Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 19, 8 November 1901 — Ka Loke Keokeo Ka Hoapaio o ka "Loke Ulaula." KA HAKU OPIO O KASEDILE, KA IPO HOOHENO A NA ROSE." [ARTICLE]

Ka Loke Keokeo

Ka Hoapaio o ka "Loke Ulaula."

KA HAKU OPIO O KASEDILE, KA IPO HOOHENO A NA ROSE."

"K hoopau i kou uwe ana e kuu lei. i Oiai oia e kaawale ana mai keia wahi aku, e huli kaua i na mea e hooi ae ai i kou u'i a i kona hoi hou ana mai, aole lqa oia e haalele I keia aina me ka lawe pu ole ia oe me ia." Me keia mau olelo hoomama a kona Wkuahine ua hauie aku la ka Loke Ulaula hiamoe, a i kona puoho ana ae, ala hoi ua hiki aku i na hora o ke awakea. Ua hoi aku ka Haku Opio me kona naau i piha i na noonoo like ole. Ua 1 ike iho la oia ua aloha keia kaikamahine iaia me kona naau apau ioa, aka, pehea Ia e hiki ai iaia ke aloha aku iaia a hoolilo aku hoi iaia i wahine nana oiai ua haawi mua oia i kana olelo aole loa oia e mare i kekahi wahine okoa'ku? Ua ike iho la nae oia o kona kaawale ana aku mai Ladana mai kekahi mea nana e hoopau i ke aloha o "keia kaikamahine nona, a haawi aku hol i kekahi mau kanaka u'i okoa aku i manawa e hele mai ai a kaili aku i kona puuwai. Nolaila ua manaolana ae la oia mamua o kena hoi hou ana mai e pau ana ke aloha o keia kaikamahine iaia, a e lilo ana hoi oia 1 u;thine na ka mea okoa aku. 0 ka haalele ana 1 kela wahi ana i noho me ke aioha ame ka hauoli nohoi aoie ia he hana palupalu loa. Ua inanao oia he hana hiki loa iaia ko hana me ka noonoo oie ae i na kamika an n . e haalele ana mahope nei aka i ka hiki ana mai o ka manawa, ua ike iho la oia i ke aloha ame na iniki welawela a ke aloha. | Noonoo ae la oia i ka Loke Keokeo, kana Dolores hoi i aloha nul ai. O ka manao o keia huaoielo Dplores, oia no "kamaha" a o keia paha ke kumu o ka hiki ana mai o heia kaumaha nui maluna o laua. Aka e ana (ia i keia wahi d oiai ola i kahi mamao e noonoo mai ana oia i ka hon'.e āna i haalele mai mahope nei, ina ke ano he home i piha i na mea lapuwale o keia an, a hiki i kona poina loa ana ia Dolores, amo kona nani, alaili oia hoi hou mai. ' Me keia mau noonoo e hoholo ana iloko o kona poo ua haaiele mai kona noonoo a haule arku »la oia iloko o ka aina 6 ka moeuhane. Aole i ala kona hiamoe a hala ka manawa o kona aina kakahiaka a puiwa oia i ke kii ana mal 0 kana kuene nui e hooala'i kona hiamoe. Ua ala ae la oia a mamua o ftona hele ana e ai i kona aina kakahlka ua kauoha aku la oia e hana ia kona kaa ame kona mau lio maikai loa. 1 ka pau ana o kona aina kakahiaka ua haalel4 iho la oia i kona home nani a hele aku la e holoholo ma ke kaona a e hana hoi *i kekahi mau hana i makemake ai e hana o kona haalele ana iho a hele aku ma kana huakai hele. Oiai oia e nanea ana i ka holo a kona kaa aia hoi ua puiwa loa ia oia 1 ka ike ana aku i ka Haku Kalife-, dina me kana kaikamahine Dolores, ka Loke Keokeo, e ku mai ana lmtia o ka wahi a ko ia nei kaa e holo aku ana. "Ah'. ua makemake wau e kono aku la oe o hele.,mai 1 ka mare o ka'u kalkamahine i keia pule ae," wahi a ka Haku Kalifedlna. "A ua makemake hoi wau na'u ponoi e haawi aku kou palapala kono." "E kala mai oe ia'u e ka Haku Kalifedina, oiai ua loaa mai nei kekahi leka ia'u mai Italia mai e koi mal ana ia'u e heie koke aku no kekahi hana pili i ko'u mau waiwal «nalaila a ina aole wau e holo koke aku e poho ana he mau kaukani kala. Oia ka'u e hoomakaukau nei no keia huakai. Aka ke haawi aku nei wau 1 ko'u mahalo nui i ia oe no kou hoomanao ana mai." ! Ke ku mai nei o Dolores nana i ka mea a kona puuwai 1 aloha ai aka aole I laua i pane leo aku kekahi i kekahi. l'a awihi maiu aku no hoi ka Haku Opio i keia nani o na nani, a hoomau ; aku la no laua i ka laua kamaillo ana. : •'Koi ikaika aku nei wau ia Dolores e liele mai maua e haawi aku i kou pala.pala kono a oia ka maua i hele mai la. Ua manao aku nei maua e hele loa a loaa oe i kou hale aka ua loaa e iho la nohoi oe ia maua." | •Maikai loa, a aole wau e hookuu aku ana ia o!ua