Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 37, 6 September 1901 — Page 3

Page PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Cheryl Mokuau
This work is dedicated to:  Dawn

Ka Nupepa Kuokoa, Sepatemaba 6, 1901

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HOOLAHA KUMAU.

 

@ Hui Alahao ame Aina o Oahu

Mahope aku o Ianuari 1, 1901

 

Manawa Holo

 

 

WAHI HOOLULU

Mai Honolulu aku,)

Waianae, kaa huikau ua la apau koe ke Sabati.

Waialua, kaa ohua, na la apau.

Waianae, kaa ohua na la pau.

Wili o Ewa

 

 

A.M.

P.M.

P.M.

P.M.

 

Honolulu

7:1

3:10

5:10

5:10

 

Haanana

8:0

3:43

5:50

5:50

 

Wili o Ewa

8:37

4:0@

6:30

6:10

 

Waaianae

9:2@

4:43

 

 

 

Waialua

 

2:00

 

 

 

WAHI HOOLULU

Mai waho mai ai

Honolulu.)

Wili o Ewaa, ka ohua, koe ke Sabati.

Waialua, ka ohua, na la apau

Na la apa @ huikaua @, koe e Sabati

Waialua kaa na ohua la a pau

Wili o Ewa a kao ohua

 

A.M.

A.M.

A.M.

P.M.

 

Waialua

 

6:12

 

2:39

 

Waianae

 

7:12

10:09

3:55

 

Wili o Ewa

5:50

7:47

10:59

4:32

2:45

Manana

6:15

8:07

11:3

 

1:10

Honolulu

6:50

8:40

 

5:26

1:45

 

 

 

 

 

 

G. P. DENISON,

LUNA,                                   F.C. SMITH,

                                                Luna Kuai Palapala Ho.

 

LYLE A. DICKEY

 

Mai na Mokupuni mai.

 

            E hookoia na hana pili kanawai apa

Kihi o Alanui Betala me Moi Paha

 

Metropolitan Meat Co

(Hui Kuai Pipi Metropolitan.)

 

@. J. WALLER, (Wala) – Luna No108 Alanui Moi.

 

Poe Kuai a Hoolako i na Moku

 

Me

 

Na Io Pipi, Hipa a pela`ku.

 

E loaa mau ana na Manu ame na @amano i hoohu`ihu`lia Hoko e

ka Hau.

Makepono ke Kuai i na I`o Pipi mea nei.

 

TELEPONA HELU @

27@

 

Ka Ayer Laau Kunu

 

            No ke Anu, Kunu, Ma`i ma ka Puu, Puu Eha, Anu ame ka ma`i Ai ake hoomaka hou. Aohe lua e loaa ai he Laau Kunu a Ayer. O keia ka laau kunu kaulana loa i ikeia ka hele@ e na lapaau ana maloko o ka Oihana Lapaau, a ua apono loa na Kauka lapaau ma kela ame keia wahi. E hooma@ ana ia i ka aai ana i ka pale lahilahi i pili aku ai ka ma`i, wawahi i ka male p@kiki e kunukunu a e man@ ai ke puu, hoopau i ke kunu ana, a loaa hoi ka oluolu Ma ke ano laau pale pilikiakokoke loa noloko o ka ohana o ka AYER LAAU KUNU ka helu ekahi. Aohe lua o keia laau no ka hoola ana i ke Kunu Ho, Kunu Kalea, Puu Eha ame na ma`i apau o ke Ake-mama i loohia mau ai ka poe opiopio. Aohe ohana i palekana, ke ole e loaa ia lakou.

 

KA AYER LAAU KUNI

OIA HOI

KAY AYER CHERRY PECTORAL,

I hoomakaukauia o

DR. J. C. AYER & CO.,

Lowell, Mass, U.S.A.

 

            E Makaaia loa no na laau hooha@ kumukuai @. Ka inoa e @, oia ka AYER CHERRY PECTORAL. E IKEIA ANA KEIA INOA MAWAHO O KA WA-HI, A MALOKO NOHOI @ KE @ ikeia ana keia inoa mawaho o ka wa-hi, a maloko nohoi @ ke @ o kela ame keia omole.

 

K@ pookela o na laau no ka malama

ana, ka hooulu ana me ka hoenani ana i ka lauoho, oia ka

 

Ayer Laau Hooulu Lauoho.

 

            Aole e kepia ke poo, oia na mai @

puu, nele @ helelei ka lauohe @

maloohaha mai ka lauoho, hima@

nawe a @ hina mai, alaila, na@

laau e @ hou ae e kona ano @

@ hooulu @ la i ka lauo@

@ na wahi apau, e keia Laau

la@ a Ayer ke pookeia, a ua@

ia i punahele a i hoapili no na @

ame na keonimana.

 

Ayer’s Hair Vigor

I hemakaukauia e

 

DR. J. C. AYER, Lowell, Mass, U.S.A.

[@line so blurred unable to read]

 

Hollister Drug Co. Lt.

[@line so blurred unable to read]

 

Leone Noela

Ke Kaikamahine a ke Kana ka Mahiai.

 

            “Alaila, aohe no kekahi kumu ano nui kou hiki ana mai i`a ne`i nei, no ka ike ana la hoi i na mea kahiko, a i ole ia i na oihana hoonaauao ame na ike akamai i na oihana hana lima o Roma? Wahi a ka Haku Sanadoa i ninau mai ai i ka Lede Mariana, me ka hoomanao ana no ia Leone i ka hauoli nui e loaa ana lala ina oia e makaikai ana ia Italia, i ka wa ona e kamaillo nei me kekahi lede e ae.

