Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 11, 11 September 1901 — Page 4

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Janet Louie
This work is dedicated to:  Zachery Louie

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

ku, a ua hiki loa ia’u ke hoike aku ia oe me ka olaio he mau olelo wahahee wale no kana i hoike aku nei ia oe. E hoopau ae i kou manao huhu kuhihewa e kuu Haku,” wahi a Gilibeta maalea.

“Alaila e kapa pu mai ana oe o ka’u wahine kehai hoopunipuni? Ua hoike pu mai nei ola i ka pololei o na mea apau i olelo ia mai nei, a pehea ia oe e hoike wahahee mai nei imua ou.”

Ua hiki hou ole ia Gilibeta ke pane mai. No Miss Monk hoi i keia manawa e kali aku ana oia o ka loaa mai laia o kona hoopai. Ua ike iho la oia aia he hoopai weliweli e kau mai ana iluna ih ona. Ina oia e hookuku ia mai ana mai loko mai o keia hale. I hea ia olia e hele aku ai? He nawaliwali oia, aka ua hewa oia a e kau mai ana na hoopai. I ka pau ana o ka leo huhu o ka Haku Opio ia Gilibeta Monk, ua huli koke ae la oia ia Silivia.

“He oiaio auanei nau i hooinu kuu Bernice aloha i keia laau hoomaule? Makemake wau ia oe e hoike mai i ka oiaio a o ka oiaio wale no.”

“E kuu haku, ke hoike aku nei wau aole na’u i hana ia hana. Aole nohoi wai i ike ua hooium ia lia i kekahi laau hoomaule. Ua hala ole wau imua o kou aol e kuu haku, ke noi aku nei wau ia oe e maliu mai ia’u.”

“Nawai ia hoi oiua e kena mau naheka i a’o ia mea he wahahee? Ke minimina nui nei wau i ka nui maoli o ka poho o ka luhi o kuu makuahine, a ame ka nui o ka poho o ko’u malama ana ia olua e kuna mau kipi iloko o kou hale ponoi. Ke manao aku nei wau ia olua he mau pookii, a e aloha mai ana ia hoi olua ia’u elike me ke aloha o na pookii, eia ka he mau enemi olua e noonoo mau ana e imi mai i mea e ka @@@ ia aku ai ka mea a’u i aloha nui ai, a e hookau mai hoi i na haawina o ka ehaeha ame ke kanikau kaumaha ana maluna o’u i keia mau ia lehulehu. Ke manao nei wau ua hala na la hiki ia’u ke malama hou ia oe e Miss Silivia Monk, a mai keia manawa aku a i ka wa mau loa e hele oe me ko kaikunane a e imi no olua iho.”

“E Roy, e ka Haku Poio, e kuu makua, e kala mai oe i keia mau mea a pau loa,” wahi a Silivia i uwe mai ai. Ua ike na wau aole oe e hookuku mai ana ia’u mai kela wahi aku, he puuwai oluolu loa kou a ua ike ole hoi ia mea he huhu. I na oe e hookuku mai ana ia’u e make ana wau i ka pololi.”

“He ike no ka oe ia mea he pololi? Ua hoike mai ka makai kiu ia’u mamuli o keia mau hana kalaima au i hana ai, ua ike ka’u wahine ia mea he pololi. Ua komo a@u oia iloko o na ehaeha like ole, ua moe ma ke alanui mamuli o kau mau hana. Ua paa aku oia i loko o ka lima o na enemi ua auwana hele hoi i na hona o ke aumoe ehuli ana i wahi e loaa ai kahi mea e ai ai, ame kahi e moe ai. Ua hooili mai oe i keia mau haawina o ka ehaeha apau maluna ona a he mea kupono e halii mai ia mau haawina o ka ehaeha apau maluna ou. Ua lohe na kanaka o keia lumi i ka’u i pane aku nei ia oe e hookaawale oe mai ko’u hale aku i keia po, a ke kauoha hou aku nei wau ia oe e hooko oe i keia kauoha.”

“E ae mai ia’i e hoi aku i ka hale e kii i ko’u mau wahi pono a hele aku e like me kau i kauoha mai ia,” wahi a Gilibeta i pane mai ai.

“Ola mau pono apau i loaa ia olua mai a’u aku ia, nolaila e waiho olua ia mau mea ma ko’u hale a e hele aku e imi no olua iho. Aole o’u makemake e ike hou ia olua mai keia nanawa aku, a mai ae olua ia olua e h@@koko@e hou ma ko’u hale o loaa ia olua kekahi haawina ehaeha.”

“E ae mai ia’u e hele aku e hoike ia Ragi ua kipaku ia makou i hookahi ai ko makou hele like ana,” wahi a Silivia i pane mai ai.

“E waiho i a Ragi a na’u e hoike aku iaia i knoa hoopai. E hele olua i keia manawa, a mai hoohakalia hou mai.

