Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 18, 1 November 1901 — Rudolf Rasenedile Ka U'i Nana iKaili ka Puuwai o ka Kaikamahine-alii [ARTICLE]

Rudolf Rasenedile

Ka U'i Nana iKaili ka Puuwai o ka Kaikamahine-alii

Kulou iho la ka Haku Opio i kona lohe ana aku i keia" mau olelo a me kona mau maka i piha 1 na waimaka p haloiioi ana ua pane hou aku la oia: "He enemi eia mawaena o kaua, a mamuli o kana mau hana ua alakai hewa ia aku oe, a hoehaeha ia hoi ko kaua mau naau. Ua olelo mal nei oe ia nel iho nei ku'u kaikuahine, a o ka'u e noonoo nei pehea la oe i ike ai he kaikuahine la no'u?" "Ma ke kuka Kamallio ana, ua hoike mai ola o ka Lede Linetona ia, a o kona helehelena hoi e hoike mal ana ua like h>a me oe. Ua hoike mal oia iau, i na mea apau loa a he mau mea hoi ia 0 hoehaeha mai ana ia'u, a o kana mau leka hoehaeha puuwai ka mea nana i koi mal ia'u e noi aku i na aha hoo«iwlokolo ma Kapaiakiko e oki ia kaua i kaawale mai ai wau ame kuu lel aloha hol he keiki mai kekahi kanaka mai 1 aloha ole ia maua." Up pane aku o Yirgie i keia mau olelo me r»a waimaka e hiolo mai ana a 1 ka pau ana o kana mau olelo, ua nee mai ia ka Haku Opio a kokoke i kana wahine o na la i hala a kau aku la i kona lima ma ,kona poohiwi. •'E ku'u aloha, ua hookaawale ia kaua e ke kanawai, aka o ku'u aloha nou aole ioa ia i pau, a ua kaawale kaua mamuli o na hana lapuwale a kekahi mea a ke manao nei hoi wau aole ia he mea okoa aku, aka, o ku'u l'o ame ku'u iwi, ka mea hoi a'u i hiipoi ai, ka mea a'u e hoohanohano nei. Ke noi aku nei wau ia oe, e hoopoina kaua i na mea i liala a e ae mai hoi oe, e hoohui ia kaua. ma ka berita o ka mare. Ua hoike mai nei oe ke mau nel no kou aloha ia'u, j aua a'o mau aku hol oe i ka kaua kai-j kamahine e aloha mai ia'u, a no'u iho i hoi ua piha wau i ke aloha nou 'mai ka la mua a'u i lke ai ia oe a hiki l kela j hora. No ko'u aioha ia oe ua huli aku wau ia oe ma na klhi eha o ka aina, aka ua loaa ole oe ia'u. E kuu aloha e ae mai ia'u e iiio hou i makua nou ame ka lei aioha a kaua."

Ua nana mal la o Virgie iaia me na maka i piha i ke nloha. 'Ua hoi hou mai la ke aloha o na la i hala. Aiaiia aoie ka paha keia kanaka i mate hou i ka wahine? Pehea la hoi ka Le<3,e Linetona i hoike "mai ai ua mare hou oia i ka wahlne? He olftio auanei Oia no ka enemi. laua'i'hookaawale a i hoehaeha aku K kleia mau makahiki loihi? ' '' "Ke noi mai nei od e ae'aku wau ia oe i kane na*u elike «īe na ia i aka he elua mea iloko o ko'u noonoo i keia manawa. O ka mua, lla mare ia «>e i ka wahine okoa aku, he wahine i like ke kulana me kou, a ke noi mai nei nae oe e mare hou ia kaua. Nau nohoi i haalele >mai, a nau no e kii 'hou mai nei. O ka lua, e haalele hou mai tio paha auanei oe ia maua? Makemake wau e maopopo mua i keia mau mea mamua o ko'u haawi ana aku i ko'u ae, a no keia kumu aole e ae aku ana aole hoi e hoole aku a'na." "Ua hikl ioa ia'u ke hooia aku ia oe ma na ano apau loa aole he oiaio o kena mau mea, a aoie nohoi wau i haalele mua aku ia oe. Aka, i mea nou e ike ai i ka oiaio ke noi aku nei wau ia oe e hele aku no Ladana a e ike maka nou iho. E h«le aku ma ko'u home a e ike'nou iho aahe makuahine nana e hoopumehana aia ia home, a ua paa hoi ko'u manao aole hookahi mawaho ae ou e noho alii ma ia home." "Ae o ka maikai loa ia, e hele wau e huii no'u iho> Ina e ike ana wau he oiaio kau mau mea apau e hoike mai nei alaila e kakau mai no wau ia oe i ka'u haina no kau noi. A ina aole oia ka oiaio alaiia e hoi ana wau no Ameiika me ka pane ole mai ia oe."

