Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 35, 25 August 1901 — Rev. J. Hapuku ua Hala. [ARTICLE]

Rev. J. Hapuku ua Hala.

I Ua make o Rev Z. Hapuku, Zakaria ma ka la 28 o Mei iho nei 1001 mahope iho o kona moe ana i ka nia'i no ekoiu paha pule, he La Gripp Kona. ma i i make ai. Ua laha ae no keia ano ma'i a puni ka Pae aina o Nuuhiwa, a ua nui no na kamaaina i make i k? ia ano nia'i lele. Ua hoouna ka Papa Hawaii ia Mr. Z. Hapuku me kana wahine e lawelawe pu me I. Kekeia ma, ma ka oihana misionaii ma ka Paeaina o Nuuhiwa ma ka makahiki 1862 paha. i pae aku ai laua maiaila. Ua hoonohn mua ia Z. Hapuku ma me Ri'.v. I. W. Kaiwi ma. ma kamokupuni i» Fatuiwa e hoomak&ukau ia !aua iho, i ka o1e)o Nuuhiwa. A lohe o Tamooheainui, eia kekah? misinnari hou mai Hawaii mai. no Atuona,%Hivao a keia alii. Ua nonoi koke keia alii ia Rev S. Kauwealoha e kii aku ia Hapuku me kana wahine, e hele mai. a e noho pu me lakou ma Atuona a e a o aku ia lakou i ka olelo maikai a ke Akua. Ua kii aku o S. Kauwealoha ia Z. Hapuku ma mahope iho o ko laua noho ana ma Fatuiwa no na mahina eha a eono.paha. Ua komo o Z. Hapuku ma iloko o ke kihapai hou oia paha ka makahiki 1863. Ua haawi mai no ke alii i wahi e ; kukulu ai no ka Hale. O Atuona, oia ke awawa nui o kanaka a puni ka moku o Hinaoa, o Puamau ka helu elua. No Atuona*he 800 kannka s\ <m aku a : emi mai paha. No Puamau lie ōOO kanaka a oi aku a emi mai paha. 1 Ma ka s f ooo a 6,000 paha ka nui o ka- ; > naka apau ma ka mokupuni o Hevaoa, , aka ua emi mai no ka nui o na kamai aina i keia. No ka nui ona make, ahe hapa wale no na mea hanau. I O Atuona: —He poe hihiu loa no ma keia manawa, ka poe noho iuka lilo, ' aoie launa pu ko kai me ko uka poe. * "He poe ai kanaka." Ua kapaia o A- ■ tuona he "Taipi o Hinaoa" He wahi ai - kanaka aia ma Nuuhiwa kekahi wahi i kapaia o Taipi, he poe ai kanaka no. -1 Ua hoolilo oZ. Hapuku ma ia Atuona > i Home no laua, ua kukulu i wahi hale jnoho, a i haie puie, i wahi e hoomana pono ai ia lehova. » I Me na pilikia he nui ma na aoao a pau, mai na kamaaina mai o ka aina. k , hoomanawanui no nae laua i lia hana "aka Haku, e noho pu ana me kela poe . naaupo. j O ke kaua pinepine iwaena o lakou L iho kekahi me kekahi, no ia mea, nui ', ka haunaele ma ka aina aoie malu. pela ; wale no ma. na mokupuni apau. i'l Ua kukuluia ma Atuona, he Ekalesia. > no ka Haku, a he kuia kamaiii no hoi, i a e kaahele ana no hoi ma kekahi mau ; apana e aku. ma Taaoa, Hanamenu. l j Hanaiapa, Hanfitakuu me Tahautu, e ? launa pu me na kamaaina a e hoike i aku ia lakou i ka Lamaku o ka Eua-