Ua ku koke ae ia ka Haku Opio iluna a hoike mai i ka puka ia laua. Ke ae ia ua mau paahao nei me ko laua mau maka e aloalo ana ma o a maanei a haalele mai ia i keia lumi a hele aku la i ke aia a laua i maopopo ole. I na ia i hala ae nei ua noho laua iloko o ka maalahi ame ka hauoli olai o Bernice e noho ana lioko o na ehaeha like ole. I kela manawa ua hiki mai ko laua manawa e hoao aku ai i na inea o keia noho ana a o Bernice hoi e noho aku iloko o ka hauoli ame ka maikai. Ua puka like aku ia laua a nana aku ia i keia po pouli. Ua maopopo ole ia laua ka laua wahi e hele ai. Ua ike ia aku ia na waimaka o Silivia e kahi mai ana, a e haloiloi mai ana hoi na maka o Monk.

Ku ae ia ka Haku Opio iluna a hapai pu ae ia i kana wahine e, ku like laua iluna a hoomaka aku e hoi no ko laua hale i keia po. Haawi aku ia laua i ko laua aloha ahiahi i kno laua mau makua a hoomaka aku ia e hoi no ko laua Kakela, ka home hoi a laua i aloha ai i na ia i haia aku. Ua ku mai ia ka Lede Diana a kauoha aku ia i kona kaa e hana pu ia mai loai ua makemake oia e hoi aku me kana mau keiki i keia pono ko laua hale e lohe i na olelo a keia wahi wahine Inia e olelo mai ai i kona manawa e hookuke ia aku ai mai keia Hale mai. Ua ike aku la lakou ia Monk ame kona kai kuahine e hele hoaa ana ma na alanui, e hoi wawae ana hoi laua, a koi aku la o Bernice i kana kane e hoopau ae i kona manao huhu. Ua uwe aku ia oia imua o kana kane me ka hoike pu ana aku laia i ka nui maoli o ka ehaeha e loaa ana ia Silivia me kona kino wahine. Ua hoikeike aku ia ola i ka nui o na ehaeha i loaa iaia a koi ikaika aku ia hoi e aloha aku i keia pokii o laua. Ua pane mai ia ka Haku Opio e kokua aku ana no oia ia laua mahope aku o keia manawa, aka ua makemake oia e ike mua laua i ka ehaeha me ke ino o ka laua i hana ai mamua o kona haawi ana aku i kana mau hana maikai ia laua.

I ko lakou hiki ana au i ka hale e noho mai ana no ua wahi luahine nei ma ka lanai e kali mai ana o ka hoi aku o Silivia, kana punahele. I kona ike ana mai i keia lede opio iluna o ke kaa me ka Haku Opio ua nui ae la kona hauoli, olai aole he ae o ka Haku Opio e holo pu me Silivia ma na alanui o Ladana maluna o ke kaa hookahi a hiki i ko ia@a mare ana.

No Bernice, i kona ike ana aku i keia wahine e noho mai ana iluna o ke alapii o ka hokele ua maka’u loa ola a puliki ae ia ola i ka lima o kana kane a pau pono. Ua hoike aku la oia iaia @ ka nui o kona maka’u i keia wahine a@@ kona hono ana hoi e lawe ae i kona oia i kekahi mau manawa i haia aku. Ua hele mua aku ia ka Haku Opio a hui me ka haku o keia Hokele ma Ladana a hoike aku la oia ua pau kona uku ana i ke kau@@ wahine a Miss Monk. Mai keia wahi aku ua hele aku ia laua e hui me keia wahine Ilikini.

“E Ragi, ke hoike aku nei wau ia oe ua hookuke la aku nei e a’u o Miss Silivia Monk mai keia hale aku a ua makemake wau ia oe e hele aku me laua.”

“H@aha hoi keia? Aole makou i hana aku i kekahi hana ino ia oe?”

“Aole o’u makemake ia oe e pane mai ia’u. Ina oe e hoopaakiki ana i ka noho ma kela Hokele e uku ana no oe i kou uku hooilmalimaa aole na’u e uku ana. E hele oe e hui me kou haku wahine.”

I kela manawa i nana pono mai ai ua whine Inia nei i keia lede u’i e ku aku ana me ka Haku Opio a ike mai la olia o Bernice no keia. Ua maopopo koke ae ia iaia ke kumu o keia pilikia. Haha koke iho ia kona lima i ka wahi e waiho ana kana pahi a neenee mai ia ola imua me ka manao e kaili ae i ke ola o Bernice mamua o kona haalele ana mai ia laua. Ua ike koke aku ia o Bernice i keia mau hana ana ame ka leo nui ua uwe koke ae la oia a iloko o ka manawa pokole ua ku mai ia kahi makai kiu mawaena o laua. Nana pono mai ia keia luahine i keia makai kiu a ike mai ia ola o kana mea maku’u loa no ka keia. Ua huli aku la ola e holo aka ua paa koke aku la oia i ka makai kiu.

“E haawi mai oe i keia pahi ia’u i keia manawa,” wahi a ka makai kiu me ke kau pu ana aku i ka pu panapana imua o kela wahine Inia.

