Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 1, 3 January 1902 — Page 3

Page PDF (1.85 MB)

This text was transcribed by:  Toni Ka'a'a
This work is dedicated to:  Makuahine, Esther Kalino (Kauaulalena) Campbell

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA IANUARI 3, 1902    3

 

HOOLAHA KUMAU.

 

Ka Hui Alahao ame Aina o Oahu

 

Mahope aku o Ianuary 1, 2901

 

MANAWA HOLO.

 

WAHI HOOLULU.

Mai Honolulu aku.

 

Na la apau-koe k@

          Sabati

Honolulu,   7:10a.m.

Pearl City,  @:02a.m.

Ewa Mill,    @:@@a.m.

Waianae,

Waialua,

Kahuku,

 

Na la apau.

Honolulu,   9:15a.m.

Pearl City,  @:@8a.m.

Ewa Mill,    10:08a.m.

Waianae,     10:@0a.m.

Waialua,     11:@@a.m.

Kahuku,      @2:32a.m.

 

Na la apau koe k@

          Sabati.

Honolulu,     1:05p.m.

Pearl City,  1@:40p.m.

Ewa Mill,    12:00p.m.

Waianae,

Waialua,

Kahuku,

 

Na la apau.

Honolulu,   3:15p.m.

Pearl City,  @:47p.m.

Ewa Mill,    4:0@p.m.

Waianae,     4:15p.m.

Waialua,     5:10p.m.

Kahuku,      6:15p.m.

 

Na la apau.

Honolulu,   5:@0p.m.

Pearl City,  5:@0p.m.

Ewa Mill,    6:10p.m.

Waianae,    

Waialua,    

Kahuku,     

 

Mai waiho mai

@@@@

WAHI HOO@ULU

ma

Honolulu.

 

Na la apau koe k@

          Sabati

Kahuku,

Waialua,

Waianae,

Ewa Mill,             5:50a.m.

Pearl City,            6:15a.m.

Honolulu Plant,    6:50a.m.

 

Na la apau.

Kahuku,               @:35a.m.

Waialua,               6:10a.m.

Waianae,              7.10a.m.

Ewa Mill,             7:45a.m.

Pearl City,            8:0@a.m.

Honolulu Plant,    8:3@a.m.

Na la apau.

Kahuku,

Waialua,

Waianae,

Ewa Mill,             1:35p.m.

Pearl City,            1:30p.m.

Honolulu Plant,    2:06p.m.

 

Na la apau.

Kahuku,               2:08p.m.

Waialua,               2:@0p.m.

Waianae,              @:@5p.m.

Ewa Mill,             4:33p.m.

Pearl City,            4:52p.m.

Honolulu Plant,    5:2@p.m.

          G.P. DENISON,

                   Luna,          F.C. SMITH,

                   Luna Kuai Palapala Holo.

 

LYLE A. DICKEY

 

          Mai na Mokupuni mai.

                   @ hookoia na hana pili kanawai apa

          Kihi o Alanui Betela m@ Moi.  P@@@

 

Metropolitan Meat Co

 

(Hui Kuai Pipi Metropolitan.)

@. J. WALLER (Wala) - Luna N@

10@ Alanui Moi.

 

Poe Kuai a Hoolako i na Moku

ME

na Io Pipi, Hipa a pela 'ku.

 

@ loaa ma@ ana na Manu ame na Kamano i hoohu'ihu'iia iloko oa

 

ka Hau.

Makepono ke Kuai i na I'o Pipi mai nei.

 

          KELEPONA HELU

          @7@4-@@

 

Ka Ayer Laau

 

Hoomaemae Koko.

(Sarsaparilla.)

 

          E hoomaemae oe i kou koko me ka Ayer Laau Hoomaemae Koko (Sarsaparilla), o keia ka laau pahu'a ole @ kona ikaika hoo@a.  Kupono maoli keia laau no ka ma'i Alaala, ma'i H@h@, Puha, ma'i Aai, ma'i Kuapuhi, ma'i Puupuu oolohu, ma'i Kane pohaku ame na ma'i no apau e ulu mai ana mailoko mai o ke koko ino.  He kupono loa nohoi keia LAAU HOOMAEMAE KOKO A AYER no ka ma'i na@l@l@ (catarrh), rumatika ame ka rumatika pehu.

          Ma ke ano he laau hooikaika kino @a, aohe ona lua.  E kokua ana ia i na mea paahana o ka opu ma ka hoowali ana i ka ai, hooikaika i ka hana ana a ke ake-paa nawaliwali, hooikaika hoi i na aa--lolo a hooikaika pu hoi i ke kino i hele a nawaliwali mamuli o ka luhi ame ka hoomailo ana a ka ma'i  Ua ike na kauka lapaau ma na wahi apau, he Laau maikai loa keia Laau Hoomaemae Koko a Ayer.  He laau keia i loaa no loko mai o ka pa'ipa'i ame ke kawili a hoohuihui naauao ia ana o na laau hoomaemae koko a hooikaika kino ikaika loa.  Aohe laau hoomaemae koko elike me keia, a i makemake nui @a nohoi elike me keia.

 

Ka Ayer

Sarsaparilla

Hoomakaukauia @

DR. J.C. AYER & CO.,

Lowell, Mass. U.S.A.

 

@@ ka Ma'i Awaawahia o ka Opu i @@ Huale a Ayer

 

No Keaha I HOOKAWELEWELE LOA AKU AI OE I KELA

 

ANU, KUNU

AME PUU EHA?

