Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 32, 2 August 1901 — Page 1
This text was transcribed by: | Roberta Vogel |
This work is dedicated to: | To the memory of Shigeo Shigeoka |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Hoopukaia i na kakahiaka Poalima apau.
BUKE XXXIX---Helu 5 @
HONOLULU, POALIMA, AUGATE 2, 1901.
NA HELU APAU 2870
PAU KA AUHAOLELO.
Hoi na Loea Kalaiaina no na Home
O na Aie i Uku oleia ka lakou hana hope loa o keia Kau.
No kekahi mau mahina ka noho ana o na Loea Kalaiaina a kakou ka lahui i koho ai e hele mai e hana i na kanawai o ka aina, a i keia pule ke hoomakaukau nei lakou no ka hoi ana aku i ko lakou mau wahi like ole i hele mai ai. Ua pau ka hana, aole no nae i pau ko lakou makemake e loaa hou mai kekahi kau kuikawa i loaa hou ia mau wahi kenikeni a lakou. O ka elua haneri kala ka mea nui i ko lakou manao, ame ka auhau o na ilio wahine a kakou. E laha hou ana ka ilio mamuli o keia lokomaikai nui o lakou, a he mea pono ia kakou ke mahalo aku ia lakou. He nui na hana ano nui a lakou i olelo mai ai ia kakou e hana ia ana aka aole loa lakou i hooko mai i ka lakou i olelo mai ai ia kakou ka lahui a he mea pono no ia kakou e hoomanao i keia mau hana a lakou a hiki i ko lakou manawa e ku hou mai ai e noi ia kakou e koho aku ia lakou i lunamakaainana. Ua hoohilahila aku lakou ia kakou, @a lahui Hawaii, mamuli o ka lakou mau hana hupo a ua lilo hoi ia i mea na Amerika e kapa mai ai ia kakou he lahui hupo. Ina kakou e nana ae i ka lakou hana mai ka hoomaka ana mai o keia kau a hiki wale no i ka pau ana ua hiki loa ia kakou ke ike iho i ka nele maoli o kakou i na pomaikai mai ka lakou mau hana mai. Ua paulele aku nei ko kakou mau manaolana apau maluna o lakou aka iloko o keia mau mahina loihi a lakou i hoa@ iho nei e hana ua lanakila mau na moho kakaikahi o ka aoao Repupalika maluna o lakou.
O kekahi mea nui loa oia no ko lakou uhauha maoli no i ke kala a ke aupuni, a kakou hoi na poe uku auhau i uku aku ai. He $12 ka uku o ko lakou kakauolelo a he elua kakauolelo. Mamua aku nei he ewalu no kala o ka la. Mamua he eha no kala o ka makai i keia makahiki, iloko o ka nele o ke aupuni i ke kala ua uku ia he $7. He nui na poe lawelawe. I ka makahiki mamua aku nei o ka makai oia no ka elele, i keia he $7 kala o ka makai a he eha kala o ka elele, ua like ia me eono kala oi ae mamua o ko ke kau i hala, no ka la hookahi wale no. Aole malaila wale ka hoolilo hupo, aka ma ka poe mahele olelo ame ka poe unuhi, ma ke pai ana a pela wale aku. Ua hiki aku ka nui o ka lilo o ke aupuni no keia kau Ahaolelo i ka $99,666 a heaha na pomaikai? Aneane hookahi haneri kaukani kala a kakou i hoolei wale ia.
I ko lakou ike ana iho nei aole e loaa hou mai ana ia lakou ke kau kuikawa ua hoomaka koke lakou e makemake e hoi aku no ko lakou mau home me ka hana ole a pau pono ka hana. Ka bila hoaie ame kekahi mau aie i uku ole ia, ua waiho ia e lakou i maunu e loaa hou mai ai ke kau kuikawa me kana elua haneri kala. Ua haule loa ka bila hoaie a ua hooholo ia i haawina dala no ka uku ana i na aie i uku ole ia mamua aku nei i ka la hope loa o keia kau. Me ka hana nui no i hooholo ia ai keia mau bila. He koi kekahi na ka Hui Hawaiian Fertilizer Co. e hoihoi hou ia aku kekahi mau dala a lakou i uku ai no kekahi auhau kupono ole i hooili ia aku maluna o lakou. Me ka nui o ka hoopaapaa ame ka nui o ka hooaiai ana akahi no a ae ia keia koi. O kela mau bila ka lakou mau hana hope loa mamua o ke hookuu ana o ke@a kau.
