Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 36, 30 August 1901 — Page 5
| This text was transcribed by: | Dee Olsen |
| This work is dedicated to: | Punawai, Hokulani, Keolalani |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA, AUGATE 30, 1901
NA HUNAHUNA MEA HOU
Ua @i ae ka nui o na leka e komo nei a e lawe ia aku neimaiHawaii nei aku mamua o na Makahiki i hala.
-----
Mai poino ke ola o ka Hon. Fred Bekale maluna o kona kaa hehi wawae @a hooku@ me kekahi kaa a poino ke kaa hehi wawae o Bekale.
-----
Nui ka pili waiwai ma Honolulu nei. @oko o ka nui o ka hopuhopu ia he @ ka maka'u ole.
-----
E Uku i na Auhau o na Loaa Makahiki mamua o ka la 15 o Novemaba o @au lele mai ka uku panee.
-----
E hoomaka ana o Kiaaina Dole e lawelawe i ka hana i keia la. Ua makaukau oia no ka hana nui mamua ona.
-----
Aneane e like hou ka piha o ka wahi pauahi bubonika ina hale e like me mamua. He nui na hale pohaku uinihapa @ kukulu ia nei.
-----
E hoomaka hou ana na kula aupuni i ka la 9 o Sepatemaba. Ua loihi keia paani ana o na keiki a ua makaukau @ ka ike e a'o ia mai ana.
-----
Ua ike ia ka malamalama o ka pauahi o ka Honolulu Stock Yards ma ka uapo o Lahaina. Ua manao kolaila poe he maku pauahi.
-----
He nui na mea e olelo ia nei no ka hookomo ana mai ina lima hana haole. Ua maopopo loa nae aole e hiki ia lakou ke hana i ka hana.
-----
Ua makemake o John Mahuka e hookomo ia mai i 10,000,000 pake ma Hawaii nei i nui ke kala auhau. He elima kala o ka pake hookahi ua kike me 50,000,000.
-----
Ua pau ka lei o na alii koa o ka moku koa Solase malalo o ke kauoha a ke alii koa nui. Poino ke aloha a na Sia o Ke Kaona o Honolulu.
-----
Ua holo aku no Loko Paaki, ma Amerika, o Mrs. A Fernandez, ame elua kaikamahine Miss Clara ame Miss Nunie. Nui na hoa'loha i hele ae e ike ia lakou mamua o ka holo ana o ka moku.
-----
Maluna o ka moku-ahi China i holo aku ai no Kapalakiko ka Lunakanawai Kiekie Frear ame Mrs. Frear. Ua holo pu aku o Mrs. ame Miss Dilinahama me laua.
-----
Ke hui nei na Kupakako o na hale kuai ame na hale hana no ke noi ana i ko lakou mau Haku hana like ole e pani ia na hale hana ame na hale kuai i ka hora ekahi o ka Poaono.
-----
He nui na ano hana e hana ia mai nei no ka hoomake a hoopau loa ana i na makika. O kekahi o ka ninini i ka aila maluna o na wai kio a hiki ole @ laha na makika.
-----
Ua hoike aku o Keoni Emaluka ma Amerika o kekahi kumu like ole o ka lakou helu manawa hana me ka ke Kiaaina oia ka malama ole @ ke Kiaaina o ka la hanau o Wkinetona.
-----
@ mele ia ae na himeni hou a Mrs. @ Alexandria Kalanikauikaaianeo @ @oulaninuiamamao de Fries ma ka la Poaha o ka pule i hala ma ka Ho@ Hawaii.
-----
O ka hoomakapo i na i'a me ka malamalama o ka uila ke ano hou o ka lawai'a ana i keia manawa. I ka manawa e loaa ai i ka malamalama o ka uila pii ae keia mau i'a a kau i ka ae @, he h@ o'o wale ae no.
-----
@ ka moku kuna "Ka Moi" i kekahi kikiamakani ikaika mawaena o Molokai me Lahaina a haki oluna o ke @ ame kekahi mau pilikia e ae. I'a @ili ia ka ukana maluna o Moiwahine @ hoi mai no Honolulu nei e hana hou na wahi i poino.
-----
Ke olelo nei na Home Rula aole e pau ina o Lunakawai Humplreys aka mahope o kona hoi ana mai e waiho e @na oia i ka hana a lawelawe i na hana Kalaiaina. Ua makemake oia e holo Lunamakaainana a i ole i Senatoa i keia @ koho balota ae.
-----
MAHUKA MAI KA HALE MA'I
MAI.
