Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 2, 10 January 1902 — Page 2

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Stephanie Demello
This work is dedicated to:  Ke Ali'i Pauahi

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

No ‘ka Makahiki         2.00

No Eo@o Mahina       1.00

 

O NA OLELO HOOLAHA A PAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NU PEPA. E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU. A I NA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.

 

O na @ala a pau o ka Pepa nei e hoouna polo @@ i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.

 

HOOPUKAIA E KA

HAWAIIAN GAZETTE CO

 

Hookomola ma ka Hale Leka o Honolulu, Pa@ o Hawaii, @ @e ano me@ o ka Papa Elua.

 

A.W. PEARSON, Luna Nui

D. KANEWANUI, Lunahooponopono

Honolulu, Oahu

 

POALIMA DEKEMBA 10 1902.

 

E hoomana@ mai i ke ola o ka pepa. E haawi ana makou he ekolu pule mai ka @a mua mai o kela mahina, a mahope aku ola manawa e paa ia ana na pepa i hookaa o@ ia mai na auhau.

 

Mai hookokok@ i na kukui e a ana i ka paku Makika. He hikiwawe loa ka a ana o na paku Makika, a he lehulehu i@a na home i lilo i mau puu lehu mamuli o ka nana pono ole ia o kela mea. E lilo na mea i ike ia i mau mea e a`o mai ana la kakou.

 

Nui ka poin@ o ka Hui kaa-hapaumi i k@la mau la. Pau loa na ohua i na kaa uila, aihue ia hoi ka pahu kala, a heaha la ka hopena e hiki mai ana? Ina e holo loa ana na kaa uila no Waikiki e nele loa ana lakou. O ka lakou hana pono wale no o ke kudala ae ina hoki me na wahi kaa popopo a “Go way back and sit down,” wahi a Hogan.

 

Mamuli o ka loaa ana mai o kekahi leka mai kekahi mai o ko lakou mau hoakula e noho mai la ma ka aina o ka ehaeha e hoike mai ana i ka nele @ kekahi o na kanaka malaila i na a@hu, ua hooholo iho la na keiki o ke “Kula o ‘Kamehameha i hookuu maikai la,” e haawi ahamele no ke kokua ana. He hana maikai k@la a kela mau keiki Hawaii a e kokua like aku kakou.

 

I ka manawa e hoouna mai ai ina ma @ao no ka hooko@no ana ma ka kakou pepa e wae n@ na manao ano nui wale no o@a@ he palanaiki ke kino o ka kakou pepa. Aole nu@oi makou e hookomo ana i na manao p@@@kino me ka uku ole ia. O na nanao akea, na manao hoonaa@ ame na mea hou ano @@ @la wale no ka makou makemake. I ka manawa e komo mai ai k@ka@ wau manao maikai me na manao h@@ a kupono ole e waiho ana makou i na manao maikai ole a hookomo i na manao maikai. No@a@@a mai huhu ke ko@@kou i makemake ai @ komo.

 

OIHANA KAUA MOANA.

 

Ina e ku lo@ mai ana ka Moku Kaua Adams i Honolulu, nei a noho pau ma ke ano he moku a       `o kaua moana i na keiki o kela Teritori, pomaikai na op@@ Hawaii. Ua @@lo kakou i mau keiki na Amerika i keia manawa, a e ae mau ia ana hookahi keiki mai keia kela Teritori e komo i ke kula kaua Moana ma Anapolis, aka aole e oi ae ana mamua o hookahi wale no i kela amekela manawa. Ma ke ku ana mai o kela moku e hiki ana i na keiki lehulehu ke komo a hoikeike ia mai i ke kaua moana ana, me ke a’o pu ia mai i na ike hookelo moku, ame na ike e ae e lilo ai lakou i mau kanaka @@@ao. Ua kaulana na Hawaii ma ko ano he mau kelamoku a ua aneane eliko ka moana me ka aina i kekahi o kakou. Me na ike e a’o ia mai ana ia lakou ua hiki loa ke pii ae a lilo i mau a@@@ moku kaua, e nho alii ana hoimaluna o kekahi mau koa lehulehu.

Aole no he hiki wawe o ka pii ana ae i na kulana kiekie ma ka Oihana Kaua Moana, aka me ka hoomanawanui ame ka hooikaika, ua hiki loa i na keiki Hawaii ke pii ae a lilo i mau “Dewey” mai Hawaii nei aku ma keia mua aku. Ke hana ia mai nei o Puuloa i wahi no na Moku Kaua Amerika e hoolulu ai, e ike mau aku ana kakou i na Moku kaua nunui o Amerika me keia mua aku. Ke hana hou ia mai nei i mau moku kaua hou, a e hana mau ia aku ana a like ka ikaika o Amerika ma ka Moana me ko Peleka@e, a he nui na hakahaka i hiki i ke Keiki Hawaii ke pii aku a pani ih@ Mai hoohemahema ina e hiki mai ana kela pomaikai.

