Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 34, 16 August 1901 — Rudolf Rasenedile Ka U'i Nana iKaili ka Puuwai o ke Kaikamahine-alii [ARTICLE]

Rudolf Rasenedile

Ka U'i Nana iKaili ka Puuwai o ke Kaikamahine-alii

I kona nana ana a-? aole keia manu liiiiE | ana i lawe mai ai. Ua hoomaka koke , oia e hele e huii iloko o ka ululaau. | Huli oia mao a maanei me ke. kahea | mau ana. aka aole leo i pane ia mai. Ua manao oia ua ala ae keia wahi kai- j ' kamahine i ke kakahiaka a no kona ala ; ole ua heie aku iloko o ka ululaau ko- ' koke i keia wahi a ua hiamoe no ka poioli. Ua huii oia a hiki i na hoia o ka auwlna ia aka aole ana mea i ike. He elua ona manao: | O ka mua. ua heie keia kaikamahine ii ' loko o ka ululaau a ua loaa oia i na • holoholona ahiu a ua pau I ka ai ia. { 0 ka iua ua loaa ina koa ana i ike ai ia. po a ua hoihoi hou ia i ka hale aiii. ;Ina ua ioaa alaila e hoike ana keia kaikamahine I kela a e loaa ana oia no'laiia o ka hana pono wale no iala o ka hookaawale ioa iaia mai keia wahi aku. Ua hooholo koke iho ia oia o ka £tana pono wale no ana e hana ai i pa- : kele ai kona ola <> ka hookaawale loa iala mal keia aina aku. Ua loaa ae o Amerika i keia manawa a he mea mai-; kai loa iaia e holo aku no Amerlka maluna o ka moku mua loa e haalele mai ; ana ia Enelani. Ua hoio aku oia no ke awa kumoku kokoke ioa mai keia ulu-: laau aku. Kali a hiki mai na moku el hoio ana no Kelemanla. Mai Kelemania aku ua holo lop. aku la oia no Amerika a malaila oia i noho ai no ke- ; kahi mau makahiki loihi. Hoopau oia 1 kona manao kaili ia Flavia oiai ua ike iho la oia ua hoohoka mau ia oia. mai kona hoomaka ana a hlki waie no i Keia manawa.. Paapio iaia ka maku- ; akane a noho alii. aoie i loihi o ka mahuka no ia a hoopilikia hou mai .iaia mahope. Kei no hoi o ka makuakane wale no ka ike i ka mahuka eia no ka hoi o kahi kaikamahine uuku ioa hoi kekahi. ?Ie elima no makahiki aka ua hiki loa ke hoohoka mai ia Mikela. Kuai oi.a i home nona ma Amerika a noho oia malaila no kekahi manawa loihi. E hui hou aku ana kakou nie ia ma Amerika. j No ka haie aiii. ua nui loa ko .lakou kaumaha. Ua hoouna ia na koa inao a maanei aka.ua hoi nele mau mai lakou. Ua maopopo loa na Mikela keia mau hana aka aole he ike hou ia o Mikela. Ua huli mau ia oia i kela ame keia la aka aole ona loaa iki. E uwe mau ana o Flavia i kela t ame keia la no ka laua lei aloha i hala. E hoao mau ana o Rudolf e huli aku i kana kaikamahine aioha i kela ame keia ia aka aole oia i loaa iki. No ke kupunawaliine. iloko o kona nawaliwali ua lohe aku la oia i ka nalowale ana o kana moopuna a o keia kekahi kumu ikaika loa o kona ma'i a hiki wale no i kona haalele ana mai i keia ola ana. Ua nui ke kaumaha o ka ohana alii . He mau makahiki mahope mai ua hiki mai ka poe Roma-a ua kaua ia o Enelani holookoa. a lilo malalo o ka lakou lawelawe ana. Ua make ka Moi Rudolf ma kela kaua oiai oia e paio ana no ka pomaikai o kona aina. I ka ike ana o Flavia ua make kana kane aloha ua nui loa kona kaumaha a moe oia i' ka ma'i a hiki wale no i kona haaiele ana mai i keia ola ana. Ua koe hookahi ka kakou lei aloha iloko o ka lima o na malihini. ame keia Mikela puuwai eleele. Mai keia manawa aku no keia lei aloha i kapa ia hoi e kona mau makua hookama o Birdie. oia hoi he manu liilii. no'na keia moolelo mai keia manawa aku. Ua