Ua mahuka o Nicholas Cachalas, he haole i loohia i ka ma'i hookaawale ohana mai kekahi hale ma'i mai ma Kapalakiko a holo aku oia ma na pali pohaku e noho ai. He haole waiwai oia @ kona ike ia ana ua loaa i keia ma'i @ hookaawale koke ia oia ma keia hale ma'i. Ua noho oia malaila no kekahi manawa a mahope mai ua mahuka oia @ noho ma kahi pali pohaku a ke kali nei oia o ka hiki aku o na makai me na lala o ka Papa Ola e kii iala. I kona @ke hope loa ia ana e kekahi iaia o ka Papa Ola ua pau kona lole i ka nahaehae aohe papale, aohe kamaa. Ua hoike koke ia ka lohe ina makai aka i ko lakou hele ana e huli aole i loaa ia lakou. He hookahi hana ana ua kokoke loa na makai iaia a aka mai oia ia lakou a holo aku e pee mawaena o na puu pohaku lehulehu o keia wahi.
He hale kuai kapake kona mamua o kona hoopaa ana ia ma keia hale ma'i a maloko o na banako he $30,000 e malama ia nei ma kona inoa. Ua hoike mua ae no oia mamua o kona lawe ia ana i keia hale ma'i aole oia e noho loihi ana iloko a oiaio no. Mai kona komo ana a hiki wale no i kona manawa i haalele ai i keia hale ma'i e huli mau ana oia i wahi nona e hemo ai mai keia hale paahao mai. Kei no o na kanaka Hawaii wale no ka hooikaika e hemo mai keia hoomalu ia ana mai eia no ka ua hiki loa aku ia haa@ina o ka ehahea ina haole. Ua lilo kana $30,000 i mea waiwai ole oiai aole @ hiki iaia ke kii aku no ka maka'u o hoopaa ia oia ma keia hale ana i mapuka mua mai ai.
-----
Kupaianaha ka Laau Penikila! Aole @ na kanaka wale no ke ola aka o na @ i loaa i ka ma'i. Aole i ike ia ke ola ole o ka mai i kei alaau. E loaa no na kuhikuhi o ke ano o ka inu ana mawaho o kela ame keia omole. O ka Perry Davis ka maikai. He 25 a me 50 keneka.
-----
KE AHI MA HAMAKUA
E hiki aku ana na Lilo o na Mahiko i ka $100,000
Pau ke Ko a me kekahi mau Mala Kope i keia Ahi Nui hiki ole ke Kinaiia.
Mai ka la eha o Iulai a hiki wale no i keia manawa ka hoomaka ana o ke ahi ma Hamakua a hiki wale no i keia manawa a ke hoao ia nei e pio keia ahi aka aole he hiki iki. Ua nui ka aina i pau i keia ahi, ame na mahiko. Ua hoouna ia ae he mau lima hana lehulehu e hooikaika e kinai i keia ahi aka aole i hiki iki ia lakou a hiki wale no i keia manawa. O ka maloo o ka aina a me ka ikaika o ka makani e pa mau nei kekahi mau mea nana e hoomau nei i keia ahi weliweli.
Ma ka hoike mai a ka luna nui o ka mahiko o Kukaiau ua hiki aku ka lilo o kona mahiko i ka $4,000 no ka hoao wale ana no e kinai i keia ahi. Ua manao wale ia no ua hoomaka ia keia ahi mamuli o ka nana pono ole o kekahi kanaka Hawaii i ka hoa ana i ke ahi ma kona aina. Mai keia wahi aku ka laha ana o ke ahi a hiki i ka nui loa ana. Nui loa ka huhu o na haole i na kanaka nana pono ole i ke ahi a pau wale keia mau aina waiwai.
Ua hoomaka keia ahi mai ka la eha mai o Iulai a hiki wale no i keia manawa. Mai keia manawa mai a hiki i keia manawa ka hoomaka ana o ka mahiko o Kukaiau me kekahi mau kanaka lehulehu e kinai i keia ahi a aole i hiki iki ia lakou a hiki wale no i keia manawa, a oia mau no ka ikaika o ke ahi. Nui ka poino i loaa i na mahiko kokoke i keia ahi a me na mahi kope. Ina aole e pau koke ana keia ahi e hiki ana ka nui o ka lilo o na mahiko ame na mahi kope i ka $100,000, a oi aku.
Aole o na mahiko wale kei poho aka o na aina kula, ame kekahi ulu laau nui. No ka nele o keia mau aina i ka wai no keia mau la loihi kekahi kumu o ka pilikia, ua hele na laau a maloo a i ka manawa no e loaa aku ai i ka wela o ke ahi o ka a ae la no ia.
