Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 36, 30 August 1901 — Page 1

Page PDF (1.30 MB)

This text was transcribed by:  Cyndi Defenbaugh
This work is dedicated to:  Leroy Jack Wilder, Kashaya Pomo

Ka Nupepa Kuokoa

                     KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

                                 HOI MAI O KIAAINA DOLE
                                    Maikai Kona Ola Kino
                                       ---Makaukau no ka
                                             Hana
                             Makemake Nui Oia e Malamaia na
                                   Ululaau Kuahiwi o ka
                                            Aina Nei
     Ma ke Kinau o ka Poano i hala i @mai ai ke Kiaaina mai kana huakai @maha mai ma na mauna ame na wa @@@ loaa ai o ke ola maikai.  Ua piha @@@ ua mahina o keia hele hoomaha @@ laua a i ka hoi ana mai nei ua @@ like k@ laua ola kino.  Ua ano @@ iki ke kino o Kiaaina Dole a @@@hoike mai ua maikai kona ola @@ua makaukau hoi no ka hana @@ niho nei imua ona.  Aole nae lawelawe koke ana i ka hana i @@wa a hiki i ka pau ana o ka @@Teritori a Kiaaina Kuikawa @@@@ hana nei.  Oiai ua lawelawe @@ hanaua aneane e pau he @@ kai @ hookuu aku iaia a pau @@@ hoike.  I ka manawa e pau @@ lawelawe hou ai o Dole @@@@kona keena.
     @@ na mea nui loa i ka ma@@@ Kiaaina i keia manawa oia @@@ ana ia o na ululaau kua@@@ ma na mauna mawaena @@@ Kea me Hualalai, ua ike oia @@@ mau hipa lehulehu e hana ino @@ laau ulu hou ae.  O keia ka @@ mea ai a ma ko lakou ai ana i @@ u laau ulu hou ae ua pau ka @@@ ae o na laau e lawe i ka wahi @@ u kahiko iu aneane e hina.  I ka @@ hina ai o na laau nui e ku @@ia manawa e oneanea ana keia mauna.  Ina aole e nana pono ia @@ mau laau kuahiwi e hiki mai @@manawa e oneanea ai na Mauna @@@ wale ka holoholona nana @@@ mau laau ulu hou ae aka @@ a lehulehu ae o na holoholo @@.
     Makemake nui loa o ke Kiaaina @@@kaawale ana ikekahi mau eka, @@ a i ole he 50,000 no ka hooulu @@ i keia mau laau pilikia mai mau holoholona mai.  Na laau nui @@ hiki la lakou ke kii e ai.  O na @@ kekahi mea kokua i ka huki @@ i na paka ua maluna o ka @@.
     @@@@waena o keia mau laau a ulu @@ hanaino ia nei hoi e keia mau @@ na kekahi o na laau kahiko loa @@ a i kaulana hoi ina la i hala.  @@ e pa ia ana kekahi o keia mau @@ ka paa ana mai i keia mau @@ na i waho e nele ana na kuahi@@ maikai.
     @@@ mea nui loa ana i ike aku @@ oia ke alanui a puni o Ha@@ he mau mile alanui iu koe ma @@ i Hana ia a he mea maikai @@ keia.  Aole nae e nana ia ana @@mea a hiki i ka hoi ana mai @@ Nui o na Hana Aupuni. Jas. @@ mai kana huakai kaapuni @@ oia ke hele kaapuni nei e na@@ ka hana a kana keena.
     @@@ hi mea nui loa ola no ka wai @@@.  O ka wai e inu ia nei i keia @@ mai kekahi luawai mai i ko@@ i ka wahi noho o kekahi poe @@ a aole i ike ia aku ko lakou @@ keia wai a loaa mai na ma’i @@.  aia maluna aku o keia ke@@wai i hiki e hoolawa i ke ku@@ i na manawa apau loa a @@ana pono ia keia mea he pomai@@ke loaa mai ana.  O ka hana @@ loa a ke aupuni e hana ai o ka @@ i keia lua wai ame na aina a @@ poai ana i keia luawai i ole @@ hou ia mai e na kanaka a inoino @@ ka wai e like me keia manawa.  @@ hana wale ia ana ka luawai @@ hemahema ia no ka aina e poai @@ like hou ana no keia luawai me @@ mua i keia manawa.  O ka ke ola o na kanaka e noho ana ma @@ wahi a ina e inoino ka wai inu @@ pu ana me na ola kino he lehu@@.
     @@ kekahi mea maikai loa a ke Kiaaina @@ oia no ka hooikaika o kekahi poe @ kakaikahi ma ka aina mahiai.  @@ na maikai keia a he hana hoowai@@  Ma Olaa he nui no hoiu ka @@ kala no ke kuai ana mai i na mea @@kemake ia.  O keia mau mahina ai @@me na mahiai lehulehu kekahi mea @@ hoowaiwai ka aina.  Hauoli oia @@ ke nui ana i na kanaka ame na @@ e lawe nui ana i ka hoolima@@ na aina lei alii.  Ma keia hana @@ loaa ia lakou ka aina e noho @@ ame ka home hoi no keia mua @@ Ma keia hana ana nohoi ua loaa @@u ka aina e hana ai i mahina ai @@kuai aku no ke kala.
@@@  maopopo no iaia ua maikai na  @@ apau i nanaia ma Honolulu nei @na manawa i hele ai a hiki wale @@ hoi ana maila nolaila aole oia @@ no ia mea.  No ka haawi hou @@ i manawa no ka ahaolelo ua @@ oia ua pololei no keia hana ia @@ no ka mea aole i maopopo iaia @@ wai e loaa mai ana mai keia kau @ka wa mai.  Makemake ke Kiaaina e @@ kekahi mau kanaka naauao i @@ manawa e hooponopono i ka bila kauna e like me ka ano o ka noho na kauna o kekahi o na kulanakauhale nui ma Amerika a e makaukau mamua o ka noho ana o keia kau ahaolelo ae i loko o 1903.