Ua wehe mai ia oia i keia pahi me ka nana pono ana mai i ka makai kiu ame Bernice kona enemi. I ka lilo ana mai o kana pahi ua hoomaka hou aku ia ola e hele. Ua paa hou ia aku la oia e ka makai kiu a ia manawa ipane mai ai ka Haku Opio.

“Mai kela manawa aku aole o’u makemake e ike hou i kou helehelena ma Ketawina pa a ma ko’u hale hoi. Ina wau i ike hou ia oe mailaila e loaa ana ia oe kekahi haawina weliweli. E hooloho i keia.”

Ua puka aku ia ua lauhine nei mai loko aku o keia hale a hoomaka aku la e hele makana huakai. Iaia no nae e hele ana e huli mau mai ana oia me kona mau maka i piha i ka huhu no Bernice, e mihi ana ola no ka make mua ole ana o keia wahi wahine iaia.

I ko lakou pau loa ana aku i ka hele ua huli ae la ka Haku Opio i kana wahine a moi aku la e hoike mai ia lakou i kona moolelo mai kona haalele ana mai ia lakou a hiki wale no i ko lakou hui hou ana. Iloko o ka lumi o Komoikaehuehu me kana lede Diana, ka makai kiu ame keia Haku Opio. Ua hoomaka mai la o Berince e hoike i kona moolelo piha i ke aloha ame na ehaeha o keia noho ana. Ua ike ia aku ia ke kulu ana o ka waimaka o keia Haku Opio i lona lohe ana i keia mau pilikia he nui i loaa i kana Bernice aloha. I ka pau ana ua meha oloko o ka lumi.

“Ua hala aku la ia mau la, a he la hauoli keia. He mea maikai e hoopau kakou i kena mau manao kaumaha a e hookani pila mai oe e Bernice ia kakou. Ua lohe wale no wau i kou akamai ma ka hookani pila aka aole loa wau i ike maka i kou akamai. Noliala e oluolu oe e kuu pau mai i kou ike himeni ame kou ike hookani pila i keia po hauoli,” wahi a kahi maki kiu.

Ua mino aka mai ia o Bernice ina olelo a keia makai kiu, ka mea hoi nana laua i hoohui hou ma keia noho ana. Nana ae la kona mau maka i kana kane, me he mea aia e ninau aku ana, “Pehea e hooko ae wau i ko ka makai kiu makemake? Ua mino aka iho la kana kane a hookuu mai la iaia e hele i ka wahi e ku ana ka piano. Hookani mai ia oia i kekahi himeni punahele loa a kana kane, ka mele mua loa hoi ana i hookani ai ma ko laua Kakela i ko laua mare ana, a ua meha o loko o keia lumi i ka hoolohe i keia mau mea nani e kani mai nei.

Ua nanea ia e lakou a hiki i na hora o ke aumoe, a hoi aku la ko laua mau makua no ko laua hale. I ke kakahiaka ana ae ua haalele like lakou ia Ladana a hoi aku ia no ko iakou home. Ua lawe pu aku ia o Bernice i kana kauwa ia Fafine, ka mea hoi nana oia i malama. Ua hoopii loa ia kona uku a haawi ia iaia na hana mama loa. Ua like oia me kona kaikaina ma keia ia a hiki i ko laua hala ana ma kela ao. No na makua o Fafine, ua kukulu ka Haku Opio i kekahi hale aina nui a maikai iloko o ka wahi maikai loa ma Ladana a haawi ia aku kela ia laua ma ke ano he makana no ka laua mau hana maikai i hana mai ai i kana wahine. Ua piha mau kela hale aina o laua a ua mui hoi na kala i loaa ia laua mai keia hale mai. Ua noho laua me ka hauoli a hele mau laua i Ketawina Kakela e makaikai mau ai i keia home nani o Bernice ame kana kane aloha. No ka lede Diana ame kana kane ua hauoli loa laua i ko laua hui hou ana ame ka loaa ana hoi o ka laua lei aloha, ka Laua Bernice i nalowale no kekahi mau makahiki loihi. O laua kekahi mau makaikai kipa mau mai i Ketawina Hale. No kahi makai kiu na loaa iaia kekahi mau Puu dala nui no kana hana, me kona lilo ana ihoaloha maikai loa no ka Haku Opio.

He mau makahiki mahope mai ua lohe ami lakou i ka make ana o Silivia. Ua hele oia ma o a maanei a i kona ike ana aole e loaa ana iaia na kokua ua moe oia i ka ma’i. Ua haawi ia mai ka laau e ke kauka, aka, ua kau huikau oia i keia laau me kekahi laau make ana i hoomakaukau ai no Bernice a i kona inu ana i kona iaau ua inu hewa oia i keia laau make.

No Ragi, ua hoi oia no Inia a malaila oia i make ai iloko o ka nele ame na ehaeha like ole o keia noho ana. No Gilibeta, ua hele auwana aku ola maluna o ka ili o ka honua, a ua lohe mai makou eia no ola ke auwana helemai nei a malia o heki mai i o kakou nei i kekahi o keia mau la aku. O keia ae la ka hopena o keia kaao hoonanea a kakou.

