Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 41, 4 October 1901 — Page 4

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Kaanana Akima
This work is dedicated to:  Eleena Helenihi

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

4          NUPEPA KUOKOA, OKATOBA 4, 1901

 

o kana leta - a ua nui kana haohao no keia mau moa.  Ua @l aku k@ ka Haku Sanadoa @ @ @ i @ aku @ Leone @ kana @ana@ @ ah@@@ ana iaia @oko @ kana leta mai ka mua a hiki i ka hope.  Ua pane mai no oia i ka Leone leta - ua kakau mau mai oia iaia, aka ua ike ia ka manao loli an@ e @ kana poe leta a ua ano hoomaopopo no ka Haku Sanadoa no ia mea.

            Ua manao no oia e hoomau i kona manao hilinai ame kona olalo i kana Leone aloha @ @ ka mea wale @ ia i  oluolu ai @ kona noha ana Hok@ @ na makahiki i kaa hope aku.  aole loa i hiki @@ia ke ha@ mai - aole no hoi @ia i ike - i ke an@ @ ke komo mua ana Hok@ o kona n@@@ @ @@ kekahi mea akoa @ a@ Malia paha ua ike n@ kuu lede - no ka mea ua h@@@@li ae @ia i kona mau ike hooili kaua a pau - ma kahi @ ka nana o@@ aku ia Leone ua hoomau aku la ka Lede Lanasawela i ke kamailio ana n@na - aole loa me ka oluolu ole, aka me kekahi aloha ano hoowahawaha oia ka mea nana @ no@@ liilii i ko ka Haku Senadoa manao.  Ua kamailio aku la kona makuahine iaia noke ano o kona noho ana o keia mua aku me ke aloha menemene.  me he mea ala e oki pu ia ae ana na mea a pau e hiki ai ke hoohauoli mai i keia oia ana:  ua hana aku oia i kana keiki me he mea ala he pio oia i makemake ole ia no kekahi olelo hoohiki e @@in@ ai.  He manawa loihi no ka manawa i hoopaa ia akua ai ka manao maluna o @ Haku Sanadoa - aole oi i hoomanao ae nona iho iloko o keia malamalama a kona makuahine e hana mai nei.  O kekahi pio ka mea hoi e haalele aku ana i ka makuahine i oi ae o ka maikai.  ka hoaloha oluolu loa, ame na mea a pau iloko o keia oia ana.  no ka malama i kekahi olelo hoohiki poina.  Ua olelo mau aku ia kuu lede e pili ana n@na i na wa a pau iloko o kela malamalama a i ka hopena ua hoomaka mai ia oia e manaoio ia mea.

            Ua like loa ka Haku Sanadoa me ka pilali nalo meli iloko o na lima o kona makuahine e hoowahawaha ana i kona aloha pumehana ame kona aloha oiai@ no kana wahine ua kahakaha ia mai ia kela manao maluna o kona noonoo - he pio oia.

            I ka manawa mua ua akahele loa ka Lede Lanasawela i ka hoopaa ana i kela manao maluna o ka Haku Sanadoa alaila hoohele aku la kuu Lede imu ua hoomaka aku la@oia e ninau in a paha ia he mea oiaio, oia hoi no knana olelo hoohiki ka mea nana e koi iaia e hoi a i ole ia aole paha.

            Aohe i hoike mai ia mea iloko o kona mau maka - aole loa no.  O na mea a pau he mau mea kuhihewa wale no ia:  aka ua oi aku kona noonoo ana nona @ ke akahele manua o kona lilo ana aku i kanaka naaupo a i ole ia i kanaka pupule.

            A nolaila ua hiki mai ia ke au elua o kona nee ana imua mamua o kona wa hahe a oia hoi kela, mamua o kona nana ana no kekahi mea e ae ua nana iho la oia maluna iho on a elike me kekahi ano he pio.  a hoomaka mai la oia e noonoo aole oia i makemake e hoi mamamuli  o knana olelo hoohiki.  Ina i lilo la i mea kuhihewa mamua alaila he mea kuhihewa no ia i kela manawa:  a ua hoopuka mau mai la ke kaunawahine iaia e pili ana no ka moolelo o ka Makuisa o Akekona ka mea hoi i mare i ke kaikamahine a ke kananka malama hale i ka umikumamaiwa o kona mau makahiki.  No ka makemake ole o kona mau makua i kela kaikamahine a ka Makuisa i mare ai ua hoopilia kela mareia ana a ua - hookaawale ia laua.  Heaha ia ke kumu?  Aole no paha ia. he mea na kakou e na makamaka heluhelu e ho hewahewa ia ai mai kela kaikamahine mai:  Ina paha ia i mare i kekahi kaikamahine elike me kona kulana me nei aohe e loohia ia haawina iaia.. He elua makahiki mahope mai ua mare iho ia kela kaikamahine me ke kanaka lawe kiaha a ka Makuisa a kuai aku ia laua i na mea kaua o kela ano ame keia no o ka ohana Akekona.