     Ua hoohala ia keia mau mahina elua ma na Mauna i ka uhai holoholona ame ka hele ana mao a maanei e hoomaha ai.  He nui na puaa ahiu na pelehu ahiu ame kekahi mau holoholona ahiu e ae a he nui ka lealea i ka uhai ana ia lakou.  Hauoli makou i ka maikai hou ana o ke ola o ke poo o keia Teriiotr a o ka makou e pule nei e hoomau ia mai kona ola kino maikai.

                             Kuee o Palani
                                       me Kuleke.

                 Ke manao ia nei e Kaua aku ana Laua ma keia mua aku
               No ka malama ole o ka Moi o Kuleke i kana olelo no ka Uku

                         ana i ke Dala Aie o Kuleke ia Palani
     Ma na Nupepa o na Aina e hope loa mai nei i loaa mai ai ka lohe e pili ana i ke kuee mawaena o Kuleke me Palani.  O ke kumu nui o keia pilikia oia no ka malama ole o ka Moi o Kuleke i kana olelo e pili ana no ka uku ana i kekahi mau kala aie o Kuleke ia Palani.  Ua hoouna ia aku ke Kanikela Palani imua ona e nana i keia mea a i ko laua hui ana ua ae mai oia e hoouna mai ana oia i ke kala i kekahi la ae.  I ka hiki ana mai oia la he okoa kana i hana ai.  Ua hoouna mai la he leka okoa loa a aole i uku ia mai keia mau kala.  No keia kumu ua Telegalapa koke keia Kanikela i kona aina a ua loaa mai ka lohe mai ke keena o na aina e ma Palani e kauoha mai ana e uku koke ia keia mau kala a i ole ia e haawi ana lakou i ka palapala hookuu i ke Kanikela o Kuleke ma Palani no k a hoi ana i kona aina a o ka manao oia e kukala kaua ana o Palani ia Kuleke.  I ka manawa e hoi ai o keia mau Kanikela i ko laua mau aina hoi mai ko Kuleke ma Kuleke a hoi aku ko Palani no Palani o ka manawa iho la no ia e hoomaka ai o ke kaua.
     O ke kumu o keia pilikia oia no ka uapo a Palani i kukulu ai malalo o ka aelike me Kuleke.  Ua aelike laua e kukulu o Palani i kekahi uapo a e kaki i na moku apau e komo mai ana.  Ua kau ia i uku like a ina aole e loaa ka puka i manao oia a i aelike ia hoi e keia mau aupuni elua ia Palani alaila ua ae o Kuleke e uku aku ia lakou i ke koena.  I ka hana ana o Palani i keia uapo a kaki e like me ka aelike aole i loaa mai na kala i aelike ia.  No keia kumu ua koi aku nei lakou ia Kuleke e uku mai i ke koena e like me ka aelike.  Aole i uku mai o Kulke aka ke hoolalau wale mai ne no.  Ua maopopo loa e kaua ana laua ina aole e hooko ia na koi a Palanai ma keia mea.  Ua hoouna ia aku nei hookahi moku kaua e Palani no Kuleke a he nui na moku i makaukau e uhai aku mahope i ka manawa maopopo pono ai o ka manao o ka Moi o Kuleke.
     Ua aie no o Kuleke ia Amerika mamua koke aku nei ame ka hana nui i uku ia mai ai.  Ua hoounaia kekahi mo ku kaua ilaila a ua kauoha ia aku o Kuleke e uku koke mai.  No ka maka’u o kaua me Amerika ua uku koke ia keia mau kala a ke ike hou aku nei no kakou ia Kuleke nawaliwali e hoao ana e hoonele aku ia Palani i na kala i aelike ia e laua.