Ua holo ae la keia mawaena o laua. He nui na mea a laua i kamailio ai i | kela po, aka aole ia he mau mea ano j nui a e nana aku kakou ia mua. Ma keia hope mai ua hele mau mai la ka j Haku Opio e ike i kana wahine i kela | iime keia ia a ua nui hoi kona hauoli i ' ka hui mau me kana mea i aloha ai ma keia aina malihini ame ka laua kaikamahine aloha. He hookahi puie mahope mai o keia «nanawa, ua raakaukau o Virgie ame leana aloha e liaaleie aku ia Palani a hoi mai no Pelekane, a mai laila mai no Amerika. I ka hiki ana mai o keia la ua hikl ae ka Haku Opio ma ka uapo a kakau aku la oia i kekahl leka i kona kaikuahine e hoike aku ana e hoi aku ana oia no Ladana i kekahi pule mai. Ua makemake oia e hoike aku e malama mai ia Virgie aka mamuli .o ke koi ikaika o Virgie aole e kakau ia, ua hoopau ae Ja oia i kona manao kakau. Ua makemake o Virgie e ike nona iho i ka oiaio o aa mea ana i fohe ai. Ina e hoike mua ia aku ana e hookaawale ana kela wahine a ka Haku Opio mai ka Hale Tnai a noiaila ua makemake 'oia e loaa aku no iaia i ka hale. Ma keia yahi oia 1 hewa ai. Ina ola 1 ae e Kau ia me nei ua ike mai ka Lede Linetona ua poioiei na mea i hoikeia aku iaia. Kau ma ka moku no Pelekane ka pahu hopu, a i ka pae ana aku i Pelekane ua hoi koke aku la o Virgie iloko 0 kekahi Hōleeie nani Oiai oia e hoomaha ana i na ia poluea o ka fnoku ua kakāu aku la oia i kekahi leka i ka Lede Linetona e hoike aku ana iaia e hiki aku ana oia no ka Hale e ike iaia 1 ka Poakahi ae. ' "Ah, ua hoi mai n ei oe? E hoohoka aku no wau ia oe ma na ano apau. E hoike aku ana wau i keia mea 1 ka Jede Rusakela, a e nol aku ana hoi wau iaia e hoi mai a noho maua i ka hale nei 1 ka Poakahi e hiki mai ana. I ka hiki ana mal o Vlrgie e ike mal ana oia i ka oiaio o ka'u mea apau i hoike aku ai iaia. Ha. ha, ha." Kauoha koke aku la ka Lede Linetona i ke kaa maikai e hanaia mai a i ka makaukau ana ua aku 1«. oia i ke kalaiwa e lawe iaia' no ka hale o ka Lede Rusakeia. I ka hikl ana aku i ka hale ua ike aku la oia 1 ka Lede e nanea ana i ka olu o ka lanai, a iioko hoi o kona lima akau e paa ana oia i ke kli o ka Haku Opio. "Ah, no ka nui o kona aloha iaia, ke nana mau nei oia i keia- kii. Ina nohol ua marc 'i Jaua me ko'u leaikunane malkai loa, a aole hoi o kela wahi

kaikamahine hanakeaka o Amei-ika. 'Aka e hiki mai ana ka manawa e hoohui ia ai laua. E paio ana wau me keia uahi kaikamahine makilo o Amerika a hiki i kona ike ana, aole he mea loaa wale na kanef o na ohana alii i na kaikamahine e Uke me kona kulana, ka mahaoi." Ua pulwa loa ka Lede Rusakela x kona ike ana mai i ke kaa o ka Lede netona, a haupu wale ae la no oia he mau mea hou hauoli keia e hoike ia aku ana iaia. Kono mai la oia i ka Lede e komo aku iioko a mahope o ka hoomaha ana o ka wela o keia hele ana mai ua hooipaka aku ka Lede Linetona e hoike i ke kumu o kela hele ana mai. Me ka maalea nui, ame ka naau i piha i ka JJJJ no ka. lilo o kona kaikunane i kekahi wahine keaka o kekahi alna e a haalele ia na pua alii o kona aina ua hoike aku la oia i ka Lede Rusakela ka u'i i na mea apau.