 

          Ua kaulana loa ka LAAU KUNU A AYER (Ayer's Cherry Pectoral) iloko o na makahiki he aneane 60, ma ka hooia ana i na Ma'i o ka Puu ame ka 'Akemama, ke anu, ke Kunu, ka Ma'i La Gripp@, ame ka Ma'i Maia o ka p@l@ 'Akemama.  He ono keia laau ma ka inu @@ a he oiaio ke ola.

AYER'S CHERRY PECTORAL

 

[SENTENCE UNREADABLE]

 

@@@ @@@ i @@ @@@ Emi i Hooikaika @@ @@@@

 

Hollister Drug Co. Lt.

 

Na Agena ma 22 ka Paeaina Hawaii.

 

Leone Noela

 

Ke Kaikamahine a ke Kanaka Mahiai.

 

          Eia ka Lede Sanadoa ame Leone ke halawai pu nei he maka no he maka.  Ua like keia halawai ana me kakahi mau Moiwahine e paio ana.  I ko Leone ike ana mai i ka Lede Mariana ua puai ae la ka ula maluna o kona mau papalina, a oiai hoi ka helehelena o ka Lede Mariana e hoike aku ana he helehelena kona o ke kanaka make.  Ua haawi mai la o Leone i kona lima me ka manao e lulu lima aloha me kona hoa paio, eia nae ua hoole aku la ka Lede Mariana no ka haawi ana aku i kona lima iaia.  Ua nana pono aku la kahi i kekahi no kekahi wa pokole alaila hoomaka aku la o Leone e kamailio.

          "Lede Mariana," i olelo aku ai oia, me ka leo kaumaha, "ua hana anei au i kekahi hana e hoehaeha ana i kou manao?"

          "Ae, ua hana oe," oia ka pane pokole a ka Lede Mariana i pane mai ai.

          "Aole anei oe e lulu lima pu mai ana me a'u?"  i olelo aku ai o Leone.

          "Aole, aole wau e hoopa aku ana i kekahi @h@ o kou lima," i olelo mai ai ka Lede Mariana:  aole loa nohoi au e kamailio hou ana ia oe mahope aku o keia wa."

          "Ua hiki no anei ia oe ke hai mai ia'u i ke kumu o kou hana ana elike me ia?"  i ninau aku ai o Leone.

          Ia wa i pii ae ai ka ula maluna o na papalina o ka Lede Mariana.

          "Nani ia ua ninau mai la oe ia'u i ke kumu, nolaila ua makaukau wau i ka hai ana aku ia oe.  Ua hele pu oe me ku'u kane, a aole au i hoapono ia hana ana au elike me ia.  Hookahi 'ia holookoa ou i hele ai i ka holo waapa me ia--aole loa nohoi oia i hai iki mai ia'u e pili ana no ia mea.  Aole au he wahine lili, aka aole o'u makemake i kekahi wahine e hoao ana e kaili i ke aloha o kekahi kane mai kana wahine mai."

          Na ko Leone lunaikehala i kaohi iho iaia e noho malie.

          Nolaila ua hoomau mai la no ka Lede Sanadoa i ke kamailio ana.

          "Heaha @a ka mea mawaena o ku'u kane ame oe?

          "He launa hoa'loha oiaio," i pane aku ai o Leone, me ka hoao ana mai e kamailio me ka wiwo ole.

          "Aole ou manao ia mea," i olelo mai ai ka Lede Sanadoa, aole hoonalonalo o ka launa hoa'loha oiaio ana iaia iho, a i ole hoi ia hana mai hoi i kekahi mau hana hoopohihihi.  Madame Vanira, ua komo iho ke aloha iloko o ko'u puuwai nou i ka la mua loa no o ka leha ana a ko'u mau maka maluna o kou helehelena nani:  Nolaila ua lawe mai hoi au ia aloha ana o'u ame ko'u makemake ana mai ia oe mai.

          Aka i keia manawa ke ike nei au ua kipi mai oe ia'u aole au e manaoio hou ana ia oe ma keia mua aku."

          "He mau huaolelo ikaika loa nohoi kena au, e Lede Sanadoa," i olelo aku ai o Leone.

          "Ae, he ikaika io no, a he oiaio nohoi; nolaila mai keia wa aku he mau malihini kaua.  He poe wahine hoopono ko'u poe hoa'loha, aole o ka poe e hoao mai ana e aihue i ko'u poemomi makamae, aka e aho nae hoi ia mamua o ka aihue ana i ke aloha o ku'u kane mai ia'u aku."

          Mai hiki no ia Leone ke hookuikui olelo aku:  no ka mea ua ikaika na huaolelo i nouia [nou ia] mai iaia; ua hiki no iaia ke olelo aku:

          Na'u ia kane, e like me ka'u i manaoio, mamua o ka lilo ana ia oe; o oe kai aihue iaia mai ia'u aku, aole o wau mai ia oe mai."

          Ua ikaika na huaolelo e hookonokono ana iloko ona, a ua kokoke loa nohoi e hoopuka mai kona mau lehelehe i kekahi mau huaolelo awahia:  ua uumi iho la oia no k@ pono o kana mea i aloha ai a hoomanawanui iho la e auamo i na huaolelo ikaika pehiia mai ai me ka pane ole aku i kekahi huaolelo.

          "Ua lohe pinepine nohoi au," i olelo mai ai ka Lede Sanadoa, oia hoi aole i kupono ka hookipa ana i na poe hana keaka, ina no he poe moiwahine lakou no na leo mele ma ka home o kekahi:  i keia wa ke ike nei au i ka pono o ia mea.  O oe, e Madame Vanira, aole i loaa ka oluolu ia oe me ko'u makemake ana ame ko'u launa hoa'loha ana me oe a pela nohoi ka'u hookipa aloha ana ia oe ma ko'u home, aka ua makemake mai no oe e kaili i ke aloha o ka'u kane mai ia'u aku."