                                HAUNAELE MA KAPALAKIKO

     Ua hoike aku makou ia oukou e na makamaka heluhelu i ka pule i hala e pili ana no ka haunaele nui ma Kapalakiko mawaena o na kanaka hana mae ko lakou mau luna hana.  Mamuli o keia haunaele ua nui na moku i hiki ole ke holo.  Aole hiki ke loaa na kanaka hana e hele ma ka uapo e hana ai no ka maka’u o pepehi ia e keia poe kanaka i makemake ole e hana a hiki i ke ko ana o ko lakou makemake.  Hiki ole i na moku ahi ke holo no ka nui ole o na kanaka hana e hoopiha ai i ka moku me ka lanahu.  Mamuli o keia ua hiki ole ke loaa mai i na hale kuai mea ai o keia kulanakauhale ame kekahi mau wahi e ae na mea ai a lakou i makemake ai.
     Ua hoike ae na kanaka kuai mea ai o keia kulanakauhale e pilikia ana ka kou i ka palaoa ina e mau loa ana keia haunaele.  Ua uuku loa ka palaoa iloko o ke kulanakauhale i keia manawa.  O na kanaka e noho nei ma Honolulu nei ame kekahi mau wahi ke ai nei i ka ai palaoa kekahi e pilikia loa ana mamuli o keia nele.  Mamuli o ka ma’i o ke kalo ua emi mai ka nui o ka ai o ka aina i keia manawa he nui na kanaka Hawaii e ai nei i ka ai palaoa.  He mea maikai e kuai nui i na eke palaoa i keia manawa mamua o ka pau loa ana mai.
     Aole i ike ia kekahi haunaele nui ma Kapalakiko elike me keia.  Hoike mai kekahi mau makamaka e noho nei malaila ua kau ka weli ke hele i ka po i keia manawa no ka maka’u o pepehi ia mai e keia poe.  He nui na ohana i nele i ka mea ai a he ku i ka manaonao ke nana aku.  Ua paa ko lakou manao e hooko ia ko lakou makemake a ke palo nei lakou me ka ikaika.  ua hele pu na wahine ame na keiki e kokua a lakou.

           Ua hiki hou mai o
                      Francis Murphy.

Ua Kapaia Oia ke Kaula o ka Hoole Waiona
    ma na wahi apau ana i hele ai.
He Kanaka Akamai i ka Haiolelo Ana, he oluolu, he akamai i ka
     Hoolealea ana i ke Anaina, a he Hoole Waiona Oiaio.