            Ka Makuisa hoi, i ka iwakalua  kumamalima o kona mau makahiki.  Ua mare ia iho la nohoi oia me kekahi wahine alii kuonoono a i keia manawa oia kekahi on kanaka helu ekahi o Enelani.  E hoopuka mau ana kuu lede i kela wahi kaao:  ua lilo ia i mea kupono loa i kona manao, ame ka maopopo loa ua hoomaka mai ia kela olelo e komo iloko o ka Haku Sanadoa.  He nui loa na manao e ae a kuu lede i makemake ai e lawe mai no ke kakoo ana aku.  Ka makuakane hanauna o ka Lede Esakine.  oia hoi ka Duke o Lesa a oia nohoi kekahi o na alii hanohano loa o Enelani he poo oia no ka Papa Kuhina.  a he hoa ikaika loa hoi ma ka hoohuli manao ana iloko o ka Hale o na Haku.  he kanaka akamai ma ka haiolelo ana a he kanaka nohoi i aloha nui ia.  He hauoli loa kuu lede i ke kamailio ana e pili ana nona - ua pinepine kona lawe ana mai i kona inoa i ke akea.  a e lohe mau ia ana nohoi oia e olelo ana penei.  o ka mea e mare ana i ka Lede Esakine e loaa ana iaia ka pomaikai nui a he mea maopopo loa nohoi e noho ana ia i nani no ka Duke iloko o kona oia@o he nui.

            E like me ko ka Haku Sanadoa lohe ana i kona makuahine e olelo ana i kekahi ia.  ua olelo mai ia oia:  "E loaa ana no ia'u ka hanohano.  e mama - e loaa ana no ia mau mea no'u ponoi iho - a ua oi aku ia mamua o ka noho pani ana no kekahi kananka okoa e aku."

            Ua nana koke aku la ke kaunawahine iaia me kekahi mino aka ano hoohenehene a ano kaumaha nohoi.

            "Aohe o'u manao ano nui.  aohe nohoi he manaolana nou e Lance.  Ua lawe mai oe i kau wahine mai kekahi hale waiho walu mai - o ka mea nui wale no i hiki ia'u ke manaolanai aku oia keia malia paha e loaa ana ia oe ka ike no ka lilo ana iluna nana maikai no ka wai."

            Ua huli koke aku ia ka Haku Sanadoa i kahi e mai ka nana ana aku i kona makuahine me ka hoike mai o kona helehelena i ka piha inaina.

            Eia nae ua kolo loa aku la keia mau olelo hoohenehen a kona makuahine a hiki i kona puuwai.  Ua hoomanao ae la oia i kela mau huaolelo a nalu nui iho la maluna o lakou - ua oi aku ke koikoi oia mau mea i kau iho maluna on a mamua o na mea e ae i hana@a.  I loko o ka noonoo o kona makuahine he mea maopopo loa ua haule kona wahi iloko o ka mamo o ka honua nei, aole loa e loaa hou mai ana ia mea.

            O ka Duke keia - ka mea hoi i ike ole i kekahi mea e pili ana no keia ohumu kipi.  a aole loa nohoi i lohe i ka moolelo a ka haku opio.  k@@ keia ua owili pu oia @@@a iho iloko o kekahi pilikia a mai laila hoi kona mau makua i hoopekele mai ai iaia - a o keia Duke no o Lesa.  ka mea hoi i lohe i ka olelo ana a ka Haku Sanadoa malia paha e mare aku ana oia me kana kaikamahine ma ka hanauna.  ua lilo ae ia oia i mea nui i ua duke nei.  aohe ana mau keiki p@nei@ eia nae ua pili paa kona aloha i kana kaikamahine u'i ma ka hanauna: @nei@e a me he mea aia he mea olai@ @a i ka nana aku in a e mare ana ka Haku Sanadoa me ka Lede Esakine e loaa ana iaia mamua pono on a ka pomaikai nui no keia mua aku i hiki ke haule iho i kau wahi mahele o ke kanaka.  He nui na poe i hoohuoi mai i keia aka aohe i hoomaopopo ia aku ka lakou.

            O ka hopena loa a malia paha o ke kuleana ikaika loa ia a ke kaunawahine i hana ai maluna o kana keiki oia hoi ka hoike ana mai o ka Lede Mariana me ka moakaka i kona makemake no ka Haku Sanadoa.  A ma keia mea. elike nohoi me na mea e ae a pau ua piha naauao ka Lede Mariana ma ke kuka kamailio ana:  aole loa oia i hoike aku i kona makemake no ka Haku Sanadoa mare ana mai iaia:  aka he ano kona i ku i ke aloha no ke kamailio ana aku e pili ana nona.

            "He kanalua ko'u, e Lance." wahi a kona makuahine i olelo mai ai iaia i kekahi ia, 'in a paha ke hana naauao ka kaua i hana ai - oia hoi in a paha he hana naauao ka'u i hana ai - i ka ae ana aku i ka LedeMariana e ike pinepine mai ia oe; he oi aku no hoi kona akahai ame kona oluolu ua ano ehaeha au e pili ana no ia mea."

            "No keaha e mama?  Aole o'u ike he kumu kekahi nou e ehaeha ai,"  wahi a ka Haku Sanadoa i olelo aku ai i kona makuahine me ke okalakala.