-----
LAHA HOU NA MAORI
He Lahui ano like me ko Kakou Ano ma Nukilani
O na Maori e noho nei ma Nu Kilani kekahi o na lahui i like loa ke ano o ka noho ana me ko kakou noho ana. Ua like loa no ko lakou ili me ko kakou koe nae ua ano eleele iki iho lakou ia kakou. Oiai ua lilo ko lakou aina malalo o Pelekane eia lakou ke noho nei malalo o ke aupuni Pelekane.
Elike me ka mea maa mau o na aupuni i komo ole mai ka malamalama o ka olelo a ke Akua, i ke komo ana mai o keia amalamalama ua komo pu mai me ke ino i ike ia ma na aupuni naauao. O keia mau ino ame na ma'i i lawe ia mai ka mea nana e luku na lahui naaupo a hiki i ka pau loa ana o na kanaka i ka make. Ua maopopo loa keia mea ia kakou. Mamua o ka komo ana mai o ka malamalama i Hawaii nei, e ulu nui ae ana ka lahui a ua piha ka aina i na kanaka. I ka komo ana mai o na haole ame na lahui e ae a komo pu mai me na ma'i ahulau i ike mua ole ia he mau tausani o kakou i huki ia aku i ka make. O na haole ame na lahui e ae i hele mai na wahi mai i ike mua ia keia mau mea ua ike lakou i ke ano o keia ma'i ame ka lakou hana e hana ai i pakele ai mai ka ma'i mai. Aole oia wale aka ua loihi ka ike ia ana o keia mau ma'i ahulau e lakou a ua like ole ka hikiwawe o ko lakou loaa ana me ko keia poe i maa ole. E like me ko kakou emi mau nei pela no lakou e emi ana i na makahiki i hala ae nei. Mai kekahi lahui lehulehu mai ua hooemi ia mai lakou e he mau kaukani kakaikahi. I keia makahiki mai nei ua ike ia ka laha hou ae nei lahui. I ka makahiki 1896 he 38,623 wale no ko lakou nui e ola ana. I keia makahiki, 1901 ua hiki aku ko lakou nui i ka 42,850. Iloko o elima makahiki ua oi ae ko lakou nui, he, 227 mamua o ka makahiki 1896,
Heaha ia ka mea nana i hapai ae i keia lahui a laha hou? Heaha la ko lakou kumu make nui mamua aku nei o keia manawa? E mau ana auanei ko lakou laha ana? E loaa mai ana auanei kekahi mau haawina maikai ia kakou maika huli ana i ko lakou kumu o ka laha hou ana? He mau mea maikai keia e huli ia, a o keia ke kumu nui o keia haawi ia ana aku o keia mea hou maikai i ka lehulehu.
-----
PAUAHI MA AIEA
Loaa Mai ka Lohe ua Pau ka Mahiko i ke Ahi.
Ma ka hora umikumaula o ka po Poaono ua loaa mai ka lohe ua pau ka hale wili ko ma Aiea i ke ahi. Ua hoomakaukau koke ia no ka hoouna ana aku i ka poali kinai ahi me kekahi enekini i lalo o keia wahi. Ua Kelepona koke ia i lalo o ka mahiko ina ua ikaika loa ke ahi a no ka loaa ole mai o ka pane, oiai ua pau loa na poe apau i ka nana ahi, ua kali ia ka hoouna ana i keia kaa wai. Ua loaa mai ka lohe o keia pau ahi mai ke Kiaaina Kuikawa mai oiai oia ma Pearl City ua ike mai ia lakou i ke ahi a ma ka lakou nana mai me he mea ala ua pau ka hale wiliko i ke ahi. Aka o ka wahi i pau i ke ahi he malako, 1500 kapuai mai keia hale-wili aku. Oiai aia ke ahi ma kekahi wahi maluna aku o ka hale-wili ke nana mai mai Pearl City mai me he mea ala ua pau i'o no keia hale wili i ke ahi.
I ka manawa i ike ia ai o ke ahi ua kahea koke ia na lima hana a iloko o ka manawa pokole loa ua oki ia ke ko mawaho mai o keia ahi, a he hookahi wale no eka ko i pau i ke ahi. Ina i lohi iki ke kahea ana ia o na kanaka hana me nei ua nui loa keia ahi.
I ka lohe ana o ka Luna nui o keia mahiko ua makemake ia e hoouna aku kekahi kaawai me na keiki kinai ai ua olelo ae la oia aole i pilikia lakou ma keia mea. Ua lawa lakou me na pono kinai ahi i na e ike ia ke ahi a ua hiki loa ia lakou ke lawelawe i ka hana no lakou iho me ka hiki ole aku o na kokua mai Honolulu nei aku. Ua manao oia aole keia he ahi a wale ae aka na kekahi o na lima hana i huhu i kekahi o na luna hana. Ua manao oia he ahi hoa maoli ia ae no keia. Ua laki loa i ka pau koke ana me ka nui ole o ka lilo.