    Ma luna o ka Ventura o ka po Poalua nei i hiki hou mai ai o Francis Murphy ke Kaula kaulana loa ma ke ao nei o ka hoole waiona.  He ehiku mahina i hala ae nei ma Honolulu nei oia a malalo o kana alakai ana ua nui na kanaka ame na haole i haalele i ka waiona.  Mawaena o keia poe i haalele i ka waiona.  Mawaena o keia poe i haalele ua ike ia o Franklin Austin (Aukina).  Mai ka manawa i haalele ai o Aukina i ka lama a hiki wale no i keia manawa ua lawelawe oia i ka hana a keia Kaula oia hoi ka hoao ana e huki mai i na hoa kanaka mai loko mai o ka hale paahao o ka waiona, ka ona, ame na mea ino e hiki mai ana mamuli o ka lama.  Ina no o keia kanaka hookahi wale no kei lilo mai no ka pono ua lawa no ia, aka aole oia hookahi wale, he nui a lehulehu.  Ua holo aku nei oia no Aukekelalia, a ua kali aku nei na kanaka ana i hoopomaikai ai o kona hoi hou mai no Hawaii nei e kokiua i ka hooikaika ana e i ko lakou mau naau nawaliwali i ke kue ana aku i keia waiona.  Ua hoomakaukau ia kekahi puali paikau nui, hoomakaukau ia he halawai nui ma Kawaiahao i kona mana e hiki mai ai, a ua hoomakaukau ia e hookipa aku iaia e like me ka hookipa ana ia o kekahi alii, a he alii i’o no oia, he alii ku-e waiona.
    I ka ike ana ia o ka moku ua piha koke ka uapo i na kanaka lehulehu.  I ke kaalo ana o ka moku mawaho o ka hale ipukukui ua lohe ia aku la ka leo u-a o na keiki mai na hale waapa mai e hoike mai ana i ko lakou hauoli i ka ike hou ana i keia Kaula o ka hoole waiona.  I ke kokoke ana mai i ka uapo ua haawi ia aku la kekahi mau huro i alakai ia e Aukina.  Ua wehe koke ae la oia i kona papale a hoomaka mai la e ani peahi i ka lehulehu e nana aku ana iaia.  I ka pili ana mai o ka moku i ka uapo ua haiolelo mai ka oia”
    “E na keiki, ua hauoli loa wau i ka hui hou ana me oukou.  He mea keia e hoohauoli ana i kuu puuwai.  Ke ike nei wau ua kolo na aa o na anoano a’u i lulu ai, ua maopopo mua no ia’u e kolo ana, e hoomaikai ia ka Mea Mana Loa.  Ua makemake oukou ia’u e noho hou me oukou?  Ua pono ia, aka e na keiki e noonoo oukou he wahine ka’u aia ma Kapalakiko ke kali mai ia o ko’u hoi aku.  He mea maikai e hoi koke aku wau iaia oiai he manawa loihi keia kaawale ana.  O keia ka nani loa mawaena o na kulanakauhale lehulehu a’u i makaikai aku nei.  E ike hou aku ana kakou.  Na ke Akua e malama ia oukou.”
    Mai keia wahi aku ua lawe loa ia aku la oia i ka lumi i hai ia no ka lawelawe ana i kana anoano i kanu ai.  Kakau koke aku la oia i keka i kana wahine e holo koke mai no Honolulu nei me ka hoike pu ana aku i ke kumu o kona hiki ole ana aku nei ma keia moku e like me kana i hoike mua aku ai i kana wahine.
    Oiai oia e hana ana i keia hana e hoomakaukau ia ana kekahi puali nui no ka hele ana me ia a puni na alanui nui o ke kulanakauhale nei.  I kona makaukau ana ua hoomaka ka puali e maki.  O ka mea maikai loa iloko o keia puali oia no na keiki liilii me na ipukukui, e like me ka kakou i ike ai i ka manawa koho balota.  Mahope o ke kaapuni ana ua hoi aku keia puali no ka Luakini o Kawaiahao a malaila oia i haiolelo hou mai ai.  Aole no i piha loa ka luakini oiai ua manao kekahi poe aole oia e hiki mai ana i keia po, aka o ka poe i hele ae ua piha i kahauoli ame ka makemake e lohe i na olelo maikai mai keia Kaula mai.
    Hoomaka na hana ma ka Luakini i wa hora 8:40.  Na Bancroft ka haiolelo hookipa.  Himeni ia ka himeni wehe.  Ku mai o Aukina.  Ua paipai ia oia e na kanaka i kona ku ana mai.  Ua hoomanao ae la lakou o keia kanaka ana e kokua nei oia ka mea nana oia i huki mai mai loko mai o ka kaulahao o ka waiona.  Penei kekahi o kana mau olelo:
    “Ua hiki ole ia’u ke hoike aku ma ka olelo i ka nui o ko’u hauoli i ke apo aloha ana aku i kuu kumu, ka makua Francis Murphy, ka mea nana i hoopakele mai ia’u mai ka ikaika mai o ka waiona.  I keia la he kauwa wau na ka Haku a na keia keonimana a e paio aku ana maua me ka ikaika i loaa ia maua no ka pono o na hoa kanaka i paa la e ka waiona.  Ua hiki mai keia makua a malalo o kana alakai ana me kana mau olelo maikai ua huki ia aku makou a pili me ia.  Ua kukulu makou i hale no kela ame keia e makemake ana e kokua i kekahi hoa kanaka.  He wahi e hele ai ka mea i paa loihi ia e ka waiona e hoonanea me na hoa’loha.  He wahi i noho ia e ka pumehana o ke aloha o ka hoa kanaka no kekahi hoa kanaka.  E paio pu kakou me ka makua ke Kaula o ka hoole waiona ma keia hana maikai a oiai oia maanei ua hiki loa ia kakou ke hana me ka ikaika.” (Paipai)