 

            “Aole, aole no ia mau kumu, eia nae, aole loa no au e hoohaule ana i ka ike ana ia Roma maluna o na mea e ae a pau. A heaha hoi ka mea nana i lawe mai ia oe i`a ne`i nei, e ka Haku Sanadoa?”

 

            Ua ano kanalua iho la oia no kekahi manawa, alaila haawi aku la oia i kana pane:

 

            “Aole nohoi i maopopo loa ia`u, heaha la. Ua hele mai au a kahi a`u i hoomaopopo aia me ko`u noonoo ponoi, no ka mea o kuu makuahine kekahi i hele pu mai.”’ alaila, ia manawa ua halawai like ae la ka haka pono ana o ko laua mau maka me kekahi akaaka ano e.

 

            He mea kupanaha loa ko laua hoea ana ilalia me ka maopopo ole o ke kumu nui ia laua.

 

            Me he mea`la ia`u,” wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai, “aia kaua a i e lua malalo o ke alakai ia ana.”

 

            “Ua hauoli au, no ko`u mahele ponoi,” wahi a ka Lede Esakine i olelo aku ai. “Ua oi aku ka maalahi o ke alakai ia mamua o ke alakai ana aku. Ua ike nohoi au ua oi aku ka hikiwawe o ka hoolohe ana mamua o ke kauoha ana.”

 

            “Oia ane kou manao?” wahi a ka Haku Sanadoa i ninau aku ai me ke a no akaaka. “Alaila e loaa ana ia oe me ka hikiwawe loa i kekahi la ke aloha ana, ka malama ana ame ka hoolohe ana?”

 

            “Aohe no o`u kanalua no ia mea,” a ka hooilina wahine i olelo aku ai, me ka oluolu.

 

            “Aohe o`u manao nui no ka hele hookahi ana aku mawaena o keia ola ana. (I should not care to go through life alone.) Ua makemake au i uhane i oi ae o ka ikaika mamua o ko`u ponoi no ka kalele ana aku maluna.” (I want a stronger soul than my own to lean on.”)

 

            Alaila, ua hoi hou ae la ka hoomanao ana o ka Haku Sanadoa i hope i ke kaikamahine hoopono mahaloia, a pauleleia, ka mea hoi e kupaa ana nona iho a e ku-e aku ana i na me@ pau o ko ao nei @ ke hana ia.

 

            Eia nae ua makemake no oia i ka Lede Mariana i kona kulana hiehie, ame kona wahine u`i nohoi. I ka manawa ana i haawi aku ai i kona aloha ahiahi iia, e noho ana no oia me ka manaolana no ka manawa o laua e halawai hou aku ai.

 

            He oiaio ua halawai hou no laua a ua halawai hou aku no, me ka olioli mau ma ko ka Haku Sanadoa aoao, a pela nohoi ma ko ka Lede Mariana aoao. Ma na wahi a pau a ka Lede Mariana e hele ai e au mau ana kona mau maka mawaena o na Italia ili hauliuli o ka ike aku i ka oiwi kino kiekie a pololei ame ka helehelena Pelekane a koa o ka Haku Sanadoa. Aohe no ona hookamailio nui aku iaiai, aka aia kekahi malamalama o ka hoomahie iloko o kona mau maka a me ka mino aka ma kona helehelena me ka oluolu i ka manawa ana e ike mai ai ua kokoke oia ma kona aoao. Aole loa oia i imi aku iaia, aole loa, aole no ia manawa, aole nohoi no kekahi manawa aku; aole no ona hai aku i kana wahi e hele ai, iaia. Aole loa ona lawe mai i ka noo noo ana ame kana hana e hana aku ai no ka halawai pu na me ia, aka, he kakaikahi loa na la a laua e halawai pu ole ai no kekahi mau hora lehulehu.

 

            Aohe hoolilo aku o ka Lede Lanasaweia i kona noonoo ana i ka manawa a ka Lede Esakine e hui pu mai ai iloko o ko lakou poai. He oluolu oia a he lokomaikai aka aole loa oia i hoao iki e hookipa mai iaia a i ole ia koi aku paha iaia e noho iho i kona wahi. I na e hoopuka ae ka Haku Sanadoa i ka inoa p ka Lede Mariana i kekahi manawa aole loa kona makuahine e ekemu mai ana i hookahi huaolelo—me ka oiaio, ua hoonaaupo loa, oia iaia iho me he mea`la aohe ona makemake i ka launa ana o kana keiki me ka Lede Mariana—eia nae aia na manao noeau iloko ona kahi i hiolani malie ai. I na oia i lawe pu mai ia laua i ka wa hookahi me ko laua ike mua i kekahi, ina ua hoomaopopo kana keiki i keia hana kipi a kona makuahine, a i na paha ua puiwa, aka, e like iho la me keia manawa, aia ka upena ua ulanaia me ke akamai loa, a ua hei iho la hoi oia iloko mamua o kona hoomaopopo ana ae ua hoopuni ia oia e ka upena. Ina e hoolala ke kaunawahine i kekahi ahaaina no na wahi llike ole, aole ona hookomo pu mai i ka inoa o ka hooilina wahine waiwai mawaena o ka papa inoa o kana poe e kono ai.