KA MANAO O KA PERESIDENA.

 

Ma kana leka i na Hale Kau Kana@ai o Amerika ua hoike ae ka Peresidena i kona mau manao akea, e kokua ana hoi i ka poe @@hune e hooikaika ana i @@aa kahi apana palaloa. O kona makemake o ka @@aa i na kupa Amerika na uku hana maikai, o ka holemua o na hana e hoowaiwai maiana i ka aina i nui ai ke kala a na ka naka waiwai a hiki ke uku aku i na uku kupono i na H@@ahana.

Ma Hawaii nei ua makemake ola e komo mai na hana ma@, @ hana nana i hooholomua o Amerika, na hana @@@ i huki mai i na ohana maikai @ai na aina e mai e hoohala i ko lakou @@@ ia ma keia honua liuna o ka @@p@ o Amerika. Makemake oia e pah@la ia mai ka hoho`na lanakila o ke kanaka e lilo na hoopnopono aupuni ana iloko o ka lima o ka lehulehu. He mau manao maikai kela a he hana maikai na kakou na Hawaii e hoomakai la mai nei e ke Aupuni Amerika e hele me ke akahele. I ka manawa @ kaa mai ai na hooponopono aupuni ana iloko o @o kakou mau lima mai kal@@ku ao me ka nana ole i ka pono o na lii@@e in@ kakou. E ha@a kakou i ka pono kaulike elike me kakou o makemake nei e hana ia mai. He ma@@@ kela Peresidena la kakou a ke ho@o mai nei oia la kakou. Haawi mei ia ola i ka pono akea me ka @@n@ pu ana mai i ka kakou e hana aku ana ina e malama kakou i na @@@@ a@@ a@ pomaikai e @oa@ mai ana a i ana i ka hana me ke akahele ame ka naanaa ola hou aku no na pomaikai i @i ae a hoea mai aka ina kakou e hoike i ko kakou ano h@po ano alunu ano hukihuki a kailiku e kaohi iki aku ana ola i na pomaikai.

No ka paa ana aku i na limahana emi mai ke komo ana mai, he pomaikai la no na kupa Amerika no kakou na Hawaii ame na haole, aka, e poho ana paha na mahiko? Aia wale no ko lakou hiki ke hoomau a loaa na lima hana haahaa kupono o na uku a oiai o na mahiko ko kakou mea nana e hoowaiwai nei he hana maikai na kakou e ku iho a nana. I loaa no na hana ia kakou i ka loaa o na wahi nana kakou e uku mai no na hana a ina e poho ana na mahiko pau kekahi mau hale hana nui, i hea iho kakou? Nolaiia o ka ninau nui i keia manawa, e hiki ana anei i na mahiko ke hana i ka lakou hana a loaa na pomaikai me ka hookomo ole ia mai o na limahana emi? Ina aole e hiki ana alalia he hana maikai na kakou ka imi ana i na hana e hoopau ia ai ke@a pilikia. Ina e hiki ana ho, ke olelo nei makou paa aku na lahui Asia iwaho ma na ano apau, a ina he mea hiki kipaku ia lakou apau loa e hoi i ko lakou mau wahi i hele mai ai, a e waiho iho ina hana na na Hawaii ame na haole e hana i loaa ai na pomaikai ia kakou.

He oiaio ua poino kakou mamuli o ka lawe ana ia mai o kela mau limahana a hookuu wale ia e imi i ola no lakou iho a e paio mai me kakou. Aia wale no ko kakou pomaikai ma na hana a lakou e h@@a ai ma na mahiko a ma na aina hoowaiwai e ae i kupono i ka lakou mau hana, a i ka pau ana o ko lakou makemake ana ia no kela hana e hoihoi ia lakou i ko lakou wahi i hele mai ai. Ina i hana mua la pela me nei aole e ike ia ke kulana kupi@ik@ o ke kanaka hana a kakou e ike nei i keia mau la.

            Aole no paha he kanaka noonoo maikai e hoao ana e kue i ka manao o ka Peresidena, aka elike ole ana @a unuhi ana a kekahi poe i kona noonoo. Ma na hana e pomaikai ai o Hawaii aloha, e holomua ai kakou, e ike la mai ai ko kakou kulana naaua@ malaila kakou e hooikaika a@ a ma na hana hupo na hana e huki ana ia kakou ilalo, na hana e hoopoino mai ana la kakou malaila e kue ikaika loa ai.

 

KELA KANAWAI LEPERA.

 

            Ma ka ieka a ka Elele Wilikoki ua ike iho la makou i keia maou manao e pili ana no ka “Bila Kanawai Lepera” ana i waiho aku nei imua o na Hale Kau Kanawai o Amerika:
            “Ola no ka hoihoi ana mai ia Kalaupapa malalo o ka malu o ke Kuhina Waiwai o ne`i (Amerika), i mea e malama pono ia`i o Kalaupapa a imi ia hoi na kanaka akamai el lapaau a ola. Oiai i keia wa, aole he lapaau ia, aka, he hoopaa wale ia iho no a hiki i ka make ana, a he wahi imi loaa nohoi na ka Papa Ola. O ke ola o ka Lahui Ka’u e imi nei.”