            "Aole, e kuu keiki aloha; ua loaa i na kanaka a pau ka mana hauoli o ka ike ole ana i ka mea e waiho mai ana me ka pololei imua o ko lakou mau maka.  O kekahi ia o ka lakou makana i waeia - a ua loaa ia oe ia mea me ke kina ole"

            "E kamailio pono mai nohoi oe i kau mea e manao nei e mama: ua hoopohihihi mai kela olelo loiloi au ia'u.  O ka mea a'u i ike ole ua oi aku ka pono e ike au ia mea?"

            "Aohe no ia he mea ano nui loa.  O ka'u mea e manao nei oia keia, e Lance, ua ano maka'u loa au ua nui loa ka hoolauna ana mai o ka Lede Mariana me kaua no ka hookuikahi ana mai i kona manao.  Ua manao au, i ka manawa au e huli hoi aku ai i Enelani ma keia huakai hele uluulu au, e lilo ana paha ia i mea hoehaha loa i kona manao."

            Ia manawa ka Haku Sanadoa i nana aku ai i kona makuahine me ka pihoihoi nui.

            "Ua manao anei oe elike me ia e mama?  wahi a ka Haku Sanadoa i ninau mai ai.

            "Oia maoli no ko'u manao.  Ae ua ike no au e Lance, aohe a'u mau huaolelo i hiki ole ke kokua ia:  aka me he mea 'ia ia'u eia oe iloko o keia kulana - in a oe e haalele ana i ka Lede Mariana a huli hoi aku i ko wahi wahine malama waiu u'i aole loa e loaa hou ana ka hauoli i ka Lede Mariana.  Ina oe a mare ana i ka Lede Mariana a haawi aku i mahele waiwai no kela wahine malama waiu opio au ua hiki loa iaia ke mare aku me kekahi mea okoa elike nohoi me kona kulana o keia oia ana a e lilo nohoi ia i mea nona e hauoli ai mamua o ka hiki ana iaia ke hauoli ai mamua o ka hiki ana iaia ke hauoli mai me oe."

            "Ah, e mama," wahi a kana keiki i olelo mai ai iaia me ke kaumaha.  "aole oe i ke i ko Leone ano."

            "Aole, aole loa no e ike aku ana: aka ua ike au i kekahi mea - in a owau ka mea e ku nei ma kou wahi a ua konoia no ka hana ana aku i mea e hauoli ole ai kekahi mea a i ole ia he mea okoa e ae paha, ua ike au i ka mea kupono e hana ai.  Ma ka mare ana me ka Lede Mariana ua hoolilo oe ia oe iho i mea hanohano a ua hoohauoli mai oe ia'u, ua hooluolu oe i na poe a pau i ike ia oe a i aloha ia oe.  Ama ka mare ana hoi i kela wahi kaikamahine ino ua oki oe ia iho a kaawale mai ke kulana mai, na hoa'loha ame na makua."

            "Aka o ka hanohano, e mama, heaha ka mea e pili ana no ko'u hanohano?"

            "Ua nalowale ia mea mai i a oe aku mamuli o kou mare ana me kela kaikamahine malama waiu.  Ua oi aku ka pono e mare oe me ka Lede Mariana.

            Ame keia mau olelo ikaika a ke kaunawahine i kana keiki ua haalele iho ia oia iaia.

 

(Aole i pau.)

 

----------

 

Ka Loke Keokeo

 

-----------

 

"Ka Hoapaio o ka Loke Ulaula."

 

------------

 

"KA HAKU OPIO O KASEDILE, KA IPO HOOHENO A NA ROSE."

 

-------------

 

            "Owai hoi kela kaikamahine u'i a'u e ike nei?  Aia, ma o e nana pono mai la."

I ka huli ana ae o Lola aia hoi aohe kela he mea okoa aku aka o na maka onaona no o Dolores.

            Ua hoao ae la oia e hoolalau, aku ua hoomau mai la no ka Haku Kasedile i ka ninau ana:

            "Ea, owai hoi kela kaikamahine u'i a'u e ike nei?"

            "Ua kapaia oia o Dolores, a mai hookokoke aku oe malaila o loaa pono mai oe i ka Haku Rusawela," wahi a Lola me ka maalea nui.  Ua ike iho ia oia in a e hui ana ka Haku Kasedile me kela kaikamahine u'i e lilo ana oia i mea ole a hookahi wale no hana pono o ka hoopunipuni aku ua lilo mua keia kaikamahine i ka mea okoa aku.  O ka hiki ana ae o ka Haku Rusawela ma ka hale o ka Haku Kalifedina i ke ahiahi mamua o kela la, kekahi mea nana i hookomo mai keia manao iloko o Lola e hoike aku i ka Haku Kasedile ua lilo mua kela kaikamahine i ka Haku Rusawela.

            "Heaha hoi ko ka Haku Rusawela kuleana i laila?"  wahi a ka Haku Kasedile i pane aku ai, me ka mino aka pu ana iho.

            "Ua lohe mai wau, ua hoopalau ia laua i kela manawa, a ke kokoke loa ai nei ko laua manawa e mare ia ai," wahi a Lola me ka hoopunipuni nui. Aole oia i hoike ia mai i keia mea aka he mau olelo haku wale iho no keia nana.