@ ka pau ana o ka lakou hana aole hoi e like me na Ahaolelo aku nei mamua o keia ua haiolelo mai ka Lunahoomalu ame ka Peresidena o na Hale mamua o ka pau ana, aka, ua pau keia me h@ mea la ua kokoke ka manawa holo o ka moku a e makemake ana na lunamakaainana e kau aku maluna o ka moku, me ka awiwi apau ae la ka hanu hope loa. Aloha wale.
E hoi aku ana lakou no ko lakou mau wahi like ole, a o kekahi o na ninau e ninau ia mai ana ia lakou, heaha mai nei ka oukou wahi hana ano nui no ka pomaikai o ka aina? Pehea ana la lakou e hoike aku ai? Ua hiki ole ia makou ke noonoo ae i pane maikai no ke@a ninau. O na pane maikai apau loa @ hiki ole ke puana ia, o ka nele ame @ hoka wale no ka mea nui e ike la @. E @h@na iki o Wilikoki he hookahi @ ma kana wahi i hele aku nei e hana @ aohe ona mana koho, he oki loa keia @, ka hapanui o na hale elua, ua hiki @ ke hana i ka hana me ka holomua. Onamina ka manawa i hoolei wale ia @me na hana maikai i hana ole ia.
Ala ma ko kakou mau lima, e na kanaka i loaa na mana koho, ka pono o ke@a mua aku. E nana pono, e kilohi pono i ka moho kupono mamua o ka ae ana i kou balota e lilo iaia. Mai koho iaia no ka mea he aloha aina oia, a he Home Rula paha, aka, e koho i ke kanaka au i manao ai ua hiki loa iaia ke hoopomaikai mai i ka aina mamuli o kona ike ame kona ano hana pololei i keia hana nui.
KAULANA A PUNI KE AO NEI.
Ua kaulana a puni ke ao nei ka laau Korela, Umil ame H@ a Chamberlain no ka ikaika i ka hoola. Aole loa e nele ke ola i keia laau a he maikai ke inu aku. E @aa no keia laau ma na Hale Kuai laau apau loa, o Benson Smith & Co., ua Agena no Hawaii nei.
HOI MAI KA ELELE WILIKOKI.
Maikai i Kona ame ka Ohana Ola Kino.
Kekahi o Kana Mau Hana Ano Nui i Hooikaika ai ma Amerika.
Ua pae maalahi mai i ka aina hanau ka Elele R. W. Wilikoki, kana wahine ame na keiki maluna o ka Moku-ahi Zealandia, a ke noho nei hoi ma ko lakou home ma ke alanui Hackfield. He maikai ko lakou ola kino apau loa, aka ua maluhiluhi i ka huakai loa i au mai nei.
“He kakaikahi loa ka poe i koe ma Wakinekona, a ua makehewa wale no ko’u noho ana aku i ka wela palena ole o keia wahi me ka manao e hana @ kekahi hana,” wahi ana. “He uuku loa na hana ano nui i hana ia i keia makahiki mamuli o ka paa loa o ka Peresidena i ka ma’i o Mrs. Makinale. O na hana ano nui wale no ka mea i ae @a e hiki aku i mua ona. Ua loaa like aku keia haawi na ma na Keena aupuni a he nui ka poe i haalele i ka hana a hele ma na Mauna a i ole ma na Aekahakai e hooluolu ai. Ikaiaka ino ka wela, a no keia kumu ua hiki ole ia maua ke holo no Ba@ulo e like me ka maua i makemake ai, aka ua hoi pololei mai no ka aina.
“He uuku loa na mea i kamailio ia no ka hoohui ana aku ia Hawaii nei ne Kaleponi. Aohe noonoo nui ia o ia nea. Aole wau i manao e lilo ana kakou i Panalaau i keia makhiki, a no kekahi mau makahiki paha, aka ua hoke aku wau ia lakou i ko kakou make@ake e lilo i Panalaau, a e hoao ana kakou e hooko ia keia iini. E hoao ana ka Teritori o Okalahoma e lilo i Panaau i keia kau, a ua manao wau e anakila ana lakou. He ano Amerika oa no na kanaka o keia Panalaau, a @e poe kanaka mahiai ka hapanui.