kapa ia oia o Birdie no ka mea ua olelo ia kona makuakane h<»okania he wahi manu liilii keia i loaa aku iaia iloko o ka ululaau. I Mahope o ka lilo ana o ka Aina malalo o ka la\vela\ve;ana a keia poe Roma ua nui mau ka haunaele. Ua akoakoa hou na Pelekane a malalo o ke alakai ana a Alekanekero I. ua ianakiia lakou a lilo hou ko lakou aina ia lakou maiaio o ka noho alii ana a ka Moi hookahi. Mai keia manawa mai i ulu mai ai na ohana alii a loaa na hale nani ma Enelani i ike ole ia mamua aku. XTa ulu ae ka aina a holomua maoli no kk noho ana. O kekahl mea ano nui loa i keia nianawa oia no ka lohe nui ia mai o ka waiwal o Amerika. a he nui na Pel-»ka-ne i haaiele i ko iakou aina hanau a hoio mai no Amerika I ka waiwai ma Amerika Mawaena o keia poe i holo mai o ka kakou Birdie me kona mau hookania kekahi i haalele aku i ko lakou home ma Enelani a hoio mai no Amerika e imi waiwai. ! Ua hoio loa lakou a noho ma Kapalakiko. No kekahi mau ma- j kahiki loihi ko iakou noho ana malaiia, ua hoonaauao maikai ia keia wahi kaikamahine. i ike ole he pua alii oia no Eneiani. Ua liio oia i punaheie ma Kapalakiko. Ua nui ka waiwai i ioaa i kona mau makua. I ku piha ana 0 kona mau makahiki i ka Umi kumamaha ua loohia kona makuahine i kekahi ma'i' a hauie aku la oia. Mahope mai ua imihala ia kona makuakane no kekahi hana kalaima, a i mea | <> pakele ai mai ke kanawai nwi ur» hoio laua i kuahiwl no kekahi mau puie ko laua'auwana heie ana i ke kuahiwi a hikl wale no I ko iaua hiki ana kekahi wahl eli lanahu ame ke gwla. Ua ■ kuai koke kona makuakane i kekahi o." keia mau lua eli gula a hoomaka e ku- i kulu I wahi hale maikai no laua mai loko mai o na laau. Ua hoolilo oia I kona inoa a ma keia hope aku o Mr: Abota kona inoa. Ua hoouna aku o Abota i kekahi o kana* mau kanaka hana e heie i ke kuiana- | kauhale kokoke i keia wahi e kuai ai 1 kekahi mau lako hate, a ua lawe ia j mai me ka nui o ka hana ame ka nul o ke dala. aka. he mea ole la ia Mr A,bota oiai ua nui kana dala. I ka hiki ana mai o keia mau mea apau loa ua maikai maoli ko laua'hale ke nana aku a ua kapa mai na kanaka o keia wahl >ia Mr. Abota, ko lakou Kiaaina. Ua * noho iho ka kakou Birdie me kona makuakane iloko o keia wahi mehameha He poe kanaka hupo wale no ka hapanui o na kanaka e noho kokoke mai ana I keia home kuahiwi o laua. Ua paa ia keia lei aloha mai kona mau hoa'ioha mai ma Kapalakiko, a ua Ike ole hoi oia ua hala aku ma kela aoao aoie o kona makuahine hookama wale aka. o kona mama aloha. kona papa, ame kona tntw. ,Ua poina loa lakou iaia i keia nunuiwa oiai ua k>tht kona noho ana me keia makua kane hookama ooa. a ua kapa aku hoi oia laia o kona makuakane ponoL ; Ua hoouna mau aku keia makuakane

hoookama »>c* t buke na laua a •? ike • mati ana laua Lna mea hou * pAU •» ■ hana ia ar«a m& Kapal&kiko Ua a'o aku keia makuaXan<ē i kana kaikaniahi-' ne i kahi ike i loaa īaīa, oiai kana-1 ka <>ia ua hoonaauo maikai ia I k«-' nohi u& uiuhua kei» kaikamahim* i ka* noho hookahl iloko o ka ululaau. Aka { mahope mai ua maa ota a pofna na • mea apau, Ua kapa ma» kona makua-; kane iala cv Vlrgie i keia manaua oia hoi ka inoa o kana wahine i haaiele mai ia iaua. a ka makuahine hoi natu i maiama o Birdte mai kona wa llllii mai Nolaila ua pau loa kona kapa ia ana o [ • , V'irgle- <» kuu kaikamahine aluha. i ua hiki oie ia'u k<» «>la