            "Heaha ia hoi ka hewa in a ua hoopalau laua, aole wau i manao e kaili mai kana aka, ua makemake wale no wau e kamaaina iaia.  Ua kamaaina no oe iaia?  Ina ua kamaaina oe iaia e hele kaua malaila a e hoolauna mai oe ia'u iaia."  wahi a ka Haku Kasedile.  Mai kona ike mua ana aku ia i keia helehelena u'i e nana mai ana iaia, a me keia mau maka onaona e haka pono mai ana maluna on a, ua kaili koke ia aku la ka puuwai o ua Haku Kasedile nei e like me ka Dolores i manao ai.  Ina aole no keia Lola, me nei ua hoohauole like ia laua. a loaa ole ia laua na haawina o ke kaumaha i loaa ia laua i na makahiki mahope mai.

            Aole makemake o Lola e hoolauna ia laua. a ua makemake loa oia e hoole aku aole oia i kamaaina i keia kaikamahine, aka, i kona nana hou ana aku a ike aku la i na maka poniponi o Dolores e haka pono mai ana maluna o laua.  ua hiki hou ole iaia ke hoole aku.

            "Ae, ua kamaaina no wau iaia.  Ina ua makemake loa oe e hoolauna ia i ka wahine a ka Haku Rusawela. alaila e hele kaua.  E noonoo pono nae oe, ua lilo mua ia nani ia hai."

            Aole i pane hou mai ka Haku Opio Kasedile, a hoomaka aku la laua e hele aku i ka wahi a ka 'nani o na nani' e ku mai ana.  Ua like oia me kekahi Kuini o ka Nani me kona mau maka onaona e haka pono mai ana.  I kona ike ana mai ia laua e hele aku ana i kona wahi e ku ana.  Ua lelele ae la kona hauli, ua ike ae la oia ke kokoke loa mai la kana mea i iini nui ai, ka hoku o keia mua aku e kau mau ai i kona maka.  Noonoo ae la oia i kana mea e pane aku ai, a i ka kokoke loa ana mai, ua pii ae la ka ula ohelohelo o kona papalina palupalu.

            "Dolores, e ae mai ia'u e hoolauna aku i ka Haku Kasedile ia oe.  E ka Haku Kasedile o Dolores keia ka mea i kapaia ka Loke Keokeo," wahi a Lola i ka hoolauna ana ia laua.

            "Hauoli loa wau i ko'u hui ana me oe, e ka Loke Keokeo," wahi a ka Haku Kasedile i pane aku ai.

            "Ua hauoli nohoi wau i ko'u hui ana me oe.  Ua lohe mai wau e hoi mai ana oe a noho ma kekahi wahi kokoke i keia wahi, a ua hauoli makou i ka loaa hou ana hookahi hou aku ma keia wahi mehameha." wahi a Dolores me ka mino aka pu ana iho kekahi mino kaili puuwai.

            Ua nana pono mai la ka Haku Kasedile i keia helehelena nani mamua ona a poina loa iho la oia ua hoopalau mua oia me ka Haku Rusawela, e like me ka hoike hoopunipuni i hoike mua ia aku iaia.  O kana wale no e noonoo ana, e lilo ana paha iaia keia pua Loke Keokeo nani, nona ke ala e moani ana i awili ia me na ea oluolu, aole paha/

            "Ua kapa ia o Dolores, ka Loke Keokeo, a ua kapaia hoi wau ka Loke Ulaula.  Owai la o keia mau Loke kau makemake loa?" wahi a Lola i pane mai ai.  Ua hooholo iho ia oia iloko on a e lohe oia i keia manawa i kona makemake ia ame kona makemake ole ia.  Ina ua oi loa aku ka makemake o keia Haku Kasedile i ka Loke Keokeo alaila ua pau ae la kona hoihoi i keia ola ana, a in a hoi oia, alaila e noi ana oia i ka Haku Kasedile e hookaawale mai laua mai keia wahi mai.

            Ua maopopo ole ka Haku Kasedile i kana mea e olelo aku ai, a nana aku la oia i keia kaikamahine nana keia ninau ano ole a mino aka aku la imua on a.  Ina oia e olelo aku ana o ka Loke Keokeo, a ua kapaia hoi wau ka Loke Ulaula e hoopunipuni ana oia, no ka mea o ka Loke Keokeo oia ka mea makemake loa a ka Haku Kasedile i keia manawa.

            "Aole oe i pane mai nei i ka'u ninau," wahi a Lola i ninau hou mai ai.

            Ua nana pono iho la ka Haku Kasedile i ka loke ulaula e kau ana ma kona kuka, a kokoke oia e pane ae aohi i like aku ka nani o keia loke me kela loke e kau mai la iluna o ka umauma o kela kaikamahine, aka ua paa ia mai la kona leo, no kekahi minute.

            "He ninua paakiki loa kau e ninau mai nei.  He maikai nohoi ka loke Ulaula me kona nani a he maikai nohoi ka loke keokeo me kona nani, ma ko'u manao aole like ole mawaena o laua," wahi a ka Haku Kasedile.

