heeholua maluna o ka waapa me kaliolo a haule lloko o kekahi lokowai i haonala Iwaenakonu <» ke kahua hoikeIHe., ame kekahi mau mea hoikelke e n« liol he nul wale. K- piha mau ana, wahl me na kanaka i kela ame j la, alwa loa aku a If? la Sabatl.! n«t na poe makajkai. No ke k»>nlkeni •vra)e no e Ike al I nel mau mea apau. a i hf nul no hoi na loaa i ka poe no hikou <keiēn, wahi. ! 3a nel I Ike al i kekahi mau kanaka loa he 19 iniha ke kiekle o ke kane me :if> paona. a he 1S o ka wahine me "55» paona. he mau Inia laua, a he keaka jio hol ka laua hana o ka lawela ana anrr.\\ la nel. Maanel au I ike ni i k»-kahi hale kupnnaha loa o kona hana ia ana. Mawraho ua hanala no e like me ka hale ynaoTi nel, he 40x40 kapuai paha kona orrul me hookahl puka mamua. a he hoo3tahJ niāhope, a I ka wa nae e kom«» mai ■,jri ma ka puka mamua a komo pono Hoko o ke klno 0 ka hale. uwai la ae la *t», nnlani ma o a maanel, aole loa i TtaAa. I*l la'u ko'u wahi o ke komo ana nnal. tialowale ka puka a maopopo ole *oco*n «mhl e puka hou ai iwnho. mamuli %ela o ka nui o na anlani maloko o ka Th«3r. Hlo Iho la ka Ike a ko'u mau maka \f hoopunlpunl mai I ko'u lunaikeiral!i, .» ofe ko'u hoa'loha puka ai au i•waho mamuli o kana mau alakal ana. He wahl lele kawa no H maanei he 40 <gMāha leapual ke klekle, a o kn hohonu •aae » *a wal e haule iho ai he 1» no kat»i>aV Ino ka poe lele kawa I leii pati ole o na au I ka halhai. IWnanel no hol au I Ike ai he luawai DtpH me na wplhooluu like ole o ka wai I wa e kolill al iluna. l T laula melem*»le nolu. keokeo. a mau walhooluu okoa- e ae no hol kekahl, malalo o>na hoohana ana a ka uwlla. N'ani ke nana *ku ala no o o ka wai o Hiilawe I llamakua. v Kia no ma Kapalaklko nel he mau hilelua inu rama. Nui na poe komo «nalnila e Inu al. No ke kenlkeni o ke leiahH maloko ia hale hookahi. vE keaka mnu ana no ho| lakou i na auwina la me na po apau, pau pu me 'ka la o ka Haku. Aohe Sabati ma nei jkuianaknuhnle. nul pu no hol me na ha«r»n m«lApela l ol nku l ko ka hulaliui ma \jkuu uina hanau, He nanl wale iho la *no k-h». I r»»M Alna.kamahao oul waLie. Maan, i au I Ike ai I ka nul o na -nnhin'» t*v»:kai o ka nanalna e uhaal •a*n» ■} »ia klno rr«a lealea o kela ao. "He nuni no nae la la lakou. nohe pual Teo. n»\ Kapalakiko nel iloko o ke kekaht"hah'lnu mma. kekahl haole nul *oa 0 *on:t kipo l halawal mal me ka a l<o*\r «mka. T*a plha no paha lala ka oaon?*. a»ile no hoi I piha laia ke 40 mnk<ih«kl: kupanaha. J*a hele makalkal au i ke Cllff House n he nanl okon no hol i& wahl 1 kukulu la ma ka ae kal. a he po'l mal vw> ka nalu a pa I ka\pou o ka hale. Ha le ma nei »nhl, bit9ada. wahi ?noe wahl auau. wahl hooikalka kino a Apela aktt. Ala no hol maanel he wahl hoikelke o na mea kahlko o kela ame hela aupuni o ka honua nel. Maanei au € fke al he elua mau kino make I laloala mn! \ifcuplta mal. he katie a he wahine. A uā koho wale la mamua aku o »Krls«o I ia loaia ai mamuii © na hua palapala 1 palapalaia maluna o ko laua «nau pahu kupapau. He kapanaha no ka *wna ana o na pahu kupopau. o ka pahu loa he hulnaha la. a 1H Ihltia k« manoanoa o ka papa. a maloko Iho, he 9 Iniha ka manoanoa, a 1 ano Hke iki ae m« ke »w o ka pahu kupapau a ka pahu maloko loa he 5 iniha ka manoanoa. a ua llke loa no me n*v kupnpau o nel au a he kul laau »ae ke kul o ke kakla ia ana o ka pah». O «la klm» o loko o nel ua wahl la a paa me na lole kooH Olona» a ma tthi t popopo o ua lole la Ikela *lni *na no ka IH o ke kan»ka ma kau wahl m ma kahi wahl hol ua helelel. - He nul «naoll no ke akamai o kela lahul Al«uplta I ka la loa ana i na poe make. A pela no na« na mea kahlko 0 la 'Aupunl. eiaa ka Ipupaka. Ipu tl. keaha plka wal. na pa. apela aku 1 hooheehee la hoi mal loko mal o ka lepo palolo me ka noeau. h» m«l ka aamana ola inau mea pela no me ka 4ata ola, Aupunl mai wa kahlko m*!. «U 110 maanel kahl

} hoike«k-U ai. Na iako kaua k<eka.hi ;» t *u k- nui aka Hilii. na U»U- aahu oia .1 u. na n">» ii«>. a noh»> r.o hoi, |na kaun;i ;i pela wal* aku. Nui k" ikamaiEia mal»>Jco r.v-i haie k'.-kahi i nui a'n i :k« ai. <rapalua paha ka nui m.*.i ° n.i hi*-- rra; mrt Hawaii) ua la'oaia. A ;t;» kuk'.ilUKi r-« hoi Uona me he rma a!a .* -»ia asa n-». P«ī;i r».. h'»i m*- na holoholona e ae, ua ; ri" >t kukuiuia m» e lik* me ke lano >> k ! ;.ikv»ij ola ana na mea kolo Hilii |i.»«v k-k-«hi. ua paa wale no i ka ialoa i a a kukuluia e Hke me ko lakou ola ana. |Na ano akoakoe, o ka moana » laweia |m»i Mn ame kela wahi mai »» ka hoUiua nei m* ko lakou muu h<»»»luu iike |o!" k*. 1 nana aku. Na ma:iu »» k»»la ame keia ano i iaioaia. a i lawe ia mal hoi mai na wahi like ole mai o kekahi mafnu nui ioa ma keiif wahi, me he mea la |ma kau koho, he 12 kapuai f»aha mai [kahulu mai o waho loa o kahi ekeu a Ihiki no hoi i ka huiu mawaho loa o kahi jekeu. I <No kahi wa aku.)