PAU AHI MA KEKAHI MAU WAHI.
OLAA. Hawaii. Augate 20, 1901-- Ua ike ia kekahi ahi nui ma ka mala ko a he eha eka ko i pau. Ua hoao na lima hana o keia mahiko e paa mai i ka ikaika o ke ahi a ua lanakila lakou. Ua hoomaka keia ahi mai na lanahu liilii i lele mai ka enekini mai oiai ke kaa ahi e holo ana ma keia wahi. Aole i poho ka hui oiai he ko keia ua oo a ua oki koke ia a lawe ia e wili. Ina he ko opiopio wale no keia me nei ua poho eha eka ka.
PUNALUU, Hawaii, Augate 21, 1901: -- Ua ike ia kekahi pau ahi nui ma ka mahiko i keia la, mamua o ka hiki ana ke paa i ka ikaika o ke ahi he kanaha a i ole kanalima eka ko i pau i ke ahi. Ua kahea ia na lima hana a pau loa e hele ae e kinai i keia ahi, a ma ke oki ia ana o ke ko e hoopuni ana i ka wahi o ke ahi ame ka hookaawale loa ia ana o na mea e a hou mai ai ke ahi, i pau ai ka ikaika o keia ahi. He umikumamahiku eka o keia ko i pau i ke ahi no kekahi kepani, a ua nui loa kona minamina.
-----
LOAA KA WAHI HOOMAAMAA O KA BANA.
No kekahi manawa i hala ae nei ua pilikia ka Bana Hawaii no ka loaa ole o ka wahi e hoomaamaa ai lakou i ka lakou mau mele. Ua hoihoi aku o Berger i ka bana a ma kona hale ponoi a malaila lakou kahi i hoomaamaa ai. I keia manawa ke kukulu ia nei e ke Aupuni Amerika kekahi hale maikai no ka hoomaamaa ana i ka bana mahope pono o ka hale o Berger. Penei ke kumu o ka ae ia ana e kukulu keia hale:
I ka manawa e hele nui mai ana na koa no Manila i ka manawa o ke kaua ua nui ka hooikaika o keia bana i ka hoolealea ana aku ia lakou. Mawaena o na alii koa i hiki mai ia manawa o Kenelala Lukinakona kekahi. He haole mana nui keia ma na mea pili i ka oihana koa o Amerika a oiai aia na bana malalo o ka oihana koa ua loaa iaia keia mana kokua mai i keia bana ma Hawaii nei. I ka manawa i noi ia aku ai laia e hana ia i wahi e hoomaamaaa ai ka bana Hawaii ua ae koke mai oia, oiai aole i pau kona hoomanao ana i na hana maikai i hanaia aku ia lakou i na makahiki o ke kaua. Hauoli loa o Berger i ka loaa ana iaia o keia wahi hou.
-----
AHAAINA A LAIKI
Nui na Opio i Hele ae e Hauoli pu me Mr. Harold Rice.
Ua haawi ae o Mr. ame Mrs. Laiki i kekahi luau nui ma Lihue, Kauai, no ka hoi ana aku o ka laua keiki, Harold Rice i ke kula ma Amerika. Ua hiki ae ma keia wahi he nui a lehulehu o na ke iki opiopio o keia aina nani a malaila lakou i hoonuu ai i na mea ono a hauoli pu hoi me keia hoa opio o lakou mamua o kona hoi ana aku.
Ua malama ia keia luau ma Kalapaki ko laua home kahakai. O keia kekahi wahi nani loa ma Lihue, e kiai ana i ka nani o ka moana nui kai hohonu. Ua hoomaka ka ai ana i ka hora ehiku a mahope o ka hoonuu ana i na mea ai ono ua hookaawale ia na mea ai a hoomaka e hulahula. Ua hula ia e lakou a hiki i na hora o ke aumoe mamua o ka hookuu ana. Na kekahi mau keiki Hawaii i haawi mai na mele hoonanea a oia no hoi ka leo e hulahula ai. Ua hoi aku lakou me ka hauoli nui, a he mea keia na lakou e hoomanao mau ai mai keia manawa a hiki i ka wa e hui hou ai ma kekahi lealea o keia ano.
-----
WAHINE KAPENA MOKU.
