Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 18, 1 November 1901 — Ka Loke Keokeo Ka Hoapaio o ka "Loke Ulaula." "KA HAKU OPIO O KASEDILE, KA IPO HOOHENO A NA ROSE." [ARTICLE]

Ka Loke Keokeo

Ka Hoapaio o ka "Loke Ulaula."

"KA HAKU OPIO O KASEDILE, KA IPO HOOHENO A NA ROSE."

"Aole o'u makemake e nai aku la lakou i mau ku aoao no'u oiai ua ()i aku ko'u makemake e mare ia owa\i wale no, aka, ina ia o kou makemake he mea maikai paha ia'u e hooko aku,'' wahi a Dolores i pane aku ai. j "Ah! mai manao oe e kuu lei aloha; no kou mare ana i kekahi kanaka ao<| ua hiki ke mare ia me kela ame kei«i ano, aia ka pono o ka pau ae, aole pelai He ohana hanohano ko'u a he ohana ji<j hoi ko'u i kaulana ma Enelani nei, a he mea maikai e mare ia kaua iloko d ka hanohano ame ka maikai. Mai ma' ka'u oe i ke noi aku ia lakou no ki mea he makana ka'u ia lakou 1 oi a* mamua o na makana maikai loa i loai ia lakou.' Ua hlki lo& ia'u ke hoopiha 1 ko lakon mau kino me na kalmaaa