e hoi hou i hope, E hele pololei aku olua no ka hale i keia manawa. a e holo iki ae wau maanei a ho aku. Mana" wau aole l6a olua e hiki i ka hale l«»na aku olua ia'u. Make-, make wau e ai oiua i ko oiua aina awakea me a'u i keia la." Vn hoao mai la ka Haku Kahfedlna hoolo aka no ka ikaika loa o ke ana aku a ka Haku I<asedile ua hikl ole iaia ke hoole mai a ae aku la laua e 'nele no kona hale. Ia laua e he e ana ua holo aku la ka Haku Kasedlle a lelepona aku la i kami poo kuene -e hoomakaukau la kekahi papaaina maikai io t i kupono no kekahi alii hanoh ino I ka pau ana ua hele aku la oia i k a haie ieka e ike ina-he ma»■ leka kekahl ana a mai lalla mai ua hoi aku !a oia no kona hale. Aole i loihi aku ka wahi a kela.mau mea i hele aku ai. „a lohe mai la laua l ka hulla o ke «aa| (i ka I-laku Kasedile, a i ka huli ana mai o Dolores e nana aia hoi ua ike mai la oia i kana mea i aloha al ma- j luna o kona kaa nani e holo aku ana me ka hlehie nui. Iloko o na minute pokole loa ua hui aku la lakou a hoomaka na olelo hoonanea mawaena o lakou. Ha Ike■ aku la ka Haku Kasedile i ka haiki loa o ka noho o ko laua kaa, a pane koke a^Haiki ia ioa paha ka noho o ko ohm kaa. a he mea maikai e hoi mal o D l Va "koke'mai la ka Haku Kalifedina.' no ka mea h! t>unahele nana keia keiki u'i a ola hol ka ihea ana i mahalo nui ai. Ua hiki oie ia Dolores ke pale ae, olai no nae aole oia i make make loa 1 keia ma«iao. He mau han keia e hoehaeha mai ana i kona i a e hoolilo ana hoi iaia i wahine o 0 ka ehaeha a ia ma'i he puuwal eha 1 ke aleha. Ua ike oia ua mai ka manawa e mare ia ai laua me ka &aku Rusawela, a o ka hana maikai ana e hana ai o ka hookaawale loa

J mai keia kanaka mai ana i aloha ai, ( aka ke ike nei oia ua hiki ole. Lele mai la o Dolores mai luna mai J o kona kaa a kau aku la iluna o ke kaa o ka mea ana i aloha ai, a ina malaila ka Haku Rusaweia me nei ua naha kona puuwai i kaua mea o ka lili. Oiai ka Haku Kalifedina e nana aku ana ia laua e noho iike mai ana iiuna 0 ko laua kaa, ua hiki oie laia ke paie ae i ka mahaio. O ke kane kupono loa keia na kana'kaikamahine. Ua ike aku la oia i ka nani ame ka like o ko laua I kulana opioplo a minamina wale ae la no oia i ka lilo ana o kana lei aloha 1 keia Haku Rusawela. "Mai kali mai olua ia'u, oiai he maeu lio holo loa ko oiua, e hele e aku no olua mamua, a na'u no hoi ia e hele aku mahope nei," wahi a ka Haku Kali fedina i pane aku ai. 0 ka makemake keia o ka Haku Kasedile, oiai ua makemake oia e loaa iaia kekahi mau minute pokole e mailio ai me ka mea a kona puuwai i I aloha ai, no ka wa hope loa mamua o j . kona haalele ana mai i ka alna a hele aku e auwana maluna o ka ili ō ka ho- j nua. j Me ka pane leo ole mai ua hoopa aku la ka Haku Kasedile i kona mau lio | nani me ka huipa a iioko o ka imo ana | a ka maka ua nalo aku la laua mai -ka ike aku o ka maka o ka Haku Kalifedina. 1 ko iaua hiki ana aku i ka Hale, ua nana ae la o Dolores i na paia nani o. keia hale, na kii i hana ia e na kanaka akamai \oa i ke pena kll, na hoonani o ka lumi hookipa, na noho nani, ka piano maikai loa e ku ana, na mea no apau, he nani wale no. Me he mea ala ua hana ia iakou e kekahi mau 11ma noeau loa a waiho ia ma keia mau wahi e Ike ia aku ai ko lakou nani. Ah! Heaha no la hoi ka mea i'lilo oie ai oia ka makuahine o keia home nani? Heaha no la hoi ka mea i haawi ole mai ai o keia kanaka u'i i kona puuwai ame kona loa iaia? Ina paha ! oia i ike i ke\loha iloko o kona puuwai me nei paha ug. ae mai oia e aloha, aka aole loa peia, ua lilo mua aku i ka nani o ka Loke Ulaula, kona hoapaio. Ua koi mai ia ka Haku Kasediie e hele laua e makaikai a puni ka hale a oiai aole loā i ike mua o Dolores ia loko o keia liaie, ua ae koke aku la oia. Lawe ia aku la oia ma na wahi apau a o ka oi aku o ka nani oia no ka iumi moe o ka Haku Kasedile. Iloko o keia lumi oia i ike aku ai i kekahi mau kii nani loa, a mawaena o na kii e kau ' ana ua ike aku lā o Dolores i ke kii o ka Haku