“Ua haule kou mau hooikaika ana e iana ia ko kakou mau aina e ke Keena o na Hana Aupuni. Aole i hookaawale a i haawina dala no keia hana. Ua makemake o Komikina Hermann e hana i keia hana aka ua hiki ole.
No ke oki ia o ka laau e ke Komikina kanu laau o Hawaii nei aole i lohe ia a mea ma-o. Ua hui wau me Kakauoelo Wilson a olelo mai oia i ka nui o kona minamina ia Jared Smith. Aole oia i makemake e hoouna mai iaia, aka, oiai oia ka helu ekahi i loaa ia lakou ia makemake lakou e holomua o Hawaii nei ma keia hana. Ua noi aku wau e hookomo ia kekahi mau Hawaii ma keia ano hana a ua olelo mai oia o ka poe wale no i hoonaauao ia ma keia hana ke ae ia e komo. Hoike mai oia o Iowa College ka hale kula maikai loa no keia hana, a e hooikaika ana wau e hoouna ia kekahi mau keiki Hawaii ma keia mau kula.
“Ua hui wau me Laimana Opio ma Kapalakiko, ka mea a’u i hookohu aku no ke kul koa o West Point. Mahalo wau i kona hooikaika, a e lanakila ana oia. Ina aole oia e lanakila ana, e koho hou ia ana oia e au a hoouna aku iaia no ke kula hoomaamaa mamua o kona komo ana i ke kula nui. Aia o Pond opio ma ke kula hoomaamaa o Anapolis no ke komo ana i ke kula kaua moana.
“No Mr. Hankey, ka mea i lawe aku nei i ka palapala kue a ka papa loio ma Wakinekona. Ua olelo mai ka Lo@o Kuhina iaia e kali a hiki aku ka Lunakanawai Humphreys alaila noonoo pono ia na aoao elua. Ua ninau maika Lo@o Kuhina i ko’u manao, a ma ko’u ike o na mea ano nui wale no ke noonoo ia o na mea liilii e hoolilo ia ana i mea ole.
Nui ka pilikia i na lima hana uuku o ka uku ma Amerika. Aia ma na mahina ai ka nele loa i na lima hana. Ke hooikaika nei ke Kanikela pake ma Wakinekona e ae ia na Pake e komo mai @a Amerika me ka paa ole ia.
E hoao ia ana e hoonele na Filipino i ka mana koho, oiai he 8,000,000 ko lakou nui a ua hiki ia lakou ke hoololi i ke koho ana ma Amerika.
E hiki mai ana iloko o Novemaba he huakai nui o na Lunamakeainana, he Demokarata ka hapanui. E hele mai ana lakou e ike maka ina aina hou i loaa ia Amerika.
Me ke ano maluhiluhi no o ka huakai loihi ua olelo mai o Mrs. Wilikoki penei:
“O ka mea nui loa a’u e hoomanao ai i na poai maikai o Wakinekona oia no ko lakou apo aloha ana mai ia’u i ko’u hiki ana aku. E kono mau ia ana wau i o a i anei, a ua pau ko’u manawa ma ka lealea. Ua haawi wau i kekahi mau ahaaina hoolaulea.
I ka la i o Mei, ko’u la hanau ua haawi wau i luau, a mahope o ia ua hele makou i ka nana keaka. Hele aku makou me na lei a he mea hou ia i ko laila poe ka ike ana mai ia makou me na lei. Ua pau ka hapanui o ka manawa i ka hele ia ma kela ame keia mau anaina hoolaulea. I ka hiki ana mai o ka manawa wela hele mau makou i kahakai i ka ai papai me ka olepe. He nui na hoa’loha i loaa ia maua a ua hauoli wau ma na mea apau au i ike ai ma Wakinekona, a ua manao wau he @oe maikai loa ko keia wahi mai ka Peresidena a hiki i lalo loa, a aole loa wau e poina ana i kou noho ana malaila.
E pani ia ana ka Mahiko o Nahiku no kekahi manawa. Ua hiki ole ke hoohana ia keia mahiko i keia manawa me ka nui ole o ka poho.
HIKI MAI KE KINO O MRS. KAMUELA PARKER.
Hoi mai kana Kane me ka Ukana
Luuluu maluna o ka Moku
Ahi Peru.
Piha ka Uwapo i ka Ohana me na Hoaloha no
ka Ike ana i ka Malihini Kino Uhane ole,
kekahi hoi o na Pulapula Alii o Hawaii.
Hon. Samuel Parker.