' r .ikai loa o kela ao, ua liiki ioa ia'u k kuai i na mea nani o keia ao apau n lakou ina lakou e hooku mal i kou n kemake.' • Mai manao kuhihewa mai 00, no k 'u aoo oia kou kumu e makemake oie n/i e hoohanohano i ko kaua ana. Aole loa pela. E ike iho oe he opiopio loa wau, a aole wau i ike mu,i i kekahi au iiiea e mai'e ia ana "n-ii ko'" ha.nau ia ana a hiki wale no i keia manawa. Oia ko'u kumu i pane aku nei ia oe pela." Ua pane aku o Dolores i keia no kona ike ana aku ua ano hoohuakaeo ka elemakule ana, a i ka puka ana aku o keia mau huaolelo maikai ua pau koke ae la kona inanao ano e. > i "lla noonoo ae nei no hoi wau i ku aoao ma ko'u aoao, a ma ko'u huM pono ana v»hc kanaka i oi ae ke kupono ma mua o ka Haku Kasedile. Ua man'iO wau e noi aku iaia i ku aoao no'u! Po~ ih*a kela i kou manao?" j "Aole i pane koke mai o Dolores i keia ninau. E noonoo ana oia iloko iho ona, "Pehea la ua hiki auanei īa'u ke ae aku imua o ke Kahunapule e aloha, e noho maikai, e kokua a e malama i keia kanaka a'u e mare nei, oiai e ku kokoke mai ana ka mea a kuu puuwai i alotia ai?' Ua pane ae la kona puuwai aole loa e hiki pela. Aole loa e hiki ia oe ke puana ia mau huaolelo me ka mai-| kai oiai e ku kokoke ana ia oe kau mea i aloha ai. Aole loa e hiki ia oe ke nana aku i na maka o ka Haku Kasedile e ku kokoke mai ana i keia kanaka au e haawi nei i kou kino ame kou ola o keia mua aku, a pane aku i ke Kahunapule e pili oe i keia kanaka a iaia wale no a hiki mai ka make. | lTa noonoo koke ae la oia i kana olelo maikai e olelo aku e hoopau ae i ka makemake o kana kane e koho aku i ka Haku Kasedile i ku aoao no laua. Ea ae la kona poo iluna a pane al?u la oia penei: | "Aole anei he mea maikai e kii aku oe i kekahi o kou ohana ponoi i ku aoao nou? Aole i pili keia Haku Kasedile ia kaua. a aole o'u makemake e kii aku ia waho." | "Pololei oe e kuu milimili. He oialo aole loa wau i noonoo i ko'u ohana po- j noi iho. Aia he hoahanau no'u e noho ( nei ma kekahi wahi kokōke loa ia ,kakou nei i kupono loa i kuaoao no'u. A ■ oiai o kou makemake ia e hooko koke j aku no wau." O keia ae la na olelo i lohe ia mawa- 1 ena d laua e pili ana no ko laua la mare a mamua o ka hoi ana o ka Haku Rusawola ua noi mai oia i kana wahine o keia mua aku e hoouna koke aku i kana palapala noi i keia mau-lede i ku aoao nona i keia po, oia hoi e kakau koke ia a hoouna ,aku i kekahi\) na kauwa e lawe aku oiai aole he māmao loa o ko lakou wahi i noho q.i. | Ua hooko koke ia kona makemake a kakau koke iho la o Dolores i kana mau ( palapala i ka Loke Ulaula, ame na Miss : Filedina. Hookani aku la oia i ka bele a puka mai la kekahi kauwa a kauoha koke aku la oia i keia kauwa e lawe aku i keia mau palapala i keia mau wahi. IJa holo aku la ke kauwa aika loaa ana aku o ka Lrola leka e nanea j ana laua me ka Haku Kasedile iloko o ka lumi hoolūMM 1 ka loaa ana aku 0 ka leka ua -.vehe koke ae la ua Loke Ulaula nei a heluhelu iho la me ka eleu nui. Ua ike iho la oia i ka lima kakau o Dolores a nolaila ua ikaika j loa kona makemake e ike i ka manao. 1 ka pau ana ua aka iki ae la ua Loke lUlaula nei. I "Ua ike no oe i ka manao o keia leka i lawe ia īpai nei e kela kanaka?" j wahi a ka Loke Ulaula ? pane aku ai. ' "He palapala noi keia mai ia Dolores mai e ae aku wau e lilo i ku aoao nona. j I ko'u hoi ana mai Palani mai, mahope 0 ko'u hoonaauao ana ia malaila ua ma nao wau owau ke mare mua ia ana a 1 keia kanaka waiwai hoi, aka i keiaj ma&awa •••" | "Ā heaha hoi kou mea i hooko ole ai i kfcia manao ou?" wahi a ka Haku Kasedile 1 pane aku ai. ; "Ah! e ninau iho oe i kou puuwai a nana no e hoike ae ia oe i ke kumu o | ko'u haalele ana iaia. Ua hauoli wau i kojia lilo ana i ko'u hoapaio a he manaw'a no e hiki mai ana e hoike ia aku ( ai ii lakou ua oi ae # ka waiwai o ko'u kali ana mamua o ka wikiwiki ana e mare i keia kanaka i kupono i makuakahe no'u.' ; Ua maopopo loa iho i ka Haku Kafsedile nona keia hooheno e mele ia mai la. Oia ke kumu o ka haalele ana o Lola. i keia kanaka waiwai a ae e kali, a hiki aku kona leo noi. Ah! ina oia i ['ike aole loa e hiki mai ana ia la, me |nei ua pau ka hauoli, ame ka ula o ;kona papalina, aka ua nalo i ka maka ;o ke kanaka ko keia mua aku. I ! He mau mea nohoi keia e hookaumaiha mai ana i ka noonoo o ka Haku Opio o kona ike ana aku ua aloha keia | kaikamahine iaia a ua hiki ole hoi iaia ke hooko aku i kona aloha- Ua hooholo iho la oia mai keia la aku e hoike aku ana oia i keia kaikamahine ua hewa loa kona mau noonoo ana a he mea maikai e hoopau ae oia i kona aloha nona oiai aole loa oia e mare ana iaia, oiai ua puka kona leo hoohiki a e hooko ana fioi oia i ka manao o kona leo. Mai keia manawa aku ua hooholo oia e hoomamao iaia mai keia wahi aku, aka ua oi loa aku ka ikaika o ke koi ana a keia kaikamahine iaia e hele mai i ka hale. E like me ka nui o kona malvemake e hookaawale iaia pela ka oi ino loa ae o ka pipill aku o keia kaikamahine iaia. "Pehea kou manao, ua hiki no ia'u ke ae 1 keia palapala nol a Dolores e lilo wau i ku aoao nona?" wahi a Lola i ninau aku ai i ka Haku Kasedile, ma ke ano he hoaloha nona, a o kona makemake hoi ke hooko ia i na nnanawa apau loa e keia Loke Ulaula. 'Aole ia'u ia wahi, aia no ia oe. Ina ua manao oe he kupono e hana aku." "Ua lohe mau hoi paha wau i kekahi poe e olelo ana he T)akalaki ke ku aoao no kekahi paa mare. He mare hanohano loa ana hoi keia a no ia kumu ua makemake loa wau e hoao. Aole oia wale aka ke olelo mai nei o Dolores ua hoike aku ka Haku Rusawela iaia he mau makana waiwai ana kekahi e loaa ana ina ku aoao, nolaila ua makemake ioa wau e loaa mai ia mau makana." Aole i pane aku ka Haku Kasedile aka e noonoo ana oia no keia la hauoli a na kanaka e kamailio mau nei. Ua puni ka aina 1 ke kama ilio no keia la haOoli. He hauoli io no i na kanaka ap&u loa, a koe ka Haku Kasedile. lata, o keia kekahi o na la kaumaha ioa,