Opio. Ua komo koke mai la ka manao iloko ona e noi akū i keia kii nana, oiai e hele aku ana ka Haku Opio mai Ladana aku, a i.kona hoi ana mai e liio ana oia i makuahine no ka home o ka Haku Rusawela. "Oh! maikai maoii keia kii ou. He nui no kau mau kii o keia ano?" wahi a Dolores i pane aku ai. "Alaila ua makemake oe i kena kii? Ina no hoi i like kou friake>pake i ka mea nona kena kii ol loa aku no hoi ka maikni." wahi a ka Haku Opio i pane aku ai me ka mino aka pu-ana iho. "Oiai e heie aku ana oe mai Ladana nei aku, a aole l maopopo Tco kaua manawa e hui hou ai, ke hoi aku nei wau ia oe e haawi mai oe i kena kii ou na'u. Ina oe e haawi mai ana e malama no wau i kou kii ma kekahi wahf a'u e ike mau ai ia oe," wahi a Doiorea i pane aku ai me konā maka e nana ana ilalo. Me ka maopopo oie iaia o kana mea i pane aku ai, ua puka hewa aku la kekahi mau olelo ana i makemake ole ai 0 lohe ia mai e keia Haku Opio, aka ua lohi loa ua lohi? ia mai la ia mau liuaolelo. Nui loa ka hauoli o ka Haku Opio i kona lohe āna i k£ia mau hpaolelo no ka mea e hoike aku ana iaia ua lilo kona kii i mea nui i keia "Nani o na Nani, ka Moiwahine a kona puuwai e hoomanao nei." Aoie loa e iilo kona kii 1 mea nui ina aole he mea nui ka mea nona ia kii a malia paha he aloha keia knlkamahlne iaia? "Ina e ae mai oe, e hoomanao mau i ka mea nona kena kii i na manawa ai pau au e nana aku ai iaia. aiaila ke i 'naawi aku nei wau i kena kii ia oe me ka hauoli nūi," walii a lea Haku Opio. | Ua makemake oia e ninau aku ina he aloha keia kaikamahine iaia aka. ua , hilahila iho la oia. Ua olelo ia he hupo I a hohewale na kane imua o ka mea a : lakou I aloha ai, a i keia hora ua ike ka Haku Opio i kona hohewale. Ua nui kona makemake e Ike i'tcona aloha mai iaia, aka, ua hiki ole iaia ke ninau aku. Ina no hoi oia i ike I na olelo I olelo ia #nai nei ua maopopo iaia aia he wahi | ua hookaawaie ia nona iloko o ka puuwai o keia kaikamahine ana'i aloha nui ai, aka elike me ka mea maa mau i na mea i kuppuli i ke aloha aia 110 a hoike maoii ia mai no. "He aloha wau ia oe" aiaila olu ko lakou puuwai. J Mamua o ka' hiki hou ana aku iaia o kekuhi mau mapunil huaolelo ua hoea I niai la kekahi kauwa e hoike ia laua uaj hiki mai ka Haku Kaiifedina, a iho like ! nku la laua e hookipa aloha mai iaia. j 1 I ko lakou komo ana aku iloko o ka, lumi hookipa ua nana ae la ka Haku Kalifedina mao a maanei a ike ae la oia i ka maikai maoli o ka hale o keia Haku Opio. Komo mai la ka manao iloko ona, "Ina no hoi keia o ke kane a ka'u kaikamahlne e mare aku ana, ina no aole ka nui o ko'u aie me nei ua hooikaika wau e lilo keia i keiki na'u n i makua hoi no ka'u kaikamahine aloha, aka ua lohl ioa, u?i hala ka manawa." i "Papa, makemake wau ia oe e nana ( ' mai i ka'u makana mai ka Haku sedile mai nei," wahi a Dolores. I "He makana? A heaha keia makana?" wahl a ka Haku Kalifedina. Ua I manao ae 1&. oia aole i pono keiā laWe | ana o kana kaikamahine i kekahi makana oiai ua hoopalau ia oia i kekahi mea okoa aku. "Nana mai paha oe la i keia kii. Oiai e hele aku ana kā'Haku Opio mai Ladana nel aku no kekahl manawa loihi. ua noi aku nei wau iaia e haawi mai i kekahi kii ona, a iloko o kona lokomaikai nui ua haawi mai nei oia i keia kli maikai !oa. E hoihoi aku ana wau i keia kii no ko kaua home, a he mea hoi la na kaua e hoomanao mau ai iaia oiai oia e kaawale aku ana mai ia kaua aku." I.keia'manawa ua noi mai la ka Haku Kasedile e hookuu ia aku oia e hele oiai ua ola e hele e ike i na mea ai e hoomakaukau ia mal aua. na lakou. I kona puka ana aku iwaho ua huli koke mai la ka Haku Kalifedina i kana kāikamahine a pane mai la: "Mai hoike akU oe I ka Haku Rusawela ua makana ia mai keia kii ia oe,