 

            Nolaila ka haiawai pu ana o ka Haku /sanadoa ame ka Lede Mariana ma na ulia wale no ia o ka manawa, aole nohoi laua i ike i na mea e hana ia nei. Ua ano kahaha ka Haku Sanadoa i ka ike ana i na duke ame na keiki alii e kuemi hope ana i ka manawa ona e hele aku ai a kokoke i ka hooilina wahine u`i me he mea`la ua hoomaopopo ia, oia iho la ke kuleana ma ke koi ana aku i kona hoolaulea ana mai-i ka ike ana i kekahi keiki alii Roma me kekahi kuauhau loihi, e hookaawale ae ana iaia iho me kekahi kunou haahaa ana—i ka ike ana aku i kekahi duke Farani hanohano e haalele ana i kona noho, ana i kali ai no ka hapalua po no ka pa pa wahi leo pu aku me ka hooilina wahine—ika ike ana aku i na maka o ka poe huwahuwa i hahai aku mahope ona—ua piha loa ia oia i ke kahaha, a aole loa oia i ninau iki ihea ia e hoopau ia aku ai kela mau mea a pau.

 

            Ua ike ka Lede Lanasawela i keia mau mea a pau me ka piha hauoli o ka nana ana o kona mau maka, aka, aole oia i olelo aku i kekahi huaolelo; no ka mea e kiai pono ana oia i kona manawa.

 

            I kekahi ahiahi ua halawai hou ae la lakou ma kahi o Mrs. Kesa. Aole no ke kahi aha hulahuila, aole nohoi no ke kahi ahaaina, aka no ka hoonanaea wle ana iho na i kauhale a ua oi iho la ke aloha hoalauna ana mawaena o lakou ia manawa mamua @ na la mua i hala ae.

 

            A oiai lakou e akoakoa ana ia ahiahi ua noi ae la kekahi mea i ka Lede Esakine e himeni. Ia manawa ua nana aku la ka Haku Sanadoa iaia.

 

            He himeni no anei ow? Wahi ana i ninau aku ai.

 

            A ua pane mai la oia me kekahi mino aka malie.

 

            “Ae, oia kekahi o na mea kakaikahi a`u e hana ai me ka holomua no ka hooluolu ana ia`u iho. He leo maikai ko`u a he hiki ia`u ke himeni me ka maikai loa.”

 

            “O oe anei ka na kanaka e kapa aku ai he ake nui i na me.e” wahi a ;ke alii opio i ninau aku ai.

 

            A haawi mai la oia i kana pane.

 

            “Ae, he pinepine ko`u waiho ana i kou mau manao ponoi no na mele, a ina au e halawai pu ana me kekahi poe huaolelo a`u i manao ai he maikai loa lakou, a i ole ia he mau huaolelo hoi i ku i ke aloha aole loa au e hoomaha ana a hiki i ka loaa ana ia`u o ka leo mele e kupono ai no ia poe huaolelo. Ua loaa iho la ia`u kekahi oia ano i kekahi la. Ua makemake anei oe e himeni aku au ia oe?”

 

            I ka hoomaka ana ae o ua kaikamahi ne u`i Pelekane nei e ku iluna a ka`i aku la kona maukapuai wawae no ka hele ana e hookani i ka piano ia manawa ke anaina i hoomaka ae ai e pa`i pa`i. Ua huli ae la ia a nana aku la i ka Haku Sanadoa me ka mino aka.

 

            “Ka huaolelo o ka`u mele e mele aku ai, aia no ia ma ka olelo haole,” wahi a ka Lede Mariana i olelo aku ai, “A aole paha e hoomaopopo ana kekahi poe o loko nei o keia lumi.”

           

“Owau no ke hoomaopopo aku ana,” wahi a ka Haku Sanadoa i olelo mai ai: nolaila, e pono no oe e himeni mai ia`u.”

 

            I kona manawa i lohe ai i na huaolelo ua hoomaopopo aku la oia i ka pii malie ana a`e o ka ula ma kona mau papalina.

 

            “E hoololi ana au i ka`u mele,” wahi a ua lede nei i olelo aku ai,” ina e komo mai ana kekahi mele okoa iloko o ko`u noonoo. O na huaolelo o keia mele a`u e mele aku ai na kekahi wahine haku mele no ia i haku: ua heluhelu au, a ua nui ko`u mahalo i ua mele`la.

 

            A eia ka inoa o ua mele`la “Ma kekahi wahi a i ole ia he wahi okoa e ae.” (Somewhere or other.)

 

            Ua himeni aku la ua Lede Mariana nei me ka nahenahe ame ka moakaka maikai o kona leo; he okoa no kona kulana ike himeni a he okoa nohoi he kulana ike himeni o kekahi @hahe makamae i haalele ia aku la i hope; aka ua hiki loa ia oe ke lohe i na huaolelo apau me ka moakaka loa.

 

            “He mea maopopo loa aia ma kekahi wahi a i ole ia he wahi okoa e ae paha,  o ka helehelena aole i ike ia aoa ka leo hoi aole i loha ia.

 

            O ka puuwai aole loa—aole loa,

           

            I pane mai i kau mau huaolelo.

 

            “Aia na kekahi wahi a i ole ia he wwahi okoa e ae paha, malia paha aia ma kekahi wahi kokoke a i ole ia ma kekahi wahi mamao paha.