E hoopuka hou aku ana ko oukou mea unuhi moolelo i kekahi moolelo maikai mahope aku o keia i mea nana kakou e hoonanea no kekahi mau pule loihi e hiki mai ana. Eheluhelu mai ka mua a ka hope i ike pono i ka maikai o ka moolelo. Me ka mahalo i ko oulou hoomanawanui i ka uhai lolo ana ia Bernice me kona moolelo kupanaha.

(KA HOPENA.)

 

Rudolf Rasenedile

 

Ka U’i Nana iKaili ka Puuwai o ke Kaikamahine-alii

 

I ka heluhelu ana o keia wahine puuwai makona i kela leka u aike ae ia oia i na olelo maikai i puai mai ka puuwai mai ai o kela wahine a hona kaikunane i aloha ai. I loko o ka inoino o na hana i hana ia aku laia ma ka leka i hoouna mua ia aku ai ua maikai wale no kana mau olelo. Ua makaukau hoi oia e hookuumai i kona kaikunane mai keia mare mai olai aole oi i makemake e paa wale mai i ka haku Opio me kona aloha ole. Ua hauoli loa oia i kela lohe ana. O keia ka lakou me i makemake loa ai o ka haalele mai o kela wahine i ka Haku Opio, a oia ko lakou manawa e hoowalewale mai ai iaia e amre me Markika. Aole oia i pane hou mai i kiea leka. Ua kali mai la lakou o ka loaa aku o ka nupepa e hoike aku ana ua oki ia laua.

E haalele ae kaua e kuu makamaka heluhelu i keia wahine lokoino ame kana mau hana ino a e nana ae kaua ia Virgie. Ua like keia mau mea me kekahi poka pu i ki ia aku ma kona puuwai. Ua moe oia ma ka wahi moe me ka ma’i fiwa a i kona oluolu ana ae ua ike iho la oia aole e hiki ana iaia ke noho loihi ma keia wahi olai he nui loa ka lilo o ka noho ana iloko o keia Hokele maikai. Ua maopop ole iaia kana mea e hana ai. He elima kaukani kala wale no i waiho ia ma ka hale banako e kana kane me kona inoa. Ua kil aku la oia i keia mau kala a hoomaka iho la e hoomakaukau no ka hele ana aku i kekahi wahi e emi ike mai ai ka lilo. O iaa aole poe i kamaaina iaia ma Nu Ioka ua makemake oia e hoi aku no Kapalakiko. I kona makaukau ana ua hoopau aku la oia i kana wahine hana me ka hoike pu ana aku iaia i ke kumu o ka hiki ole ke malama hou aku iaia. Uku oia i kona mau aie a pau loa ma keia hokele a haalele mai la oia ia ka hokele me ka hoike ole i kona wahi e hele nei. Ua like laua me kana bebe liilii me kahai mau keiki makua ole ma keia ao e hele kuewa ana mai o a o o ka aina e huil i wahi no laua e hoomaha ai. Ua oleio ia, he wahi ko na mau o ka lewa e moe ai, aka o ke keiki a ke kanaka ahole ona wahi ehooluolu ai.”Akahi no a ike o Virgie i ka oiaio o keia mau olelo ana i heluhelu mau ai i kona manawa e noho anan me ka hauoli ma kona home kuahiwi. Aole loa e hoi hou mai ia mau la hauoli. Ua hala aku la ia mau la o ka hauoli a hiki mai ia na la o ka ehaeha. I ko laua hiki ana ma Kapalakiko ua hul aku o Virgie i hale maikai no @aua e noho ai. Ua loaa ia laua kekahi wahi hale maikai iloko poni o ke Kulanakauhale a noho lau me ka hauoli. Mahope mai ua ma kemake oia i kauwa hana nana e kokua mai iaia ma ka hana o ka hale, a noonoo ae la oia ia Chi Lu e noho nei ma ka home kuahiwi. Ua kakau koke aku la oia i leka ma ke kaa lawe leka oia ia. He hookahi pule mahope mai o keia la ua loaa mai la iaia ka haina e hoike mai ana o Chi Lu, me kahi olelo haole uuku i hiki iaiai ke kakau, a i a’o ia aku hoi e Virgie ma keia home kuahiwi ona, e hoike mai ana e hiki mai anan oia i ka Poakahi ae a e loaa iaia ma ka Paka i k hora elua o ka auwina la. I ka hiki ana mai o keia la ua hele aku ia o Virgie no keia wahi a ike aku la lia ia Chi Lu e kali mai ana iaia. Nui loa kna hauoli i kona ike ana aku i kana kauwa hana mai kona wa kamalii mai a haawi aku la oia i kona lima e lulu lima pu me ia. Hauoli loa n hoi o Chi Lu i kona ike hou ana i kona haku wahine, a pane mai la oia:

“Chi Lu nui loa hauole ike hou kela bosi. Loihi loa aole iki hou kela Vigi. Kela leka pi mai wau wikiwiki hele mai. Mahea you si tup!”