          "Aole anei oe ke hana mai nei i kekahi hana lokoino ia'u, e Lede Sanadoa?"  i ninau aku ai ka mea himeni.  "Ke kau mai nei oe i na hoahewa ana a pau no ke ku-e ana mai ia'u a haawi ole mai hoi i manawa ho'u e hookuuia ae ai mai ia mau poino ae."

          "Aole no e hiki ia oe ke alo ae mai ia mau poino ae."  i olelo mai ai ka Lede Sanadoa:  aohe no o'u makemake e hoolohe aku i kau olelo pale no iho, ua hiki no ia oe ke hoole mai a i ole ia hoakaka mai i ka oiaio o kou hele ana me ku'u kane i ka holo waapa no ka la holookoa, a na hoakamai olelo ana a pau iloko o ke ao ne ua hiki ole ia ke hoole mai i keia oiaio, a ke hoahewa mai nei u-a oiaio la ia oe."

          "Ua hiki no anei ia oe ke olelo aku i kena mau huaolelo i kekahi o kou poe hoa'loha kahiko?"  i ninau aku ai o Leone--"ia Lede Kadawela a i ole ia i a Lede Palaika hoi?"

          "Aole no laua e hana ana i kekahi hana o ia ano," i olelo mai ai ka Lede Sanadoa.  O na Lede @o@o o ke kaulana hookahi elike me a'u nei, aole o lakou hele me kekahi poe keonimana i kamaaina mua ole i ka lakou poe wahine.  Madame Vanira--o oe ame a'u e lilo ana kaua he mau malihini mai keia wa aku."

          "He hana aloha ole nohoi kena au e hana mai nei maluna o'u."  i olelo aku ai o Leone:  "e hiki mai ana ka la ame ka manawa au e ehaeha ai no kela hana au."

          "Aole loa e hiki mai ana ka la a'u e kuhihewa ai i ka ino ke @@o, ai ole ia i ka pono no ka hewa."  i olelo mai ai ka Lede Sanadoa.  "Na kekahi poe okoa aku oe e mahalo mai, a e hoomau aku oe i kou mana hoohuli manao i na noonoo ame na puuwai o na kane, aka he olelo hoohalahala ka'u e ku-e ana ia oe ame na poe a pau e makemake mai ana ia oe, ka mea hoi e komo mai nei mawaena o o@ kane ame na wahine no ka hookaawale ana ia lakou."

          He hopena keia e hoohilahila aku ana i kona ola ana.  Oiai o ka mea i hookaawaleia mai kana kane mai mamuli o ke kanawai o ka aina, a ua lawe ae nei hoi keia wahine u'i a huhu iaia nana wale no.

          Ua ike aku ka Lede Sanadoa i ka mino aka ana mai o Leone a ua hoomaopopo ole nohoi oia i ke kumu.  Ua kunou aku la oia me ka manao haalele iho iaia, aka ua hoao aku la o Leone e au'a iho iaia.

          Aole anei oe e hoopuka mai ana i hookahi huaolelo oluolu ia'u mamua o kou hele ana, e Lede Sanadoa?"  i noi aku ai o Leone.

          "Aohe a'u huaolelo oluolu hookahi e olelo aku ai," oia ka pane pokole i peneia mai ai.

          Mai hele loa no oia aka ua hoea koke mai la ka Haku Sanadoa me ke Kaunawahine Esetona, ka mea nana ka aha hulahula e haawi ana ia po@.  Ua ku iho la laua mamua o ua mau lede nei, a ike koke aku la no ka Haku Sanadoa ia wa ua loaa he kuia mawaena o laua  Mahope o ko Madame Vanira kamailio pokole ana me ke kaunawahine, ua haalele iho la oia ia lakou a hele aku la, a elike nohoi me ka hikiwawe o ka loaa ana he manawa i ka Haku Sanadoa ua hui pu iho la oia me kana wahine.

          "Mariana," i olelo aku ai oia, "manao au ua hoopuka aku nei oe i kekahi mau huaolelo kupono ole ia Madame Vanira.  Ua hiki loa ia'u ke ike aku ma ke ano o kou helehelena e hoike mai la."

          "Ua pololei kau koho."  i olelo mai ai kana wahine:  ua hai aku nei au iaia mai keia wa aku oia ame a'u he mau malihini maua."

          Ua aa nohoi oe i hoopuka aku nei i kekahi mau huaolelo elike me ia ke ano!"  i hooho aku ai ka Haku Sanadoa me ka hoopoina ana iaia iho, oia hoi he kane oia na ka wahine e kamailio pu nei me (a, aka aole oia i nana ae ia mea no ka mea ua ala mai ia ka hoomanao ana, iloko ona no ka helehelena u'i a kamahao o Leone.

          Ua hoohuli pono aku la ka Lede Mariana i kona helehelena haaheo i kana kane.

          "Ua aa au e hoopuka aku ia mau huaolelo," i olelo mai ai oia:  aole loa au e kamailio hou ana a i ole ia ike hou aku ia Madame Vanira--aole loa e komo hou ana kona poo iloko o ka ipuka o ku'u hale."

          I ka wa i lohe aku ai o ka Haku Sanadoa i kela mau huaolelo ua hoomaka ae la kona helehelena e haikea ano e.

          "A ke olelo aku nei au ia oe ua hana hewa loa aku oe i kekahi wahine maikai a hala ole, e Mariana i kou wa i olelo aku ai i kela mau huaolelo elike me ia ke ano."

          "E ku'u haku, ua loaa anei ia'u a i ole ia aole paha i loaa ia'u ke kuokoa no ke koho ana i ko'u poe hoa'loha?"  i ninau mai ai oia me ka haaheo.