 

            Aia paha ma kekahi aina okoa e au aku ai i ka moana, he wahi hoi i hiki ole ia oe ke ike aku.

 

            Ma o aku o ka mahina a me ka hoku oiai laua e alualu hele ana iaia i kela po, a ai keia po.

 

            “Aia ma kekahi wahi a i ole ia he wahi okoa e ae paha, malia paha aia m kekahi wahi kokoke a i ole ia ma kekahi wahi mamao paha,

 

            Me kekahi pa hoi i pa ia mawaena,

           

            Me na lau hope loa hoi o ka makahiki e haalele mai ana, i haule iho ai maluna o kekahi ahua mauu uliuli.”

 

Ua ku malie iho la ka Haku Sanadoa ma kona aoao i ka manawa ana e himeni ana, me ka haka pono ana hoi o kona mau maka maluna o ka helehelena maemae, a nohenohea o ka Lede Mariana. I ka manawa i pau ae ai o kana himeni ana, ua olelo aku la ka Haku Sanadoa penei:

 

            “Aia ma kekahi wahi a i ole ia he wahi okoa e ae paha—e loaa koke ana no ia mea ia oe, e Lede Mariana.”

 

            “Loaa keaha?” wahi a ka Lede Mariana i ninau aku ai.

 

L” oaa ka puuwai aole loa hoi i pane aku i kekahi huaolelo,” wahi a ka Haku Sanadoa i pane aku ai, me kona hoo puka ana aku i kekahi mau huaolelo o kana himeni i himeni mai ai.

 

            He mea mau no ia i kekahi poe i ka halawai pu me ko lakou hopena me ka maopopo mua ole oia mea.”

 

            I ka manawa ana i ike aku ai e hoo maka ae ana ka ula e puapuai maluna o ka helehelena nohenohea ua ike koke iho la oia ia wa me he mea`la aia oia ke noonoo la i ke ano o kekahi mau huaolelo o kana himeni a`u i hoopuka aku nei, a me he mea`la nohoi e kamailio mai ana no oia no`u ame ia. Mahope mai oia manawa me he mea`la aia kekahi ano hoomaopopo ana mawaena o laua. I ka manawa a kekahi poe okoa e ae e kamaai, e hoopuka mau ana ka Haku Sanadoa i keia mau huaolelo. “Ma kekahi wahi a i ole ia he wahi okoa e ae paha,” alaila, oia ka manawa e pua`i o ka ula ma ko ka aLede Mariana helehelena a hiki i kona wela ana me he wela ahi ana. Nolaila ua hoomaopopo ia ae la kekahi mea un e ulu ae ana mawaena o laua me ka hoomaopopo ole o kahi i kahi heaha ana la.

 

            “Ua nui ka hauoli i loaa i ka Lede Lanasawela, oia hoi ua ai ia mai la ka maunu, nolaila aohe ana hana e hana aku ai, no ka mea eia na mea a pau ke nee nei imua me ka holo pono.

 

            “E mama,” wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai, “Aole hiki ia`u ke hoomaopopo  i keia mea, i kau mau aha inu ti a pau o ka auina ia e kono pinepine ana no hoi oe i ka poeluahine wale no ame ka poe o lakou i mare ole aka aohe ou kona iki i poe o lakou i mare ole aka, aohe ou kona iki i poe lede opiopio kekahi, a ua ike nohoi au he lehulehu loa na poe u`i ma Roma nei.”

 

            “E kuu lede Lance aloha, ua ike no au ia mea, a ua nui no hoi ko`u minimina i ke na manao ou aka, ua ike no oe aohe a`u poe keonimana e hookipa mai ai i poe lede opiopio kekahi.

 

            Ia manawa ua hapai ae la oia i kona poo iluna me he mea`la ua hoeha ia aku oia.

 

            A pane aku ia oia i kona makuahine, eia no hoi au.”

 

            Ua akaaka koke ae la ke kaunawahine i ka olelo ana aku a kana keiki e like me ka kakou mea i ike ae la.

 

            “He oiaio no ia, ua loaa ia`u hookahi oia hoie e oe, aka ua makemake au i kekahi mea kuokoa a kupono no hoi.”

 

            “Aole anei au i kuokoa a kupono?” wahi a ka Haku Sanadoa I ninau koke aku ai alaila ia manawa ua piha ae la ua helehelena koa nei i ka inaina malalo o na hana hoapaapa, ame ka mino aka hoohenehene a kona makuahine. “Aole oia ka`u i manao ai: he oiaio no ia aole au i kuokoa ai ole ia kuponoe like me kau i olelo mai nei, eia naeua manao no wau he hana kupono no ia na`u o ka hookipa ana i na lede opiopio a u`i no hoi e like me na poe luhine.”

 

            Ua nana aku la ka Lede Lanasawela iaia me ka haka pono ana o kona mu maka.

 

            “E kuu Lance aloha, e hana ana au i na hana apau e oluolu ai oe,” wahi a kona makuahine i olelo mai ai iaia, aka i na oe e hoomau ana i kou noonoo ana he kanaka oe ua hoopalau me kekahi mea okoa, e pono oe e haalele aku i ka aha o na kaikamahint nani a u`i o Roma nei. Aohe o`u makemake e launa hou me kela wahi kaikamahine ino.”