Aole ka ma`i Lepera he ma`i hou ae nei. Ua ike ia i ke au o Moke a ua hoike ia hoi iloko o ka Baibala i ka manawa e holoholo ana ka Haku Iesu ma keia ao ma kona kino kanaka. Ua ike ia ma Inia, Kina, na Aina lehulehu ma Europa, ma Amerika ame na wahi lehulehu mamua o ka hiki ana mai i Hawaii@ei. Iloko o keia mau makahiki lehulehu aole i loaa kekahi laau i na kauka i hiki ke hoola ae i keia ma`i. He olaio no he poe kekahi lanakila mai kela haawina mai, aka aohe hookahi kauka naauao, mai ka ike ana ia o keia mai`i he mau tausani makahiki i hala a hiki keia manawa, i k@mai me kana laau a olelo ma~i i koao holookoa. “Eia ka laau e ola ai o ka ma`i Lepera.” Ua loihi ka ike ana ia o keia ma`i ma Amerika, mamua aku no paha o ke kipa ana mai i Hawaii nei, a o ka na kauka naanao no ia o Amerika e huli mai nei i ka @laau e ola ai aka aole i loaa. Ua hoi aku kekahi mau kauka noho p@ me kekahi p@e i loaa i kela haawina no na makahiki me ka hooikaik@ ana e huli i laau e ola ai aka aole i loaa. Ke ku mai nei nae ka Elele a olelo mai ua makemake ola i na kauka akamai o Amerika e hele mai e lapaau a ola ae na ma`i ma Kalaupapa. I@ hoi ha he ola ka ma`i lepera i na kauka akamai o Amerika heaha ko lakou kumu i lapaau ole aku ai ina tausani ma`i ma Amerika? Heaha ko lakou kumu e makemake nei e hoolilo ia Hawaii nei i wahi hoahu no keia ma`i i hiki i ko lakou mau kauka akamai ke lapaau a ola? Ina ua ola ana anei ia lakou ko Hawaii nei?

O ka olalo maoli aole o ke ola o na ma`i kana e imi nei, aka o ko lakou make. Ke makemake nei oia i ke@a ame keia kauka o Amerika e makemake ana e hele mai e hanai i kela amekela “laau i maopopo ole ke ola” a hiki i ka pau loa ana o na ma`i ma Molokai i ka make. Ua uluhua oia i ko lakou @anu ana ae i ko lakou mau hanu hope maluna o ka lepo aloha o Hawaii. Ke makemake nei ola e haawai aku na waho e malama mai na na malihini na ka poe aohe ohana malaila,  a aole hoi na kakou ponoi no e malama ko kakou i@o ame ko kakou koko. E oi ana anei ka malama ana a na malihini mamua o ka kakou?

Ke ala kai ia nei o Wilikoki me ka@a mau maka i pulou ia a paa e Julius Kaho kekahi o na Lunamakaainana o Kaleponi e makemake nui nei e hoouna mai i na ma`i lepera lehulehu ma Kaleponi i Hawaii nei olai ke @aha loa mai la a ua makemake ola e kaawale aku ia ino. Ke makemake nei ko Amerika e hoouaa mai ia ma`i a lakoue weliweli nei i Hawaii nei a ke ne hupo aku nei o Wilikoki. O kona pono kana e @@ nei a ke haawi nei oia @a Hawaii nei@ i wahi h@ahu no na ma`i lepera mai kekahi a kekahi @ihi o Amerika ke haawi nei oia i ke ola o na ma`i a kakou i malama aloha ai iloko o ka lima o na malihini ke haawi nei ola i ke ola o na ma`i @@oko o ka lima o na kauka me ka lakou mau laau i ike ole la ke ola ke kuai nei oia ia Hawaii aloha no kono pono iho. Aole o ke ola kana e imi nei aka o ka make.

 

Kea ma ka Opiuma

 

HE KEAKA MAIKAI KO KEIA PO AME KO KA PO O KA LA APOPO MAKA OPIUMA.

 

E hele ae e iki ia Hogan me kana puali hoolealea oiai o keia ame ka po o ka la apopo ko lakou mau po hope loa a p@@ ko lakou manawa i hoopaa ia ai no ka hoolealea ana ia kakou. Aole lakou i keaka i ka po Poako@a nei oiai ua hoohala ia ia manawa ma ka hoomakaukau ana ia ia manawa ma ka hoomakaukau ana ke keaka la lakou e keaka mai ai i keia po, oia hoi ke “Country Coon.” He keaka lealea loa keia, a ma keia keaka e puka mai ana ka hui holokoa e kokua like i ka paani ana.

