Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 16, 18 October 1901 — Rudolf Rasenedile Ka U'i Nana iKaili ka Puuwai o ka Kaikamahine-alii [ARTICLE]

Rudolf Rasenedile

Ka U'i Nana iKaili ka Puuwai o ka Kaikamahine-alii

i | I ka : hala «a īk* kak■»?.! . :V 1 |nna o ka Haku Opf.i •» H»'a»h i k.-imi' 5-:;iikarn.ih!rit». a. n <•- k;i h"j a:n nku h>i 0 kana kalkamahin- a hoike i ka m«,-j kuahine l k»na ike ana \ kekahl kanaka llke mc k.»na makuakane a kona makuahinē i hoikf? aku aī Sa«a| » kekahi !a r»lai laua ma Enelani. T r al ike pu nohol kakou I ka nalo ana ak i! •> ka Haku Opj<» i!ok*> o kc!a ululaau, 1 pau k"na iko ia ana n r > k-kahi nuinawa. I Mah<*jic- «» ka ana o Virgk* i ":a | nu kaumaha ua h !a <»ia a iok'".. 0 kona lumi hoomaka aku la e hookuui 1 ka waimaka f? hana l kana hana. Ua hana aku <»ia i knna kan»:- i na mea maikai l>a apau Hiai laua c noho pu ' ana n nv ia mau hana inaikai no ua ( haaMt* ia mai la oia mamuli o hoopunipuni ana i kakau aku ai i 1 kona kaikuahin»- p kakau hoopunipun: mai ua ma'i loa ia ku iuiia makua-1 hine. i hiki ai oia k>- haak-Ie mai iaia me ka piiikia oW* a hiki hoi iaia k»> hoi aku l Kneiani a mare i keia kaikama- ] hine Peiekane. l T a lanakila oia ma ! keia hana ana aka ♦> hik: mai ana.ka manawa ana e mihi ai no kona haaiele ana mai i kekahi wahine i• aloha iala a oi aku mamua o ka hiki-i'kela wahlne Pelekane k'* aloha iaia. E hiki mai ana ka m:\nawa e hiki aku ai.wau' imua ona nK* kuu ka:Ramahine a koi aku e hooili ia mai kona mau waiwai maluna o ka maua kaikamahlne ponoi. ne hou ana oiai ua mare olua mamua ka m« a hoi i mare f>ono ia. * Aole loa e kuleana kana mau k<:l;i nn- k<i:i wahio ko kaua oki ia ana. koe na»* ina ua mare hou ia ilio laua. Pela ka koino ana mai o na no"iv>o like ole iiok » o ko Virkie poo oiai <ōa iloko o kona lumi. a lilo hoi ia i . mea h<»inoin«v mai i kona noonoo maikai. l'a hooholo iho la oia e hele- hvu aku oia e hui me kona kaikuahine a e huli po«o i ka oiaio ina ua mare io oia me keia wahine hou ana. Hele aku ia oia iloko o ka ehaeha a ku aku la imua 0 keia wahine. keia wahine hoi nana 1 hookaawale ae ko laua noho maikai ana mamuli i> kana mau hana maalea. a kukuli aku la imua ona me ke noi ana aku.e aloha ma! iaia a e hoike mai i ka oiaio, a ina mea hoi apau ana i ike e pili ana no kana kane aloha. "He oiaio ka'u mau mea apau i hoike aku ai ia oe, a mai manao mai o t » e *m■opunipuni aku ana wau i kekahi hoa'loha maikal. Ua mare pono ia hiua a he liauoli hol k> laua noho ana. Eia oia i Palani nei i keia manawa aka ua !oaa niai nei ia'u kekah': leka mai kuu kaikoeko mai e hoike mai ana e hoi hou aku ana.oia no pel»'karie maluna o ka moku o holo ana no Pelekane i ka la eiima o keia inahina. O ka la ekahi keia nolaila he mau la helu wale no koe haalele mai nia ia 'Palani nei a hoi, aku no ko alo o kana wahine,' wahi a ■ ka'Leile Linetona. j "Pehea la ina wau e kipa aku ana i| kona hale ma Pelekane. aole ma ke ano hoohaunaele. aka, ma ke ano he kipa wale aku no e Ike iaia ame kana wa- I hine i kekahi la. pehea la e klpaku ia j mai auanei wau e laua? wahi a.