 

            O Lance keia, ka Haku Sanadoa, ua haalulu ae la kona kino holookoa i ka manawa ona i lohe aku ai i na huaolelo aloha ole a kona makuahine i hoopuka mai ai.—“he wahi kaikamahine ino”—o keia kaikamahine no ka wahine koa i hoike ia iloko o kona kaao, oia hoi o kana Leone u`i no, ka mea nona kaleo e hawanawana mau mai nei iaiai iloko o kea heahe makani, a me ka o-we nahe ana a ka wai. “He wahi kaikamahine ino,” o kana Leone u`i, ka mea hoi nana na honi hoomaumau ana me ke aloho e mau ana no ka pumehana ma kona mau lehelehe, a me he mea`la aia no kona au waimaka ke hooma-u aia i kona mau papalina—o Leone, ka mea hoi i like me kekahi moiwahine, aia la oia i hea i keia manawa. Ua huli ae la oia me ka piha inaina, a ua ike mai la ka Lele Lanasawela ua hewa loa oia ma kona ike ana mai ua huna kana keiki, aka, mahope mai ua kamailio mai la oia me ka leo hoakaka.

 

            “Ua ike oe, e Lance, aia ma ka ike ana o ko`u mau maka, he mea oiaio, ua kupono loa oe no ka lawe ia ana aku iloko o kekahi poai o na kaikamahine opiopio, a me he mea`la aia iloko oi la puulu kaikamahine, e makemake mai ana hookahi o lakou ia oe, oiai ua ike no au aole loa oe e makemake aku ana ia lakou. Aole anei pela?”

 

            “Aole au he kanaka kuokoa, e mama, ua ike oe ia mea me ka moakaka elike me ka ike o na poe e ae a pau o ka honua nei: eia nae, keolelo hou aku nei no au aole ia he kumu oia hoi, no keaha la oe i hoopiha mai ai i ka hale me na poe luahine wale no aole hoi he lawe pu mai i opuu o kekahi helehelena opiopio a kokoke mai.”

 

            “E hana ana au elike me kau i makemake ai, e Lance,” wahi a kuu lede i olelo mai ai, a mino aka ino la kana keiki.

 

            “Oiai ua ike au no`u iho he kanaka au ua paa mua i ka hoopalau ia me kekahi mea, eia nae, aole o ia ko`u mea e hoolilo ia mai e like me kekahi kauwa hooluhi, e mama. Ua kuokoa au no ka hana ana elike me ko`u makemake.

 

            “He mea oiaio loa no ia,” wahi a kuu lede i olelo mai ai, a no kekahi mau minute pokole ua hanau iho la laua me ka pane leo ole.

 

            Mahope mai oia manawa ua hoomaka mai la ka Haku Sanadoa e kamailio.

 

            “No keaha no la hoi oe e noi ole aku nei i ka Lede Esakine no ka hele ana ma ie launa me oe; e mama? He kaikamahine u`i oia, a he makemake no hoi oe iaia.”

 

            Ua nana pololei mai la ke kaunawahine iaia.

 

            “Ua manao au aole ia he hana maikai e hana aku ai,” wahi a ke kaunawahine i olelo aku ai i kana keiki.

 

            “O ka Lede Mariana oia kekahi o na wahine maikai loa a`u i ike ai, ua ike no au, ua makemake oia ia oe, a e like hoi me kou kuokoa ole no ka makemake ana aku iaia, ua oi aku no ka pono o ka hookaawale loa ana mai no mai iaia mai.”

 

            Ua noho koke iho la ua Haku Sanadoa nei ilalo, a kau aku la i kona poo maluna o na kuli o kona makuahine, me ka huli ana ae o kona mau maka iluna me he mea la he manao ano hui ka kona mau maka e koi aku ana, elike me kana i hana ai i kona wa kamalii.

 

            “Ua makemake i`o anei oia ia`u, e mama? Keia kaikamahine u`i, ka mea hoi a ia malalo o kona maua wawae ka hialaai ana a na poe a pau o Roma nei ua makemake i`o anei oia ia`u?”

 

            “Ua olelo aku nei au elike me ia.” a akeaka aku la kuu lede.

 

            “Owai ka mea nana i ha`i mai ia oe, e mama? A pehea oe i ike ai?”

 

            “Aole loa au e ha`i aku ana ia oe, e Lance; ua lawa ia no kou ike ana i ka mea oiaio, a ua noonoo au eia au ke hana nei me ke akahele o ko`u noonoo. Owau no kekahi e makemake ana ia oe. E Lance ina o wau kekahi kaikamahine opiopio.”

 

            Ua lilo loa au mamuli o na hana hoomalimali ia, wahi a ka Haku Sanadoa i olelo mai ai me ka ulolohi. “I na no ia he mea oiaio, e mama, aole loa o`u ike maopopo no keaha la oe e noonoo nui ai no ia mau mea  He nui ko`u mahalo i ka Lede Mariana, a no keaha la kaua e lilo ole ai i mau hoa`loha?”

 

            “E makemake mai ana no auanei ke la wahi kaikamahine ino ia mea, e Lance?” wahi a kuu lede i ninau aki ai.

 

            He mea ehaeha loa ia o ka ha`i ana aku ua hoopuka mai ka Haku Sanadoa i kekahi mau huaolelo ikaika loa a me kekahi mau huaolelo kupono ole.