nelio a Karisto. E holo hou i Fatuiva me Tahuata. kc loaa ka manawa maikai. e launa me na kamaaina oia mau mokupuni. Ua noho mai o Z. Hapuku me kana wahine ma ka makahiki 1863 1901—Ua like me 38 makahiki a Z> Hapuku ma i noho ai ma Atuona. He mau keiki i hanau mai na laua maanei ekolu, ua make e no elua i ko laua wa opiopio hookahi i ola mai he kaikamahine maikai a i kona nui ana ae ua mai'eia, oia me loane Kekela, kekahi keikikane a Rev I. Kekeia ma, ma ka mareia ana e o keia mau opio, ua piha moopuna ka haie o ua Z. Hapuku nei ehiku no ko lakou nui eono nae e ola ana i keia manawa. a ua make e kekahi i kona wa opiopio. Eia no o Mrs. Hana Hapuku, ke ola nei a e noho pu ana me na keiki a me na moopuna, me na naau kaumaha a ehaeha, no ka mea ua hala ka ka iima akau ikaika aloha no ka/paahana maikai o Karisto. ' Ua hanauia o Hapuku ma Kula Maui o Keokea paha ko lakou noho, he kaikaina oia no kekahi kanaka koikoi oia wahj. Ma ka makahiki 1833 paha kona manawa i- hanauia ai ua hiki aku i ke 68 ka nui o kona mau makahiki o kona ola

ana ma keia ao, ma Kula no oia i hoonaauao ia ai, ma na kula hele la, oia mau la. ! A i ka manawa i no'ho aku ai o "Rev. ;J. S. Green i Makawao, i kahu no ka jEkalesia o Kula me Hamakua. E malama ana o Rev J. S. Green i kekahi kula' huli Baibala no na kanaka makua a me na kanaka u'i i makemake i makaukau no ka hana haiolelo.ma kekahi mau kihapai e aku. ! Ua komo aku o Z. Hapuku ma keia kula o Rev. J. S. Green, ma Makawao, ma ia kula ua loaa iaia ka hoonaaua.> maikaiia ma na palapaia hoonaauao e pili ana i ka Baibala, a no kona manao oiaiō i ka Haku, ua lilo no oia i lala no ka Ekaleaia o Makawao, a he kupiu kula no Keokea i kelfa.hi mau makahiki a he kokua Haiolelo no Rev J. S. Green. No ia makaukau i lo'aa ia Mr. Z. Hapuku ua ae ka Papa Hawaii ia laua e hele no ka hina misionari ma ka Pae aina o Nuuhiwa i ka makahiki 1862. No keia kula no a Rev. G. Green o Mr. Paulo, Kapohaku, Jjela misionari maka po i kaahele ma' keia Paeaina kaulana oia no kona akamai i ka li'aiolelo nui ak« no na haumana makaukau a J. S. Green ma ka Haiolelo a ua ! hala aku ka nui o lakou. ma kela aoao, 0 Kamakele paha ke ola nel oia prfie a ( Green i hoonaauao ai. "Pomaikai ka poe make, ke make i--1 loko o ka Haku ma keia hope aku he loiaio, wahi a ka Uhane e hoomaha lakou i ko lakou luhi a ke hahai nei no hoi ka lakou mau hana me lakou." Ma ka leta mai Hivaoa mai, i kakau. ia ma ka la 22 o lune 1901 e hoike mai ana i keia lono kaumaha no ka make ana o Rev Z. Hapuku ma ka Poaono i hala, la 3 Au&ate nei, i hiki mai ai ikeia nuhou i o makou nei ma Waianae j nei, a no kuu'ma'i, hakalia au i ka hoo- ' puka ma ka Nupepa Kuokoa, a eia mai hoi me ke aloha nui. I. KEKEI.A, Waianae, Augate 7, 1901. He mau mea e āe no kekahi i makema Hivaoa. 1 O Mrs. Paul Vierner, wahine a Rev. ( Paul Vierner, ua make oia ma Atuona