0 nui mai ka hana i ka hoomaalili ana 1 kona inaina." Aole i pane mai o Dolores, aka ua lilo oia i ka nana i keia kii nani ana e paa ana. O ke kii keia o ka mea a kona puuwai i iini nui ai, o ke kii keia o ka mea ana i moeuhane mau ai e iilo ana I makua non'a, a ke kii keia 0 ka mea hookahl ana i aloha ai ma keia ao, mawaho ae o kona makuakane. "Aka, ua lilo aku oia i ka Loke Ulaula, a no kona hoowahawaha no ia'u e haalele mai oi&'mamua o ko'u la mare," wahi a Dolores i manao iho ai. "E kala mai ia'u no ka hoohaunaele 1 ka olua kamaiiio maikai ana, aka, ua makaukau na mea ai, a ina olua e komo aku iloko o kena mau lumi aku, e loaa no ia olua na mea a olua i makemake | ai no ka hoomakaukau ana ia olua no ka papaaina. Dolores, ua hiki ia oe ke hoi aku iloko o ko'u lumi e hooponopono I ai ia oe iho no ka papaaina." Mahaio like aku la laua nei iala, a hoi aku la ka Haku Kalifedina iloko o kekahi lumi nani e leahi ai i kona lauoho, a hoomaemae iaia no ka papaaina, a hoi aku la hol o Dofores liloko 0 ka lumi o ka Haku Opio e hoomaemae ai iaia iho. Ua ike aku la oia i na mea maikai apau a ka puuwai e makemakel ai, a ua nanea hol ?ia i ke kiioīii i ka nani o keia lumi a poina ke kali ia aku nei oia e kona makuakane me ka Haku Opio. He manawa loihi k§ia kilohi 'ana ana, me he mea ala e moeUhane ana! oia ua lilo oia ka Haku wahine o ke I Kakela o Kasedile, a o keia mau mea iī&ni apau loa, nana ia. E nanea ana I no oia i ke kllohi ma o a hiki j ana ke kauwa e ninau ina ua makaukau | oia. Aohe i kahi ia k,ona lauoho ia manawa, ame ka puapuahuiu nui, ua hoomaka iho la oia e hoomakaukau iaia no ka papaaina. 1 I ko lakou hlki ana aku iloko o ka lumi aina, aia hoi ua ilee ,ia aku ia na mea ai ono like ole, amē na mea nani like ole e hoonanl ana i ke pakaukau. Iwaena konu o ka pakaukau e ku ana kekahi Boke-pua rfani, a he Loke Keokeo wale no ka pua. He Loke Keokeo wale no? Ae, he Loke Keokeo wale no. Kei no hoi o ka Loke Ulaula kana punahele, eia ka hoi o ka Loke Keokeo, nt) Xa hiki ana aku nei nae paha o ka Loke Keokeo? Mahope o ka lakou hoonuu ana i na mea al ono i hoomakaukau ia ua hoi mai la lakou no ka lumi hookipa, a oiai he nui loa ka manawa i koe mamua o ka hoi ana, ua noi mai la ka Haku Kalifedina i mau buke heluhelu nana, e nanea ai a hiki mai ka manawa. Ua kii aku la ka Haku Opio i kekahi noho maikai, he noho oluolu, a kii aku la oia 1 kekahi mau buke maikai loa, a waiho ma kona wahi, a iloko o na minute pokole mahope mai, aia hoi ua nanea ka Haku Kalifedina I ka heluhelu buke. I ka ike ana o ka Haku Opio ua nanea ka Haku Kalifedina, ua noi aku la oia ia Dolores, ina ua makemake oia e hele e makaikai i.ka aina o ka Haku Opio. "Ae, hauoli loa wau ke ike i ka nani o kou aina. O ka makamua ioa keia 0 ko'u hiki ana mai i kou wahi nel, a ua makemake wau e ike i'kona nani mamua o ko'u hoi ana aku." "E lawe mua aku wau e hoikeike ia oe i ka*u mau waiil pūnāhele, na wam hoi a'u e noho inau ai, a e moeuhane ai." Aole i pane aku o Doior«s, aka, ua hoomau aku la oia i ka hele ana, oiai ua makemake oia e ike i ke ano o na wahi i maa iaia i ka noho a moeuhane 1 kana mau mea aloha. " Eoi ae ana ko'u aloha i keia mau wahi i maa ia'u no kou ike ana ia mau wahi, a i ko'u heie ana aku e hoomanao ana wau i keia la hauoli a kaua i makaikai ai ia mau wahi." • "Nani maoli no kou home ame kou aina. Hauoli paha kou noho ana ma keia home maikai?" I keia manawa ua hiki aku la laua ma kekaiii wahi punahele i ka Ilaku 0p<o. MaU.lo o ka malu o kekahi kumulaau nui, me kona mau lala e hoomalumalu ana i kekahi noho oiuoiu i waiho ia, a mamua pono o keia noho e waiKo inai ana kekahi iuawai, me ka wai mapuna e pipii ana a e hoholo ana hoi na i'a like ole o keia ame keia ano i maa ma na lua wai, a ma kekahi kihi e ku mal ana kekahi poloka nul, he kamaaina no keia luawai, a nana mai la i keia kaikamahine malihini e kiiohi nei i ka nani o kona home. He nani maoli no ke nana ae, aohe mea a ka maka e hoowahawaha ai. "O keia kekahi o na wahi i kamaaina loa i ko'u mau maka. Ma keia noho e hoohala ia ai ka hapanui o ko'u manawa hooluolu. I kela ame keia lā, kauoha wau e lawe ia mai kekahi mau buke i mau kika-puhi, anje na mea apau e oluolu ai ka noho ana. E noho iho 'kaua oiai he