I waho no ka moku-ahi Peru ua ike ia aku la ka hapa mai o kona hae e hoike mai ana hoi he ukana luuluu kana e hoihoi mai ana no Hawaii nei. Aohe keia he ukana okoa aku aka o ka milimili ka punahele, ka wahine aloha hoi a Kamuela Parker. Hoi kino puanuanu oe e Panana i ka aina hanau, ka aina i noho ia a aloha. Hoi mai hoi kau kane me ka luuluu ame ke kaumaha. Ua kaili ia ae ke ola ka mea makamae ma ke Kulanakauhale nui o Nu Ioka, a hoihoi ia mai ke kino lepo e hoomoe aku me na kino aloha i hala mua aku ma kela aoao.
I ka pili ana o ka moku i ka uapo, ua piha koke aku la ka moku i na hoa’loha ame ka ohana, a mahope loa o ka moku, iloko o kekahi lumi nani ua ike ia aku la ka Hon Kamuela Parker, e noho ana iloko o ka luuluu. E kulou ana kona poo i lalo me kekahi o kona mau hoa’loha e noho kokoke aku ana iaia. Aohe mea nana e hoomama ae i kona kaumaha, oiai ua hiki mai i ka aina hanau, ka aina hoi i pili ia e laua me kana wahine aloha no na makahiki loihi. Hoi mai la na hoomanao o na la hauoli i hala, hoi ma la na hoomanao o na wahi i noho aloha ia, hoi ma la na hoomanao o ka home, ame na wahi i kamaaina i ka maka o ka wahine, he mau mea ia nana e oki ana i kona puuwai iloko o ka ehaeha. Hiki ole ke paa mai ia ka waimaka e hiolo ana, o ka hainaka ke pulu aka, aole i pau mai ke kahe ana o ka punawai o ke aloha.
Aole i ike ia aku ke kino o ka mea i hala aku, aka, e ike ia aku ana ma keia mua koke iho. E like me ka makou i hoike mua aku nei o ka makemake o Kamuela Parker o ka hoihoi loa aku no i ke kino o kana wahine no Mana, Waimea, Hawaii, a hoomoe aku iaia me kekahi o ka laua mau pulapula i hala aku mamua. E ike ia ana kekahi hoolewa nui, a na wai hoi e ole oiai ua nui na hoa’loha, nui ka ohana a nui pu me ka lehulehu i ike i kana mau hana maikai a i aloha hoi i na makuahine maikai e like me ia. E hui aku ana ka lahui me ke kane-wahine make ma ke komo pu ana iloko o ka luuluu, oiai, he pua alii oia no Hawaii, a e like me ko kakou makee i na alii ame ko kakou aloha i na alii pela kakou e komo pu aku ai iloko o ke kanikau ame ka ehaeha.
Ua hoi pu mai me laua o Mrs. Morris Keohokalole, ko laua kokua iloko o na la o ka ehaeha, ame ke kaumaha. He nau helehelena kaumaha kona i ike ia aku ai, aohe hoi o ka hoi ana mai me ka hauoli, hoihoi na maka ke nana aku, aka, ua hoi mai me ka ukana luuluu. Oia kei ike i ka haalele ana mai o keia makuahine, a oia no hoi kei hoi pu mai la me kona kino puanuanu a hiki i ka aina hanau. Menemene wale ka ike ana i ka hanu hope loa oia makuahine aloha!
He mea maikai paha ia makou ke hoike aku i kekahi mau wahi mea uuku e pili ana no Kamuela Parker, ko kakou makamaka iloko o ka ehaeha. Ua hanau ia oia, wahi a ko makou makamaka i ike, ma Mana, Hawaii, iloko o ka mahina o Mei, makahiki 1853, nolaila ua piha iaia ke kanaha-kumamawalu makahiki i keia manawa, a he hookahi hoi makahiki oi o kana wahine mamua o kona. O Epena Parker kona makuakane, a o Kilia Nahulanui hoi kona makuahine. O Kilia oia no ke kaikamahine punahele a Nahulanui (k) me Ahia (w).
Ua hoohala oia i kona mau la kamalii ma Mana, Hawaii a i ka piha ana o ka umikumamawalu, paha, o kona mau makahiki ua komo mai oia i ke kula nui o Punahou. Malaila oia i hoonaauao ia ai, a malaila no hoi i hui ai me kana Panana i haalele mai la iaia. Iloko o ka mahina o @Iulai, 1871 ua hoohui ia laua ma ka berita hemolele o ka mare, ma Wailuku, Maui e ka makua Alekanekelo. No kanakolu makahiki ua noho aloha laua, a ua puka mai no hoi na hua makamae lehulehu e ola nei, a ua hala mua aku no hoi kekahi.