    Ua hoolauna mai la oia i ke anaina i keia Kaula, a i kona ku ana mai ua hoomaka koke ke anaina e paipai.  Penei kekahi o kana mau olelo:

    “Na hoa’loha, ua hiki ole ia’u ke hoike aku i ka nui o ko’u puiwa ame ko’u mai ia’u.  He mea ia na’u e hoomanao mau ai i na la apau o ko’u ola ana.  Ua manao mai nei wau e hoi loa aku no Kapalakiko e ike i ka’u wahine ame na keiki e kali mai la ma keia wahi o ko’u hoi aku, aka ke paa mai nei hoi oukou ia’u.  Pehea ana la kakou e hana ai? E hoouna paha kakou iaia e holo mai i Honolulu nei?  Oia ka kakou hana maikai.  Ua piha maoli no na kanaka o keia aina nani lua ole i ka naau oluolu.  O ka mea mua loa nana i hoike mai ia’u i ke aloha ame ka iini o na kanaka o kei kulanakauhale e ike ia’u oia no ka nupepa Advertiser.  Ua piha keia nupepa maikai i na olelo maikai e pili ana no’u ame ka hookipa maikai e haawi ia mai ana, a kakou hoi i ike like mai nei.  He mau mea keia na’u e poina ole ai.  He kanaka makemake wau i ka poe lokomaikai a oluolu.
    “He maikai ka moana a makou i hoi mai nei.  Hauoli makou a hiki wale no i ka aina.  He nui ka mea ai ame ka mea inu.  O keia kekahi mea nana i hoohauoli loa ia’u oiai he kanaka makemake wau i ka ai ame na mea inu maikai.  He maikai ko’u ola kino a aole hookahi wahi eha o ko’u kino.  O ka hana nui imua o kakou oia ke kokua ana i na hoa kanaka mai loko mai o ka lima o ka waiona.  O ka waiona kekahi mea nana e huki nei kekahi mau kanaka maikai iloko o ka lepo ame ka hilahila.  E hoao kakou e hoopakele mai ia lakou.  Eia ko kakou makamaka a hoa’loha, Mr. Aukina.  Mai kona pakele ana a hiki i keia manawa nui kona hooikaika ma keia hana maikai.  Ua hoolimalima aku oia i lumi no keia hui a lawelawe i ka hana.  O ka inu ana i ka waiona ua like loa ia me ke aloha ana i kekahi mea au i ike mua ole.  I kou manawa no e ike ai i kekahi helelehena u’i ua komo koke no ke aloha, a mamua o kou ike ana ua pau poo pau hi’u oe iloko o ke aloha.  A pela iho la no ka inu.  Ike aku i ka nani o ke kiaha, a mamua o kou ike ana ua pau poo pau hi’u oe iloko o ka muliwai o ka waiona.  Aka ua hiki no ia kakou ka hoopakele mai i kekahi o lakou i na kakou e hana.  Na ke Akua no e kokua mai.
    “Ke kali mai la paha kuu wahine aloha o ka hiki aku o ka moku-ahi Ventura me kana kane, aka eia oia ma Honolulu nei.  E niau mai ana oia ina ohua ina aia wau iluna o ka moku a i kona manawa e lohe aku ai ua noho aku nei i Honolulu pehea ana la kona manao?  He eiwa mahina o ko maua kaawale ana a ua makemake loa oia e ike mai i na helehelena o kana kane.  Ke noho mai la oia me ka hoomanawanui me na lei aloha a maua.  Aka o ka hana, ka mea nui.  E hoouna kakou iaia e holo mai e hana pu me kakou.  Manao wau ke makemake nei oukou e ike iaia.