nui na mea a'u i makemake ai e hoike aku ia oe no keia wahi mamua o ko kauii hoomau ana aku i ka kaua huakai ma-| kaikai." Ua noho like iho la laua, a hooinaka hou la ka Haku Opio. "He maikai keia mau mea a pau loa a hookahi no hewa, o ka 'mehameha maoli o keia wahi. E haawi no wau i kekahi hapa o ko'ii mau waiwai iua he ohana kekahi o'u e ola nei, he mau kaikuahine, he mau kaikuaana, a mau kaikaika, ko'u mau makua, ame kekahi ohana nui e hoolaukanaka i kela wahi, aka aole wau i hoolako ia mai me ia mau mea. fna nohoi i hiki ia'u ke loaa aku kekahi kaikamahine u'i, kekahi kaikamahine i like ke kulana me kou me nei ua ioai>_ la hoi ko'u kokooluā e noho ai i keia wahi mehameha, aka, ua lilo aku na kaikamahine u'i i ka Haku Rusawela a haalele ia mai la hoi wau e noho iloko o ka mehameha," ua ano haalulu kona leo, me he mea ala ua kaumaha oia no ka iilo ana aku o keia Loke Keakeo i ka Hakū Rusawela. Ah, aole loa e hiki ke h(Sololi. ia ka mea i paa. ina paha oia i olelo mua mai i keia maū huaolelo he mau pule i hala ae nei me nei ua hooko ia kona makemake a liio keia "Moiwahine a kona puuwai" i makuahine no kona Home, aka. ua hala, ua hala ka manawa Vupono. "Ke ike aia oe i keia wahi puka pa keokeo? O ka pulwi pa ia-e hele aku ai ma kela aōao o ko'u mau aina. He mea maikai paha e hele kaapuni kaua i keia aina, oiai h'e nui loa ka manawa i koe." Ae mai la ka Loke hoomaka aku la laua e heie ma keia puka pa keokeo, ka puka pa Hoi a Doloi*es i hoomanab nui ai i na.makahiki mahope mai, puka aku la laua a komo aku la iioko o kekahi uluiaau nui. Oiai iaua e hialaai ana i ka nani o keia ululaau, aia hoi uā lohe aku la laua i ka leo o kekahi wahi manu e mele ana he mau mele nahenahe, a oiai oia e himeni ana,

aia hoi ua lohe aku la o Dolores i ka puua ana ae o kona leo, a i na makahiki mahope mai aole loa i poina iaia keia leo mele o keia wahi manu, e hoike mai ana hoi i na pilikia mamua aku 0 laua. He loihi okoa keia ululaau a iaua e hele nei, a ua mamao loa hoi laua mai ka hale mai i keia manawa. I ko laua puka ana aku ma keia ao'ao, aia hoj ua ike aku la o Dolores i ka nani o ka aina. oiai he pili keia home 1 ke kuahiwi, a ua poai puni ia hoi e na mea nani o kela ame £eia ano. "Aia ma kela wahi e uliuli mai la na mea ulu kekahi A'na Nui. He uuku waie no ka waha o keia ana ke nana iho, aka ma ka olelo mai a na kanaka i iho ilalo he akea aku o loko. Ke haule kekahi kanaka iloko o keia ana, aole ioa oia e hiki ke puka hou ina aole e hooiei ia aku kekahi kaula loihi a huki ia mai iluna. He pouli aku o ioko a ma ka olelo mai a ko'u mau kanaka i iho ilalo, aia he puka hou aku ma kela aoao, aka ua like no ka hohonu oia aoao me keia. Ma ka hoike mai a na kamaaina 0 keia wahi, he ana keia i noho ia e kekahi mau powa kaulana loa i ka wa kahlko, a ma keia ana lakou e hoopaa ai 1 ka lakou mau paahao. Ma keia ana i hoopaapio ia ai kekahi kaikamahine u'i o ka ohana alii i lawe aihue ia mai e keia mau powa a ma ka hoike mal a na kamaaina aole oia i hookuu ia ai hiki i ka waiho ana o kona mau iwi I iloko o keia wahi. O keia ana kekahi 0 na wahi kaulana loa o ko'u aina nei, ! a he wahi nae I weli ia e na kamaaina." Aole i pane leo aku o Dolores i keia manawa apau e hoike ia mai ana keia mau "mea apau loa iaia. Ua lia ae la kona ili, me ka maopopo oie iaia ke kumu. I kona nana ana iho ilalo aia | hoi me he mea ala e ike iho ana oia i ke [ aka o kela kaikamahine alii e maalo ' ana i kona maka. Me he mea ala e ike ' iho āna oia, i na powa e holoholo ana, a e pii mai ana hoi kekahi o iakoū e hopii ia laua a hoopaapio aku iloko o keia ana. Ua ano-e wale ae la no oia, a koi aku la i ka Haku Opio e hookaawale laua mai keia wahi mai. Ah, o na manu paha o ka lewa ka mea nana i hoike mai iaia i na pilikia ame na ehaeha e loaa ana I kekahi o laua ma keia ana poul\ O ka makani paha e pa alie malie ana ka mea nana 1 hawanawana mai iaia i'na poino e hiki | mai ana? "Ina oe e hoolei i kekahi pohaku iloko o keia lua, keia