          "Me ka oiaio loa ua loaa ia oe ke kuokoa no ka hana ana elike me kau i makemake ai ma na ano apau," i pane aku ai ka Haku Sanadoa.

          "Alaila, mawaena o ia poe ke hoole aku nei ia Madame Vanira," i olelo mai ka Lede Sanadoa.

          Elike me kou hoole ana aole oe e ike ana i ko'u poe hoa'loha, nolaila eia au ke hele nei e halawai pu me lakou," i olelo aku ai ka Haku Sanadoa.

          Alaila ua hoomaka iho la e kau kekahi kiko eleele mawaena o ke kane ame ka wahine a eia ke hoopouliuli nei i ko laua mau ola--he mau huaolelo lokoino, oolea, pono ole a awahia--he mau manao paakiki a hoomainoino.

          Alaila ua kahea koke aku la ka Lede Sanadoa i kona kaa a hoi aku la oia i kona home.

          "Aole oia e hoomanawanui ana i keia mau hana a kana kane--aole nohoi i hiki iaia ke uumi iho ia mea," o keia iho la ka hopena o ko Lede Mariana manao i ke kakahiaka ana ae, i ka wa a ke kukuna o ka la i hoomalamalama mai ai iloko o kona lumi e hai mai ana iaia ua ao ua wehe mai ke alaula hewa la nona e ala ai.  Ua huli aku la kona alo i ka paia a olelo ae la e aho oia e make--ua hoopoino ia kona, ola, aohe no he hiki i kekani kane a i ole ia i kona aloha nona.

          "Ua lilo na mea a pau iaia i keia wa i mea ole.  Aole no oia i ala ae mai kona wahi moe ia kakahiaka a hiki i ke awakea ana, alaila ala ae la oia kahiko iho la iaia a nani a hoi aku la iloko o kona lumi hookipa ponoi e noho ai.  O ka Haku Sanadoa hoi keia ua hele no oia i kana wahi i hele ai me ka waiho ole iho i kekahi olelo i hope i na hai-a wahine no kana wahine.  Ua noho iho la oia iloko o laila me ka noonoo kaumaha e hoopunana ana iloko ona, a e noonoo ana nohoi heaha la kana hana pono e hana ai, i ka wa i kukalaia mai ai eia ae ke Kaunawahine o Lanasawela.

          Ua nana koke ae la ko ka Lede Mariana mau maka iluna.  Me he mea la ua hoouna ia mai kekahi anela mai ka Lani mai e hele mai i ona la; e hai ana oia i na mea apau i ka Lede Lanasawela, a e hoolohe aku hoi au heaha ana wa kana mea e olelo mai ai.

          "Ua uwe iho nei oe."  i olelo mai ai ke kaunawahine, iaia i kulou iho ai mamua o kana hunona."  Ua noke wale iho nei paha oe i ka uwe, ua hele oe a nawaliwali--heaha ka pilikia i loaa ia oe?"

          "He pilikia i hiki ole ia'u ke hoomanawanui a uumi iho i ko'u waimaka," i olelo mai ai ka Lede Mariana.  "He pilikia nohoi e pepehi mai ana ia'u a make ina aole e hooki koke ia."

          "E ku'u Mariana aloha," i olelo aku ai ke kaunawahine, "heaha la ka hewa nui?  Aole loa au i ike ua loaa kekahi mau popilikia ia oe mamua.  Aia ka hoi i hea o Lance?"

          "Aole loa au i ike aia la oia i hea i keia manawa."  i ole mai ai ka Lede Mariana.  "O, e Lanasawela, ua hele @ pono ole ko'u noonoo, a ua hele nohoi au a kaumaha o ka iini wale no iloko o'u i keia wa o ko'u haalele iho i kela ola ana."

          Ua puiwa loa ka Lede Lanasawela i kela poe huaolelo i hoopuka ia aku ai e ka Lede Mariana, ka mea hoi i ike mau la kona ano, i ke akahai, oluolu, ame ka lokomaikai.  Ua lalau mai la oia i na lima puanuanu e haalulu aku ana a puili aku la iloko o kona mau lima.

          "Mariana," i olelo aku ai oia, "e pono oe e hoopau i kou mau manao oloko e hooluolu i kou noonoo; e pono e hai mai ia'u i ke ano o ka pilikia a na'u hoi ia e kokua aku ia oe."

          Ua hai aku la ka Lede Sanadoa i na mea a pau iaia, a hoolohe mai la nohoi ke kaunawahine me ka haohao nui o kona manao.

          Ua maopopo loa no anei kena mea au e hai mai la ia'u?"  i olelo aku ai ke kaunawahine.  Malia paha he haanui wale mai nohoi kekahi a Lede @@la ia oe i kona wa i kamailio mai ai ia mea."

          "Manao au ola maoli no ka mea oiaio, oiai ua ae ponoi mai no ku'u kane ia'u no ia moolelo a'u i lohe ai, eia nae ua hoole loa mai ola no ka haawi ana mai i kekahi mau hoakaka ana e pili ana no ia mea.  I kekahi mau manawa lehulehu no i hala ae nei, ua ike iho la au i kona kaawale mau mai ka home aku nei i ka hapanui o kona manawa a ke ninau aku nei au ia oe ina ua ike oe he poe hoa'loha pili paa loa no paha kekahi ona ana e hele pinepine nei e ike, au hoi i manao ole ai pela.  Ke ike nei nae au i keia manawa o Madame Vanira no ka mea ana e hele pinepine nei e ike.  Aia oia i Ipukakiekie kahi i noho ai, a aia ilaila oia e hele nei i na la apau."