            Aka ua ike akua la o Dolores i ke kau mai o ka loke Ulaula ma kona kuka a hooholo iho ia oia iloko iho on a ua lilo mua ka hanohano ame keia kanaka u'i i ka loke ulaula a ua haule hope loa ka loke keokeo.  Ua nana aku la oia ia Lola iloko o kona lole nani a nana iho la hoi i kona wahi lole keokeo kumukuai haahaa loa, ua like oia me kekahi pua mae ma ka aoao o keia opuu nani.  Ah!  Ina oia i ike aia ka lini maluna on a, me nei ua hiki ole kela mau noonoo lalau ke komo mai, in a oia i ike ua makaukau keia keiki Opiopio u'i, waiwai, e kukuli mai ma kona mau kapuai wawae a noi mai iaia i wahine nana, ina aole oia i lohe mua ua lilo i ka Haku Rusawela;  me nei ua hoike aku oia i ka mea oiaio imua ona.  Aka ua hookaumaha ia laua mamuli o ke akamai o keia Lola.

            Oiai no lakou e kamailio ana aia hoi ua ike ia aku la ka Haku Rusawela i ka hiki ana mai maluna o kona kaa nani, a i kona lele ana mai o ka mea mua loa ana i nana ai o Dolores.  I kona ike ana mai ia Dolores e ku ana me keia kanaka opiopio u'i ua maka'u loa ae la oia o lilo kana manu hulumelemele i keia kanaka opio, a hooholo iho la oia e hele mai e paio me la.  Ua hele mai la ola a ku me lakou, a mahope o ko lakou hoolauna ia ana, ua noi aku ia ka Haku Kasedile e hookuu ia aku laua, a hele aku la laua me Lola a keo iho la o Dolores me ka Haku Rusawela.

            O keia iho la ka hoomaka ana o ko laua ehaeha.  I ka hiki ana mai o ka Haku Rusawela ua maopopo loa ae ia i ka Haku Kasedile ka olalo o ka Lola mau olelo, a ike iho la hoi olia ua kaili ia aku kona puuwai  e keia kaikamahine i lilo mua aku i ka mea okoa.  Iloko o na minute pokole loa a laua nui kamailio ai, ua ike aku la oia i ke akahai maoli o keia kaikamahine, kona u'i lua ole, ame ka naauao o kana mau olelo, a na keia mau mea i kaili aku i kona naau a haule hia oia iloko o ke aloha.  Ua manao oia he wahahee na olelo a Lola i olelo mai ai ua hoopalau mua keia kaikamahine opiopio loa me keia kanaka aoo, a hoo@olo iho la oia e hooikaika e lilo mai nana. aka, i ka hiki ana mai o ka Haku Rusawela ua pau ka manaolana.  Mai keia manawa mai ua hoohiki ka haku Kasedile iloko iho on a aole loa oia e mare i ka wahine in a aole e loaa iaia keia kaikamahine. hooholo iho la oia o keia wale no kana wahine a hiki i kona hoi ana e hooluolu.

            A pehea ana la e ko ai kona makemake.  oiai ua lilo mua?

            No ka kakou Dolores hoi, i kona ike ana i kela loke ulaula ma kona kuka.  ame na olelo a Lola. ua manao ae la oia ua lilo mua aku keia kanaka opio ana e lini nui nei i ka loke ulaula.  I ka hiki ana mai o ka Haku Rusawela a lohe aku la oia i ke noi ana mai o keia kanaka opio e hookuu aku ia laua me Lol U maopopo loa ae la iaia aole oia ka mea i makemake ia aka o ka loke ulaula.  Iloko o keia mau minute pokole o ko laua kuka kamailio ana.  ua komo mai la ke aloha iloko o Dolores no keia kanaka opiopio.  Ua makemake oia e hoohiki i loko iho on a aole oia e mare i ka mea okoa aku, aka aole hiki in a aole e lilo koke ana iaia keia kanaka opio alaila aohe ana hana pono e hana ai, aka o ka mare wale aku no i keia kanaka aoo e kunei ma kona aoao i pakele ai laua me kona makuakane mai loko mai o ka ilihune a me ka pilikia.

            Ua ku iho laua a kamailio no kekahi manawa a ua ike mai ia hoi ka Haku Rusawelaaohe he hoihoi loa o Dolores i kana mau olelo.  Ua maopopo ae la iaia ualilo aku kona noonoo maluna o kela kanaka opio a  hooholo iho la oia lioko iho on a aole loa oia e ae hou ana i keia kanaka opio e hui hou me kana mea i aloha ai a hiki i ka pau ana o ka manawa o ka moraki, a lilo iaia.  E waiho ae kakou ia laua a e nana ae kakou ia Lola me ka Haku Opio Kasedile iloko o ka ululaau.