m;> Aperila 1901 nei. h« .;:-.au kelki nn .. ai a make. l i hoouna k., Papa lūisionari hoole pope o Papeete i;v. laua ma Hivaoa, a na Rev Z. Hapuki: i haawi i wahi e kukulu ai no ka haK ma Aperila 1899—ua pae aku la laua rn.« Atuona, a noho pu me Hapuku ma i n.> la mua a paa ko laua hale ponoi. u.. hoi malaila laua. He mau kanaka loa keia ma Tahiti i hanaula ai o Pani. Vierner, na ka makua Rev Veiner. ..i,. ke Kahunapule o na kanaka ina l\» p<iete a ua hoouna na makua i Farui>.i i ka laua keiki, malaila i hoonaaua.n.. ai, a hookahunaia, a mare i ka wahin»a ma ka 1897 ua hoi mai laua ma Tahit: e lawelawe pu me ka makua ma ka ••!- hana misionari. A no ka leo kuhea niai o Hivaoa akvi ia iaua "E hele mai e kokua ia lakou no ka hana mlsionari ina ka Paeain;» Nuuhiwa. Ua ae ka Papa Misionar. ma Papeete ia laua nei. e hele e lauv lawe ika hana a ka Haku. Elua a" nmakahiki ia laua ma Hivaoa :t ua kii - mai la no ka Haku i keia wahino npi.. pio niaikai a haipule ua ike au ia lau.ma Papeete ma ka makahiki IS9^—"9 iaka, ua kii e mai Ia no ka Haku i kan.: leauwa wahine me ke aloha nuiia. "'N.. ko Akua i haawi mai. a na k»* Akua n. i lawe aku. O kona makemake ke h<»" koia. Ke noho nei ke kane im» ka bebe hou me ka manao kaumah r > kana wahine opiopio wale no o !!' paha maka)iiki. , Aloha ia»paa hana aka Haku. O Rev Ariiata ua make.—Hi* kahun pule keia kanaka. no Tahiti no e kim. ,aina'hanau no ia. Ua hoouna •< i Vierner makua o PapeeU* i keia k;i I hunapule Tahiti me kana wahin* ii" [Puamau, no ka mea, ua lohe lakou m Tahiti. Aole e hoi hou aku ana » ' i Kekela me kana wahine no Hivji*ia. n.. pau ko laua hana ana ma ia Pa^un* Nuuhiwa, ua palupalu. a ua eleri;tkuij no hoi. j Ma ka makahiki 1899 hiki mai ' Ariiata me kana wahine i Puantan haawi kuu keiki i ka hale no lau.i l - hale laau malkai no. a ua laweiaw. i i ka hana a ka Haku. Ma Aperila iho nei 1901 ua hel«|ka lawaia ma na pall kahakai o Pn.' jtnau. me ke o i'a. Oia ka lawai'a ■« >■ !Tahiti poe i ike "O ke o i'a" ma n.t (hola a me na,pali-kai-uli o Tahiti | Aole i ike kekahi poe kokoki- ;ii > kona hele ana l ka lawai'a. a aw.ikiimi ia ma kona hale. aole mea a hai mai la kekahi. Ua ike lakmi ;;u.> [e hele ana i ka lawai'a me ke o i'a n<.< kona lima." Ua hele ka poe huli • ma ka wahi i kuhikuhiia mai, aua 11 aku ka papale me ka i'a. a me k* •• ' ' 0 ke kanaka, nae aole. ua huli : ' io a io, aole i loaa kona kino. Ua manao oia, ua haule <»ia U>k . ke kai a poholo ilalo, he wahi hoh nu no ua wahi 1a ana i haule ai. ua p > paha i ka niano. Pela i maki» ai o Ariiata ke kahunapule mai Tahiti n>;i Pokole na la o kona lawt.lawe ana i k • hana, a hala aku la nia Ka aoao m.m ka honua aole i ike kana i k.< make ana o kana kane ua hol<-> ak.; Tahīti e ike ina maKamaka. Aloha keia kauwa paahana a ka Haku. y aihue la ka la o ka Haku. ua h'ki • • •>' 1 ka manawa, I manao ole ia > " mana ko ka Haku. aole e hiki ><-•■ ' ia aku. Pela ka olelo oiaio. k.< n:»kn e hiki ke malama i ka hanu a ' ' iaia, aole mea ikaika I ka * ma'* aole hoi i hookuula kekahi mai keia k.> uwa aku, aole nae e hoopakele ka h» • J ka poe* hana hewa. Pela ka m;fana o Rev. Ariiata, ko kahunapulTahiti mai me ke aloha nui no.