    “Ua hele aku wau no Aukekelalia.  He aina maikai loa keia.  He nani a he oluolu no hoi na kanaka ma keia wahi.  Ua hana wau me lakou.  Aole no he nui loa o ka poe ona ma keia wahi aka aia no kekahi malaila.  Ke hoomanao nei wau i kekahi kanaka halwai.  Ua hikaka hele mai oia a hiki ma kekahi pou.  Noho i lalo.  I ka manawa i kahea ia ai e hele mai na kanaka e kakau i ka palapala hoole waiona ua hoao ae ia oia e ku i luna aka aole hiki.  He ekolu manawa kona hoao ana aole no i hiki.  Ua iho koke mai la wau mai ka awai mai a noi aku la iaia e hele mai me a’u.  Hoole mai la oia.  Hoike aku la wau iaia ua makemake na poe apau i aloha iaia e hel mai oia.  Mahope o kekahi kamailio ana ua ae mai la oia.  Hele maua a kakau oia i keia palapala hoole waiona.  I ka pau ana a hoi mai ola e noho ua hiki mai la kana wahine, apo ae la iaia a honi aku la i kana kane.  Ke manao nei wau ua hauoli ko laua noho ana i keia manawa.  I ko’u haalele ana aku nei i keia wahi ua noi mai lakou ia’u e hoi hou aku.  Olelo aku wau ina wau e hoi hou mai ana e lawe pu mai ana wau i kuu wahine.
    “He mea maikai e kakau na makua i keia palapala hoole waiona a hoao e haalele i keia ino.  I na no e inu na makua pehea la e hiki ai ia laua ke a’o aku i na keiki aole e inu?  No ka pono ame ka pomaikai o ka oukou mau keiki he mea maikai e haalele oukou i ka waiona.  E na kane e haalele i ka waiona no ka pono ame ka pomaikai o kau wahine ame kau mau keiki.  E na wahine mai hoomaka koke e huhu i kaoukou kane i kona manawa e hoi mai ai ua ona.  E kali iki ka huhu.  Haawi i manawa nona e kau ai i kona papale, whe i kona kuka, a noho ma ka pakaukau e ai.  Ua ike oukou i ka manawa maikai, kali a hiki mai ia manawa alaila hoomaka ke a’o ana.  I ka manawa e a’o ai mai olelo ina olelo huhu aka olelo ina olelo aloha.  O ke aloha ka mea oi.  Olelo aku iaia.  Pehea la oe i inu ai a nana ole mai ia makou.  Ua ike no hoi oe ooe wale no ko makou kokua, ko makou makua, a pehea la hoi oe i nana ole mai ai ia makou?  Uwe aku me na olelo o ke aloha imua o kona alo a aole loa e hiki iaia ke alo ae.
    “Makemake wau e kaena hou aku i ka nani o Hawaii.  Mawaena o na aina apau loa a’u i kaahele ai aole loa wau i ike i kekahi aina i oi ae ka nani mamua o Hawaii.  Pomaikai oukou i ka loaa ana o keia aina nani.  Aloha ahi ahi kakou.  Na ka Makua Mana Loa e malama mai ia kakou”
    Ua hoomaka koke ka lulu no ka uku moku o kana wahine e holo mai ai no Honolulu nei a ua loaa he mau kala lehulehu.  E haiolelo mau aku ana oia ma Honolulu nei.  Pomaikai kakou i kona hiki hou ana mai.
    E haawi ana oia i kekahi haiolelo nui ma ka luakini o Kawaiahao i ka hor 7:30 o ke ahiahi Poaono.  He halawai keia no na kanaka Hawaii a e mahele ia ana kana haiolelo e Moke Nakuina.  E hoao ana lakou e loaa kekahi papa himeni nona na leo i hiki aku i ka hookahi haneri.  O kekahi keia o na halawai maikai loa a he mea maikai e hele nui ae na kanaka e lohe i keia Kaula o ka hoole waiona.  

 

                           HOOKUI KEKAHI
                                         MOKU A PIHOLO.

                       He Iwakalua Ola i Hala aku ma kela aoao.
 
                             Na Leo Aloha o na Kane ame na
                                Wahine oiai Maloko o ka Wai
                                  mamua o ka hoi ana i ka
                                      Opu o ka Honua.