He hookahi wale no wahine ma ke ao nei a puni i loaa kona laikini kapena moku a e hookele nei hoi i ka moku i keia mau la, oia o Mrs. Blanche Douglas Leathers, he wahine Amerika. Oia ke kapena o kekahi o na moku nui loa ma ka Mississippi, a e holo mau ana kona moku i kapa ia o Manchez mawaena o Nu Oleana ame Vicksburg. Ma keia mua koke aku nei ua ili kona moku iluna o kekahi puu one a haki kekahi puka uahi. O ka nui o ka nakeke ame ka helelei iho o ke ahi ka mea nana i hoopuiwa loa i na ohua a makemake lakou e pakele mai keia pilikia mai. Ua hele koke mai keia wahine maka'u ole a kauoha e hoi na ohua apau loa ma ko lakou mau wahi. I ko lakou hoi ana ua ku oia ma ka hoe a hookele aku i kona moku a ae i ka aina me ka maalahi. Ua paa oia i ka uahi ame ka lepo aka aole oia i nana ae ia mau mea, o ke ola o na ohua ka mea nui iaia.
Nui kona mahalo ia no ke akamai o kana hookele ana ame kona maka'u ole ma keia hana. Mamua o kona lilo ana i kapena ua au oia he wahi loihi i pakele ai kona ola mai kekahi moku i piholo. Ua piha umi makahiki o kona lawelawe ana i keia hana.
-----
Ua manao wale ia no ua aihue ia kekahi o na lio i pakele mai ka pauahi mai.
-----
NA WAHINA WILIKINA
Kanaha Makahiki maloko o ka Paia Paa.
Ka Lakou mau Hana Maikai i Hanaia me ke Kaniuhu Ole no na Makahiki he Lehulehu.
Aia maloko o na paia paa o ka pa Kakolika ma alanui Papu a hiki loa aku i ke alanui Union kekahi mau wahine Wilikina i ike ole ia waho aku, koe waei no ka lakou mau wahi i hiki ke ike mai na puka aniani mai o kekahi o keia mau hale, ame na wahi kakaikahi a lakou e ike ai oiai lakou e hele ana no kekahi hana ano nui. Aia mawaena o lakou kekahi mau wahine i noho maloko o keia mau paia no kanaha kumamalua makahiki me ka ike ole ia waho, a maloko o keia mau paia lakou e noho ai e hana i ka hana a lakou i koho ai a hiki i ko lakou hoi ana aku ma keia ao.
Ke noonoo ae, aole loa e hiki ia kakou ke noho maloko o keia mau paia me ka ike ia waho, ma ke ike ole i keia ao ame kona mau lealea, na wahi nani amekekahi oia mau ano, aka ia lakou ua nana ole lakou ia mau lealea pau wale. Ua hele mai lakou i Hawaii nei e kokua i ka hoonaauao ana ae i na Hawaii a me ka haawi ana i ko lakou mau kokua ma na mea hiki ia lakou a oia ka lakou e hana nei. Ua nana ole lakou i na lealea pau wale o keia ao, ua nana ole lakou i na mea e hanaia nei ma keia ao, o ka lakou wale no o ka hana i ka lakou mau hana elike me ka ike ame ka ikaika i loaa ia lakou. Aole o lakou heluhelu i na nupepa a he kakaikahi loa na buke a lakou e heluhelu nei, a ua a'o aku lakou i na kaikamahine i komo mai ma keia kula, a hiki i ko lakou hemo ana a piha hou mai ko lakou wahi i kekahi mau kaikamahine hou. Aole lakou i imi ina ano hou e ke a'o ana e ao ia mai nei i keia mau la aka e like no me ko lakou a'o ia ana i na makahiki i hala a pela no lakou e ao nei i keia mau kaikamahine i komo mai malalo o ka lakou a'o ana.
O ke komo ana mai o keia mau kaikamahine e hoonaauao ia ma keia kula oia wale no ko lakou hauoli. O keia mau Wilikina ka makuahine o kekahi mau makuahine lehulehu e noho nei ma keia kulanakauhale, a o lakou nohoi ka mea nana e hoonaauao nei kekahi mau pulapula lehulehu i keia manawa. Ua hiki mai ka mua loa o lakou i Hawaii nei iloko o ka makahiki 1859, me 42 makahiki i hala ae nei. He umi lakou i hele mai Palani mai, o ka mea kahiko loa o lakou he 40 makahiki, a o ka mea opiopio loa he 18 makahiki. Mai keia manawa mai a hiki i keia la he kakaikahi loa ko lakou puka mawaho mai o na paia o keia pa. Ma ka hoike mai a ka poe i ike o ka manawa wale no e puka ai keia poe i waho oia ka manawa e hele ai lakou i ka hoolewa o kekahi o lakou. Ua olelo ia mai no hoi aole no i puka iki kekahi o lakou mai kona komo ana iloko o keia mau paia a hiki i keia manawa. Ua hiki mai lakou i ka manawa e ike ia ana na hale mauu lehulehu ma keia kulanakauhale a i keia manawa ua hiki ole ke hoohalike ia ke ano o ke kulanakauhale me ko ia manawa. Hookahi o lakou i hiki aku na makahiki i ke kanawalu a oi, he nawaliwali kona kino ke nana aku aka oia mau no kona ikaika ma ka hoonaauao ana i na pulapula kaikamahine i komo aku malalo o ka lakou a'o ana. Ma keia hooikaika ana e a'o mai ana lakou i na kaikamahine he nui ma na hana maikai i hiki ia lakou ka hana oiai lakou e ola ana ina lakou e hooikaika.