Hoi aku la laua no ka hale a he nui na kokua i loaa mai keia pake maikai mai. Ua loaa ka mea nana e kuku ka laua mea ai a e hana hoi na hana oolea o ka malama bebe wale no hoi ka Virgie.

E haalele ae kaua ia lakou e kuu makamaka heluhelu a e nana ae hoi kaua i ka Haku Opio. I ka loaa ole ana mai o ka leka a kana wahine no kekahi manawa loihi ua nui loa kona kaumaha. Pehea la ua ikaika loa aku nei paha kona ma’i a i ole ua ma’i paha ka bebe? Ua make paha oia i keia manawa me kona ike ole mai ia laua pehea ia? Ua lilo keia mau mea i mea nana e noonoo mau ai i kela am@ keia la. E kali ana oia o ka maikai ae o kona makuahine aka aole he maikai iki ae o kona oia kino. No ka loihi loa o keia ma’i ana o kona makuahine me ka maikai ole ae ua kahea aku la oia i ke kauka i kekahi la a ninau aku la ina e poino koke ana kona makuahine. Ua hoole mai ia ke kauka aka aole pono ia ia ke hele koke. Ina ola e kaawale ana e inoino loa ana kona makuahine a make koke oia. Na keia mea i hoopupule ae i kona noonoo. O ka wahine, a i ole o ka makuahine. Ke ike mau nei oia ikona makuahine aka aole ona ike i kana wahine. Ua hooholo iho ia oia e holo koke mai i Nu Ioka a hoihoi aku i kana wahine i Enelani. I ko laua manawa e hiki ai i laila ua hiki loa iaia ke malama i kona makuahine me ka noonoo ole mai i kana wahine me ka laua bebe e noho nei ma Amerika. ua hike aku la ola i makemake e hele ka Haku Opio iloko o kona nawaliwali, aka mamuli o ka hoopaakiki loa o ka Haku Opio ua ae mai la oia e holo a hoi koke aku me kana wahine. Aole i ike kekahi mea ua hana kolohe ia ka leka ana a kakau ia mai kekahi leka maikai ole i kana wahine a ua aneane e naha ka puuwai o kana wahine mamuli o keia hana ia ana. Aole ola i moeuhane mua ua haalele kana wahine ia Nu Ioka a hele aku he wahi okoa. Aole ola i maopopo mua eia kana wahi bebe ke paialewa ia nei mao a maanei he wahi keiki makua ole, a he keiki home ole.

Kau mai oia maluna o ka moku a holo mai la no Amerika me ka naau i piha i ke aloha no kana wahine ame kana kaikamahine. I ke kokoke ana mai o ka moku i ka aina ua haupu wale ae la no oia i ka nauoli nui e loaa ana iaia i kona manawa e ike mai ai i ka helehelena o kana wahine aloha ame kahi bebe hoi ana i ike mua ole ai. Pehea ia ke ano o keia wahi keiki? Ike mai ia ola i ke Kulanakauhale o Nu Ioka, ike mai ia ola i ka winiwini o na puoa o ka hale pule. Aole i loihi ua ape mai ia ka moku i ka aina. Kau ma luna o ke kaa pio a no keia hokele ka palena.

I kona hiki ana mai ua ninau aku la oia i ka luna nui o ka hokele ina eia no o Mrs. W. Heath ke noho nei ma keia Holele. Ua hoike ia mai ia iaia ua haalele mai oia i keia hokele he mau mahina lehulehu i hala ae nei. Ua hiki ole iaia ake hilinai, olai ua kauoha oia i kana wahine aole e haalele i keia wahi a hiki i kona hoi hou ana mai. Ua pii koke aku la oia a hiki i kalumi ana i waiho iho ai i kana wahine a i kona nana ana aku he poe okoa ke noho mai ana. ua hiki ole iaia ke hoomaopopo i ka manao o kela haalele ana o kana wahine i kela wahi me kona ike ole. Aia la ola i hea i kela manawa? Ua maopopo ole iaia ke kumu o keia hoike ole ana o kana wahine i kona wahi i hele ai oiai ua maopopo mua no iaia e hoi hou mai ana no kana kane Ku iho la oia a noonoo no kekahi manawa i ka hana pono ana e hana ai. Nana aku la oia i na paia o keia lumi a laua i noho aloha ai, hoao ae la oia e noonoo i ke ano o ka lau wahi bebe ana hoi i ike ole ai, a kulu iho la na waimaka o ua Haku Opio nei.