\ii* gie I ninau aku ai. "Auwē! mai hoao iki oe e hana pela Ile mea wale no ia e hoehaehn aku ana i kana wahine, a'he mea hoi la e hoohaunaele ana i ko laua noho malkai j ana. O ka'u wale no Ja oe. mai noho oe a'hoao iki e hele hou'aku imua o ka | Haku Opio. He nui ioa na manawa ana i hoike mai ia'u aole oia i aloha I ia oe. aka no ko oiua malama maikai ana iaia i kekahi, po ino. oiai oia ma ke > kahi mau mauna kokoke i ko olua hoj me kuahiwi. oia wale no kona mea i ike al ia oe. a makemake oia e holhol aku i ke aloha a olua t hana mai ai ma |ka mare ana ia Oe. I ka make ana o j kou makuakane ua ike Iho la oia t ka ! piiīkia maoli o keia hana ana i hana al. I n i mea nona e pakele ai, ua hoolawa aku oia ia oe irte kekahi mau kala kupono a hookaawale m.il iala mai ia oe mai a mare i kekahi wahlne 1 kupono i kona ano." ' Ua ikaika loa kela mau olelo. a he m»u olelo hoi la e pāila ana U6ko o kon:t puuwai. Un haalele aku la oia l k.-ia wahine me ka inaina ii hoi aku, la n > konh lumi. Kana aku la ka L»ede ( Linetona i keUS wahine me kona'nanl. ( kona kulana hlehle.e ilke rhe ka lakou ; i mahalo akil ai ofal oia e keaka mai ana Imua o lakou a aloha ae la oia' i! kona kaikunane e paa ia nei miii kelai nani mai. aka. ua hoohoio iho la no oia o k'a pono kana e hana nei; a e hoohiau aku anrt no oia i ka hookaa- ( wale ana i kela wahine kulana haahaa mai kona kaikunane mai a e paa hoi Ia laua a hiki i kona mare hou ana i ke kahi wahino i Uke me kOna kulana. j No ka Haku Opio ua hoi aku la oia i iloko o keia uiulaau a kaii hou aku ku! loia o ka hiki mai o kekahi manawa 'maikal ana e ike hou ai i keia wahl kaikamahine iloko o ka ululaau a kahea hoii aku no oia iaia e hele mal 0 holke iaia i na mea apau loa e pili ana i kona makuahine. Ua kali oia no< kekahi mau la a hiki mai i ka 4* ellma o keia mahina. ka la hoi a ka L*d* I*inetona i hoike mai ai e hoi ana oia maluna o ka moku no Pelekane. 1 keia Ja ua hele aku la. ka Lede Llnetona ame Virfrie no ka uapo. ua ma* kemake ka Lede Linetona e ike I ka hoi ana o kon* kaikunane a e hoike 1 aku hol iaia eia oia i Palani nel a e haawi hou mai 1 mau kala nana- Aoie i ike ka Lede Linetona o Virgie kekahi i hele pu aku i ka aka. no ka nui no o kona aioha i kana kane ua makemak* oia e ike lihi aku i kona heleheiena oiaf no nae ua hoike ia ma! iaia \ia illo aku kana mea i aloha ai i ka ,Snea okoa aku. Iko iaua hala ana aku |!ua koe Iho ia *a kakou Virsie {lillii i ka hale me kona wahine mala'ma Keiki. a manawa oia i hele hou aku al Hoko o ka mala pua e paani al me kana !lto ame kana popokl, Pela kona hele ana a kokoke loa I kA wahi a iaua i hui mua al me kela kanaka-1 la l haJa aku .ia manawa i 4tfhea ia mai ai oia. I kona nana ana aku ala hol ua Ike aku Ul n0 oia i kēla kanaka mua no nana ota 1 kahea mai l ka la i hala. ra ano pau Iki mai kona maka'u 1 kelii Uanaka a hele aW oia imua ona roe ka naaka'u ole.