Iloko o keia mau pule o kela hui keaka maanei ua hooikaika lakou e hooleaiea mai i ka lehulehu a iloko o ka paani ia o ke keaka hookahi no a pau ka pule holookoa, ua piha mau ka lakou keaka e hoike ana hoi i ke ohohia o na kanaka ia lakou. Ua hele aku keakahi poe he elua ekolu a eha manawa e ike i ke keaka hookahi no. Mawaena o na hui keaka i hiki mai i Honolulu nei, ma ke ano hoolealea, aohe hui i oi ae mamua o keia mau paele, a e pamaloo loa ana o Honolulu nei i ko lakou mana e kaawale aku ai.

 

Hookuuia O Wilson Mahiko.

 

HOOPAI IA HE $500 NO KA HOOLOLI ANA HE $4 I $40.

 

I ka Poalima o ka pule i hala i hookuu ia ai o Wilson Mahiko mamuli o kona hoike ana i ke Kominsina Robikana aole i hiki iaia ke uku i na dala hoopai oiai aole ona mau waiwai.

He hookahi mahina a oi ae nei ua hoopai ia o Mahiko e ka Lunakanawai Estee no ka hoao ana e hoololi i kekahi bila kikoo Hale Leka ma ka kekahi bila kokoo Hale Leta mai ka pakui hou ana iho i ole mahope o ka $4.00. Ua hana oia i keia hana ma Kailua, Kona, Hawaii, a i ka hiki ana aku imua o na kiure ua ae aku oia i kona hewa. Ua hoopai ia oia he $500 dala, a oiai aole ana dala ua hoopaa ia ma Kawa.

Malalo o na kanawai o Amerika, ua hiki i kekahi kanaka ilihune ke noi e hookuu ia mai na hoopai mai o keia ano ma ke kakau ana i palapala noi e hoike ana i ka hiki ole iaia ke uku. Ina aole keia kanawai me nei ua paa ia o Mahiko no ekolu makahiki ma mua o ke kaa ana o keia hewa ana i hana ai.

He umikumamaono wale no makahiki o keia keiki a o ka @ ua loa hoi keia o kona ike ana i ka Hale paa@ao. Ua hookuu ia mai oia i ke awakea o ka Poalima nei.

 

KA MEA PILIKIA O KAKOU

 

Aohe kokua no ka ili i pukapuka i ka ma`i hebera, aka no na ma`i e ae e hanaino ana i ka ili aia no ka laau ka laau maikai loa i huli ia e na Ilikini, oia hoi ka Indian Salve he laau Kikapu no keia. He laau keia i hana ia mai loko mai o ka aila o ka Bibi Bafulo ame kekahi mau laau i huli ia no ka ho@la ana i na eha, a o keia iho la no ka laau nana e hoola na ehaeha like ole i loaa i na Ilikini a aole no lakou wale iho aka no ko lakou mau holoholona no kekahi. Aole keia he laau i loaa wale ae ma o a maanei aka me ka nui o ka hana ame ka loihi o k@ manawa wale no i huli ia ai me @ hoao ana ia o kekahi mau laau he nui mamua o ka hiki ana i na Ilikini ke ike o keia ka laau helu ekahi loa no ka hoola ana i na eha o ka ili, a me na ma`i like ole e hoinoino ana i ka maikai o ka ili palupalu i haawi ia mai ia kakou. Ua hiki loa ia makou ke hoiki aku aole laau i oi ae o ka maikai no ka hoola ana i na moku, na wahi i wela i ke ahi ame na pilikia apau loa e loaa an@ i ka ili like me keia laau Kikapu a na Ilikini. Oiai he lahui noho na Ilikini iloko o ka ululaau i ka hapanui o ka manawa a he nui no hoi na eha e loaa ana ia lakou oiai he lahui puni kaua ua huli ku lakou i laau maikai e ola ai ko lakou mau pilikia a o keia aila a lakou kekahi o na laau maikai ioa a lakou i wahio mai ai i mua o ke ao nei. Aole he w@i ke kau aku, aole nohoi he ikaika ino loa ma ka huki ana i ka i`o a hoehaeha mai aka ma ka hoola ana me ka ike o@e a@ i ka eha o keia ka helu ekahi. Ua hiki la makou ke oike aku ikona maika ma na ano apau, aka, ua oi loa aku ka maikai e hoao iho oukou no oukou iho a e ike i kona maikai ame kona maikai ole, a ua hiki paha ia makou ke olelo ae ina oukou e hoao hookahi manawa e makemake ana oukou e houao hou a ho@o hou aku. E loaa no keia Aila Kikapu hoola eha ma ka Hale Kuai Laau o HOBRON DRUG COMPANY na Agena no na laau Kikapu ma Hawaii nei.

olelo:

 

Make Weliweli ka na Pohaku

 

(Mai ka aoao 1 mai.)

 

like ka lakou hoike e hoike like ana lakou e hana like ana no lakou a hiki i ka manawa o keia Solomona i kii ai i kana mea hana malalo pono o keia pala pohaku a aole hoi lakou i manao mua ua kokoke loa ka manawa e hioio ai o keia paia pohaku.