U>ihi mai keu manawa aku/* wahi' a kona makuakane i pane mai ai. -Papa!" Aole wau i hoike niuu aku ia 00. ti>» ka mea ua makemake »>»»> wau e h ** -, ihaeha aku i kou n->onoo, aka, ua. l»»aa ia wau i kekahi ma'l e ai nei i ko'u ola. ; ; «"> Keia keia ma'i ikaika , he mau | ! mea ia e kaili ae ana i ko'u ola. O ka'u mea nui waie no e noonoo nel o j kou noho ana ma keia mua aku i ko'u 1 manawa e haalele mai ai ia oe." { l r a piha na makahiki o kona makua-1 kane hookama, ana hoi i kapa aku ai j iaia he makuakane nona. oiai aoie ona ; hoomaopopo i kona mau makua i keia ! ! manawa, i ke kanaouo Ua manao loa ! no keia wahi kaikamahine o kona ma- | kuakane i'o no keia. a ua aloha hoi iaia. j j He oiaio na keia kauaka i hoopakele j . iaia mai loko mai o ka waha o na holo- j iholona ahiu o ka uluiaau. a ua malama j keia kanaka iaia me he mea aia o kana ponoi no keia. | J. Ua loihi ko iaua noho ana ma keia j wahi pee o laua. a e heie mau ana hoi • kona makuakane e nana i kana lua el!' , lanahu ame gula, Ilaila oia e noho mau j ■ ai a hiki i pau ana o kana mau hana j i makemake nui ai e hana aiaila oia J : hoi mai. I keia ahiahi ua hoi mai la' oia me ka nawaliwali nui. Aoie kei:i, 0 ka hoomaka ana o kona ma'i aka, ua ; loihi kona ma'i ana rne ka ike oie mai « kona kaikamahine. E hele mau ana no oia e nana i keia lua eli lanahu ona. j 0 kona makemake o ka nui o ka w.aiw ii ; e hiki ai iaia ke waiho iho no kana kaikamahine aioha. ka mea hookahi hoi 1 koe mai mo ia ma keia ola ana. I ( keia ahiahi ua ike iho la oia ua kokok»* 1 loa mai hna mau ia hope. a nolaiia ua ! kahea aku la" oia i kana kaikamahine 1 a hoike aku la i kela mea iaia. | j Ua ulu ae keia kaikamahine niai kahi kaikamahine uuku ana i ike ai iloko o ka ululaau a hiki i kona lilo ana i kai- j : kamahine oi kelakela hoi o ka 1 u'i ana i mai kona hanau ia ana , a hiki wale no i keia ia. T'a hanai ia ' keia kaikamahine ma* keia home kua- I hiwi o laua no eono makahiki. a ua piha ka iwakalua o kona mau makahiki i keia manawa. O ka noho paha hoi j kekahi i kuahiwi, oia kona mea i u'i! loa ai. Mohaha maikai kona mau hele- j j helena ke nana aku. o .na helehelena 'okoa no o Flavia a kona makuahine hoi a laua i ike ole ai. Ina e ola ana kop^i. mau makua a ike mai i keia kaikama-~j hine aolfr»*a e nele ko laua maopopo j mai o ka Iaua kaikamahine ponoi n<>; keia. oiai o na helehelena. no o ka makuahine apau loa. koe waīe no ua oi ae ko ia nei u'i i ko ka makuahine. ) i K noho "ana oia e hpna lihilihi i ka ' manawa a kona makuakane i pane aku ai iaia. a huli ae la.oia a nana i kona | makuakane me ka helehelena kaumaha. j » ' Ua kaumaha loa wau i kou ano nawaliwali mai e papa, a ke manao nei # wau e loaa koke ana ia oe ka oluolu. " j wahi ana i pane aku ai me kona ieo waipahe. i ' Aole wau e maikai hou ana, e kuu lei aloha. o ko'u mau la hope loa keia. a ina owau wale no ko keia wahi me nei ua hauoli loa wau ke moe aku ko'y kino i ka lua kupapau. Aka ooe wale no ka, mea nana e paa mai nei i ko ul ola." j | I ka lohe ana aku o Virgie i keia o lel - a kona makuakane, ua haaiele ko- | ke iho oia i kana hana, a hele aku !h ma ka wahi a kona makuakane e n«»ho ana. Kukuli iho la oia ma ka aoao o ka noho o kona makuakane. a honi aku la laia me ka olelo ana aku," E papa! E hoopau oe i kou olelo ana pela. Aole f loa o hiki ia oe ke hele $ku ma kela ao a haalele hookahi mai oe ia'u ma keia ao. Heaha ia ka'u mea e hana ai ina oe e haalele mai ana la'u. E hoi hou kaua i ke kuianakaunale o Kapalakiko, a malaila kaua e noho ai a imi aku i ola nou. E hoi kaua i ka home a kakou i noho ai me kuu mama." ."Hoi hou i ka home? Aole loa pela e kuu miiimili. Ua haalele aku kaua i ; ka home mainuli o na hana imlhala a kela Mikela, a lie la no kona e ike ai i ke ino o kana hana I hana mai ai. Aole loa e hiki ia kaua ke hoi hou ilaila , oiai oia e ola ana. O keia ko kaua home, a maanei kaua e noho ai a hiki ] niai ka make." I i "Papa!" wahi a kana kalkamahine J i uwe aku ai. "Tna ua maka'u oe i ka > h»ii hou aku i Kapalakiko oiai 0 Mikela ! e ola ana, ua pono !oa e hoouna aku j kaua i kauka e hele mai e iapaau ia oe. . Ua nui ka kaua kala I manawa. a | ■ ua hiki loa ke kauoha aku i kauka heie ma! e lapaau ia oe. lna kaua e j hoohemahema ana a hala aku oe ma 1 keia aoao. heaha ana la ka'u mea e hana 8IV' I } * My darling. oia ka'u mea»e makema- { ke nei e kamailio aku ia oe. Ua hiki■ oie i ka ike o kekahl kauka akamai loa j ke paa mai 1 ko'u ola, oiai ua ike wau . ua kokoke loa mai ko'u mau la hope. j , 13 ola ana paha wau he mau mahina. j » he mau pule waie no paha. Ua hiki hou j 'ole ia'u ke hēle aka e nana t ka'u hana. I IUa nae ia'u e loaa ana ia'u' kekāhi mau wahl kenikeni e pono ai j . kou noho ana ma keia mua aku. E | kuai aku ana wau i keia lua eii gula I | ka mea mua loa e hele mai ana e kuai." | "'E papa, aole o ke kala ka'u mea nul. k aka. o kou ola wale no. Heaha ka waij wai oia kala ina oe e haalele mal ana la'u. pehea wau e hiki ai ke noho hoo- j kahi aku i keia wahi me keia poe?" | "E kuu Virgie. he mea hiki ole ke! hoola ia wau. Ina wau i manao e hiki ana ke bana ia ia hana me nei ua kauoha koke nau i kauka e hele mai e hana ia'u. Ua maopopo ioa aolie hiki. a o ka'u mea waJe no e noonoo nui ne! o kou wahi e hele ai mahope o ko'u make ana. Ua nui ke kala ia kaua i keia manawa a aohe au mea e mak&'u ai. Aoie loa oe e hele wale aohe ai i na la apau o kou ola ana. Pehea kou manao ina wau e kakau aku ia Lolena Eanakalopa o Nu loka, ka'u aikane maikai loa e maiama ia oe I ko'u make ana?" . "O papa!" wahi a Virgie i uwe aku ai nie ka lele ana aku e iplUii i ka a-i o kona makuakane. "He jnstu olelo kena au e hoehaeha ana i kois j|uuwai."

' "E hoomanawanui iki mai e kuu lei. Ua ikfe no wau he mau olelo kaumaha keia, aka, ua hiki ole* ia'u ke huna iho ia oe i keia manawa oiai o kaua wale no ko keia wahi. Aoie loa e hlki ia'u ke waiho iho ia oe mawaena o keia poe kanaka ahiu me ka hoomaopopo ole i kou wahi e hele aku ai I ko'u *a e make ai, nolaila oia ka'u i olelo aku nei ia oe e palapala wau i kuu hoa'loha, la Lolena Banakalopa o Nu loka. He alkane maikai loa oia na'u, a e hilinai mai ana oia ia'u i ko'u manawa e hoike aku ai iaia aole owau ka mea nana i hana kela hana kalaima, aka, o Mikeia ) puuwai wahine maikai kana | a he elua ana mau kaikamihine i like me oe ka nui. Ua hiki ia oe ke noho me lakou a hiki mai ka makana makamae a ka wahine, oia hoi ke kane," a ' ioaa kou home nou ponoi Iho. Pehea keia i kou manao e kuu lei?" ' papa," wahi a kana kaikamahine i pane aku al. Aole oia i makemake loa i keia aka, ua makemake oia e pau ke kamailio ana mai o kona makuakane no keia mea. "O kau mea i manao ai oia ka pono oia ka'u e aku ai."