            I ko laua kaawale ana aku akahi no a olu kahi manao o ka Loke Ulaula.  Akahi no oia a lohe aku i ka leo o na manu e hone ana mawaena o na iaia laau akahi no oia a hanu in a ea oluolu o keia home nani me ka hoihoi.  Nana aku la oia i ka helehelena u'i o ka Haku Kasedile, aohe hookahi maluna o ka ili o ka honua i like mai me kona, he oluolu, he waiwai, he kanaka u'i.  "Ha-@a," wahi ana i aka malu iho ai, "haule ino ka Loke Keokeo.  E kala no wau i olelo mua aku ai iaia o ka Haku Rusawela kana, a na ka Loke Ulaula ka Haku Kasedile."

            "I ko'u hoi ana mai nei mai ka'u huaki kaapuni honua mai," wahi a ka Haku Kasedile, "ua hooholo wau e hoi loa mai mawaho nei o ke kulanakauhale e noho ai.  Ua hele mai wau e nana i ko'u kakela ma Kasedile a ke hooponopono hou ia nei.  Ua makaukau na mea ano nui a'u i makemake ai, a manao wau e hoi mai i ka la apopo."

            "Hauoli loa wau i kou kokoke mai.  Manao wau e hauoli loa ana o Mama ke hele ae oe e ike ia maua.  Ua hamama ka ipuka o ko maua hale nou i na manawa a pau," wahi a Dolores me ka iini nui e kipa mau aku keia opio in a la apau.

            "Apehea hoi oe, hauoli no oe ke kipa aku wau?"

            "Ano e no hoi oe i kou ninau mai i kena ninau.  Ua maopopo ia oe aole loa wau e kono wale aku ia oe e kipa mai i ko maua hale in a aole i makemake ia.  Ina e kipa mau loa ae oe, e oi loa aku ana ko maua hauoli, oiai he mehameha ka noho ana o keia wahi."

            "He malihini wale no wau i keia wahi, oiai mai ko'u wa liilii ko'u haalele ana i ka home nei a noho aku ma na kula noho paa.  Mahope o ko'u puka ana ua hoomaka wau i ka'u huakai kaapuni honua, a ua ike i na wahi ame na lealea like ole.  Ua manao wau e mehameha loa ana wau ma keia wahi aka ke ike nei wau he mau hoa'loha n'o kekahi.  Aia i hea ka wahi o Dolores?"

            "Kei no ua poina ka loke keokeo ia oe?  Aohe oe i ike aku nei i ka Haku Rusawela?  Ina oe e hele ae ana e ike ia'u alaila hoike aku wau ia oe i kona wahi e noho nei," wahi a Lolo me kamaalea.

            I keia manawa a laua e holoholo nei aole i haalele ka Haku Kasedile i ka nana ana mai i ka Loke Keokeo e ku aku ana me ka Haku Kasedile.  Oiai oia e nana ana aia hoi ua ike aku la oia i ka lalau ana aku o ka Haku Rusawela i ka loke keokeo e kau ana maluna o ka umauma o Dolores, a kau ae la maluna o kona kuka.  Ua aneane oia e holo mai e kaili i keia loke mai ka lima mai o keia Haku Rusawela, aka ua lohi loa, aia keia pua ke hoonani mai la i kona kuka.

            He mea maikai paha e ike kakou i ke kumu o ka haawi ana o Dolores i ka Loke Keokeo nani maluna o kona umauma i ka Haku Rusawela.  Oiai laua e ku ana, ua ike mai la ka Haku Rusawela i kela pua Rose Nani.

            "E hiki ana no auanei i kou oluolu ke hawaai mai i kena pua loke ma kou umauma, e Dolores," wahi ana i nui aku ai.

            Ua lawe mai o Dolores i keia pua nani ana i huli ai a loaa malalo o ka malumalu o na lau meka manao e haawi aku na ka Kasedile, aka he loke Ulaula ka mea nana e hoonani nei kona kuka.  Ina i maopopo ia Dolores ua makemake keia Haku Kasedile iaia me nei aole oia e haawi i keia loke, aka ma ka nana aku aia kona iini apau maluna o ka loke Ulaula, nolaila he nani no ia ua hoowahawaha oia i ka loke keokeo he mea maikai e haawi aku na ka mea i noi mai la.

            "Ina ua makemake oe, ua hiki no ia oe ke kii mai.  He loke kena no kekahi kuka okoa aku aka, aka - , hiki no, kii mai oe," wahi a Dolores.

            "No kekahi kuka okoa," wahi a ka Haku Rusawela iloko iho on a.  "Ah, ua maopopo ia'u, i lawe mai nei oe no ke kuka o kela kanaka opio, aka kau e ia aku nei ka loke ulaula.  Ua maopopo loa ia'u ka manao o kau mau olelo."

            Pela ko lakou nanea ana a pau keia ahaaina, kekahi o na la hauoli loa ma Enelani, a hoi aku na kanaka i kono la me ka hauoli.  He elua wale no i hoi aku me ke kaumaha, a oia mau puuwai ka mea nona kela moolelo.  Hoi aku ka Haku Kasedile me ka maikai ole o kona noonoo, a hoi aku hoi o Dolores, ka Loke Keokeo, me na manao kaumaha.