            He kanakolu makahiki i hala aku nei ua haalele aku ia keia Alekaneke@o Solomona ia Kalaka@a. Inia a holo mai la maluna o kekahi moku kalepa a hiki loa i Hawaii nei. Mai ia manawa mai kona noho ana ma Hawaii nei a hiki wale no i kona make ana aku @a. He elua ona manawa i ma@e ai a eia no kana wahine hope loa ke ola nei ma ke Kahua ma`i Lepers ma Molokai. Ua piha phana iaia ke kanaha o na makahiki a o@ aku.

 

Hoolaha Noho Hui.

 

HOOLAHA.

 

            Ke hoolaha ia aku nei na hookaa wale mai o Messrs Ling Hop, Fai Yee, Lee Hop ame How S@o @a lakou iho mai ka hui mai o “Chew Wo Cheong Company.” a ua komo aku ma ko lakou mau wahi o Messrs. Bew Cheong, Choy Look ame Bow Kei ma ke ano he mau laia no keia hui.

Kakaula ma Honolulu Ianuari 6, 1902.

CHEW WO HEONG CO.

By KEOO@K NG.

*Luna Nui.

Jan 10-17-@@

 

HOOLAHA NOHO HUI

 

            E hoike ana keia ua hui ae na poe no iakou na inoa malalo iho ma kekahi hui kale pa.

H.W. Hyman.. E noho nei ma Kapalakiko, Kal.

Michel Hyman.. Enoho nei ma Kui o Nu Ioka, N.Y.

Morris Hyman.. E noho nei ma Kapalakiko. Kal.

Joseph Hyman.. E noho nei ma Kapalakiko, Kal.

L. Rubinstein.. E noho nei ma Honolulu Oahu. T.H.

a o ka hana keia hui oia ke kuai ana ina lole ame na waiwai o ia ano na lako hao ame na mea paakiki na lako kalepa e ae, ame na laiki, a o ka inoa o keia Hui oia no o “Hyman Bros,” a o ka wahi a lakou e lawelawe ai i ka lakou hana aia ma Honolulu Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii.

            Kakauia i keia la 31. o Dekemba, 1901, ma Honolulu

(Jan. 10-17)

 

Hoolaha Hooko Moraki.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI A ME KUAI.

 

            I kulike ai me ka manao o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o Waikiki Beach Company, Kaupalenaia he hui i kukulu ia malalo o na kanawai o ke Teritori o Hawaii, a me F. Wundenberg malama waiwai. I ka la 15 o Okaboba, 1901, a i kakau kope ia ma ke Keena Kope o ke Aupuni ma Oahu, ma ka buke 227, aoao 447 a hiki i ka aoao 451, ke hoolaha ia aku nei ua makemake ka mea paa moraki e hooko i keia moraki mamuli o ka uaha`i ia o ka aelike oia hoi ka uku pono ole ia mai o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa i aelike ia, oia hoi e uku ia mai he Eha Haneri Kala i ka la 10 o Novemaba, M.H. 1901, a e kuai kudala ia ana na waiwai i paa ma kela moraki, ma ke Keena kudala o JAMES F. MORGAN, ma ke alanui Moiwahine, Honolulu, i ka POAKAHI. Ferberuari 3, M.H. 1902, i ka hora umi kumamalua o ke awakea.

            No na mea aku i koe e hoi aku me J. ALFRED MAGOON, Loio ma ke Kanawai, Magoon Block, Kihi o Alanui Lalepa ame alanui Alakea.

            Kakauia i keia ia 10 o Ianuari, 1902.

 

            O na waiwai i paa ma, keia moraki oia keia malalo iho:

            O na waiwai i paa ma keia moraki oia kela waiwai i ike ia ma ke ano o Waikiki Inn, e waiho ala ma Waikiki, Mokupuni o Oahu, a penei ka hoakaka pono ana o keia mau waiwai:

            1.—O keia apana aina i hoolilo ia aku e Thomas Wright ia G.G. Bulen, i ka la 27 o Feberuari, 1899, e waiho ala ma Waikiki, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, a penei kona hoakaka ana:

            Apana B. E hoomaka ana mai ke kihi Akau o keia apana, oia nohoi ke kihi Akau-hema o ka apana A. a e holo ana ma ka Hikina 52 E. 84 kapuai ma ke alanui: Hema 37 Komohana 133.5 kauai ma ka Apana C; Akau 5150 Komohana 84 kapuai ma ka aekai, mai laila aku Akau 37—Hikina 132.8 ka puai ma ka Apana “A” a hiki i ka hoomaka ana mai, no na ka ili aina o 11111.5 kapuai ku@a. Ua kakau kopeia keia palapala hoolimalima a Thomas Wright ia G. F. Bulen ma ka Buke 197 aoao 376-380, a ua hoolilo ia mai i ka mea e paa nei i keia moraki, ma ka bila kuai a G.F. Bulen, i hanaia i ka la 4 o Okatoba, 1899 a i kakau kope ia ma ka buke 193. aoao 432.

