Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 1, 3 January 1902 — Kue i ke Kanawai a Wilikoki Manao na Lala o ka Papa Ola he hana hewa keia [ARTICLE]

Kue i ke Kanawai a Wilikoki

Manao na Lala o ka Papa Ola he hana hewa keia

Ina e Holo Keia Kanawal e LHo Ana o Hawaii Nei i Home no na Ma'l Mai na Wahi Like Ote Mai o Arnerika, I ka ninau ana ia aku o ca lala o ka Papa Ola i ko lakou manao e piH ana i ke kanuwal a "iVillkoki e makemnke nei no ka hooi lo ana i ke kal*.ja ma'i ma Molokai malalo o Ami'.ka, ua hoiku ltko tiai la lakou sia ku» Iju lnkoii t kela bila kanawai. Aole o lakou uale aka o na haole kamaaina ame na Ilawaii kekahi I iwakemiike ole i kela oUa kanawai ana e makemake nei. Ua mānao ia» ; kou he "hana kela na keia Teritori iho e nana al a aole hoi he haaa na Amenka e n&na mal ai. O ka mua o lakou a makou e ho?ke aku al oia na olelo a ka Luna Nui o ke Kahua Ma'i Mi". C. B. Reynoids. No iwakalua makahiki a oi koiut iawel&we |ana i ka hana e pili ana i ka malama lanaL.o na ma'i Molokal a oia hoi kc(kalii kanaka kupono loa e hoike mai I ;kona mau manao e pili ana i keia hana. j'Ca kue ikaika loa oia i keia Bila leanawai a penei kana mau olelo: j Heaha la ko Wilikoki manao ma ka lajwe ana aku i kekahi hila kan&wai'O keia jnno ma ka hale ahaolelo o Aroerika? |Ma keia kanawai ua hoolilo ia o Hawaii j nel i.wahi hoahu na ma'l lepera apa« | loa, e loaa ana ia kakou kekahi lnoa i | papa umi ia iho ke ino. Eia no 'i Honolulu nei keleahi poe .e manao nei ua liaawi ia ka aina holotrttoa o Molokai 110 na ma'i, aka, o ka oioio lie -wahi hapa uuku loa kei liio aku ia lakou. I keia manawa ke manao mai nei ko :gna aina e poe ua puni o Hawaii nei I ka poe I ioaa 1 keia ma'l, a ina Jalcou >e Johe ana ua hoolilo la kekahi o na -aina o keia Teritori i wahi no na m&'i lepeVa e manao mai ana lakou ua hooiilo ia o Haw% holo«Ucoa no' keia 'hana. "Ua mailtai ka noho ana a' ko kakou poe ma'i ma ke kahoa ma'i i keia manawa( aka 3na e hookomo ihou la mai ana kekahl o kela poe I Hawaii nei, a hui me ka poe e noho maluhia nel, e Ike la ana kekahUmau haunaele ma kela hope aku. "MaJ ka'u mau mea i leihe mal ai, ua Hke no ka nui o ka poe i'loaa 1 keia ma'i ma 'ke'kah! maxi Pana3aau o Amerika me "ko "kakou nei, a oiai ke emi ma! j nei mahilo <© ko kaukani ka poe 1 loaa i j keia ma'i ma HawaSi nel "fce hana maljkai ole na "kakou ka ae ana aku e komo jhou mai kekahi mau i ko kakou aina nei. Ma ko'i. manao o ke kanawai inaikai loa hana ia ai, oia ka hookaawale ana 1 leekahi wahi ma keia ame kela Panalaau n> Amerika 4 loaa keia haawina no ka malama ana i na ma'i 0 keia ano, aole o 'ka hodlilo ana la Hawail i walii hoahu tjo naima'i apau mai Amerika 0 ka.uk a Moore kf?kahl i hoike roai I kona manao, a penei k£k&hi o kana mau olelo: "No elhna makaHki i 