ana, aole loa e lohe ia kona haule ana ilalo. Ina e uwa mai kekahi mai lalo mai o keia ana, e lohe koiiuiiu ia ana no kona leo. 1.. aole i pau aku kana kamailio ana ua hopu koke mai la o Dolores i kona lima a pane mai la: "E hoi kaua ua loihi keia makaikai ana a kaua. Aole o'u makemake e hoi ke hou- mai oe i kekahi mea e pili ana i kena ana pouli. E hoi kaua." "Ah, ke ike aku la wau ua maka'u oe i na mea a'u i hoike aku nei ia oe e pili ana i kena ana. Aole loa wau e hoike hou aku ia oe i kekahi mea nona aka'he mea maikai e ike kaua i na mea aku i koe. Aia ma keia aoao aku nei ke kahi wahi punahele loa ia'u. Oia ka'u wahi e hele ai q uhai holoholona." Me keia mau t>lelō ua hoi aku la laua e makaikai i naiwahi aku i koe ia laua. Ua puni keia aiwpi ia laua i ka makaikai ia a i ka pau ana ua hoi aku ia laua a ma keia noho mua a laua i noho ai hooluolu hou. "Oiai wau e kaahele ana ma na aina malihini, oiai au e kaawale aku ana mai ka mea a ku'u puuwai i aloha ai, e hoomanao mau ana wau i ke!a la a kaua i ku like ai ma keia wahi. Aole wau i moeuhane mua e loaa ana ia'u kekahi la hauoli loa mamua o ko'u haaiele ana iho i k'u alna hanau a hele auwana aku iiuna o ka ili o ka honua, aka ua ahonui mai na Lani, a ua haawi ia mai nei i hookahi la hauoli mamua o ko'u kaawale ana aku." Kuiou iho 1.0 Dolores i lalo, a ilokb iho ona e noonoo ana oia," Alaila he aioha ka paha keia Haku Opio ia'u? Kuhi wau aole.oia i haawi mai i kekahi lihi o kona puuwai no'u aka ke ike aku noi wau ua haawi mal oia i kekahl mau o lelo e hoike māi ana he wahi aloha iki no kōna no'u. Ina nohoi oia i hoike mua mai i keia mau mea ia'u mamua o ko maua mare ia ana me nei nohoi ua hoike aku wau iaia i ka niil o ko'u aloha iaia, aka ua hiki oie ia'u ke hoike aku ia mēa iaia i keia manawa oiai ua j haawi aku wau i ka'u.oielo hoopaa i ka mea okoa, a o ko'u ae ana e lilo i wahine nana ua like ia me ko'u ae ana ak\i e malama ia'u iho nana wale no, e malama i ko'u puuwai 110 kona aloha' wale no." I Ua kali mai la ka Haku Opio a o ka pane leo ole aku o Dolores iaia ua hoomau mai la no oia i kana olelo ana: - "Malia paha o ka hope loa keia o ko kaua hui ana ma keia ao, a ke hauoli nei wau i rfa loaa ana mai o kekahi ma naw a e hui kamailio ai kaua.' Ua ike aku la o Dolores i ke kaumaha j o kona leo, me he mea ala ua minamina oia i kekahi mea, me he mea aia aole oia I makemake e hookaawale iaia iho mai keia wahi aku, aka ua hookonokono ia oia e kekahi inea e hookaawale iaia iho. "Heaha nohoi kau e hele nei? Heaha no hoi kou mea noho' ole mai i Ladana ' nel? Ke hookonokono ia auanei oe e kekahi mea e hookaawale ia oe mai j keia wahi aku?" "Ah. ua loaa mai la ia oe ku'u mea huna! He oiaio ke hookikina ia nei wau e kekahi mea e hele aku mai keia wahi aku, a ina ua makemake oe e ike i keia mea nana e kipaku nei ia'u mai ku'u aina hanau aku alaila e hoike aku no wau ia oe." "Ae, e hoike mai oe ia'u oiai ua ike wau he mana nui kona maluna ou ke hiki ala iaia ke hookaawaie aku ia oe mai kou mau hoalohā aku a hele kuewa iluna o ka ili o ka hohua." j "O ka hoike ana aku ia oe i ka'u mea e hoike aku ana i keia mahawa he mea ia e hoomama mai ana i ko'u puuwai. Ke haalele nei wau i ku'u home aioha, ke haalele'nei wau i ku'ū aina hanau, ke haalele nei wau i na hoa'loha, no ka mea ua hiki ole ia'u ke ike aku iaia iloko o ka home o ka mea okoa, ua hikiwole ia'u ke ike aku i ka mea okoa e puili ana iaia a. kapa iho nana ka mea a ku'u puuwai i iini nui ai, aole, 'aole,loa e hiki." "Aole he maopopo ia'u o kau mau mea e kamailio mai nei? Owai keia mea au i aloha ai?" "Dolores, e mai ia'u. Ua ske no wau ua lilo oe i ka mea okoa, ua ike no wau aohe waiwai o na olelo i keia manawa aka ua noi mai -la oe e hoike aku wau ia oe, a nolaila ke hoike aku nei wau me ka oiaio loa, Ooe no ia mea. Mai ko'u la mua loa i ike ai ia oe njp, kela ahaaina mua loa i haawi ia ai ma