          Ina o wau o oe, aole au e hoouluhua i ko'u noonoo e pili ana no ia mea, e kuu kaikamahine aloha," i olelo aku ai ke kaunawahine.  He wahine u'i maoli io no ka Madame Vanira a he piha noeau ma na mea a pau--nawai nohoi e ole ka hoohihi o ka naau o na keonimana apau la ia la."

          "Aole o'u makemake i ka hookuikui olelo mai," i olelo mai ai ka Lede Sanadoa:  "o ka mea hiki wale no ia'u ke olelo aku oia hoi ke hai mai nei ko'u puuwai ame ko'u mau manao ponoi e ulu ae nei iloko o'u ua hanaia kekahi mea pono ole, a aia hoi he nipuu ua polenaia a paa mawaena o laua.  Aole au i ike iki i kekahi mea e pili ana no ia hana--aohe nohoi i hiki ia'u ke hai aku no keaha la i ike ai ko'u naau i ka ahewa ana i keia hana, aka, ke lana mau ae nei no ko'u manao no ia mea."

          "Ua maopopo loa ia'u aohe oiaio o ia mea, e Mariana," i olelo aku ai ke Kaunawahine me ka manao kaumaha.  Ua oi aku nohoi ko'u kamaaina i ka Lance mau hana mamua o na poe e ae a pau:  ua ike au i kona ikaika ame kona ikaika ole, i kona pono ame kona pono ole.  O ke aloha mahope o na hana hoopunihei ana aole ia e lilo i hookahi, a pela nohoi ke aloha ana mamuli o na puni lealea."

          "Alaila ina aohe ona manao nui ia Madame Vanira, a heaha hoi kona mea o ka haalele ole ana aku iaia, oiai ua ike iho no oia i ko'u ano oluolu ole a hauoli ole nohoi no Madame Vanira?"

          "Aole e nele kona hooko ana mai i kou makemake ina oe e noi aku ana iaia," i olelo aku ai ka Lede lanasawela.

          "Aole oia e ae mai ana.  No ka mea ua noi mua no au iaia.  Ua hai aku au iaia i ke ano o ka hopena o na ehaeha ana i hana mai ai maluna o'u oia hoi ke hoomailo mai nei i ku'u ola; aka aole nae oia i maliu mai.  Ua hele au a kohu pupule, no ka mea ua aloha au i ka'u kane."

          "Ae, ua aloha no oia ia oe," i olelo aku ai ke kaunawahine.

          "Aohe o'u manao pela.  He manaoio ko'u Jke [ike] hai mai nei ka manao e ulu ae nei iloko o'u he aloha oia ia Madame Vanira."

          "Mariana, aole i pono kou olelo ana elike me ia ke ano," i olelo aku ai ke kaunawahine me ke oolea.  "No ka mea o kau kane no oia me na kanaka e ae apau o ka honua nei, o ka lilo aku nohoi o ka noonoo i kahi wahine okoa aku a kona mau maka e ike ai, a eia nae oe ke lawe mai nei i na manao hoohuoi, i ka makemake i ke aloha ame ka makemake i ka oiaio.  Ua hoopahaohao mai oe ia'u."

          Ua hapai ae la ka Lede Mariana i kona poo iluna a nana mai la i ka Lede Lanasawela me kona helehelena i ma-u i ka waimaka a olelo mai la oia:

          "Aole i hiki ia'u ke hana aku i kekahi hana i mea nou e hoomaopopo mai ai, a pela nohoi au, aohe nohoi o'u hoomaopopo no'u iho.  O ka mea wale no a'u i ike o ka mea a'u e manao nei, ka mea hoi e hai mai nei i na manao e ulu ae nei iloko o'u, a o ua manao la oia nohoi na mea e pili ana mawaena o ku'u kane ame Madame Vanira.  Manao au ua hanaia kekahi nipuu o ke aloha mawaena o laua.  Ina wa a pau a ka Haku Sanadoa e nana aku ai iaia, e nana ana oia me na maka ano e aoole me ka maa mau o ke ano o ka nana ana he hoa'loha nona; ina nohoi oia e kamailio aku ana iaia e kamailio ana nohoi oia me ka leo ano e; i ka manawa ona i himeni pu ai me ia me he mea la e lana like ana ko laua mau uhane i kahi hookahi."

          "Mariana," i kahamaha koke mai ai ke kaunawahine," e ku'u kaikamahine aloha, ke hoomaka mai nei au e ike i kou pilikia--ua lili ia oe."

          "Ae, ua lili au mamuli o ku'u aloha i ku'u kane," i olelo mai ai ka wahine hoehaehaia," aole me ke kumu ole--ua ike oe ia mea.  Auwe, e Lede Lanasawela, e kaumaha ana oe no'u ina oe e ike ana i na mea apau.  E nana mai nohoi oe ua hele au a nawaliwali ke pana nei ku'u puuwai me ka ikaika, ke haalulu nei ku'u mau lima a eia laua ke hana nei me he @hi la.  O, e ku'u Akua e, pehea ana la ka nui o na ehaeha e loaa ana ia'u!"

          I ka lohe ana aku o ka Lede Lanasawela i keia mau mea ua noho koke iho la oia ma ka aoao o ka Lede Sanadoa me ka ekemu ole; o ka manawa mua loa iho la keia o ka loaa ana o na keakea iaia iloko o kona ola ana; o ka maka mua loa nohoi keia o kona ku ana he alo no he alo me kekahi wahine i hoehaeha.  A hiki no i keia wa, imua o kona alo haaheo a haakei ua uhi no na huhu iaia ino a pau iaia iho; o keia wahine hoi i hookaumahaia kona noonoo ua waiho olohelohe iho oia i kona, a ua maopopo ole i ku'u lede kana mea e kamailio aku ai.  I kona mau la konohou o ka ike ana ia mea he aloha aole loa oia i ike iki ia mea he lili; aole loa i ike ia mea a hiki wale no i keia wa ona e kamailio pu nei me ka lede Sanadoa, aole nohoi oia i ike heaha la ia mea o ka ehaeha o ka naau.