He eono o keia mau wahine i hiki mua loa mai i hala aku ma kela aoao a ua lawe ia aku ko lakou mau kino a hoomoe ia ma ka Ilina Kakolika. He eha o lakou e hooikaika nei no i ka hana. Iloko mai o ka makahiki 1864 ua hiki hou mai kekahi mau wahine, a i loko mai o 1870 i hiki hou mai ai kekahi. He nui no na wahine no keia hana e komo mau mai nei i kela ame keia makahiki, a he nui no hoi i hele aku ma kela aoao o ka muliwai o ka make. Maloko o keia mau paia e hana ai keia mau wahine i haawi i ko lakou ola ame ko lakou ikaika no ka pono ame ka maikai. O ka make wale no ka mea nana lakou e kaili aku mai keia mau paia mai.
I keia manawa ke kukulu ia nei i hale hou ma keia kahua a ua hiki ole ia lakou ke pee ma na paia o keia pa. I ko lakou manawa nae e hele ai e hana i ka lakou hana ua hoao iho lakou e huna i ko lakou mau helehelena a pau ka lakou hana. Ua huli aku lakou i na lumi mahope loa o ka hale i ole ai la kou e kulikuli i ka nakeke mai na kamana mai. He manawa hoomaha keia no ke kula a ua mehameha ko lakou noho ana.
Ke manao nei makou e komo pu mai ana, me makou, na makuahine lehulehu i hoonaauao ia ma keia kula ma ka haawai ana i ke aloha ame ka pule ana e malama ia mai ko lakou ola no na makahiki loihi e hiki mai ana.
-----
PAKELE KE OLA O KA WAHINE OPIO.
Ma Panama Kolumbia i ka Laau Korela ame Hi a Chamberlain.
Penei na olelo a Kauka Chas. H. Utter, he kanaka kaulana no Panama, Columbia. "I ka Mahina o Maraki i hala ua komo mai malalo o kau lawelawe ana kekahi kaikamahine opiopio nona na makahiki i hiki aku i ka umikumamaono no ka ma'i paa o ka hanalepo ame ka piwa i ka manawa hookahi. Ua hoao wau i na laau apau a'u hoike ai he maikai aka ua hiki ole ke loaa iaia ka oluolu nolaila ua hoao wau i ka laau a Chamberlain. He mea oahaohao ka ike ana aku iaia e holoholo mai ana me ka maikai o kona ola kino he mau la wale no mahope o kona lawe ana i keia laau. I ka pau ana o hookahi pule mahope o kona lawe ana i keia laau ua loaa iaia ka oluolu no wa mau loa." E loaa no keia laau a Chamberlain ma na Hale Kuai Laau apau loa. O Benson Smith & Co., na Agena no Hawaii nei.
-----
No na Lima Eha,
Ili Lahilahi, Akaakaa wale, Akaakaa wale o ka Ili, Maneo, Akiaki o ka Poholima, a hu'i wale hoi o na manamana,
i ka wa e makaukau ai e hoi e moe, e lumai i na lima iloko o ke poi huahua "Kopa Kuticura." Alaila, pai ae @ kau malie a maloo. I ka wa e maloo ai, hamo hou me ka "Aila Kuticura" -- kela laau hoola ili maikai loa. Ke moe, e komo i mikilima alualu, i ole e hapala wale ia kahi kapa moe, i ole ai no hoi e pau ka laau i ke kopeia, a e okioki nae i mau puka makani ma na manamana a ma ka poholima kekahi. O keia ka laau maikai loa no na lima ili lahilahi a awaawaa, maloo a mae wale paha, maneo wale, lima hou nui, a no na manamana ulu kapakahi o ka maiao.