'iiala, mamua aku t*o « "ka hoohiii ana ia o keia mau alna tne Amerika, Ha hoOlkaika nui ia e hooiao la HawaH *nel «i wahi hoahu no na ma'l epau o lee ao nei. Ua kim ikaika loa i& a mea malkai e kue mau ia aku. "He Wla kimawai maikal ole loa kela. Ua I'.ke leeia me ka haatfl ana mal ia iHawan nei i Jteekahi puupuu ikaika ma ka malea. Tle kanawui keia e paa aku jana 1 nt\ kanaka waiwai * i mkemke e I hele hoWhOlo tnai ma Hawaii nei a e hoolllo pa"ha f i kekāh! hnpa »o ka lakou ' mau kaīa ma leeia mau ama. Ua manao wan "he ha-na malkai loa na kekahl mau hui, an kaeika a i .ole ka kekahi mau hui ikaika e ae ka hoao ana e hoikeike aku I Wasinetona I ke 'kue ikaika o na kanaka o Tlawaiß nei i keia^emawai. "Ina e holo ana kela kanawai, e 1110 ana ka hooponopono nna o keia kahua mal malalo o na kauka o Am«rika» e hana. ia ana pa3ia kekahi mau moku no ka lawe ana mal I na ma'l 1 Hawall aole loa e ae ana na moku e lawe liei i na ohua e hoohaukae I "ka Va\ou mau moku me keia poe. Ua hauoll ka tioho ana o na kanaka ma ke kahua ma'l 1 kola manawa olal ke nanu ia nei ko lakou mau pUlkla apan a lee haawiia nel hol r na kokua ana a lakou apau i makemake al elike tne ka mea hikL Ke nana ia nel lakou e kekahl mau kauka 1 hoao e nana pono l ko lakeu mau pltlkia no kekahi mau makahikl loihi. a o ka haawi ana ak« l leeia hana malalo o kekahi mau leiiuka. i ike ole 1 "ke ano o keia ma'l ma Hawali nei aole la he hana maikai. Ua kue ikaIka loa wau I keia b!la kanawai a ke manaolana nei hoi au ao!e loa e holo ana leeia i kanawai," 1 ka ninau ana ia aku o E. A_ Mott > Smith no kona manao e pill ana 1 keia ninau tia hoike mal la ola penel: "A ole hikl ia'u" ke hoike plha aku i ko'u mau m&nao e plli ana no keia blla kanawai a hikl i ko'u lke ana i ke kanawai ana e makeeaake net e I hookomo. Ma ko'u manao nae aole he hana malkai na hana apau e m&ke- i make la ««« oo ka hoolllo ana !a Mawaii nel 1 waihl hoahu no na ma'l apatt o AmeHka. l T a hoomaka ka malama ana o kakou 1 ko kakou mau ma'i mal ke au mal o na Koi a hik! wale no I ka hul ana mt An>erlka, a aole loa wau 1 ike l kekahi mau kumu «naikal e htki ole ai ia kakou ke hoomau aku t malama ana. t?a cL\na ta ko takou mau makemake ame ko lakou mau pllikia no keia mau makahlk) loihl. a ua hiki loa hoi S* kakou ke walama |aku ia lakoa me ka piUkla ola 1 kela |maaawa he nau Hawaii wale ao ka j hapanui e noho nei mkhUa » o* jomX* \ kal hei

"Hol iho nohoi aole he nui loa o ke kahua ma'l ma Moiokai. Ua iawa kupono waie no I keia manawa no k;a malama ana i na ma'i kakaikahi o kakou aole no ka nul loa aku. He wahi maikai keia oiai aole i iike me ko kekahi mau wahi ka like maoii no me ka halepaahao. Ma ko'u ma_2ao ua ike o Wilikoki i na piiikia o Hawaii nei, a heaha la kona kumu i lawe aku ai i keia hila kaaa;vai'. , • , j