 

            “Mai noho oe a hoonaukiuki mai ia`u, e mama. Ua ike au aohe hewa o ka mea au i olelo ino mai la, ina au i ike maopopo me ka oiaio aole loa au e mare iaia. Ua hiki no ia`u a me ka Lede Mariana ke lilo i mau hoa`loha. Ua makemake au iaia a mahalo pu nohoi iaia: a`ia iaia kekahi ano biona o ka maha oia hoi he helehelena oluolu kona i hiki ke hoohoihoi mau mai ia oe i ka mea e makemake nui aku ana iaia, a oia ko`u mea i hoopiha la ai i ka hauoli. No keaha la maua e lilo ole ai i mau hoa`loha?”

 

            “E lilo aku olua i mau hoa`loha i na ia o ka iini pau ole a kou makemake,” wahi a ka Lede Lanasawela i olelo aku ai, aka ina iloko o ke au o kekahimau pule pokole e ike ana no oe, aole e pane mai ana ka mahalo nui i kaulike ia, a mai noho oe a hoanewa mai ia`u.”

 

            Mai kela ia aku ua kapae loa ae la ka Lede Lanasawela i kana mau hana hoopohala ame ka hookamani me ka kanalua o kona manao, a hookuu aku la i na mea a pau e hele elike me ko lakou ua hele mau aku la oia e launa pu me ka hooilina wahine opio, a mino aka iho la i ka manawa ona i ike ai eia kana keiki ke lilo nei i kela la ame keia la a eia kona noonoo a pau ke ume ia`la i ka hooiiina wahine opio. Ua hoomaopopo pu mai la no oia i kekahi mea @ koa, me ka olioli a oia hoi kela, oiai mai Enelani mai no kahi i hele mai ai o na hua palapala o ka hua helu hookahi, aole nae he hui o na poei hele aku ilaila.

 

            “He keehina ia i ke ala pololei,” i noonoo iho ai kuu lede: “e ko ana ka`u mau mea apau i makemake ai mahope aku o keia manawa.”

 

            No ka hana ana aku i ka meaponono ka Haku Sanadoa, ua makapo loa ia oia i ka pilikia e hoopuni nei iaia. Ua manao oia e hoomau no i kona oiaio a me kona paulele ana ia Leone—aohe ona mau manao e ae, aohe no hoi he makemake e ae—aole loa oia imanao iki no kekahi manawa no ka haalele wale e ha aku no iaia, e hoahewa ana no oia i na poe a pau e hoao ana e hana ia ano hana.

 

            Aka, he opiopio ua Haku Sanadoa nei, a he u`i hoi ka Lede Mariana, a aia laua a i elua iItalia. Aole loa oia i moeuhane mua no ke aloha ana aku iaia.

 

            Ua lilo ae la laua i mau hoa`loha, oia wale iho la no; a o ka mea wale no i koe ia laua no ka rula maa mau—oiai e lilo ana laua i mau hoa`loha mawaho ae o na kumu like ole o ke aloha a i ole ia o ka hooipoipo ana alakekahimea nana e hana ino nei ko laua launa pu ana.

 

            He mau hoa`loha wale no. Aka nae i ka hoomaka ana o ka mahine o Mei i ka manawa hoi a ka Lede Kamabere ame kana hanai i hoole ai no ka huli hoi ana aku i Enelani no ke kau makalii, aka, ua hooholo iho la laua i ko laua manao e hele laua i ke kulanakauhale poo aupuni o Italia oia hoi o Naples e hoohala ai i ke kau wela, ua hele pu aku la no ka Haku Sanadoa ilaila. Me ka noonoo ole ae e hiki ana paha. iaia ke hoi i Ladana i ka hoea ana mai o ka mahina o Iune.

 

MOKUNA XXVII.

 

            “E ha`i mai ia`u i kau mea huna.”

 

            Na la pumehana maikai o Nice—owai ka mea nana e ha`i mai i ko lakou nani, ke kamahao o na ao uliuli o ka lani, ka nani o na lau o na laau, ka ea onaona a oluolu maikai o ka makani, me he mea`la e halihali pu mai ana lakou me lakou i ke ala mai na pua like ole mai e mohala ana? Ma ke ano hea la i maalo ae ai ka manawa? Aohe mea i ike he owili okoa no ia o ka hauoli ame ka lealea. He olioli maoli no ka holoholo mau ana mawaho o na pa hale i na wa a pau. Ua lohe ae la lakou i kekahi wahine nani loa a hele nui aku la ilaila e nana ai, me ko lakou noho ana ilaila no kekahi manawa loihi e like me ka loihi o ka hialaai ana a ko lakou mau maka i ka nani oia wahi, alaila hoi nui hou aku la no i ko lakou wahi. Aia malaila, e like no me ka mea maa mau, oia hoi kekahi poe Pelekane maikai loa ma Nice, aka aohe mea i like aku me ka Lede Mariana me kona helehelena upalu a onaona.

 

            E like me ka ulu liilii ana aku o ke kulana oluolu, onaona a hoohoihoi o ka hooilina wahine opiopio maluna o ka Haku Sanadoa pela ka oi aku o kona makemake ana iaia i na wa a pau. He hauoli mau oia i ka launa pu ana me ia ma na wahi like ole a pau a laua e hui pu ai. Aohe iaia kela kulana hoomakeaka, aohe hiki iaia ke hoolealea aku i kekahi lumi i piha i na kanaka, aohe hiki iaia ke hoakaaka, a aohe no hoi iaia ke kulana o ke kaikamahine o ka halewili-kahawai ame ka ulu laau o Rasalia.