ka hale o ka Lede Filedina ua komo niai ke aloha iloko o'u aka aole wau i ike i kona ikaika a hiki i ko'u lohe ana niai e mare ana oe i ki mea okoa aku. Ehoomanap mau oe e ka mea a ku'u puuwai i aloha ai me kekahi aloha pau ole, ua haalele wau i keia mau mea a pau loa nou." l'a hiki ole ia Dolores ke nana mai iaia, oiai ua pouli kona mau maka i ka waimaka. Kuiou iho la oia" i lalo iloko 0 ka ehaeha. "Heaha no la hoi kou mea i hoiko mua ole mai ai ia'u i kena mea aka kall mai nei oe a lilo wau i ka mea okoa. kali mai nei oe a haawi wau 1 ka'u olelo hoopaa e lilo i makuahine no ka' mea okoa aku, aiaila oe holke mai / kena mea ia'u," wahi a Dolores i pam* aku ai me ka leo nahenahe. "E kali aku ana wau o ka ike i kou aloha no'u mamua o ko'u noi ana aku 1 kou linia, aka ua lilo e aku la oe mamua o l&'hlki ana ia'u ke hoike aku ia oe i ko'u aloha." "Heaha la hoi kou mea i koho ai i ka loke Ulaula i kela la ahaaina ai a kakou i ka hale o ka Lede FilOdina i ka manawa a Lola i kau ak,u ai i ka Loke Ulaula ame ka loke Keokeo imua ou?" , "Ah, alaila ua manao oo i ko'u law? ana i kela loke ulaula ua lilo aku wau ia Lola? Ina wau i noōnoo mua pela, me nei ua kiloi ia e a'u kela loke Ulauia ma ko'u mau wawae a hehi iho iaia he hookahi kaukani manawa, a kau ae hr mau miliona Loke Keokeo ma ko'u kuka aka aole wau i manao ho mea nui loa ia ia olua." "Ua kuhihewa wau." "A ke ike nei oe i ka mea olaio i keia manawa, a ke noi aku nei hoi wau ia oe mai noonoo hou oe ia mea ma keia hope aku. E'hoomanao oe hookahi mea a kuu puuwai i aloha ai, a aooe hookahi, a hiki i ka hooluolu ana o keia kino ma kela He opiopio wau aka i ko'u manawa e aloha ai ua paa no ka wa mau loa. No ka hiki ole ia'u ke nana aku ia oe iloko o ka home o ka Haku Rusawela, e holoholo ana me ia iloko 0 kona pa,'e haaheo ana me ia ma na ahaaina nui, no fca hiki ole ia'u, ke haalele nei wau i ku'u aina hanau a heie aku e hoomaalili i ko'u aloha nou ma kekahi mau aina okoa aku, a i ka manawa hea la wau e ike hou ai la oe? Oh! Dolores," makemake wau la oe e hoo manao mau oe i leo'u aloha nou. Makemake wau ia .oe e pule i ka Makua Mana Loa e kiai ia'u oiai wau e kuewa hele ana ma o a maanei. Makemake wau ia oe e nana mau i ku'u kii i kela ame keia la, a ike hoi i kekahi kanaka opiopio i hoehaeha ia -mamuli o ke aloha ia oe." Aole i pane' aku o Dolores i kana. aka o ka waimaka e hiolo ana ma kona mau papalina ka mea nana i hoike aku , i ka Haku Opio ua komo pu ke aloha iloko o keia kaikamahine nona. Ua hoo mau mai la hoi oia i kana kamaillo ana: ? "Aole owau wale ke kanaka ma kela ao i hoonele ia i kana mea i aloha ai. a oia hookahi ka mea nana e hoomama mai i ko'u kaumaha. Ua manao aua--nei oe ua- mnikai. kn'u ana e hookaawale ia'u iho mai keia wahl aku?" "Aole i maopopo ia'u," \vahi a Dolores me ka mau no o kona poo i ke kulou ilalo. "Ke mahalo aku nei wau ia oe no kou ae ana e hele mai i ko'u wahi nei i keia la a no kou hoolohe ana mai l ko'u mau manao aloha apau. He keia na'u e poina ole al oiai au e hele ana ma o a maanei." "Mamua o ko kaua kaawale ana ke haawi aku nei wau ia oe l ko'u mau manao maikai no kou noho ana ma. keia mua aku, a ke pule nel hoi wau i na lani e hoohauoli mai i na la apau o kou ola ana." i "E pule mau no waji nou, oiai oe e kaawale ana mai ia ma-ko-u aku," wahl a Dolores, a iaia i puana mai ai i keia mau huaolelo ua iho mai la kona waimaka e hoopouli ana i kona maka. ! "E hoike mai ia'u e Dolores he aloha no auanei oe ia'u?" "Aole hiki ia'u ke holke aku ia oe i keia manawa. Ina oe i ninau mai ia'u 1 kena ninau he ipau pule i hala ae nei me nei ua hoike aku wh,u i ka halna pololei o kena ninau aka i keia manawa, aole, aole loa he maikai e hoike aku wau ia oe." Nolio iho la laua no kekahi mau minute me ka pane leo ole, a nana aku la hoi ka Haku Opio i ka mea a kona puuwai t aloha ai. I kana nana aku me he mea ala ua oi loa ae no kona u't mamua o na Anela o ka Lani, me he mea ala ua hiki ole i kekahi u'i ke oi ae mamua o ka nani ana e ike nei. Nana aku oia i na la mamua ona, na la ana e hele auwana aku ai, a me ho me ala e koi ia mai ana oia e hoi aku iloko o kela "Ana" a laua i makaikai aku la, a iiaila oia e hoopaa ai iaia no i ka wa mau loa. "E hoi paha kaua i keia manawa, ua loihi loa keia noho aVa n Ua» r.