j ' Pehea i k«?ia U. «• ■; swe*t-heart?*" srahl & k.i Ha'au < ; Ipane n:ai aī. "Hf- maikai v. avs. <* piian? ar..i w.*u n-i»- kMa T-tov*-r a! '|Mrc!- L;flfi. | "Aia ! kou i »a?" I wah? h «u a k » H«.ku *>s i • [ "l'a aka nr-i »-»!a i k;> uaiK- *• jk«? j i k i h<»s ani ■*> kav p-*»pa : !*idana. Oj M-> n?ai īi"i ->ia ia'u •• n»?ht» maiie fi jka hii»» nel a h»»i mat oia. Ta | mai k* kaikuahin** o kuu paf« ia mama e h »i ana kuu papa i f«»dana i keia la. a nolaila ua h*'e Jik«* aku n«?: laua e ik»« ia!a." \ K ik»» ika ho; ana ■> kuu |>apa i La•iana? Owal la ku hoi k«?ia t>aj>a? T T a | hoike aku h«n keia wahi kaikamahine . ī.iia i ka >a mua I ki a Fauu i hut ai ua . a'.. akn. k.»na makuahine «> k*Ja ka- | naka oia kona makuakane aka hou I a<? !a no ka hoī kekahi makuakane. v Owai la keia makuakane hou? Ua | hooholn iho la <>$a iloko ona e ninau jana «»ia i keia kaikamahine a hlki i ka , 1 -aa ana iaia o ka Inoa o keia makuajkane liou ona a maopopo h«i iaia I na t ua mare hou kana wahim* i k" kan«i a »!** paha. i "H»* papa okoa aku no ka kekahi ou? ( ){hlm mai hoi o#- i ka hui mua' ana ai o kaua ua a'o mai makuahine ia e aloha i kou papa a owau kou pa-i-a." j "Malia paha o »»e m> ku mama i helv* iaku np| e ike." | | "Aka aole ia n-i ko'u kaikuahln»?. aia ' :ii> oia i l<adana." ' "Aok- i maopopo ia'u. ina pola. Hea- ■ ha kau hana o lokn n keia ululaau? Aole nu hale »* noho ai? lkf mau wau ia n t » iloko n k'.-ia ululaan i na inanawa apau l'»a." 1 "H'- uhai holoholona ka'u hana o ' loko noi. ki wau l na holoholona maikal .' i ka ai. a loaa ka'u mea ai. a o na ili ( maikai malama «'liu i moa hoonani no ■ = ko'u hnlp." .' "Alaila ua piha kou huh- ina iii o I kola ame k«?ia ano holoholona? He illo no au e ki nei i ka pu ame ka .; P-..|»okf?" . ! "Aoh- o'u ki ia mau holohoiona, he ■ nni '>a ma La(lana. O na Liona na Tika. na kia. na puaa makanahelehele ' amo na holoholona oia■ ano. I kela la . i aku nf i ua ki wau i kekahi bea nui. a niahope o ko'u ki ana iaia i ka pu ua holo aku oia no kekahi wahi mamao. ,T'a hookolo aku wau ma, kona koko iluna o na lau laau a ma kekahi wahi ua nui ino loa ke koko e hoike , mai ana hoi ua loihi kana ku ana ma , ia wahi. I kn'u nana ana aku malalo 0 na lau laau e pee mal ana kana bebe iloko o keia mau lau laau. I ke ku/ana o keia hea nui ia'u i ka pu ua holo mua aku oia e huna i kana bebe mamua o kona make ana. Huli £ku 'wau iala & loaa aku oia he mau anana mamao mal'keia wahi aku e moe ana via make'' hoihoi mai nel Avau l kona :ii 1 ka' hale a he mea nui hoi ia n;i'u e malama ai." * "Aloha ino no ka hol keia bea makuahine. A pehoa kahi bebe? Ua kl ia no oia e oe i ka pu?" "Aole. aole. Ua hookuu aku no wau iaia e pee malalo o ka iau o na laau. He hana aioha oie ia ke ki wale ana aku'i kekahi bea uuku loa e like me kela." ' "Heluhelu wau iioko o kekahi buke he hiki ke 'malama ia ka! bea a lilo i hoa paani elike me kia illo'ame'ka popoki. E oiuolu hoi oe- e kii i kela bea keiki na'u. A'o oe a, laka holhoi mai oe 1 hoa paani no'u. E oluolu hoi oe e kii aku i keia ( "He mau la ae nei ko'u ki ana i kona makuahine, a u.a haalele mai la palia keia bea i keia wahi i keia manawa a | hele aku i ka .wah'i okoa aku a aole oia e loaa ana ia'u ke hele aku e huli i keia manawa." "Heaha no hoi kou.'mea i hopu mua Oh! makemake maoli wau e loaa keia bea. Ina