            2.—O kela palapala hoolimalima i hana ia mawaena o Edward C. Rowe a me Anna Lemme. i ka la o Feberuari, 1899, o kela mau apana aina ma Waikiki, Honolulu a i hoakaka ia penei:

            Apana A. –E hoomaka ana ma ke kihi Akau o keia Apana aina e pili ala me ka apana aina i ona ia e ka me@ i hoolimalima nai a holo Hem. 52. Hik. 84 kapuai ma ke alanui: Hem. 37 –Kom. 132. kapuai ma ka apana 3@ Ak. 51-50 Kom. 84. kapuai ma ka aekai.: Ak. 37—Hik. 132 kapuai ma ka apana aina o ka mea hoolimalima mai a hiki i ka hoomaka ana mai @ nona na eria o 11076 kapuai kuea. Ua kakau kope ia keia palapala hoolimalima ma ka buke 185, aoao 432, a ua hoolilo la akua ia G.F. Bulen ma ka hoolilo hoolimalima, i ka la 4 o Aperila, 1899, a kakau kope ia ma ka Buke 185 aoao 425, a hoolilo hou ia aku e G.F. Bulen i oleloia i ka mea e paa nei i keia moraki i ka la 4 o Okatoba 1899 a kaaku kopeia ma ka buke 193, aoao 432.

            Ame na pono hale, na waiwai apau, ma keia Hotele i hoakaka akea ia penei:

            20 Moe, 20 pela uwea, 23 pela, 126 uhi moe, 41 pale-uluna, 33, kapa 22, ume, 22 pakaukau liilii, 21 wahi waiho lole, 117 noho, 31 noho-paipai, 22 noho maikai, pakaukau no waena. Kookoo ipu@ea kanu, noho koki ie, pakaukau kakau, Moena ohe, pawai hoioi maka, pikawai, wahi waiho kopa, wahi waiho palaki, 2 pakeke, palepuka.. 3 uluna Silika, 119 pale uluna, 290 Kawele, 36 moena pulu 45 pale pukaaniani, 26 paa pale puka aniani 20 pauku Makika, 22 pale puka aniani 20 paku Makika, 22 heluhelu, 24 kii, moke lii, piano ame ka noho, 2 noho 61 uhi pakaukau, 3 wahi haiho pua wahi kau kukui, 2 kukui, 3 noho koki 429 kawele lima 74 plle pakaukau, 326 lole auau, 19 pakaukau, wahi ai, 2 wahi waiho pa, 2 pahu hau, 7 pakaukau, pahu pila, plea owaho, noho ie, Aniani Nana Nui, 2 uwaki, pakaukau, hoilo, Pahu kala, wahi helu kala, na pono kuke, 35 poia ti, 63 poia kope, 11 pola waiho hua, 6 pa olepe, 9 kiaha aniani 93 pa maikai, 79 pa aina kakahiaka, 81 pa waiho palaoa, 125 pa liilii, 21 pa waiho mea lau, 22 pola hoioi lima 7 pa poopoo, 36 wahi waiho  @lepe, 102 p@la iu wai, 23 pola inu waina ame Champagne, 11 pola aniani, 22 pola k@ aniani, 24 poia wini@a aniani, 13 mea wawahi nuts, 8 omole pepa ame paak@i, 50 pepa, 5 wahi lawe p@, 150 @ kala, 164 pahi pakaukau, 251 puna, 73 p@la @ele, 50 pa inu kai ua pa mea lau, 59 pa butter.

            Kala kuike, Kala Gula o Amerika, a @a ka mea kuni na lilo o na palapala.

James F. Morgan

Mea Kudala

Honolulu Ianuari 10, 1902.

(Jan. 10-17-24-31.)

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

            Mamuli o ka mana i hoike ia ma kekahi palapala moraki i hanala mawaena o Kaailua ame Halaaniani, kana wahine, o ka aoao ekahi, ame William R. Kakela, Malama Waiwai, o ka aoao elua, i hanala i ka ia ekahi o @u@ai 1890, a i kakau @ope ia hoi ma ke Keena Kakau Kope o ke Aupuni ma Oahu, ma ka Buke 12 ma ka aoao @85 ame @88 a i kulike ai me ke kanawai i hanala no na mea o keia ano, ke hoolaha ia aku nei ke makemake nei o C. Bolie, ka mea i hoolilo ia aku ai o keia moraki i ka ia 31 o Ianuari 1898, a ua kakau hope ia keia hoolilo ana ma ke keena i hoike ia maluna ae, buke 123 ma ka aoao @83, e hooko i keia palapala moraki mamuli o ka uaha`i ia o ka aelike, oia hoi ka uku pono ole ia mai o ke kumupaa, ame ka uku panee, i ka manawa i aelike ia.