O ka hana maikai wale no ana e hana ai o ka hele aku no Kapalakiko e huli ai. ua ike ka Haku Opio aole poe i kamaaina iaia ma Nu Ioka a ina oia e makemake ana e hoi aku ma ka wahi e loaa ai o na hoa’loha alaila ua hoi aku oia no Kapalakiko. Kau ma ke kaa ahi no Kapalakiko ka pahu hopu. Hiki i laila hoomaka koke oia e huli. Ua hele ia e ia na Hokele nunui apau loa aka aole i loaa iaia. Komo wale mai la no ka manao iaia ua hoi hou paha kana whine i keia home kuahiwi, ka home hoi ana i ike mua ai i kona helehelena nani. Ua hele aku la oia no keia wahi. E like me ka mama hiki i kona lio ke lawe aku iaia no keia mau kuahiwi pela ka hikiwawe o kona hele ana aku. I kona hiki ana aku ma keia home i aloha nui ia e ia, me he mea ala e ike aku ana oia i kana wahine e holoholo mai ana mamua iho o ka lanai o keia home kuahiwi, me he mea ala e ani peahi mai ana kona mau limi e wiki aku a hui aloha me kana ipo. Aka, ua haule kona mau manao lana, haule keia mau upu ana, ua lilo i mea hoehaeha mai i kona puuwai. O ka mea mua loa i loaa mai i ka ike o kona maka oia no ka puu lepo e hoike mai ana i ka wahi i moe ai ka makuakane aloha o kana wahine. Kulou iho oia ma kona poo a ninau iho la aia la i hea o Virgie, aka aole leo i pa-e mai. ua meha, ua lelel na manu, a he kualono me na mauna e pii ana i ka lewa kana e ike ana. Hoao aku la oia e wehe i ka puka, ua paa. Haalele iho la oia i keia home a hele aku la no ka wahi e noho ana o Chi Lu, aole no oia ma kona hale. Ua aneane oia e pupule, ua aneane oia e uwe ae me ka leo nui, e kahea ana hoi i ka mea ana i aloha ai. kau ae la oia maluna o kona lio ame ka mama nui i loaa i kona lio ua holo koke aku la oia no kona lua eli gula. I kona hiki ana aku ua loaa aku iaia kekahi poe kanaka e hana anan no i ka hana malalo o ke alakai ana a kekahi luna mui anan i waiho iho ai. Hoike ia mai la iaia ua loaa ka waiwai nui i keia lua eli gula a e lilo ana oia ia kanaka waiwai loa ma kela mua koke iho. He nu hou hauoli keia aka o kana wahine ka mea nui loa iaia. ua ninau aku la oia i kela poe ina ua ike lakou ia Chi Lu a hoike iamai la ua haalele mai oia i keia wahi he hookahi mahina i hala aku nei a hele aku no Kapalakiko e hana ai me kekahi haku hana mua ona. Ua manao koke ae la ka Ha ku Opio aohe kaku hana e aku i kamaaina ia Chi Lu aka o kana wahine wale no a no keia kumu ua huli hou aku la ke alo o kona lio no Kapalakiko. Ua aneane e hui mai ka malu o ka po i keia manawa aka ua lilo ia i mea ole iaia. Hele aku la oia a hiki i ka uhi ana mai i kona pale lio, a oia kona kihei oia po. Moe iho la oia ma kapa o ke alanui a hiki i ka puka hou ana mai o ka malamalama o ka la. I ka wanaao ua hoomau aku ia oia i kona huakai no Kapalakiki no ka huli ana i ka me a kona puuwai i aloha ai. Hiki i Kapalakiko hoomaka hou oia e huli, aole ma na hokele nui wale aka me na hokele liilii pu kekahi.

Ua kipa ia e ia ma na Hokele like ole apau a o ka mea mua loa ana e nana ai o ka pepa inoa e hoike ana i ka inoa o na kanaka ame na wahine e noho ana ma keia hokele i keia manawa. Ua nele ma na wahi apau ana i hele ai. ua hele oia ma kela hana no hookahi pule aka aole i ike lihi aku oia i ka helehelena o kana wahine aole hoi i ka laua keiki. Ua pau ae la kona manaolana ana e loaa ana iaia a hoi aku la oia no kona hokele e hoomakaukau i ka hele ana no kehahi mau hokele aku e huli ai. Ua kaapuni ia e ia o Amerika aka aole i loaa iaia a hiki wale no i kona hiki hou ana i Nu Ioka.

Mai Nu Ioka aku ua hoi loa aku la oia no kona Home ma Enelani, me kona mau naau i piha i ka inaina ame ke kaumaha no ka nalowale ano e ana o kana wahine.

No Virgie, ela no oia ma Kapalakiko i keia manawa elike me ka kakou i ike mua ae nei, aka aole ma na hokele eia no oia ma kona hale ponoi. Ua Hoolimalima oia he hale no lakou a ke noho mei me na wahi kenikeni uuku i koe iho ia lakou. Ua lohe mai oia i ka mare hou ana o kana kane i ka wahine ma Ladana, he wahine hoi nana i hoopalau mamua o ko laua mare ia ana a na kela mea i hookaumaha loa mai iaia. Ua hele aku oia imua o ka lunakanawai a hoike aku i kona haalele ia ana e kana kane ame kona mare hou ia ana i ke kahi wahine Pelekane ame kona makemake e oki ia iaua. Hoike mai ia ka lunakanawai o ka rula maa mau o ka palapala aku o ka aha iaia e hele mai imua o ka aha e ku hoike ai a hoike mai i ke kumu a mau kumu paha e oki ole ia ai laua. Ua ae aku la o Virgie i keia mea me ka hoike pu ia mai iaia e kali ana ka aha no hookahi mahina e ina aole e loaa mai ka haina mai iaia mai, a i ole ina aole oia e hele kino mai a ku imua o kela aha alaila e oki ia no laua.