          Ina ua hele aku kana kane me kekahi wahine kaulana loa iloko o ke ao nei no ka holoholo ana me ia i la [la i] holookoa, aole no oia e hoouluhua ana i kona noonoo no ia mea.  Aole paha i lawa pono kona aloha i ka Haku Lanasawela i lili ole ai oia iaia; aohe oia i hoomaopopo i ke ano o ia mea he aloha a i ole ia i ke ano o ia mea he lili iloko o kekahi poe okoa aku.  Eia oia ke noho nei me kona manao maikai ole imua o ka wahine i hoehaeha ia, ka mea hoi nona ke kaumaha e hoouluhua aku nei iaia.

          "Aole pono iki o keia mau hana, e Mariana," i olelo aku ai ke kaunawahine, "he mea keia e hoonawaliwali loa mai ana ia oe."

          "He mea e hoonawaliwali loa mai ana," i hoopuka hou aku ai no ka Lede Mariana ia mau huaolelo, "ua nawaliwali au ma ka puuwai ame ka uhane no kekahi mau la lehulehu i hala ae nei a i keia manawa ke hookokoke loa mai nei ka make ia'u.  O ko'u makemake o ka make koke iho; aohe mea ia koe o keia ola ana no'u; ua lawe ia aku ku'u hauoli, ku'u aloha ame ko'u mau mea a pau."

          O ka make e ku'u keiki aloha, auwe he mau mea liilii wale no keia, he mau mea liilii wale no kela, o ka hele pu ana i hookahi wale no wahi la i ka holo waapa.  O kahi kumu wale iho la no anei la ou e make ai?"

          Ua nana pono aku la keia mau maka polu i piha i na ehaeha he nui i ka Lede Lanasawela.

          "Aohe oe i ike, aohe nohoi oe i hoomaopopo ia mea," i olelo mai ai ka Lede Mariana.  Ina oe e noonoo pono iho ana, oia hoi ua pili paa kekahi mea mawaena o laua mamua o kona noi ana aku iaia e hele a i ole ia nana no paha i noi mai e hele laua.  Ina laua he malihini i kahi ame kekahi a i ole ia ma ke ano kamaaina nohoi i ka ike mau i na la apau, heaha auanei ka mea i hiki ke loaa ia laua no ke kamailio ana no ka la holookoa?"

          Ua ueue ae la ke kaunawahine i kona mau poohiwi i kona lohe ana mai i kela mau huaolelo.

          "Ua nui ko'u kahaha," i olelo aku ai oia, "no ka mea ua manao au aole puni lealea o Madame Vanira mamua o kekahi poe wahine e ae.  Ina o wau oe, e Mariana, ua hoopoina loa au ia mea."

          "Aole loa e hiki ia'u ke hoopoina ia mea," i hooho mai ai ka Lede Mariana me ka leo ha'uha'u.  "Ina ia o ko ke Akua makemake ua hiki no ia'u ke hana elime me ia.  Ke nalinali liilii mai nei ia mea i ku'u puuwai a hiki aku paha i kona pau loa ana."

          "Alaila," i olelo aku ai ku'u lede, "e kamailio koke aku ana au ia Lance i keia wa a no a ua maopopo loa ia'u ina e puka aku ana hookahi huaolelo mai ia'u aku e pili ana no ia mea aole no e nele kona haalele aku i kona launa ana me Madame Vanira."

          Ame keia huaolelo ana i hoopaa aku ai ua haalele iho la ke kaunawahine i kana hunona.  I kekahi wa mamua i hala ae nei, aole mamuli o kana olelo kauoha, aka mamuli no ia o kana mau hana hoopunihei ana, ua koi ikaika aku oia iaia e haalele i ka mea ana i aloha ai; he oiaio ina e puka aku ana kekahi mau huaolelo pokole mai iaia aku e koi aku ana iaia e hoopau i ka hoomanao ana no ka mea ana e hele pinepine nei e ike ka mea hoi i hiki ole iaia ke aloha aku me ka oiaio.  Aole loa i ala mai na hoomanao ana iloko ona no ka moeuhane ana o laua no keia na mea i hookaawaleia i na makahiki lehulehu i kaa hope ae nei.

          Ua ike aku la ka Lede Lanasawela i kana keiki iaia e hoi ana, nolaila ua kaohi iho la oia i kona kaa, a noi aku la iaia e kau pu mai iluna o ke kaa me ia.

          "Lance," i olelo aku ai oia, "he wahi manao ano nui a kaumaha ka'u i makemake ai e kamailio aku la oe.  Oia hoi ua nawaliwali loa ia ka Lede Mariana a'u i haalele aku la, a ua hele nohoi kona manao a kaumaha."

          "Ua kaumaha au no ia mea, e mama, aka pakui pu aku hoi kona ano onawaliwali [o nawaliwali] me kona lili naaupo wale iho no."

          "E ku'u Lance aloha, no ke aloha wale mai no ia o kau wahine ia oe--ua ike oe ia mea, ua aloha oia ia oe me kona puuwai a pau ame kona uhane.  Ina o kou launa hoa'loha ana me Madame Vanira, he mea ia nana e hoehaeha aku nei kona noonoo, heaha no hoi ka mea o ka hoopau ole ana ae la launa ana?"