            Mai waena o na Lede hauoli loa, ua hiki ke helu ia o Lola.  I kona ike ana ua lanakila ola maluna o Dolores ma na ano apua, ua manao iho la oia no ka nui maoli no o kona u'i ke kumu o kona lanakila, a aole no kona ike hoopunipuni.  O ka mea nui wale no iloko o kona manao i keia manawa o ka hana ana i na mea e mau ai keia lanakila o ka la mua.  a ua manao ae ia oia o ka hana maikai loa ana e hana ai o ke kukulu ana i ahaaina a kona aku i ka Haku Kasedile e hele mai i keia ahaaina.  I ike ai oia i ka hale a hiki ke hele mau mai ma keia hopeaku.  Hoi aku la oia a noi aku la i kona makuahine e ae mai i kona makemake a oiai he mea nui oia i kona makuahine ua hooko ia mai la keia makemake ona.

            No Dolores, ua hoolana ae ia oia kona manao oiai he pule holookoa koe a malia mamua o ka pau ana oia manawa e ae mai ana keia kanaka e haawi mai i kona puuwai iaia, ka mea i aloha iaia me kona puuwai apau a aole hoi i keia Lola.  Ua nana aku la oia i mua, e huli ana i na hana maikai ana e hana ai e lilo mai ai ka manao o keia Haku Opio, aka aole i maopopo iaia kana mea e hana ai e ko ai keia makemake ona.

            No ka Haku Rusawela hoi ua hoi aku oia me ka manao lili.  Ua ike iho ia oia ua oi ae ko Dolorews makemake i ka Haku Kasedile, mamua on a a ua ike iho la nohoi oia he kanaka waiwai loa keia.  Ina e aloha ana keia Haku Opio i keia kaikamahine ana e iini nui nei e lilo iaia alaila e lilo ana kona mau mano lana i mea ole, a e uku ia ana na aie o keia kaikamahine me kona makuakane o keia keiki.  He hookahi wale no ana hana pono o ka hoao ma na ano a pau loa e paa aku i kana Loke Keokeo mai ka ike ana i keia kanaka opio a hiki mai i ka manawa e pau ai ka moraki a oia ka manawa ana e hele hou aku ia laua ua makaukau oia e kokua aku ia laua ina nae e hooko ia mai kona makemake.

            "I hele mai nei wau," wahi a Lola ia Dolores i kekahi la mai," e hoike aku ia oe e malama ia ana kekahi ahaaina nui loa ma ko'u hale i ka po o ka la apopo.  Ua kona ia aku nei ka Haku Kasedile, a ua ae mai nei oia e hele mai ana.  a ua kona aku nei no hoi wau i ka Haku Rusawela aka ua hoole loa mai nei oia aole e hele mai ana.  Aole i maopopo loa ia'u ke kumu o kona hoole ana mai nei, aka he kumu no."

            Ua pii koke ae la ka ula o ka helehelena o Dolores oiai ua hoomanao ae la oia ua lili keia kanaka no knoa makemake loa i ka Haku Kasedile, a ua maka'u hoi o haalele ia aku oia.

            "Heaha keia e pii nei kaula o kou papalina?  Ua maopopo loa ka paha ia oe ke kumu o ka ae ole ana mai o keia kanaka e hele mai i ka'u ahaaina?  E hoike mai ia'u e Dolores.  Ua oi loa aku ka maikai e noho aikane kaua mamua o kou huna mai i kena mau mea ia'u."

            Ua hiki ole ia Dolores ke pane aku i kana mau olelo a hoao aku la oia e kamailio ma kekahi mea okoa aku.

            "He nui no na kanaka i kono ia aku nei e hele ae i ka ahaaina?"

            "Ae, ua kono ia aku nei na kanakahanohano a pau loa e noho kokoke nei ia kakou nei.  Aka, aole oia ka mea nui, o ka'u wale no i makemake ai o ka hiki ae o ka Haku Kasedile, a nou hoi ua makemake aku nei wau e hiki mai ka Haku Rusawela, aka aole e hiki mai ka Haku Rusawela, aka aole e hiki ana iaia ke hele mai."

            Pela ko laua kamailio ana, a hiki wale no i ka haalele ana mai o Lola iaia a hoi ku la e hoomakaukau no ka la nui e hiki mai ana.

            Ua hooholo iho ia o Dolores iloko on a, e komo ana oia i kona lole maikai loa a e hoao ana oia e kaili mai i ka puuwai o keia Haku Opio no ka manawa hope loa a ina aole e loaa ana iaia alaila he hookahi wale no ala  e pakele ai o ka ae ana i ke noi a ka Haku Rusawela.  I ka hiki ana mai o keia la nui ua komo iho ia oia i kona lole maikai loa a hoomakaukau aku la no ka hele ana aku i keia hale.  Ua lohi loa kona komo ana i kona lole a i kona hiki ana aku ua piha mua keia hale i na kanaka i kono ia.