 

            Ua loaa ka maha ma ke kamailio ana aku iaia, he oluolu elike me ka oluolu e loaa ana malalo o ka malumalu o kekahi kumu laau i ka wa a ka la e olinolino iho ana me ka hahana. Kona leo oluolu, moakaka maikai, kona mau manao lokomaikai a akahai, ka makaukau i ka unuhi ana i na olelo like ole, o keia mau mea a pau ua kupono ia i ka hoomanao ana. Aohe loa no oia, mamuli o na kumu apau he mea akamai maoli ma ka noonoo ana, aka ua loaa iaia ka mana o ka hoomanao mau ana i n mea a pau ana i heluhelu ai a he maikai nohoi oia ma ka heluhelu ana, ua loa iaia ka makana o ka hoohana mau ana i kona ike. Ina ua makemake oe e kamailio no kekahi mau mea e hialaai ai kou noonoo no ka hora hookahi, aia ka Lede Mariana kou hoa e kohu ai, he noeau ma na kii`na olelo ana e ume aku ai i kou noonoo. He mea makehewa wale no paha ia i ka mea unuhi moolelo i ka helu papa ana aku i kona ano aku i ko, oiai ua ike mua ae nei no kakou, he wahine u`i a he wahine naauao nohoi. Oiai i kela mau la pumehana, a onaona na la hoi i haawi mai i ka hauoli hou ana i ka manawa a ka la ame na aouli, ka honua ame ke ea, na pua ame na kumu laau i hana ai i ka mea i hiki ia lakou, o ke Haku Sanadoa ka mea i makemake e kali malie malalo o kekahi mea kanu e hiki ae ana maluna no ke kamaiilo ana me keia kaikamahine u`i, ka helehelena hoi e hoike mai ana, he puuhonua ia o ka maha.

 

            Aole loa ia i manao no ka hoohui ana aku i kona aloha me ia, e manao mau ana no oia me ka oiaio i ke aloha ana i kana wahine: ua hoopoina oia, aia kekahi mea e hoea mai ana imua ona, oia hoi kekahi pilikia a i ole ia kekahi mau hana hoowalewale paha. Ua hoomaka aku la ka Lede Mariana e aloha iaia: he mea hiki ole no ia ke alo ae: ua loaa i ka Haku Sanadoa kekahi mau hewa nunui a koikoi, aka ua oi aku no kona koa ame kona maka`u ole, kona lokomaikai ame kona kanaka u`i, nolaila, aole no e hiki i kekahi mea ke alo ae i ke aloha ana laia.

 

            O ka Lede Mariana iloko o kona kulana noho malie a oluolu, ua haoa aku la oia e aloha i ka Haku Sanadoa. Ua waiho mau aku la oia i kana mau olelo a`o imua ona i na wa a pau: ma kona heluhelu ana aku i kekahi puke, i ka himeni ana aku i kekahi himenai, i ka hooponopono ana i na manao hooko o ka ia i ke koho ana i na poe hoolauna, a maluna o keia mau kumu manao a pau ua hoolilo aku ia oia i ka Haku Sanaoa i kona mau manao paulele ana ame kona alakai: no ka mea elike me kana i olelo mua ai, ua makemake ola i uhanae i oi ae o ka ikaika mamua o kona i wahi nona e kalele aku ai, a eia paha ka wa e loaa ai o na uhane ikaika nei @ ua hana ia keia mau mea apau me ke akahai loa a me ke akahele o ka hookele ana a ka Haku Sanadoa a hiki i kona alakai ana i ke oia a pau o ka Lede Mariana me kona ike ole, eia kona ole ke noii liilii ia nei. O ka mea a ka Haku Sanadoa e olelo ai a i ole ia e manao ai paha, ua lawe ka Lede mariana ia mau mea i ula nona. He mea olioli loa nohoi ia ke hoomanao ae, ua hiki oia ke alakai ia a ua hiki pu hoi ke a`o ia aku, he ae mau oia i na makemake apau e pahoia ia aku ana imua ona he akahai loa oia, ua lawe a`e oia i ka haaheo ma ka hoolohe ana iaia: e haawi ana oia i ka olelo hoolaulea i ka Haku Sanadoa i kekahi manawa a olelo pu aku la:

 

            “Ua hai mua aku nohoi ai la oe, he mea pono e loaa ia`u kekahi noonoo i oi ae o ka ikaika mamua o ko`u ponoi no ka hilinai ana aku mailuna.”

 

            Ua hoolohe aku la ua Haku Sanadoa nei i kela mau huaolelo me ka mino aka aka ua ala koke mai la no kekahi manao iloko ona, aole loa e loaa ana kona noonoo iaia no ke kalele ana mai maluna o kekahi wa hou aku, no ka mea e pono ia e huli hoi i kona home ma Enelani i kana Leone. He hookahi paha a i ole elua paha ona manawa i uluhia la ai i ko ka Lede Mariana ano. No ka mea, ua hoike mai oia i kona oluolu piha, ame kona nani iaia. I ka manawa ana i komo koke aku ai iloko o ka lumi kahi hoi ana e noho mai ana ua ike aku la oia i ka puai ana mai o ka ula maluna o kona helehelena palupalu a onaona. Ua hoomaopopo pu iho la no oia ia manawa, ina e hapai ae na maka o ka Lede Mariana iluma a nana aku maluna ona e auhee ana ia ula mai iaia aku a hiki i ko laua ha`i like ana ae i ka laua mau mea huna. I kekahi la ua olelo aku Ia oia iaia:

 

            “No keaha la oe i haawi ole mai ai ia`u i kekahi nanaina hoihoi, e Lede Mariana—e like nohoi me kau i haawi mua mai ai la`u i ka manawa mua loa a`u i ike ai la oe? i keia manawa, he hoohuli oe i kou helehelena i kahi e a haawi mai i kou kua ia`u, a i kekahi manawa, he kulou mau kou mau maka ilalo ke ike mai ia`u. Ua hana anei au i kekahi hana e hoehaeha aku ana ia oe?