o keia kekahi o na la ana i hoowahawa 'ha loa ai. Ua hooholo hoi oia iloko iho ona e haalele ana oia i keia wahi ma- ' mua o ka hiki ana~mai o keia Ja a hoo_- ' mamao loa aku iaia. f 1 'E hele ana no oe e ike i keia marc ?" I "Ua hoike mua aku wau ia oe aole loa e hiki ana ia'u oiai he mau la lielu waie no.koe heie aku wau no Halia n<> kekahi mau hana nu ii hiki ole ke hoopanee ia. Ua minamina loa wau no ka hiki ole ia'u ke hele pu me i keia la. aka ua hiki oV ia'u ke hoololi i ko'u manao." I "Alaila e pau ana k<>'u hoilmi I keia la hauoli. I T a lohe wau e haawi ana na kanaka hanohano apau o ka aina nei i j kekahi mau ahaaina nui no na naa mare o ko laua mare ia ana. E piha ana ka aina i ka hauoli ame na ahaina lealea o kela ame keia ano, a o kou manawa iho la ka hoi ia e hele ai a haalele mai ia makou. Aloha ole no I hoi oe ia makou." I 'O ka hana mamua o na lealea. Ina ' wau e haalele ana i keia hana e lilo ana paha ia i kumu poho nui no'u ma kelā mua aku. Nolaila ua hiki ole ia'a ke noho mai. A-ka mamua o ko'u lule ana e hele aku ana wau e ike i na paa mare a haawi aku i ko'u aloha ame ko'u iini e liauoli ko laua noho mare ana." | Ma keia ua ano haaluiu ae ia ka leo 0 ua Haku Opio nei. E noi ana auanei oia i na Lani e hoohauoli mai i ka noho ana o keia kanaka me kana r-iea i aloha al? Ah! aole paha e hiki ma. O ka iinl i'o anei ia o kona puuwai e hauoli ko laua noho mare ana? Aole loa pela. | "Alaila ua oi aku la kou aloha ame kou minamina ia hana mamua o kou aloha ia makou. Ina oe e hele ana e mehameha loa ana ko'u noho ana oiai ua ike no oe ooe wale no ko*a hoa e noho nei o keia mau la." I "He oiaio paha ia, aka, aole oe i nele 1 na hoa'loha. He nui a lehulehu na kanaka ame kou mau hoa'loha i hiki ke hoolealea mai ia oe oiai wau i kahi mamao." | "He oiaio no ia he nui ko'u mau hoaloha, aka, ke hoohui ia lakou apau loa | aole loa i hiki aku ko lakou waiwai i'o , i kou. Ua oi loa. aku ko'u makemako e ike. ia oe hookahi mamua o lakou a ' pau loa." j Ua moakaka loa keia mau olelo, e lioike mai ana hoi i ke aloha o keia | kaikamahine no keia Haku Opio. Ua ' makemake oia e pane aku i kekahi m.iu oIeJo e pau ai keia noonoo o keia kaikamahine, aka ua hiki ole iaia. l'a minamina aku oia i ka puuwai o keia kaikamahine e haawi nei i kona aloha 5 kekahi kanaka. i hiki ole ke aloha aku iaia a ua niakemake oia e hoike aku aole loa e hiki ana iaia ke mare iaia I aka, oiai aole laua i kamaiiio no ia mea he mare mamua, ua oi loa aku ka maikai e noho malie oia. ! "Ke mahalo aku nei wau ia oe. no kou minamina no ko'u hele, aka ua hiki ole ia'u ke noho mai. Aole nohoi wau e hele loa ana, aka e hoi hou mai ana no wau i ka aina nei e ike hou ia oukou apau loa." ! "Alaila aole no oe g nolio loihi lon an'a? Oh! E helu ana wau i na la ame na hora a hiki i ko kaua hui hou ana. Mai hele loihi ioa oe mai ia makou aku, uko c hull hoi mnl I lta pnu an 1 o kau hana." j Ina i ike ka Loke Ulaula o kana hana nui e hele nei oia no ka hoomaalili ana i kona puuwai mai ka ehaeha i j loaa mai iaia no ke aloha i ka Loke Keokeo i lilo aku, me nei ua ike oia he hana nui niaoli keia a he mau ma- ' kahiki loihi ana paha mamua o ka hikl ana iaia ke huli hoi mai no ka aina. | "Ahea oe haalele mai ia Ladana nei?" wahi a Lola me kona leo i piha i ke ka umaha no keia kaawale aku me ka mea ana i aloha ai. I "E haalele ana wau ia Ladana nei i ka manawa e makaukau ai o na mea apau, he mau la helu wale no mai keia la aku. E hele hou mai ana no wau e ; ike ia oe mamua o ko'u haalele ana mai." j "E kali aku ana wau ia oe a hiki i kou hoi ana mai me ka hoomanawanui." i "Ke manaolana nei wau e lilo ana o oe kekahi o na wahine hauoli loa ma Enelani nui i ko'u manawa e hoi mai t ai. Malia paha e lilo ana oe i makua- ! hine no kekahi home hanohano loa ma Enelani nei. Ke pule nei wau e mare ia oe i kekahi kanaka i kupono e malama ia oe mamua o ko'u hoi ana mai." i Ua haikea koke ae la ka helehelena o ka Loke Ulaula. O kona makemake i'o ka ia o ko'u mare e mamua o kona hoi ana mai. Kei o kana e olelo mai ai o ke kali aku i kona hoi mai j māua mare ia eia ka o ko'u īnai'- 1 | aku i kekahi kanaka o koa m-imua <> kona hoi ana mai. i "Alaila o kou makemake ia o ko'u J mare i kanaka okoa aku mamua o kouhoi ana mai?" | "Ae, o ko'u\iakemake ia oka ike i.i oe ua mare ia i kekahi kanaka waiwai, kekahi kanaka i hiki ke malama ia oe a hoohauoli hoi i kou mau la o keia ola i ana a hiki i ko'u hoi ana mai." | "E'hoomanao oiai oe e kaaheie ana 0 kou makemake ia. A ina oe e lohe ana ua mat-2 ia wau, mai huhu no ka mea o kou makc.r.ake ia."' Ua huli koke aku Ia o LoJa i kona kua i keia kanaka, keia kanaka i aloha ole iaia, a iloko ona ua pane iho la oia, . j | "Ua ike nohoi paha keia kanaka ua j ! aloha wau iaia, a ua oi aku ko'u aloha iaia mamua o ka hiki i kekahi poe okoa aku ke aloha iaia. Ua ike nohoi paha oia ua makaukau wau e haawi i ko'u ola nona, ua makaukau wau e make ma kona mau wawae, aka aole no oia 1 haawi mai i kona puuwai ia'u. No keaha la i hiki ole ai iaia ke aloha mai ia'u? Ua hana aku wau i na mea maij kai apau loa i hiki ia'u ua hoike aku I wau iaia ma na ano apau loa ua aloha wau iaia aka aole loa oia i hoike mai j t i kona aloha ia'u. Ke ike nei wau ua | makaukau oia e haaiele mai ia'u a ma- | mua o kona hoi ana mai ua makemake ! oia e mare ia wau i kekahi mea okoa ' aku. Pehea la e hiki ai ia'u oiai ua ■ kaili aku oia i kuu puuwai?" j