"I hele mai nei wau e hoike aku ia oe eia i Ladana nei ka wahine a William. Ua makemake. wau e hoike aku ia oe ua hoouna mai n ei oia he palapala iā'u e hoike mai ana e hiki ae ana oia no ka Hale e hui me a'u. Oiai maua ma Palani ua hoike aku wau iaia ua mare ia ka Haku Opio me oe, a nolaila ua makemake wau e hoi ae oe e malama i ka hale i. ka Poakahi i kona hiki ana mai. E noho oe mā, ke ano ooe ka wahine mare a ka Haku, a e hoaunauna hoi i na kauwa e like me ka hiki i ka'wahine a ka Haku Opio ke hana. I ka manawa e hiki mai ai keia wahine e hoohoka aku kaua ma na ano apau. E hoolauna aku ana wa'u iala ia oe ma ke ano ooe ka makuahine o ka hale. E hoike pu aku hoi oe iaia ua loihi ko olua mare ia ana."

"Aole paha e hiki ana ia'u ke hana i kena mau hana apau loa au e hoike mai ia e ka Lede maikai. Ina kaua e loaa pono ana e pilikia ana kaua a e huhu ioa mai. ana hoi ka Haku Opio ia kaua." "Heaha ka mea e loaa pono ai? Mai maka'u oe oiai wau me oe. B like me ko'u hoohoka mua ana iala i na la i haia pela no wau e hoohokū aku ai iaia i keia manawa, a mai maka'u iki oe." "I ka hora ehia e hiki mai ai o ka Poakahi? Ua hoike mai no oia ma kana palapala ia oe?" wahi a ka Lede Jtusakcla. ."Aole i 'hoike mai, aka ua manao waie no wau i k$ kakahiaka an'a. Aka he mea ano oie ia. Ina no oia e hele mai i ke ahiahi e hiki ana no iaia ke ike ia oe ā ho,i me ka hoka." /'lna pela ua hiki ae la. E hiki'aku ana! wau a nQho me oe i ka Lapule i kamaaina. ai ija kauwa hana apau loa ia'u. I Jca Poakahi e hoomāamaa 'no kaua I ka kaua mau mea apaū e olelo ai, a e hana aku ai 'hoi imua ona."

"I kona manawa e ike mai ai ua mare i'o ia no ka Haku Opio i ka wahine e hoopau ana oia i kona manao hooikaika e lilo hou iaia, a ma ka'u mau pelo ana aku hoi e lilo ana oe i kaikoeke no'u. O«*o ka'u i makemake nul ai, a mai oe no ka mea e hiki mai ana ka fca e ike /ji oia i ka hewa o kana mau hana i hana ai a haalele aku i ka mea i kupono i kauwa hana nana, a mare mai hoi i kekahi kaikamahine 'opiopio u'i e like me oe i makuahine no kona hale."

"Ah, ke pule nei wau e hooko ia mai kena mau olelo. Ua aloha aku wau i ka Haku Opio e like me ko'u aloha ia'u iho, a ua makaukau hoi wau e hana aku i na hana apau loa no ka liio ana mai oi\a i kane na'u. Ke haawi aku nei wau i ko'u mahalo nui ia oe no kou alōha ana mai ia'u ame kou hooikaika nui hoi no ko'u pomaikai."

Ua holo ae la keia mawaena o laua, a hoi aku la ka Lede Linetona me ka naau, I piha i ka hauoli. I kekahi mau la riiai ua hoomaemae koke ia ka hale E hiki mai ana ka Haku Opio i keia pule ae, a ma ka manao o ka Lede Linetona e hoi mai ana oia maluna o ka moku nui loa, a o ka la ku mai oia moku oia no ka Poaha. I ka Poakahi o keia puie ae e hiki aku ai keia wahine, a he mea maikai e hoomakaukau ia ka Hale no ka hiki ana aku o keia wahine e ike i kona nani, a no kahoi mai hoi o ka Haku Opio, oiai he kanaka ola i makemake e ike mau i ka nani 0 kona hale ame kona aina nani. Ua kauoha koke ia na kauwa e hoomaemae 1 ka hale, a i ka hiki ana mai o ka Lapule ua makaukau na mea apau loa. Aohe wahi i hoohemahema ia, aka ua maikal na hana apau loa i hana ia. Aole loa i ike mua ia ka nani o ke Kakela o Heath e like me keia manawa, a me he mea ala e hiki aku ana kekahi alii kiekie ma keia hale. O ka mea e ike ana i kona nani aole loa e neie ana kona mahalo a o keia iho la ka makemake nui o ka Lede Linetona.