Hoi aku la oia iloko o kona lumi a hoomaka iho ia oia e uwe no ke aloha i kana kane. Ua hana oia i na mea apau loa e aloha mai ai kana kane iaia a pehea ia hoi keia kane i haaiele mai ai iaia a mare aku i kekahi mea okoa aku Kall a ku oia me ka hoomanawanui o ka loaa mai o ka paiapaia mai ka Lunakanawai mai e hoike mai ana i ka haina a kana akne ua makmake loa oia ina oia e hele kino mai ana a ku imua o ka aha i ike hou aku ai oia i kona helehelena i aloha nui ia. I ka pau ana o ka mahina ua hoomakaukau iho ia oia iaia iho no ke ku ana aku imua o ka aha a hoike aku i kona aoao.

No ka Haku Opio hoi i kona hiki ana aku i Enelani, ua haale hou iho ia oia a hele loa aku la no Palani. Ua makemake oia e hele malaila i ka uhai holoholona, oiai ua lohe mai oia he nui na holoholona ahiu ma kela wahi. Iaia i laila ua loaa aku ia ka leka mai ka lunakanawai e kauoha aku ana iaia e hoike mai i na kumu, ina he mau kumu kekahi, e hooko ole ia ai ka palapala oki a kana wahine e koi nei, i Ladana. I ka ike ana o ke kaikuahine o ka Haku Opio o ke Kakela o Heath i kela leka ua maopopo ae ia iaia mai kekahi aha hookolokolo mai keia leka. Ua wehe ae la oia me ka malie a hiki i ka hemo maikai ana. Heluhelu iho ia oia a ike iho ia oia e kauoha ia mai ana kona kaikunane no ke oke ana me kela wahine ana. ua hauoli loa ae ia oia a kall aku la oia o ka kokoke loa i keia manawa mamua o kona ae ana i keia leka e hoounaia. I ka anenae ana e pau ka manawa i kauoha ia ua hoouna aku la oia i keia leka i kona kaikunane Ua maopop loa iaia aole e hiki ana iaia ke pane i keia leka mamua ae o ka manawa a e ko ana hoi ke noi oki a kela wahine ana. O ko lakou makema keia o ko laua oki ia ae, a hoomare aku lakou i ka haku opio me kana wahine lakou i ka haku opio me kana wahine i hoopalau ai mamua o kona ike ana ia Virgie.

O ka hoi ana mai no ia o ka Haku Opio mai ka uahi holoholona mai ike iho ia oia i ka waiho o kela leka maluna o kona pakaukau ma ka Hokele. Aole i maopopo iaia ka manao o keia leka. I kona wehe ana ae a ike iho la oia i ka mea e kauoha ia mai ana iaia ua puiwa loa oia. Me ka nana ole ina ua pau ka manawa a pau ole paha ua hoolimlima koke oia i kekahi moku holo loa e lawe aku iaia no Nu Ioka. I kona hiki ana aku i Nu oka e ku ana ke kaa ahi ua makaukau no kaholo loa ana aku no Kapalakiko. Kau maluna o keia kaa-ahi no Kapalakiko ka pahu hopu.

(Aole i pau.)

 

 

Palani ame Tureke

 

Manao wale ia no e Kaua aku ana Laua.

 

Ua hoike mua aku makou i na makamaka heluhelu no ke kuee mawaena o Palani ame Kuleke, a i keia mau la mai nei ua loaa mai nei na lono e hoike mai ana eia no laua ke kuee nei. Ma ka nana aku a na aupuni nui e ano kaua ana keia mau aupu@ Ua hookuku ia kekahi mau kiu o Kuleke mai Palani aku, a ua kauoha mai ka Moi o Kuleke i kona kanikela ma Palani e hoi aku. Ua maopopo loa aole e hiki ia Kuleke ke paio mai ia Palani aka ua lohe wale ia mai ke manao nei lakou e loaa mai ana kekahi mau kokua ia lakou mai Kelemania mai a o keia ke kumu hookiekie loa o Kuleke.

 

 

He Ma’i i A o ia

 

He Hana i makemakeia e na Kaikamahine Opiopio

 

He nui na kaikamahine u’i a naauao o kela mau la, e huli nei i ka lakou loaa ma ka malama ana i na ma’i. H ehana maikai loa kela, he hana kokua hoi, a he hana koikoi nohoi ke noonoo ae, e like ka kekahi wahine naauao ma keia hana i olelo ae ai. O kela ke kumu o ka hiki ana aku o na kanaka kakau nupepa imua o Miss Kathryn Nosh, o ke alanui Akau ame Plattsburg, Burlinatona, Vt., a i hoolaha ia ma ka nupepa “News” o keia kulanakauhale. Penei kana i hoike aku ai i keia kakau nupepa:

“E malama ana wau i kekahi ma’i me ka hoomalu ole no eiwa mahina, a ua emi mai ko’u kino a nawaliwali, a ua huli no hoi no ka hooikaika. Aohe ono mai o ka’u ai. a i kekahi manawa ua hiki loa la’u ke ai ole i kekahi mau aina o ka ia me ka ike ole ae i ka pololi. Oiai wau e hoomaha ana ma Bosetona ua puka ae kekahi ma’i hehe nui mahope o ko’u peplao. ua nawaliwali ko’u kino a i loko o ko’u hiamoemau, aole i loaa ia’u ka maha. ko’u hoi hou ana mai no ka home ua loaa ia’u he ehiku ma’i-hehe ma ke kua, ma ka wahi kokoke i ke kikala a no e kolu ai ole eha mahina ua hiki ole ia’u ke noho pono iluna. Ua hele mai na kauka e nana i ko’u pilikia a olelo mai lakou ua loaa koko-maku (blood-poisoning) a aole laau e ola ia.”

“He mau olelo hoopau manaoiana kela a ke Kuaka.” wahi a ka mea kakau nupepa.

“Ae, he Oiaio kena. Ua pau ko’u manao e loaa ana ke ola no kekahi manawa. Aka, i kekahi la oiai wau e moe ana iloko o na ehaeha, ua noi mai la ke kahi hoa’loha ia’u e hoao i ka Huaaie Akala no ka Poe Haikea a Kauka Williams, (Dr. Williams Pink Pills for Pale People). Ua lawe oia i keia laau a ike i kona oluolu a manao oia e loaa pu ana ia’u ka oluolu. ua kuai koke wau hookahi pahu o keia laau, a mamua o ka pau ana ua ike wau i ko’u ano maikai ae, ame ka hoi hou mai o ko’u ikaika. A i ko’u manawa e aia ai mahope o ka hiamoe ana ua ike wau i ko’u oluolu. aole hoi e like me mamua. Ua loaa koke mai la ia’u ka oluolu a hiki ke lawelawe hou i ka’u hana.”

“Ua maopopo loa ia’u o keia laau ka mea nana i hoola ia’u, a me keia hope aku e malama mau ana wau i ka Kuaale Akala a Kuaka Williams no ka Pole Haikea ma ko’u hale i loaa ke kokua o ka wa pilikia. Ke noi aku nei wau i na poe i loaa na haawina o ka ehaeha ma muli o ka inoino o ke koko ame na Aa ike e hoao i keia laau.”

Ke kuai ia nei keia Dr. William’s Pink Pills for Pale People (Huaale Aka la a Kauka Wiliams no ka Poe Haikea Haikea,) ma na Hale kuai Laau apau, a i ole ia e hoouna la aku no i na e loaa mai ka kumukuai. he 50 keneka ko ka pahu. eono i ka $3.50. E kakau aku ia Dd. Williace Medicine Co., Schenectady, N.Y. ina aole loaa maanei.

 

HOOLAHA KUMAU.

 

Ka Hui Banako hoahu Malama Dala o Hawaii

(KAUKALEWAIA.)

Haina i hoahuia           $350,@@@ @@.

Peresidena       Kikila Bar@@@@

Hope Peresdiena         W.P. Robika@@

Puuku  W.G. Cooper

 

Keena Hana Nui:

 

Alanui Papu, kokoke i Alanui Kai@@@

Keena Lala ma Hilo, Hawaii

 

LAWELAWE AHA I KA

 

Oihana Banako Hoahu Dal ma Honolulu ame Hilo

 

E laweia mai no na huina hoahu me ka haawiia o na ukupanee no na hoake makahiki ma ka huina o 1 ½ pa-keneta no ka makahiki. E loaa no na Rula a me na hooponopono ana ke ninau ae ma ke Keena Hoahu.

$$$$-1yr.

 

DR. L. F. ALVAREZ.

 

Keena Oihana a Wahi Noho:

Alanui Emma.

Na Hora Hana:            8 a 10 a.m

                                    3 a 5 p. m

                                    7 a 8 p. m

Telepona White 211,               2874 1yr

 

Dr. T. Mitamura

 

Keena Oihana 534, Alanui Nuuanu.

Telepona 152. Pahu Leta 842. Wahi

uoho, 524, Alanui Nuuanu

Na hora keena: 8-10 a. m., 6-8 p. m.

 

KAKELA ME KUKE

(KAUPALENAIA.)

 

Poe Kalepa ma ke Komisina

A HE

Poe, Lawlawe Kopaa,

AGENA.

 

LEWERS & COOKE.

Ltd.

(LIU & KUKU, Kaapalenala.)

 

Na mea Hookomo mai

a Kuai i na

Lako Kukulu Hale

o kela ame keia ano.

 

Malaila e loaa ai na mea malalo iho:

            NA PAPA N. W., NA PAPA HOLE, PILI HALE, NA PUKA, NA OLEPELEPE. AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NA PONO PENA.

            NA PENA LIKE OLE, AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI, MOENA, ETC.

 

O na kauoha pono hale apau loa o hiki ma ana ia makou e hooko koke ia no me ka eleu ame na KUMU KUAI HAAHAA LOA.

 

LEWERS & COOKE, LTD.