oe e ike hou i kekahl bea bebe e hoihoi mai oe a i ko'u manawa e hoi aku ai i Amerika e lawe aku no wau, i ka Hale kula a paani pu me na keikl." "I ka hora ehia o hoi mai ai kou mama? Ua hoike mai,no oia ia oe?" waai a ka Haku Opio me ka makemake e hookaawale aku mamua -o kona hoi ana mai. "Ua oleio mai oia o hoi koke mai ana. no oia mahope o ka holo ana o ka moku j aka aol£ I maopopo )oa ia'u ka manawa e holo ai o ka moku» Makemake oe e ike ia mama?" i lie ninau keia na ka Haku Opio 1 manao ole e ninail ia mai s ana iaia e ' keia kaikamahine ,aka he ' keia ua a'o maikai ia e kona makua- ' hine, a no ka .ninau mau loa mai o ; kela kanaka i kona mama ; ua manao ! ae la keia wahi kaikamahine ua ma- > kemake keia kanaka e ikl i.kona -ma* ' kuahine. a nolaila ua ninau aku la oia f i ka ninau a kaua i ike like ae la. Ua • maopop > ole i ka Haku Opio kana mea I pane mai ai. Ua makemake oia e ikn i keia wahlne, aka, ina ua mare hou oia i ke kane, a ua holo aku kana |kane no Ladana he naaikai ole nona ka hele ana. aku e iki. ! "Ua ike no oe i kela papa ou i holo aku la i Ladana i keia la?" wahi a ka Haku Opio 1 ninau aku ai. me ka pane oh» aku i ka nlnau a keia kaikamahlne. ; ; i " Aole, aka ua. manao loa wau oo«. hoi aku wau a hoike i ko'u makuahine i keia ia a kaua 1 hui mua ai» a ).uka mai niaua, e nana. ia oe, aka . ua hala aku oe iioko o keia uluiaau a aole maua ,1 ike hou ia oe mai ia manawa tnai a hiki, wale no i keia lēu Ua makemake hoi wau e hoike mai o , mama ina ooe i*o ko'u papa. T kona ( 'oielo ana mai nei e heie ana oia e ike i ka hof aku o ko'u papa i Ladana 1 > kela la ua maLnao loa ae nei no wau i ot>e ia." i' He oialo na ka Haku Opio i hoike 'aku l kona kaikuahine i Ladana e hoi akti ana oia no ka Haie. Aole e kala .' ola i kakau aku ai i keia leta i koiia . kaikuahine. me ka manao aia no la i ■ oia i Ladana a aole hoi i hoike aku ka >' Haku Opio | kdia mea I kekahl kanaka :okoa akii. Ua maopopo o ka ia elima 1 5 o keia mahlna o?a ka la a iakou i hoot j helo llke ai me lUma mau hoa huli ho»{lohiolona ahiu aka. ua hoololi hou lai* kou olai ua nui {o* ka lealea ma, >a II noho ana ma keia home ukekahi kumu nohol i hooikaika loa Ai i jka ltaku Opio no ka noho m oi keia l! homa kuahhei o iakou ola kona ike ana i\ ua kokoke ioa ko lakou hale r*ā ..*■ t, noho nei i kela, hokeI«» e nobo nei kaAa i mea i aloha ai me ka laaa kalkaaaa*hine o na la I hala. 4

ī'.i kak.iu ;tk*a tn:t i k*2a l*ka i La- s »ī.tn.;i. :■: - in" ka mea maa ua h«>.>- f -t.i i'i m r*-» na !*?ka aka Ledf ] L4is-tona ! Pilanī. *'* k<H» iho ia ke ka | o ka ik»* ana o L»:*d*r L.inetona • konn k3iku.nanr» no La<lana ! j k«la !•*. A-*?~ i fc-c»:k-?.!ki aku i ko-1 kMkv.nar." i kona ho| > ana roai At>| I'alanl. «>ial I maopopo iaia ka wa-» :ti ♦- i••• < ta a? k<>ha f * » .k-īA n« nana i h-x>paha»»hn«>; k?. no»»ii«w» o ka Haku **pi>. tna ua ni;īrr hv»u k-ia wahīne ana i aioha ai i ka rot»a okoa aku, alaiia ht- haoie Pelekane no oiai ua hoi aku «o Ladana Imi h»:»i a<>U* i mare hou ike kane a oia no keia & ka.na wahine i hele aku ai e ik* l la i niaopopo ai' iaia e fto! ana ka Haku Opi > i kVia ia no Ladana a 'iuai la hoj k:i m»*a nana ; h\»tko m:ti :aia? ' ". ! •*l-a-mare hou no ko mama i ke kan*?" wahi ana i ninau aku ai. l'a manao mua oia aol* keia he ninau maikai e ninau ai i keia wahi kaikamahine