Ua hiki paha ia makou ke kapa aku iaia ke kekiki Hawaii Onamiliona no ka mea kakaikahi loa na kanaka Hawaii oiaio i loaa aku kona kulana waiwai. Ina ua maopopo ole keia la oukou, e na makamaka heluhelu, ke kono aku nei makou ia oukou e hele aku ma Hawaii a e ike no oukou ina kula hanai holoholona waiwai, na miliona eka aina, na bipi e pau ole ai ia oe i ka helu iloko o ka la hookahi, na puaa e hele ana i ka aina a hiki loa aku i ke kuahiwi, na lio nani e holoholo ana mao a maanei, na hale nunui ame na waiwai he nui. Ua kaahele ia eia ka honua, ua ike na aina e i kona waiwai. He onamiliona oia no Hawaii nei.
He hoa’loha maikai oia no ka Peresidena kaulana o Amerika, a no keia kamaaina ame kona ike ua koho ia oia @ moho Elele no kela Teritori e ka aoao o na Repupalika. Iloko o ka nui o ka punahele o Wilikoki i na kanaka Hawaii, ua aneane no oia e haule iho i ke keiki o ka ua Kipuupuu o Waimea. Malia e hiki mai ana ka manawa e ike aku ai kakou iaia ma keia kulana. He kanaka puuwai hamama oia, he hookipa, he aloha i na kanaka. Ua noho oia ma ke ano he kuhina no na aina e i ka wa e noho ana ka Moiwahine maluna o ka noho alii. He hiehie kona kulana ke nana aku, he keonimana ma na ano apau loa. Ua hoike ae oia i kona ano makuakane maikai, mai ko laua mare ana a hiki wale no i ka haalele ana mai la o kana wahine aloha iaia. I na la i aneane e poohina ua hiki mai la keia kaumaha nui maluna iho o kona poohiwi. O ka makou e pule nei i na Mana Lani e hoomama mai iaia iloko o keia mau la o ka ehaeha ame ke kaumaha.
Ua hoao makou e ninau pono i ka la e hoolewa ia ai ke kino o Panana Parker a hiki i ka moku aka aole i hoolala ia keia mea i keia manawa. O ka manao no nae o ka ohana e hoolewa ia ana i ka Poalua o keia pule ae mai ko laua hale ma Pawaa mai, a hiki i ka moku-ahi Kinau. Manao kekahi o ka ohana e hai ia ana i moku okoa, aka, o ke Kinau paha o ka Poalua ka mea pololei loa.
I ka hora umikumamakahi o ka Poaha nei i hiki aku ai kona kino puanuanu ma ko laua home ma Pawaa. Ua piha ka hale i ka ohana ame na hoa’loha a he ku maoli no i ke aloha ke lohe aku i ko lakou mau leo kanikau. Aloha ia makuahine i hala aku e hui me na tausani i hala mua aku.
Ua ku mai ka moku ahi Peru i ka hora eiwa me ka hapa. E like me ka makou i hoike mua aku ai o ka moku keia i manao ia ai e hiki mai ana ka kino o kela makuahine aloha, ua piha koke ka uapo i ka lohe ana ia ua kokoke e komo mai ka moku. Ua hapa kona mau hae apau loa i ke komo ana mai. Ua manao kekahi poe o Mrs. Makinale kei make, a i ole o kekahi poe hanohano okoa aku o Amerika, aka, o ka poe i maopopo e hoi mai ana o Panana maluna o keia moku ua ike koke lakou i ka manao o keia hapa ana o ka hae.
HOOPAU IA O MOKE NAKUINA.
No ka lawa ole i ka hana wahi a Thrum.
He elima makahiki kona hana ana ma keia Hana a kahi no a ike ia kona lawa ole.