    Aia he mau moku lehulehu e holo nei mai Amerika aku holo i Alaska. ua hooi loa ia aku ka nui o keia mau moku i ka manawa i hu iho nei o ke gula ma Alaska.  Ua maopopo ia oukou e na makamaka heluhelu aia o Alaska i ka Akau a elike me na aina ma kia Akau ke anu pela keia aina.  Ua paa mau ka aina i ka hau i ka hapanui o ka manawa.  Aole ma ka aina wale ka paa i ka hau aka i kekahi manawa ua paa ke kai a hiki ole i na moku ke holo hou aku.  I kekahi manawa ua lana aku kekahi mauna o keia mau hau paa iloko o ke kai a he mea nana loa ia ia e na kapena moku o hookui ka moku me lakou oiai e holo ana.  He nui na moku i hookui me keia mau mauna hau a poholo aku iloko o ka opu o ka Moana.
    Ma ka la 18 o keia hamina ua loaa mai ka lohe e pili ana i kekahimoku i hookui me kekahi aina hau e lana ana iloko o ke kai a poholo keia moku i waena moana.  Ua nana pono loa ia no keia hau lana aka no ka haahaa loa o luna maluna ae o ka ili kai ua ike ole ia i ka po.  O ka hor elua ia o ka wanaao i hookui ai keia moku me keia aina-hau-lana.
    Aole i loihi mahope o ka hookui ana ua hoike ia mai la i ke kapena ke komo nui mai o ka wai.  Ua hiki ole i na pauma wai ke pale aku i ka komo nui ana mai o ka wai.  Ua kauoha koke ia e hookuu ia na waapa iloko o ke kai a e lawe ia na ohua i ka aina kokoke loa mai.  O ka mea pilikia loa nae i keia hookui ana ua hooke pu ia na puka apau loa o ka lumi o na ohua a hiki ole ke puka mai i waho.  Ua hoao lakou e wehe i ka puka aka ua paa loa.  Ua wawahi kekahi o lakou i ka puka aniani a puka i waho.  I kona ike ana e piholo iho ana ka moku ua holo koke oia e kii i ko’i ame keia ko’i ua hele aku oia e wawahi i ka puka o ka lumi o kela ame keia ohua i hiki ai ke puka mai i waho.  He nui na ohua i pakele mamuli o keia hana ana.  Ua hoomau oia i keia hana a hiki wale no i ka aneane ana e piholo loa ka moku i lalo.  Ua kahea ia mai oia e kau aku iluna o na waapa aka aole oia i ae aku.  I kona ike ana ua aneane loa ke moku e piholo ua holo aku oia a lele aku iloko o ke kai Ua loaa kekahi apana papa iaia a ma keia apana papa oia i paa ai a hiki i kona kii hoi ia ana mai a pakele oia.  Nui kona mahalo ia.  O laua me ka Kapena o keia moku na mea hope loa haalele i ka moku.
    No ka piha loa o na waapa ua waiho ia kekahi poe iloko o ke kai a hiki i ke kau ana o keia mau ohua i ka aina.  I ke kii hou ia ana mai ua hala aku kekahi o lakou ma kela ao.  Ma ka hoike a ka poe i pakele he ku maoli no i ka manaonao ke lohe aku i ka leo uwe o na ohua e hoao ana e lana iluna o ka ili kai.  Ua paa aku i ka papa e lana ana a hiki hou ole ke lana hoi aku la i ka opu lawa ole o ka Moana.  He 22 i manao ia ua moe aku i mea ai na na ia nui o ka moana.  He mau wahine kekahi ma waena o lakou.  Aole i maopopo loa ko lakou mau inoa, a ke kali ia nei a loaa mai ka hoike mai ke kupkako mai o keia moku.
    He $275,000 ma ke gula i waiho ia aku la iloko o ka opu o ka Moana.  Hookahi ohua i poho he $35,000 ma ke gula.  Ua hooikaika nui oia i ka huli ana i keia mau kala a i kona ike ana ua lilo aku i ka moana ua lele aku oia iloko o ke kai a make.

    Ke koi nei kekahi poe Amerika i poino ma ke kaua ma Aferika e uku ia mai ko lakou poho.  Aole i maopopo ke ko o ka lakou koi.
   

    O na lahui e i hanau ia ma Hawaii nei a i ole ma Amerika wale no kei ae ia e lilo i makaainana no Amerika, aole hiki ke hoolilo ia kekahi mea i hanau @ ma ka aina @.