E waiho iki ae kaua iaia e ku'u makamaka heiuheiu a e nana ae hoi kaua ia Virgie arpe kana mau hana mai kona hiki ana mai i Ladana a hiki wale no i keia manawa. O ke kumu o kona kipa koke oie ana ma keia home oia no kona makemake e ike i ka oiaio o na olelo a ka Lede Line>tona e pili ana no_ ka mare ia o ka Haku Opio. Ua hoole loa mai ka Haku Opfo aole laua i mare ia me keia kaikamahine Pelekane, a aole nohoi ona makemake e mare i kekahi wahine mawaho ae o kana wahine mua a ua makemake oia e ike i ka oiaio o ka iaua mau olelo. Ua maopopo loa hookahi o laua i wahahee, a nolaila ua makemake oia e ike pono. O kekahi kumu oia no kona kali ana no kekahi iole maikai ioa e hana ia nei nona e hele aku ai i keia po. Ua makemake oia e'hoike aku i kona nani i keia wahinē hou a kana kane ina he wahine hou i'o kekahi a ina aohe ana wahine hou aku i koe alaila e hoike ana no ola i kona nani l keia enemi mawaena o laua. Oiai o Virgie ma Ladana ua hui aku la oia me kekahi mau kanaka hanohano a he lehulehu o lakou e hoohai ana iaia me ka makemake e lilo keia wahine u'i i wahine na lakou. Ua ike iho la o Virgie o kona manawa \naikai loa keia e ninau aku ai i .ka oiai» o ka mare o ka Haku Opio. Ua hoole like mai ia lakou. Ua oieio mai la lakou ua mare keia Haku Opio i kekahi kaikamahine Amerika a no kekahi kumu i maopopo ole i ka Haku Opio ua nol kana wahine e hookaawale ia laua. Ua hoohiki hoi keia Haku Opio aole loa oia e mare hou ana i ka wahine. "Noiaiia, e Mrs. Alekanekelo mai hoopau wale aku oe i kou manawa ma ka noonoo ana iaia. Ina ooe o Mrs. Heath ma Amerika hikl ia oe ke manao ae e lilo ana ia oe ia puuwai," wahl a

kekahi o keia mau keonimana i & parf mai ai ia Virgie.

Aole lakou i haupu mua o Mrs. Heatl no keia a lakou e kamailio mai nei, i 0 ka lakou mau olelo hoi ka mea nan; e hoopau ae i ka pilikia mawaena o kei, mau mea i kaawale no kekahi ma makahiki. Ua maopopo ae la ia Virgi ka oiaio, mai keia poe mai i kamaaina a iloko o kona hauoli ua palapala la oia i ka Haku Opio e hoike aku ani ua maopopo loa iaia aole oia i mar hou ia a nolaila ke haawi aku nei oi 1 kona ae e hoohui hou la laua ma k berita o ka mare. E hoike pu aku an nohoi o Virgie i kona mahalo no k aloha o kana kane iaia, a e noi ak ana e hoopoina ia na ehaeha o ka'w i hala a e hauoli laua iloko o ko lau aloha.