I ka Poalua o keia pule i hoopau ia ai o Moke Nakuina mai kana hana mai e Thomas G. Thrum, ka Luna nui o ke Keena kakau o no palapala kuai aina, a pela aku. Ua hoike ae oia i ke kumu ana i hoopau ai ia Moke Nakuina oia no ka lawa ole o Moke ma kana hana. Penei kana olelo:
“Ua hoopau aku wau ia Nakuina mai ka hana mai me ka minamina nui iaia, oiai ua loihi kona hana ana me a’u a no elima makahiki kona noho ana ma ke ano he hope no’u, oia hoi mai ka make ana mai o Robert Andrews ko’u hope mua. O ke kumu o ko’u hoopau ana iaia oia no kona lawa ole ma ka hana, ame kona haule ino loa i hope, a ua manao wau o ka makemake o ka lehulehu o ka loaa o kekahi kanaka makaukau e lawelawe i ka hana. O na mea e olelo ia nei, i hoopau wau laia no ka eleele o kona ili, he mau olelo waiwai ole ia. Aole wau e hookomo koke ana i kekahi mea ma keia wahi oiai ua manao wau he manawa loihi e huli aku ai a loa ke kanaka kupono no ka lawelawe ana i keia hana. No na mea e olelo ia nei o Nakuina kekahi i kokua i ka palapala kue a ko’u mau keiki hana ia’u imua o ka Puuku, ua hoole loa mai o Nakuina, oiai no nae aole i hoole na keiki hana.”
Penei ka Moke Nakuina mau olelo ma kona aoao.
“I ko’u hoopau ana ia mai ka hana mai o ke kumu wale no o ko’u hoopau ia ana wahi a ko’u haku hana oia ko’u lawa ole ma ka hana. Aole he mau kumu okoa ae, aole o ka hookiekie a hoao e kaili mai i kana mau hana malalo o ka’u lawelawe ana. No kana i olelo ai no ko’u haule ino loa mahope ma ka’u hana, o ka pilikia oia no ka nui o na hana mawaho ae o ka’u mau hana i hooili, ia mai maluna o’u, oia hoi ka unuhi ana i kekahi mau mea no ka Buke Makahiki a Thrum, ame kekahi mau unuhi e ae, a he nui na hana liilii mawaho ae i hooili ia mai maluna o’u.
I ka makahiki i hala ua hana ia keia, unuhi ana i na manao no keia buke makahiki ana i ka po, aka i keia makahiki, no ka nui o na hana okoa ae i kau mai maluna o’u, ua hana ia keia hana i ko’u manawa hana no ke aupuni. No kamea e pili ana i ka palapala kue a na keiki o keia Keena, ka’u wale no e olelo, aku, aohe a’u hana malaila. Ua ike wau ua komo keia palapala kue, ua ike hoi mamua a mahope o ka hookomo ia ana. O ke kumu nui o keia palapala kue oia no ka uku ole o’Thrum ina keiki e like me ke mea i hooholo ia e na lunamakaainana. Ua hele aku keia mau keiki imua o kekahi Lunamakaainana a ua olelo ia mai lakou e kakau i palapala kue a waiho aku imua o ka Puuku a ua hooko lakou i keia. No ka mea @ olelo ia i ko’u hana ole i ka hana, ua hiki ia’u ke olelo ae, aole loa wau @ haalele i ka hana ana i ka hana i haawi ia mai ia’u. No ko’u hoao e lilo ia’u ia wahi, aole ia o ka’u wahi e makemake nei, he wahi okoa no ka’u e makemake nei a ua hookomo aku wau i ka’u palapala noi no ia wahi.
Iloko o @k mahina o lulai, 1871 ua hoo@
“No ko’u lawa ole i ka hana, o ka’u wale no @ olelo ae, he elima makahiki loihi ana i huli ai a akahi no oia a ike ia mea. Aole loa oia i olelo mai i kekahi mau mea e pili ana no ko’u makaukau ole i ka hana mamua aku o keia manawa.”
O keia maluna ae na mea i loaa mai no keia hoopau ia ana o Moke Nakuina mai ka hana mai. Na kakou like no e noonoo like mai na aoao elua a hooholo i ka mea i hewa o laua.
HEMAHEMA KA OIHANA LEKA.
Nui na Leka i hoouna lalau ia.