          "E like me ko'u ano owau ke poo maluna o ka wahine, na'u no e koho ka malama ana i ke kuokoa o ko'u noho ana; aole loa au e ae aku ana i kekahi mea e kaohi mai ia'u mai ka launa ana me ko'u poe hoa'loha, ina no he poe wahine lakou a i ole ia he poe kane paha."

          "Ma kekahi ano nohoi ua pololei oe, e Lance,' 'i olelo aku ai ke kaunawahine."  Ina paha ua pili kau launa hoa'loha ana me ka hoa'loha keonimana, alaila ua kuokoa io no oe i ke koho ana nou iho; aka, he lede keia au i koho ai, ka mea a Lede Mariana e hoohuoi nei aia kekahi nipuu mawaena o olua, manao au o ka hana pono wale no au e hana ai, o ka haalele aku ia launa ana."

          "Aole i kupono ia lili ana o ku'u wahine," i olelo mai ai ka Haku Sanadoa me ka huhu; o ia hana ana ona elike me ia, aole ia he hana e hooi aku ana i ko'u aloha nona."

          "E ae mai ia'u e kamailio aku ia oe, e Lane me ka manao kuoo, i olelo aku ai ke kaunawahine.  "Aole hauoli iki o Mariana i keia mau hana au, a ua manao au nolaila mai @no ke kumu o kona nawaliwali ana; nolaila no keaha nohoi oe e hana ole aku ai elike me kana i makemake ai?  Aohe hiki ia Madame Vanira ke hana mai i kekahi hana hou--ua hiki nae ia Mariana ma na ano a pau.  No keaha [No ke aha] oe e hoomau nei i ka launa ana me ia?

          Ua hoike mai la ka helehelena o kana keiki i kekahi nanaina ano e, a na ia mea i hooku nana aku i ke kaunawahine me ka pahaohao nui.  Ua ike mua oia i kela nanaina i ka wa ona i noi aku ai i kana keiki e haalele loa i ka noonoo ana no kana wahine opio, a eia hou nohoi oia ke ike nei ia haawina hookahi no.

          "E mama," i olelo mai ai kana keiki iaia," mai noi mai oe ia'u no ia mea; ua noi mai hoi oe ia'u me ka ikaika i na makahiki loihi i hala e nei, e haalele au i ka hauoli a pau o ku'u ola ana--nolaila mai hoao hou mai oe ia'u no ka manawa elua.  Ke hoole aku nei au, a ke hoole loa aku nei no au, i ka hooko ana aku i ka makemake o ku'u wahine naaupo e lili mai nei.  Ke olelo aku nei au ia oe me ka oiaio loa, aole loa au e haalele ana i ko'u launa hoa'loha ana me Madame Vanira."

          Alaila haka pono aku ia ka nana ana o ku'u lede i kana keiki, a olelo aku la oia:

          "Lance, heaha ka Madame Vanira nou?"

          Ua hiki ole i ka Haku Sanadoa ko uumi iho i ka ula e puai ae ana maluna o kona helehelena huhu, a na ua ula la i hoala ae i ka manao o kona makuahine.

          "Ua loihi no anei kou kamaaina ana iaia?  Ua ike mua no nae oe iaia mamua o kou mare ana, e Lance?  Ke hoomanao ae la au i keia manawa i ko'u hihia ana mamuli o kona ano kamahao.  Ke hoala mai nei ka manao iloko o'u ua ike au iaia i na mea e pili ana mawaena ou ame Madame Vanira.  Heaha la ia mea?"

          Ua noho mumule iho la oia no kekahi mau minute pokole, alaila huli ae la oia a nana aku la i kana keiki.

          "Lance," i olelo aku ai kona makuahine, "ke ala mai nei kekahi manao weliweli iloko o'u a ela [ae la] nae aole paha o ia."

 

(Aole i pau.)

 

He Lei Doimono ma Konia

 

He wahi bebe makuaole ke alo o na 'Lii.

 

HAALELE I KA HOME ALOHA KA MAKUA A IKE INA EHAEHA O KEIA OLA ANA.

 

          "I ko maua hiki ana aku ma kekahi wahi kokoke i na mauna a keia mau powa e noho ana ua hoi aku la maua @ioko o kekahi Hokele e noho ai.  Ua kali maua ma keia Hokele a hiki mai ka Elele mai na powa mai e hoike mai ana ua makaukau lakou e ike ia maua me ka hoouna pu ana mai i kekahi kanaka nana maua e alakai aku a hiki i ko lakou wahi e hui ai me maua.  Ua hoano-e ae la maua i ko maua ano i ole e ike ia mai a uhai aku la i keia alakai.  He hapa-la okoa ko makou hele ana a komo loa aku la iloko o keia mau mauna i ulu ia e na ululaau nani.  Aole a maua kala i hele pu aku ai, aka he mau bila kikoo wale no ma kekahi o na Banako ma Italia.  Ia'u keia mau bila kikoo kahi i paa ai.  I ko makou hiki ana aku i kekahi wahi i oki ia na laau, ua kauoha mai la ko maua alakai i hele aku ai e kali maua malaila.  Hookani ae la oia i kekahi wahi uliuli ano-e a ia manawa maua i ike aku ai he ekolu o keia mau powa i ka puka ana mai.  Ma na mea i hoike ia mai ia'u e pili ana i ke ano o ko lakou alii powa, aole oia me lakou, aka o kona mau hope wale no kei puka mai.  Ua hoike mai la lakou ia maua ua lawe pu mai laua i ke kaikaina o ka Haku Kotene me lakou a ua makaukau hoi e haawi mai iaia ia maua i ka manawa e loaa aku ai o na dala ia lakou.  Aole i makemake ka haku Kotene e haawi mua aku i ke kala me ko maua ike mua ole i kona kaikaina, a no keia kumu ua kii ia aku la oia a lawe ia mai la imua o maua.  I ka ike ana aku o ka Haku Kotene i kona kaikaina, ua lele koke aku la oia e puili aloha iaia.  Ia laua no e puili aku ana kekahi i kekahi aia hoi ua ike ia aku la kekahi puali koa i ka puka ana mai mahope o ka ulu laau a hoomaka mai e ki i na powa me ka pu.  I ka ike ana o na powa i keia ua manao loa lakou na ka Haku Kotene keia mau hana, ua hele pu mai oia me na koa no ka hopu ana i keia mau powa, a iloko o ko lakou huhu iaia, ua huli mai la lakou a ki ia laua me kona kaikaina i ka pu.  Ua hina like aku la laua ilalo, a @a manawa na powa i holo aku ai iloko o keia mau kuahiwi.  Uhai aku la na koa ame a'u pu ia lakou a hiki wale no i ka po ana oia la ma ke kuahiwi, aka aole i loaa aku lakou ia makou.  Ua kamaaina lakou i keia mau kuahiwi, a ua maa hoi ko lakou mau lio i ke ala nui.  I kekahi la ae ua hoomau hou aku la makou i ka huli ana ia lakou a hiki i ke awakea aole he ike ia o ko lakou wahi i pee ai.  Ua hoi mai la makou a ike iho la ma ka wahi a ka Haku Kotene me kona kaikaina i ki ia ai i ka pu e waiho ana hookahi wale no kino.  Oiai ua like loa ko laua ano, ua maopopo ole ia makou owai la o laua ke waiho ana, aka ma ko'u manao o ke kino no keia o ka Haku Kotene."