No kekahi manawa loihi ua noho laua me ka pane leo ole. aku o kekahi i kekahi. elike me kekahi mau ipo i huhu a nana kee aku kekahl i kekahi. He nuha hoi kau! O ka Haku Opio ka mua i pane ae mahope o ka piha ana he umi minute o ka noho nuha ana o laua, a i kona kamallio hou ana aku, he leo "Good-bye" oiai ua kokoke mai na hora 0 ke aumoe a ua makemake oia e fr\ooluolu mamua o ka hana ana i na hana nui ana e makemake nei e hana mamua o kona haalele ana mai i ka aina a hele auwana aku e hoomaalili i kona aloha. I ka haalele ana mai o ka Haku Opio 1 keia po, a hoi aku ua piha ka *naau 0 ka Loke Ulaula i ke kaumaha, a hoi aku la oia ma ka aoao o ka moe o kona makuahine a hookuu aku la i ka waimaka e hana i kana hana. Ua puiwa kona makuahine i ke ala ana ae a ike 1 kaha lei e uwe ana i na hora o ke aumoe, a a!a koke ae la oia iluna. "Heaha keia e kuu Lola? Heaha hoi keia e uwe nei i ke aumoe?" He punahele keia kaikamahine iaia, ā o kona makemake ua hooko ia I na manawa apau loa a aole 'ona makemake i hooko ole ia mai kona hanau ana a hiki i kela manawa. Nolaila ua makemake oia e ike i ke kumu o keia mau waimaka a hoao e kokua aku iaia ina he mea hiki. "E-e-hele ana ka Haku—4Casedile —," wahi nna i pane ae ai. "Ah! ke ike aku ia wau ua lilo ka puuwai o kuu Lola dear i keia Haku Opio. A pehea'aole oia e hoi hou mai ana e ike la kakou māhope o kana hua kai i ka aina e?" "E hoi-hou-mai ana no," ua hoomaka aku la oia e uwe. (Aole i pau.)