            A ke hoike pu ia aku nei, i ka pau ana o ekolu pule mahope aku o ka @a e hoolaha mua ia ai keia hoolaha. Ianuari 10, 1992, e kuai kudala ia ana na waiwai apau i hoike ia ma keia moraki ma ke kuai kudala akea ma ke Keena kudala o J.F. Morgan, Alanui Moiwahine, Honolulu, Oahu, Teritori, o Hawaii, i ka Poaono ka ia 8 o Feberuari 1902, i ka hora umikumamalua o ke awakea o ia la.

            O na aina i hoike ia ma keia moraki a e kuai kudala ia aku ana hoi ua hoike piha ia penei:

            APANA 2, o R. P. 4928 L.C.A. 10165 ia Maluae. Keia aina ma Wa@kaluawaho, Kaneohe, Oahu. He kula mahi i Ahukupapau , Waikaluawaka. E hoomaka ma ke kihi Hema, a e hele ana AK. 57° Hi i 2.60 kh. ma ko Konohiki malaila aku Ak 19-11/2 ° Kom. i 1.73 kaui ma ko Konohiki, malaila au Hem 62-1/2° Kom. 3.20 kh., ma ko Konohiki a ka hoomaka ana. He, 5 42-100 kaui.

            R.P. 1381 L.C. A. 4238B ia Kauhi. Kela aina ma Kaneohe, Koolaupoko, Oahu.

            APANA 1. Elua loi, i Kakaumoo, ili o Kaluapuhi. E hoomaka ana ma ke kihi Hikina, a e bele Akau 9° Kom. 3.60 kaui, ma ka palena no Kaneililepo, alaila, Hema 88° Kom. 1.40 kaui., a Akau 12° Kom. 2.20 kaui. ma ka palena Koele, alaila Hema 86° Kom. 1.80 kaui. ma kahawai, alaila Hema 15° ponoi 4.20 kaui a Akau 75° Hik. 3.80 kaui. ma kula o Konohiki a i kahi i hoomaka`i.

1.75 Eka.

            APANA 2. Kahuahale ma kaeloku. E hoomaka ma ke kihi Hikina, a e hele Akau 13° Kom. 4.10 kaui. ma ko Piikoi aina, alaila Hema 67° Kom 3.18 kaui., alaila Hema 14° Hik. 3.10 kaui, a hiki i kahi i hoomaka`i.

1.16 Eka.

            No na mea aku i koe e pili ana no keia mau aina ame ka manawa e kuai kudala ia ai, e hui aku me ka mea nona ka inoa malalo iho.

C. BOLTE.

Honolulu, T.H. Ianuari 10, 1902.

(Jan. 10-17-24-31.)

 

Hoalaha Mana Hookolokolo

 

            Iloko o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Hookolokolo Ekahi o ka Teritore o Hawaii. Ma ke keena, Aha Hooponopono Waiwai.

            Ma ka hana o ka waiwai o KEKAPA ROBINSON, o Kona, Hawaii, i make.

            Ma ka waiho ia ana mai o ka moowaiwai o M.P. Robinson, o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Lunahooko o ka palapala kauoha o Kekapa Robinson, i make, e nonoi ana e apono ia kana mau hoolilo he $384.37 a e hoike ana he $705.07 ka huina o na dala i loaa iaia, a e nonoi ana e nana a e apono ia ia mau mea a e hookuuia oia mai kona oihana lunahooko Kauoha nolaila:

            Ua kauohaia o ka POLIMA, ia ehiku o FEBERUARI, M.H. 1902, hora 10 kakahiaka, ma ka rumi hookolokolo o ua aa ia, ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, oia kahi ame ka manawa e nana a e apono ia`i  oia mau mea a me ka hookuu ana`ku iaia mai kona oihana lunahooko kauoha.

            Kakaula ma Honolulu, Dekemba 26. 1901.

HENRY SMITY, Kakauolelo.

(Jan. 10-17-24-31.

 

MA KA AHA KAAPUNI O KA APANA ELIMA.

 

Ma ke Keena no ka Hooia Palapala Hooilina.

 

No Na Mea e Pili Ana i ka Malama Waiwai o William Maloho, Lily Maioho, Rice Alexander Maioho, Laurence Maioho ame George Maioho, he mau Keiki i oo Ole.