            Mai ka puka ana o ka la i ke kakahiaka a hiki wale no i ka manawa e noho ai lakou e ai i na mea ai maikai i hoomakaukau ia ua hiki mai na knaka koikoi e noho kokoke ana i keia hale nani o Lola.  Mawaena o na hiki mua loa ua ike ia ka Haku Kasedile.  I kona hiki ana mai ua pau ae la no ka mea nui loa a Lola i nana aku ai.  Ua hoomaka koke iho la laua nei e holoholo a hoikeike aku la hoi o Lola iaia oia ma na ano apau loa e lilo mai ka puuwai o keia opio iaia.  Ia laua no e holoholo ana ma o a maanei aia hoi ua ike ia aku la kekahi kaa i ka holo mai me kekahi kaikamahine u'i iluna a i ke kokoke loa ana mai ua ike aku laua aole keia he mea okoa aku aka o ka Loke Keokeo no.  I kona lele ana mai ilalo aia hoi ua ike pono aku la ka Haku Opio i kona nani a ua hiki ole iaia ke uumi mai i kona mau manao mahalo i ka nani o keia Loke Keokeo ana e ike nei.

            "U'i maoli o Dolores i keia la.  Aole loa wau i ike i kekahi kaikamahine u'i mamua e like me ia," wahi a ka Haku Opio i pane mai ai.

            "Heaha kau e kuko nei i ka loke i lilo mua.  Uaoi loa ae kona u'i i keia la no ka mea ua ko kona makemake e mare i ke kanaka waiwai loa ma Enelani nei i keia manawa.  He loke kumukuai nui kena a o ka mea nui o ke kala oia ke mea e loaa.  Ina ua oi ae ka nui o kau kala mamua o ka ka Haku Rusawela alaila hiki ia oe ke nana aku iaia, a hoao aku e honi i ka nani oia pua."

            "Alaila ua maopopo loa ko laua mare, a e mare ana oia no ke kala aole on ke aloha?"  wahi a ka Haku Opio i pane a@u ai..

            "Ae, ua maopopo loa ko laua mare, a ola kekahi kumu hiki ole mai nei o ka Haku Rusawela i kela la, ua noho aku nei oia e hoomakaukau no ko laua mare.  Pehea la i hiki ai ia Dolores ke kuai aku i kona kino nani?  No'u iho, aole loa wau e mare i kekahi kanaka no ka nui o kana kala, aka no ke aloha wale no."

            "Ua kupono loa keia kanaka e lilo i makuakane nona, a ua minamina loa wau i ka lohe ana ua kuai aku keia kaikamahinew i kona nani, kona helehele na i like aku me ko na Anela no na wahi keia uuku a kela kanaka.  He hana hilahila loa keia, a he hana hoi na'u i manao ole ai e hana ana kekahi kaikamahine e like me Dolores."

(Aole i pau.)

 

--------------------

 

            E malama ia ana he halawai hoomanao ia Peresidena Makinaie ma Kawaiahao.  Ua kona ia ka lehulehu e hiki ae.

 

-------------------

 

HOOLAHA KAMAU.

 

------------------

 

Ka Hui Banako hoahu Malama Dala o Hawaii

(KAUPAI@@AIA)

 

Huina i hoahula……………………………………………..$250,000.00

----------------------

Peresidena…………………………………..…………Kikila Barau@@

Hope Peresidena………………………………………W. P. Robika@@

Puuku…………………………………………………..W. G. Coop@@

----------------------

Keena Hana Nui:

 

Alanui Papu, kokoke i Alanui Kale@@, K@@@@ Laia ma Hilo, Hawaii.

 

--------E LAWELAWE ANA I KA--------

 

Oihana Banako Hoahu Dala ma Honolulu ame Hilo

 

E lawela mai no na huina hoahu me ka haawila o na ukupan@@ no na hoa@@ makahiki ma ka huina e 4@ pa-kenet@ no ka makahiki.  E loaa no na Rula a me na hooponopono ana ke ninau ae ma ke Keena Hoahu.

28@@ - 1 yr.

 

--------------------

DR. L. F. ALVAREZ.

--------

Keena Oihana a Wahi Noho:  40

Alanui Emma.

Na Hora Hau@:  8 a 10 a. m.

                         @ a 5 p.m.

                          7 a 8 p. m.

 

            Telepona White 211,   2874-1yr

 

-----------------

 

Dr. T. Mitamura

-------

Keena Oihana 534, Alanui Nuuanu, Telepona 152.  Pahu Leta @4@.  Wahi noho, 524, Alanui Nuuanu.

Na hora keena:  8-10 a. m., @-@ p. m.

 

--------------

 

KAKELA ME KUKE

 

(KAUPALENALA.)

 

Poe Kalepa ma ke Komisina

 

A HE

 

Poe Lawelawe Kopaa.

 

AGENA.

 

-----------------------------

 

LEWERS & COOKE.

LTD.

(LUI & KUKE, Kaupalenala.)

 

----------

 

Na mea Hookomo mai

 

 a Kuai i na

 

Lako Kukulu Hale

 

o cela âme keia ano.

 

-----------

 

Malaila e loaa ai na mea malolo iho:----

 

NA PAPA N. W., NA PAPA HOLE, PILI HALE, NA PUKA, NA OLEPELEPE.  AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NAPONO PENA.

NA PENA LIKE OLE, AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI, MOENA, ETC.

--------

O na kauoha pono hale apau loa hiki mai ana ia makou e hooko koke ia no me ka eleu ame na KUMU KUAI HAAHAA LOA.

---------

 

LEWERS & COOKE, LTD.

 

----------