* l^* . "A, akahi no a maha mai la ko'u noonooo. Ua pono loa ae la. E kakau aku ana wau iaia i ka Ia a—popo, aka aole 'o'u makemake e hoouna koke oe i keia leta a hiki i ko'u make ana. O kou ua hooki koke iho la oia i kana mau kamailio ana. "Owai kela mawaho?" "O ka makani waie no e puhi ana me ka ikaika," wahi a Virgie. "He po ino keia. ua paa ka aina i ka hau. Ke mnnaoiana nei wau aole he> kanaka i nele i ka home a e hele hoaa ana hoi maluna o ka ili o ka honua iloko o keLa ino." "Aole kela oka makani wale no. Ke manao nei wau ua lohe aku Ia wau i : kekahi mea e kikeke mai ana. E hoolohe like kaua." He oiai, ua lohe like aku la laua i kekahi mea e kikeke mai ana. Owai la keia i hele mai*nei i ko laua hale i j kela po a ka ino nui wale. Aole he , hele mai o na kanaka hana e noho kokoke nna i ko laua nei haie a o ka mua j loa keia o ka hikl ana mai o kekahi i inea I ko laua nei hale i ka po. Ua ku iho la of'a ma ka puka a ninau aku i ia. "Owai mawaho?" | "He maiihini wau l hoaa i ke alahele. j I hele mai nei wau e ninau aku ia oe L ke alanui a'u e hele aku ai a hiki i ka j loa i keia wahi. E oluolu j oe e hoike mai." wahi a kekahi leo kane i pae mai ai. | 1 ka lohe ana mai o Mr. Abota i keia j mea ua haalele koke aku Ia oia li kona noho nui, a hoomanawanui mai ia e 1 hele mai e nana owai 1a keia. { "He hookahi mile mai keia wahi aku alaila hiki aku oe i ka hokele mua loa. 'a he wahi hale pelapela keia wahl hokele," wahi a Mr. Abota. | Ua lohe aku la laua i ka nui ana ae o ka hanu o keia maiihini i kona lohe • ana aku he hookahl mile okoa ana e hou aku ai iioko o kela Ino mamua o kona hiki ana aku i kela hokele. a he wahl hokele pelapela wale no hoi. | Ua komo koke mai la ke aloha ia laua nei. a noi aku 1a o Virgie i kona ma-i kuakane e hookomo mai I keia malihinl iloko. i'a wehe koke ia ae !a ka puka a kono ia aku 1a ka malihini e komo' mai iioko. "E kala mal oe ia'u. aka. ua makemake ole wau e hooplMkia wale aku ia oiua., Ina oe e hoike mai i ke ala e hele aku ai wau a loaa aku ko'u mau hoa oia no ko'u makemake i hehf mal nei, Ua inanao mai nei wau e loaa 1 ana ia'u kekahi hokele kokoke i keia' 'wahi aka ua hauie ia manao lana. ae mai !a'u e h<ile aku mahope o kou) kuhikuhi ana mai ia'u I ke ala e loaa aku al ko'u*mau hoa uhai holoholonal • ia'u. XTa hele e mai nei lakou mamua • tf*ii aka, ua hala loa aku nei lakou. a| mamuli o kekahi eha ulia i loaa i ko'u . lio ua hiki ole ia'u ke hele loa aku me! lakou." "& komo mai iloko nef e hoomaha aL lioko nei kakou e kamaiHo popo aL Komo mai." wahi a Mr. Aboia. '"E ae mai la'u e hoolauna aku la'o iho tik olua. o lfr Heath <ka inoa keia o kekahi pua kaulana ma Enelani). O Mr. Wiiliam Heaih ko'u inoa." Nui na kaa Otombi!e e ike ia nei ma Amerika i keia manawa. He hele mai koe a llke me na kaa hehi waw&e a kakou e ike nei i keia manawa. ! Ua uhai aku kekahi mau Pelekaoe i kekahi mau Bua kakaikahi me ka manao e pepehl ia lakop. a i ko lakoa kokoke loa ana aku ua ike aku !a lakou )>e 200 Bua e holo mai ana e kokua | keia mau Bua a lakou e uhal nel. Ua hoao iakou e hot»pakele ia iakou i)x» f a mahope o kekahi kaua hahana ua pa&pto keia. poe Pelekane. Ua ki ia kekahi o iakou i ka pu & make loa e na Rua. I ka lohe ana o na Pelekane i kela «a nui 104 ko lakou huhu i k& hana hoomaiooino o na Bua e like me kela.