uuku. aka ua hooholo oia ē ik»> i ka olalo a nolaiia na ninau aku la uia. "Aole oia i marv hou. Ke mau nei no kona aloha ia papa. Olelo mai ktiu mama ia'u e hoi hou mai ana no o papa e hnli ia maua 5 kekahi la a ua loihi kela kali ana a mama iaia. Heaha no ia hoi kona mea hoi koke ole mai wahi a keia kaikamahine i pane aku ai. "AlaHa aole i mafe hou kou mama i kf- kane hou? K hoika mai ia'u i keia manawa me ka oiaio loa. Aole i mare hou ko'u mama i ke kane hou?" "Aole o'u papa hou o ko'u papa mua no i haalele mai ia maua. Ua hele aku nei o mama e ike iaia i keia la a i ko mama hoi ana mai e ana wau p».»hea la o papa a heaha la kona mea i heh» ole mai ai e ike ia maua i ka halo nei mamua o kona %oi ana aku i Laelnna." "Alaila aole n> oe i ike i keia papa ou i hoi aku la i Ladana?" "Aole wau i ike i. ko'u papa o kuu mama wale no. Ua hoike mai oia ia'u i ke ano .o papa a ua hoike aku hoi wau ia oe,. he ano Uke loa me oe. O oe no paha ko'u papa?" , Ua makemake loa ka Haku Opio e hoike mai ae oia no kona papa aka he hana maikai ole ia ana e hoike mai ai. oiai aole i niaopopo loa Ina e ike ana oia ia-Virgie, kana wahine aloha. a ike hoi i kona mau manao a lohe mai kona lehelehe niai o ka'iaua kaikamahine ponoi ioa keia alaila hiki pono ke ae aku me ka maikai. Ua manao loa oia i k ela manawa o keia no kana kaikaniahine. a ua puili hoi iala i ko laua hui mua ana ai me ke. kahea pu ana ae, oh iny child, aka ua hana oia ia mau hana me ka maopopo loa oie iaia o kana io keia. * "Heaha kou mea hele ole mai oe i ka hale nei i kekahi manawa e nOho ana kuu mama? Ua rpakemake loa wau e ike oe iaia, a manao wau e aloha no. oe i kuu Aole hookahi mama niaikai loa ma keia ao a puni e like me ko'u. Malama maikai oia ia makou, aole ona huhu a nui hoi kona aioha no ko'u papa i haalele mai." Auwe ke aloha e. i ka ia nei mau olelo. malkai e? Aohe keia he kanaka o koa aku aka oia no ka makuakane o keia kaikamahine. Ua haalele aku oia i kana wahine ma Amerika. Ua ike hou iaia i Ladana a ua hele ioa mai hoi no Palani nei. E hoopau ana oia i kona maka'u a e hele aku ana oia i mua ona i kekahi -o keia mau la a hoike aku iaia aole 1 pau kona aloha aka, eia no oia ke aloha. nei iaia, a ua hoohiki hoi oia aole Joa oia e mare nna i kekahi wahine okoa, aku, aka o kana wahine waie uo i aioha nui ai, kana Virgie aloha. "E hoike aku i kou inama e hele mai ana.w;au e ike ia oiua i ka la ehiku o keia mahina, oia ka Poalua e hiki mai ana.„ A ina e maopopo ana ooe io no ka'u bebe aloha alaila e lawe ana wau ia oe iioko o. keia ululaau e huli ai kaua i kela wahi bea uuku i hoa, paanl nou. E hoike aku-i jnakuahine e.hiki mai ana wau i ka Poalua.!' "Oh. e hauoli loa ana o mama ke ike mai ia oe. Ua hoike: aku wau iaia he kanaka maikai oe, he oluolu kau kamaHio ana, a ua nui kona uwe. Ua makemake loa wau ia oe no kou ae ana mai e hele mai e ike ia maua ma kela mua aku.; E s hoike a"ku :ana jvau iamama i kona hoi .ana mai.' "Good-bye my little BTi'eet-heart, e haaleie ana wau ia oe i fkfcla manawa a e ike hou ana hoi wau ia oe i ka Poalua." ' * ' ''Good- bye." wahi a- keia wahi k«ikamahine maikai i aku ai ,a hoi aku la kona makuakane no ka heie ana mai e ike ia laua i kekahi o keia mau la aku. E 1110 ana auanei keia kaikamahine 1 mea nana e hoohui hou kona mau makua? Na mua aku e hoike mai. ('Aole i pau.)