HE MILIONA A OI ka nui o na wahine e auau mau nei me keia KOPA CUTIKURA, no ka malama ana, hoomaemae ana, a no ka hoonani ana i ko lakou ili, i pau ai ka papa@ o ke poe ka unahi-pii, a i mea no hoi kekahi e pau ai ka hilelei ana o ka lauaho, a i hoopalupalu hoa'ia'i ame ka hoou'iu'i ana i ka ili o na wahi i hele a manoanoa i ka hooikaika i ka haha e like me na lima a pela pu no hoi e hoodau ia ai i na eha, ma ka holoi ana i na wahi eha me keia Kopa, i ole ai e ike i ka nui ame ka wewela; a i ole no hoi e hou nui, ma ka holoi ana i na wahi palahehe; a he oi loa aku ka Waiwai nui o keia kopa ina makuahine e lawelawe ana hana lehulehu e pili ana i na keiki ame lakou iho no hoi a i na wahine no a pau. O ka poe ike maka i ka maikai o keia kopa, aole loa lakou e ae iki ana e hoao i kekahi kopa okoa a@ ke koiia mai; ina no e oleloia @ na he kupono ia ano akoa aku no na mea e pili ana i ka ili ke poo ame ka lauoho o na bebe ame na keiki. Ua loaa mai keia waiwai nui o ke KOPA CUTIKURA, mai loko mai o keia laau hoola ikaika loa i kapaia CUTIKURA, oia ka laau ikaika loa ma ka hoola ana ina popilikia a pau o ka ili, no ka mea aia iloko oia mau laau kekahi mau mea ikaika loa i ka pale ana i na mea ino, he loaa no hoi ke aia hele maikai ona pua iloko o keia kopa. Aole loa e hiki ke hoohalikeia mai kekahi ano kopa e ae ke hoohuihula e ke aka mai o kanaka me keia kopa ma kani mau hanamalama, hoola ame ka hoolu'i ana i ka ili pela aku. Pela hoi i ka ili o ke poo,ka lauoho a pela hoi na wahi eae. Aole no i hihi launa mai na kopa o na aina e me keia, no ka auau ana a me ka hana o na keiki liilii. Pela iho la i @lo ai ka waiwai o na kopa a pau i HOOKAHI no ke KUMUKUAI hookahi, a he Helu Ekahi keia Kopa no na poino o ka ili a me kahi Auau, a he Helu Akahi no hoi no na Ka@ ili a @ ke ao nei.
Ke kuaiia nei kaia laau ma na wahi a pau o ka honua nei. Ma Aukekulia: o R Tow@ & Co. o Sydney N.S.W., ko laila Agena; ma Aferika Hema Depot; Lennon Ltd. Na "Hoakaka no ka Hoola ana i na Bebe a me ko lakou mau kinaunau" He loaa wale no me ke kumukuai ole.
O POTTER DRUG AND CHEM COMP., Boston, U.S.A., na O@a a na laau CUTIKURA a pau loa.
-----
[Picture of a tent]
Na Hale Pe'a
no na
Poe Lawai'a
Poe malama holoholoia
Kela a me Keia
HIKI KE HOOLIMALIMAIA
No na Luau a me na Ahaaina Nui.
PEARSON & POTTER CO. LTD.
926 ALANUI PAPU TELEPONA MAIN 317
-----
HOLO ANA NO WASINETONA
Ka huakai a ke Kiaaina Kuikawa Henry E. Cooper.
E Lawe aku ana i Kana Hoike i ke Keena o na Hana Aupuni o Amerika.
E holo aku ana no Wakinekona maluna o ka moku e haalele mai ana i ka la 17 o Depatemaba ke Kiaaina Kuikawa, Henry E. Cooper. E lawe aku ana oia i kana hoike o keia Teritori i kakau ia e ia ma ke ano he Kiaaina Kuikawa no keia Teritori i ke Keena o na Hana Aupuni ma Amerika a e noho ana oia malaila a hiki i ka pau ana o na ninau a ke kakauolelo o keia keena no na mea e pili ana i na mea i hoike ia ma keia hoike.
E hele ana oia ma ke ano hoomaha a mahope o ka waiho ana o kana hoike ma ka lima o ke kakauolelo o keia keena e ninau ia mai ana oia, aole ma ke ano he Kiaaina Kuikawa, aka ma ke ano he makaainana wale no. Nana ponoi no e uku ana kona mau hoolilo apau loa ma keia huakai a aole hookahi keneka mai ke aupuni mai. O kana hoi ke kekaki hoike nui, oiai ua nana pono ia ka hana a kela ame keia keena a ua hoike ia me ka piha. Ua hookomo mai kela ame keia poo aupuni o na hana maanei i keKiaaina a ma keia hoike ua hoomoakaka pono ia ka lakou mau hana ame ka waiwai o kela ame keia Keena.