          "A, aia iho la ka hoi i hea ke kino o ke kaikaina o ka Haku Kotene, ina keia o ke kino i'o o ka Haku Kotene."  wahi a Rafela i ninau mai ai.

          "Ia makou paha e uhai ana ia lakou i kekahi o lakou i hope a loaa ke kino o ke kaikaina o ka Haku Kotene a ua lawe ia e lakou.  Heaha la ke kumu o ko lakou lawe ana, aole i maopopo ia'u, aka ma ko'u manao wale aku no aole oia i make, a he wahi eha uuku wale no kei loaa iaia i ko laua manawa i ki ia ai i ka pu.  O ka haku Kotene no ka mea i poino o laua.  O kekahi hana weliweli loa a keia mau powa i hana ai, i ka loaa ana aku ia makou o ke kino o ka Haku Kotene, ua wehewehe la kona lole, ua lawe ia aku kona lole ame na waiwai apau loa i loaa aku ia lakou, a o keia kekahi kumu maopopo ole ia'u ina keia o ke kino i'o o ka Haku Kotene, a i ole o ke kino paha o kona kaikaina.  I ko'u ike ana i kona kino make e waiho ana malalo o kekahi mau pale lio, ua kulu mai la ko'u waimaka, a huli koke wau ipahu [i pahu] nona.  Ua ano-e kona helehelena ke nana iho, oiai ua hookahi la okoa a oi kona waiho ana iwaho.  Ua makemake wau e hoihoi mai iaia a waiho kona mau iwi ma ka aoao o kana wahine aloha i hala mua aku," wahi a Griggs, ke kauwa i hele pu aku me ka Haku Kotene.

          I ka pau ana o kana hoike ana i keia moolelo weliweli ua ike iho la ka Haku Opio aole i maopopo loa o ke kino i'o paha keia o kana makuakane, a malia paha o ke kino keia o kona kaikaina.  Aka mamuli o ka hooia ana mai a keia kauwa i hele pu me ia, o kona kino i'o no keia, ame ke kino like hoi o kona helehelena ke nana iho, ua manao loa ae la no lakou o ke kino i'o no keia o ka Haku Kotene.

          Ua pau kona hoolewa, ua wehe ia ae la na puka o ke Kakela o Kotene, ua pau ke kanikau ana o na kauwa me ka ohana, a o Amber hookahi wale no koe e kumakena nei i ka nalowali ana aku o kona makua aloha.  Oia hookahi wale no ke noho nei iloko o kona lumi, e kahea aku ana i kona makuakane e kii mai iaia a lawe pu aku i ka make ua hiki ole iaia ke ola hou me kekahi poe i aloha ole iaia.

          No ka Haku Opio, i ka pau ana o ka hoolewa o kona makuakane, a ina la mahope mai, ua hoomaka aku la oia e nana i na waiwai o kona makuakane.  Ua makemake oia e hoi hou i ke kula, aka mamuli o ka make ana o kona makuakane, a ili mai keia mau waiwai nui maluna ona, ua hoololi ae la oia i kona manao.  He hookahi pule mahope mai o ka hoolewa ua komo aku la oia iloko o ka lumi kakau o kona makuakane, a hoomaka aku la e huli i kana mau buke, e nana i kona mau waiwai ame kona mau aie.  Ua ike aku la oia ua pau na aie apau loa i ka uku la a ua hiki i ka hookahi miliona dala a oi aku na waiwai i koe iho.  Iaia no e huli ana mawaena o kana mau pepa ua loaa aku la iaia kekahi wahi pepa i kakau ia e kona makuakane.  I kona heluhelu ana iho, ua ike iho la oia o ka moolelo keia o ka lawe ana ia mai o Amber a hiki i ko lakou hale e keia wahine, kona malama ana ia, ame ka maopopo ole o kona mau makua.  Ua hoike pu ia hoi maloko o keia leka e pili ana no kela wahi lei Dalamana i loaa aku ma kona a'i, a e malama ia nei hoi e ka Haku Kotene maloko o