-.a keii» wahi?" wahi a Dolores. "Ah, mamua hoi o ko kaua hoi ana. oiai o ka hope loa paha keia o ko kaua hui ana ma keia ao, e. ae mai ia'u <■ 1 noi aku ia oe no hookah'. muki ana ma kou papalina a'u i aloha nui ai.'* ITa hookaawale koko aku la o Doloros iaia mai ka Haku Opio mal- Ua ino-n-anao ae la oia ua haawi oia i kona 'ae e iiio i wahine na ka mea okoa aku i aole he hikl iaia ke haawi i ka honi i kekahi mea okoa aku. "Mai -huhu mai oe ia'u,' wahi a Doloi res, "aole no ku'u aloha ole ia oe, aole no ku'u makemake ole e haawi »;ku ia | oe I na muki aloha ana mamua o ko ; kaua kaawale ana, aka, ua haawi wau i ku'u ae e lilo i wahine na ka mea okoa aku, a nana keia mau papalina. a ua hiki ole ia'u ke haawi i kona waiwal me kona ae ole. mai." Ualke aku la ka Haku Opio i ke kwppa o keia kaikamahine, ike aku la oia . i ka.maikai o kana mau olelo. Ua ike iho la oia he hana hewa kana i makeI make ai. a ina no oia e hooikaika loa i ana aole no e loaa ana iaia, nolaila ua hoopau iho ia oia i kona noi ana. Hapai ae la o Dolores i kona lima akau «l hopu mai la i ka lima akau o ka mea ana i aloha ai: "Good-bye, good- " wahi a Dolores. a ua hiki hou ole iaia ke hoopau aku i kana mau mea i makemake ai e kamailio.. "Ua hiki auanei ia kaua ke puana i ko kaua aloha hope loa ana? Ua hiki auanei ia kaua ke ke t>h! Do lores, Dolores, Good-bye, Good-bye/' Hapai ae la oia l ka lima o ka mea ana i aloha ai, a honi Iho la, ua paa ia aku la ka papalina oiai ua lilo i ka

mea okoa, o ka lima ka mea i hiki iaia ko honi. Me na waimaka e hioio Hke ana ma k»> 1 aua mau papalina, me na puuwai i piha i ke aloha, ua hoi aku la laua no ka hale, a aole i pae leo mawaena u laua a hiki waie no i ka hale. Kaumaha. kaumaha, i ka hana a ke aloha! Ua Kauoha koke ia ahu la na kaa e hana ia mai, a iloko o kekahi mau minute pokole mahope mai ua kaū ae la laua ma ko laua kaa a hoihoi aku la ka Haku Opio i kana mea i aloha ai, 0 ka hope loa auanei keia o ko la.ua hui ana ma keia ao? O ka. manawa hope loa auanei keia ana e nana aku ai i na maka onaona o ka mea ana i aloha ai? . Haalele aku Ja oia ia laua i ke Kakela Keokeo a hoi mai la me ka puuwai e pana ana l ka pana o ke aloha. Oiai kona mau lio nanl e hana ana i ka laua hana ua hull aku la oia i hope a ike aku la oia ia Dolores e nana mai ana iaia. I ka ike ana mai o Dolores iaia e huli' aku ana i hope ua peahi mal la oia i kona aloha hope loa i ka mea ana i aloha ai. Ah! Ua like kona ike ana aku iaia e peahi mal ana me kekahi uVea makeneki e huki aku ana 1 k ona puuwai mai iaia aku. O kekahi keia o na hora ehaeha loa iloko o kona ola ana, a hooholo iho la oia o ka hana maikai loa ana e hana al oia no ka hookaawale ana iaia mai kela wahi aku. Ua ike iho Ia ola o ka noho hou ana iho he hookahi la l koe, he pakui ana mai ia i na ehaeha 1 loaa iaia i keia la. Hlki i ka hale hoi koke aku la oia no kona lumi a nana Iho la ina he moku holo kekahi no Italia i kekahi la ae- Ae, he moku no. Oiai ua makaukau ka hapanui o kona mau ukana no kana huakai, ua hoike aku la ola i kana mau kauwa e haalele ana oia i ka hale 1 kekahi la ae, a aole hoi I maopopo laia kona manawa e hoi hou mai ai. Aole hookahi o lakou e ae ia ana e haal«e mal 1 ka Hale, oitfi ua makemake ka Haku Opio p noho no lakou iluna o ka aina a hiki J kona hoi hou ana mai. Ua haawi aku la oia i ka hana a kela ame keia oiai oia e kaawale ana mal ia lakou mai, a i ka makaukau ana o na mea apau ua noho iho la oia ai i kona aina ahiah'i. Iloko o ka nui o na mea ai maikai i hoomakaukau ia aole he hiki iaia ke ai. O kela o keia ua maona koke ae la no oia. Hol aku la oia no ka lumi hookipa a hoonanea no ka po hope loa ma kona home ana e haaleie ana no kekahi mau makahiki i maopopo ole iaia. (Aoie i pau.)