I ka uhai holoholona ka Haku Opi| i keia i hiki aku ai keia leka a kona hoi ana, mai ua ike iho la oia kekahi leka e waiho ana iluna o kpnj pakaukau. I kona nana pono ana ihi aia hoi ua ike iho la oia aole keia h leka mai ka mea okia/ mai, aka, h leka keia mai kana Virgie mai. Me ki naau i piha i ka maka'u ua wehe a la oia i keia leka. "Ua manao wale aj la no oia e hoike mai ana kana wa hine aole ona makemake e mare hou i laua. I kona wehe ana ae a heluhel i na manao ua piha loa ia oia i ka hai oli makaukau ae la «Jia no ka hoi ar mai me ka hauoli nui. Aoie oia i ka a hiki mai ka moku ana i makemal ai'e hoi mai, aka ua kau koke iho oia maluna o ka moku mua loa i ha lele aku ia Palani no Ladana. I koi hiki ana i. Ladana ua hele koke aku oia e hui nie kana wahine ma ka hok( i hoike ia a oiai o ka Poakahi keia loaa aku la iaia kana wahine e ho makaukau ana no kana huakai no Kakela o Heath. Ua puiwa loa ia o Virgie i ka ike a i mai ua hol koke mai ka Haku Opio i ua hauoli loa hoi oia. Holo mai la < i me kona mau iima o ke aloha a a o mai la i kana kane. Puili hou ke a ha i ke aloha, hoi hou mai na la i hi a Mahope o ko laua kaawale ana no ai - ane umi makahiki ua hui hou laua i a kekahi aina.malihini a he hookahi w e no hana i koe o ko laua hoohui ia ia ka berita o ka mare. Oiai laua e pi li ana kekahi i kekahi ua lele mai la ia laua kaikamahine a puili mai la i a'i o kona makuahine me ka pane pi an& mai: "Oh, papa, papa! I love you." Mai kona hanau ana a hiki i keia i akahi no keia kaikamahine a hiki ] 1 kahea aku i kona makuakane. Akai no a hiki iaia ke puana ae i ka hu h olelo papa. Ah, mai keia manawa al 1 a hiki i ka hopena o kona ola ana ac ? loa oia e nele hou ia mea he papa '

I ka pau ana o ka laua puili afct i ana ua hoomaka koke aku la 110 It Haku Opio e koi e mare ia laua a ? hoi aku hoi no ke Kakela o Heath i keia ahiahi. Ua hoole ikaika aku li 1 Virgie aka ua oi loa mai la ka pii,kiki o kana kane a hiki ole hoi iaiajw? hoopaakiki hou aku. Komo iho la oin, 1 kona lole nanl a i ka paa ana ua jjau) ae la laua maluna o kekahi kaa a no ka ■hale o ke kahunapuie ka pahu hopu. Aols i kall ka Haku Opio a haawi iaj kekahi anaina mare kiekie a hanohanu hoi e like me kona kulana, aka ua oil loa kona makemake e paa a liio hou| keia wahine u'i iaia mamua o ka hoo-| lohilohi hou aku. a komo hou mal ke-8 kahi mea mawaenst o laua. I ka paul ana o ko laua mare ia ana ua hoi akui la iaua no ka Hokele. \|

"Ua hoike aku wau i kou kaikuahina e hiki aku ana wau i kona hale i keia ahiahi, aka aole ma ke ano he wahino nau a loa mai ana oia ke hiki| kau kaua," wahi a Virg-|e.

Aoie laua-nei i ike i na hana i hana| ia ma ka hale. Aole laua i ike eia ka| make ke hoomakaukau ia mai nei no;j Virgie, aka ua pono ko laua ike old, ana. Ke manao aku nei o Virgie e hoo-'j kipa maikai ia mai ana oia, ke manaoiaku nei o Virgie he hoa'loha maikai ke-1 ia wahine nona a me keia mau manao'! maikai ua hiki ole iaia ke noonoo ae, he mau hana ino ke makemake ia mai nei e hana mai maluna ona.

"Ae, e puiwa mai ana no hoi lakou ke ike mai ia'u oiai ua hoike aku wau aole wau e 'hoi koke mai ana a hiki i ka Poalima o keia pule, a o ka Poakahi no keia eia nae wau i ka hale nei"

"I mea no iakou e puiwa loa ole ai o maua ke hele mua me Virgie Liilii," wahi a Virgie, "a mahope o ko makou noho ana no kekahi manawa hoike aku wau ia lakou i ko kaua mare ia ana iho nei i keia po ia manawa oe e komo mai ai."

Ua holo ae la keia mau mea apau loa. a kau ae la o Virgie me kona lole nani ame kana kaikamahine maluna o kekaihi kaa maikai loa a holo aku la no ke Kakela. I ko laua kokoke ana aku i keia hale nani ua ike ia aku la ka malamalama o na kukui like ole, a he nani maoli no ke nana aku. I ka hiki ana mai i ka lanai o ka hale aia hoi ua ike aku la o Virgie he elua mau lede e noho mttl ana iloko o ka Lumi Hookipa. Hookahi o laua o ka Lede Linetona, a hookahl o kela wahine u'i ana i ike ai me kana kane iloko o ka Hale keaka oiai oia e keaka ana ma Ladana nei. (Aole i pau.)