 

            “Aole,” wahi ana i pane mai ai, me ka oluolu; “aole oia ke kumu, ua ike no au aole loa oe e hana ana i kekahi hana i mea e hoehaeha mai ai @.”

 

            “Alaila,  eia oe ke malama nei i kekahi mea huna mai ia`u aku,” wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai, alaila, la manawa ua haawi mai la oia i kekahi mino aka ana me he mea`la aia kekahi me huna i`o no iloko ona kahi i hiolani ai, a oia ka mea nana i hooni loa aku i ke pana ikaika ana o kona puuwai me kekahi mana hoohuoi.

 

            “Aohe a`u mea huna,” wahi a ka Lede Mariana i olelo mai: “a i na no he mea i`o ka`u oia ano, aohe ia e hoopilikia wale aku ana i kekahi mea okoa aka ia`u iho no.”

 

            “E ha`i mai la`u i kau mea huna, e Lede Mariana,” wahi a ka Haku sanadoa i olelo mai ai me kona hanu ana ae i kekahi hanu kaumaha.

 

            “E haawi aku ana au i ka`u pane iloko o na huaolelo o kekahi mele punahele loa ia`u,” wahi a ka Lede Mariana @ olelo aku ai, “nolaila, o ka manawa keia au e hoolohe mai ai e ka Haku Sanadoa.

 

(Aole i pau.)

 

Rudolf Rasenedile

 

Ka U`i Nana iKaili ka Puuwai o ke Kaikamahine-alii

 

            “A, ua hoi mai nei ka o Mr. Heka. E hoi mai olua iloko nei oiai ua makemake loa wau e ka kamailio pu me Heka no kekahi mau mea ano nui. E hoi mai olua.”

 

            Ua hoi koke aku la laua nei iloko me ke ano makemake ole no nae oiai ua oi aku ka maikai o waho n ei no laua e haahai ai kekahi me kekahi. Aka ua maa loa keia kaikamahine i ka hoolohe i ka leo o kona makuakane a nolaila i kona lohe ana aku no i ka leo o kona makuakane ua hiki hou ole iaia ke houlolohi iho.

 

            I ko laua komo ana aku iloko ua kauoha mai la ka makuakane ia Virgie e hele koke e hoomakaukau i ka aina ahi ahi oiai ua koke mai i na hoa o ka aina ahiahi.  I kona hele ana aku e hana i kana hana ua nanea iho la keia malihini me Mr. Abota. O ka hapanui o ka laua kamailio ana oia no na mea e pili ana i ke kuai ana i keia lua eli gula. Ua hoike aku la o Mr. Abota i na mea apau loa, hoike aku la oia, he nui ka hana a he hana kupono ole hoi no kekahi kanaka opiopio e like me la ke hana oiai e paa ana oia ma keia home kuahiwi i na manawa apau loa a aole i ike i na kanaka naauao o ka aina. Aka, he mea ole keia mau mea apau loa i keia keiki opiopio, oiai o na kanaka naauao ana i makemake loa nei oia no keia kaikamahine u`i a Mr. Abota. Aole ona makemake e kuai i keia lua eli gula no ka waiwai e loaa ai ke kumu maikai nona e noho ai ma ka wahi kokoke i keia kaikamahine u`i o na kuahiwi o Amerika. I ka makaukau ana o ka mea ai ua hoi aku la lakou iloko o ka lumi aina. Mahope o ka ai ana ua nanea hou aku la lakou a hoi aku la e hooluolu.

 

            Mahope o ka aina kakaikahi o kekahi la ae ua kau ae la o Mr. Abota me kana malihini maluna o na ilo a hele aku la laua e nana i keia lua eli gula a keia keiki e makemake nei e kuai. Ua hoikeike ia mai oia i na mea apau e pili ana i keia hana a he mau mea hou hoi lala. I ka pau ana o ka hoikeike ia ana mai o na mea apau loa ua hooholo iho la keia keiki opiopio e kuai @ keia lua eli gula. Ua ike iho la oia ma kana nana pono ana he waiwai nui ko keia wahi a aole oia e poho ana mai keia kuai ana. Aole no hoi oia wale ka mea nana i kono mai iaia e kua i keia wahi aka o ka pili aku i keia nani ana e @ nui nei.

 

            Hoi mai ia laua a hana ia na pepa e hoolilo loa ana i keia mau aina no keia Mr. Heath. Ua hiki aku ke kumukuai i kekahi mau kaukani lehulehu a apea ana la e hiki ai i keia keiki opiopio loa ke uku mai i keia mau kala? Aka, he mea ole ia i keia keiki. Ua haawi ia aku la kekahi mau bila kala i lawa no ka uku ana i keia palapala kuai a koe mai la he mau kaukani lo