Komo mai na Palapala Hoohalahala mai na Mokupuni apau
Mai na Kihi eha mai o keia Teritori e komo mai nei na palapala hoohalahala no ka hoouna lalau ia o na leka, no ka lohi o ka hoouna ana ia aku, no ka hookomo ole ia o ka leka a ka poe pahu leka iloko o ka lakou mau pahu a pela wale aku. Aole o na leka wale no aka, o na nupepa kekahi. E komo mau mai ana na palapala hoohalahala ia makou no ka loaa ole aku o ke Kuokoa, a i ko makou nana pono ana ua hoouna ia no, ua komo i ka Hale leka mamua o ka manawa, a pehea iho la i hiki ole aku ai? Aole o ke Kuokoa wale hoi kei loaa i keia haawina aka o na nupepa no apau. Ua hoike ae ka nupepa namu Star i ka loaa ia lakou o keia pilikia hookahi. Ua noi mai kekahi o ko lakou makamaka heluhe@lu e hoouna ia aku ka nupepa puka hapa pule, a aole o ka nupepa puka la, o ke kumu oia no ka loaa pono ole aku o ka na pepa a he manawa loihi e kali mai ai a loaa aku, a ua like no me ka lawe ana i ka nupepa puka hapa pule.
Ua loaa mai kekahi leka i ko oukou luna hooponopono i hoouna loa ia i Amerika mai kekahi mai o kona hoa’loha ma Hawaii. Ua manao paha ka mea nana i hoouna keia leka i laila ua holo aku wau no la wahi.
Aole o ka hoouna hewa wale ia no ka mea e hoohalahala ia nei, aka, o ka hoo komo ole ia o ka leka a ka poe mea pahu iloko o ka lakou pahu. I kekahi manawa o ka leka wale no a ke kane ke hookomo ia a koe no ka leka a ka wahine i kakau ia me na huakumu moakaaka o ke kane.
O kekahi kumu pilikia no paha oia no ka hoopau ia ana o kekahi mau keiki Hawaii i noho a kamaaina ma keia hana. He poe malihini ka hapanui e hana nei ma keia keena a ua hiki ole ia lakou ke ike i kela mau inoa like ole, a oi loa aku hoi na inoa Hawaii o kakou.
MAKE O MAS. KRUGER.
Ka Wahine i aloha ia e ka Peresidena o na Bua
Haalele mai i kana Kane ma Europa
Ko laua wahi e imi nei i pono no ka Lahui mai na Aupuni Nui mai.
Ua loaa mai ka lono mai Europa mai e hoike mai ana i ka make ana o Mrs. Peresidena Kruger, ka wahine i aloha nui ia a ka Peresidena kaulana o na Bua. Ma ka hoike ua haalele mai oia i kana kane ma ka la 20 o Iulai, ma Petoria, Europa. I kekahi mau makahiki i hala aku nei ua haalele aku laua i ko laua home aloha ame ko laua mau kanaka a hele aku no Europa no ka imi ana i pono no ko laua lahui mai na mana aupuni nui mai ma keia aina kaulana. Ua hoao o Peresidena Kruger ma na ano apau @oa e loaa na kokua mai keia mau aupuni mai aka, aole oia i lanakila. Aole nohoi oia i moeuhane mua e haalele ma ana kana wahine, i aloha nui ia, iaia ma keia aina malihini.
O ka wahine elua keia a kela kanaka nui mawaena o na Bua. He eiwa mahina mahope o ka make ana o kana wahine mua ua mare hou oia i keia wahine i haalele mai la iaia. He wahine a kahai ma ka noho ana, he hana, he hoopono, a ua kapa ia oia ka makuahine o na Bua. Ua nana mau mai na wahine bua iaia, ma ke ano oia maoli ke ano o ka noho ana o na wahine maikai. Iloko o ko laua waiwai, oiai ua olelo la o Peresidena Kruger kekahi o na kanaka waiwai loa ma ke ao nei, aole oia i haalele i ka hana ana i ka laua mau mea a ame kekahi mau hana e ae i maa iaia i ko laua manawa ilihune. Nana ponoi no e lawelawe keia mau hana, nana ponoi no e hana kona lole, a he nui na hana i lawelawe ia e ia. Ua nui ka laua mau kauwa hana, aka, o na hana hiki ole wale no laia ke hana kana i haawi aku na lakou e hana mai. Aole no kona ano pi aka no kona makemake e paa mau kona lima i ka hana i na manawa apau loa.
He umikumamaono a laua keiki me kana kane. Ua emi mai kona mau makahiki i ko kana kane aka, oia no nae o laua kei hele e aku la. He mea hou kaumaha keia na na Bua ke lohe aku, iloko o ko lakou manawa e hooikaika ana e kue aku i ka mana o Enelani. Ua aloha ia oia @ kona lahui.