Oiai he nui na mea e olelo ia nei ma Amerika e pili ana i ke Kanawai aina, ua manao ia e hoolilo ana oia i kekahi hapanui o kona manawa i ka hoikeike ana ia lakou i ka waiwai maoli, ame ka manao maoli okeia kanawai i pau ai ko lakou kuhihewa. I kona ninau ana ia aku heaha ana la kana hana mawaho ae o keia mau hana aole oia i hoike mai, aka ke manao wale ia nei no e piha ana kona lima i ka hana a oiai oia ma Wakinekona oiai he nui na mea i makemake ia e ko laila poe e ike e pili ana no ka hookeke aupuni ame kekahi mau hana ano nui e ae ma keia Teritori. Oia kekahi o na luna apuni kahiko loa a ua kamaaina oia me na hana apau loa i hana ia e pili ana i ka lawelawe aupuni. He kakaikahi loa nohoi kona manawa e hele ai e hoomaha a ua manao ia ua kupono keia hookuu ana ia o na e hele ma ke ano hoomaha.
-----
KAULANA A PUNI KE AO NEI.
Ua kaulana a puni ke ao nei ka laau Korela, Umii ame Hi a Chamberlain no ka ikaika i ka hoola. Aole loa e nele ke ola i keia laau a he maikai ke inu aku. E loaa no keia laau ma na Hale Kuai Laau apau loa, o Benson Smith & Co., na Agena no Hawaii nei.
-----
Na Leka mai Kikako mai.
Makemake e Mare i na Kaikamahine Hawaii Waiwai.
Ua hoike mua aku makou ia oukou e na makamaka heluhelu i ke kakau ana ia o kekahi mau olelo i olelo ole ia e Miss Rose C. Davison oiai oia ma kekahi hokele ma Kikako. Ua puka ae iloko o na nupepa he nui na kaikamahine u'i ma Hawaii nei i makemake e mare i na haole mai Amerika mai. Mamuli o keia mea i pai ia ma na nupepa ua nui na leka i loaa mai ia Miss Davison. Ua hoike mua aku makou i kekahi o keia mau leka. O ka mea aka loa ua kakau ia aku nei kekahi leka mai Honolulu nei aku i kekahi o keia poe i kakau mai e noi aku ana iaia e holo mai e mare laua. Ua hoouna pu ia aku nei ke kii o ke Alii Luka Keelikolani. Penei ka leka i hoouna ia aku nei:
Aloha oe: -- Ua ike wau i kau leka i ka kau mai ai ia Miss Davison e hoike mai ana i kou makamake e mare i kekahi wahine Hawaii waiwai. Ua heluhelu wau i keia leka mai ka mua a hiki i ka hope a ua ike i kou mau manao a uanui no hoi ko'u hauoli oiai wau e heluhelu ana i keia leka. E kuu hoa'loha maikai, oiai ua manao wau ua hiki loa ia'u ke kapa aku ia oe he hoa'loha, he wahine Hawaii wau i makemake e ike i ke aloha oia mea he kane. Aole no he nui loa o ka'u kala e like me kakekahi o makou, aka ua hiki aku ka waiwai o ko'u mau aina e ku nei i keia manawa i ka $200.000. Ke loaa nei ia'u i kela a me keia makahiki he $30,000 mai keia mau aina mai. Ua lawa auanei keia no kaua? E kakau mai ia'u ma keia moku mai oiai ua makemake loa wau e lohe mai ia oe mai. Eia mai ko'u kii (o ke kii o Luka) a nau ia e nana iho. Pehea la ua pono paha i kou manao?"
He nui ae no paha na leka kolohe i hoounaia aku nei aka o keia wale no ka mea i loaa mai ia makou. Ua loaa hou mai nei no kekahi leka o keia ana mai kekahi kuene mai o loko o kekahi hokele. E hoike mai ana oia i kona makemake nui e holo mai no Hawaii nei e mare ai i kekahi o keia mau wahine u'i waiwai nui. Ua nui ko lakou puni maoli mamuli o keia mau mea hoopunipuni i pa'i ia ma kekahi o na nupepa o Kikako.
-----
NA KAA HAPAUMI.
Ua lohe mai makou e holo ana na kaa hapaumi o ke alanui Moi i kela ame keia 7 1/2 minute. Mamuli o keia e hana hou ia aku ana i mau huina hou e hui ai na kaa, a e hiamoe ai an ohua. No ka kokoke loa e holo ke kaa uila ke puiwa mai nei o Mr Pain.
O kekahi, e komo ana na kalaiwa ame na ohi kala i ka lole like. E puiwa ana na hoki kuaanapuu ke ike mai ia lakou me na lole like
Ke manaolana nei makou e kuai ia ana i mau kaa hou oiai ua popopo ka hapanui o na kaa e holo nei i keia manawa a ua maka'u ke kau maluna o lakou. I kekahi mau la aku nei ua olaa pu ia ka papahele o kekahi kaa popopo..