 

            Ma ka helu helu a nana pono ana i ka palapala noi ame ka hoike o na waiwai a W.G. Smith, Lunahooponopono Wai@@@ o na wai@o na keiki no lakou @@@ ana ae, e noi mai ana e nana p@no @ a e hoapono ia kana hoike, a e kauoha keia aha e mahelehele ia na waiwai i koe iho ma kona lima, mawaena o kela ame keia mea i kuleana, a e hookuu ia mai ola ame kona mau hope mai na pilikia @ ili mai ana mamuli o ke@a hana ma keia hope aku ma kona ano he Lunuhooponopono Waiwai.

yqy Nolaila, ke kauoha ia aku nei, o ka Poaono, ka ia 8 o Feberuari, M. H. 1902, i ka hora umi o ke kakahiaka imua o ka Lunakanawai o keia aha, a maloko o ke Keena Hookolokolo o keia aha, ma Lihue Mokupuni O Kauai, ola ka manawa ame ka wahi e kauoha ia nei no ka noonoo ana i ka mea i hoike ia maluna ae, a o keia ame akeia mea i kuleana e hele ae i ka hora ame ka wahi i hoike ia a hoike aku i ka Aha i na kumu, ina he mau kumu kupono kekahi, e hooko ole ia ai keia palapala noi ame keia hoike, no keia palapala noi ame keia hoike, no keia mau waiwai, a e lawe mai hoi ina ua ike, i na hoike kupono e hoike ana i na poe i kuleiana i keia mau waiwai.

            Kakaula ma Lihue, Kauai, i keia la 31 o Dekemba, 1901.

Ma ke Kauoha a ka Aha.

H.D. WISHARD.

Kakauolelo

Jan. 10-17-24.

 

HOOLAHA HOOPONOPONO WAIWAI

 

            Oiai ua hookohu ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono no na Waiwai apau o Kealohapauole Makahiki (k)k i hala, o Waialua, Mokupuni o Oahu, ke haawi ia aku nei ka lohe i ka poe he mau koi ale ka lakou i ka mea i make, e waiho mai i ka lakou maou bila, me na hoike moakaka o ko lakou olalo i ka mea nona ka loaa malalo iho, ilokoo eono mahina mai kela ia aku, a ina aole e lawe ia mai iloko o keia manawa e lilo ia mau koi ale i mea ole a ke kauoha pu ia aku nei keia ame kela i aie i ka mea i make, e uku @oke mai @a’u ma Wailua, Oahu, a i ole ia M.K. Keohokalole, ma ke Keena O Kapiolani Estate, Kaupalenia, Honolulu.

A.S. MAHAULU

Lunahooponopono o na Waiwai o Kealohapauole Makahi.

Dec. 19, M. H. 1901.

(Dec. 27 Jan. 3-310-17.)

 

KOPA HOOLA ILI

 

            Aole mea i oi aku ke kupono ma @ malama ana ina keiki liilii mamua o @@ hoauau pinepine ia me ka lawelawela @ ana i ke kopa maikai. Aole he kup@@ na kopa hoioi iole no na bebe@ He m@@ mea aaiko loko o ia ano kopa. O k@na lawelawe ia ana he mea ia e ulu ma @@ na puupuu. Ina he hololia na wahi @@ ame puupuu, he mea ia e hooi ae a@@ ka poino. Aole he mau mea hoopo@@ a maikai ole iloko o ke Kopa Hoola@@ hoi i na puupuu; a ola ke kopa maikai loa no ka hoomaemae ana i na palapu@ no ka mea, ala maloko ona kekahi mau mea iapaau nana e hoola. Aole loa@@ loaa kekahi poino o ka ili mamuli o @ kopa.

            Ua oi loa aku kona waiwai no ka @ weiawe ia ana iloko o ka wai aua@@ na bebe. E hoioi i ke poo na bebe me ke kopa Hoola Ili, a aole loa e loaa @@ kekahi poino mamuli o na puupuu @a kekahi poino mamuli o na puupuu wa ke poo a i ole ia na mea ola liilii i p@ i ka poe opiopio. Mamuli o kona @@ laau, ua hoopau loa ia a pale loa ia @@ na ano mai lele he nui.

            O ke Kopa Hoola Ili ola ka mea maikai loa no na kanaka makua. O K@@ lawelawe mau ia ana ka mae e loaa @ ka helehelena maikai a e hoopalupalu @ hoomaikai i ka ili. He pomaikai ke @@ mamuli o kona lawelawe ia ana. Mamuli o kona hoao ia ana e maopopo i kona ano maikai maole mai ke ano he kopa lapaau ame auau.

            He 25 kenta wale no ke kumukuai, a e loaa no ma ka halekuai o KA HUI KUAAI LAAU O HOBRON. Mea Kualii Laau Kukaa a Kuai Lili@@.

 

MA KA AHA KAAPUNI O KA APANA ELIMA

 

Ma ke Keena no ka Hooia Palapala Hooilina.

 

No Na Mea e Pili Ana i na Waiwai o J. W. Lota o Hanalei, Kauai.

 

            Ma ka heluhelu a nana pono ana i ka palapala noi ame ka hoike o na waiwai a W.G. Smith Lunahooponopono Waiwai, o na waiwai o J. W. Lota, e noi mai ana e nana pono ia a e hoapono ia kana hoike, a e kauoha keia aha e mahelehele ia na waiwai i koe iho ma kona lima, mawaena o keia ame keia mea i kuleana, a e hookuu ia mai oia ame kona mau hope mai na pilikia e ili mai ana mamuli o keia hana ma keia hope aku, ma kona ano he Lunahooponopono Waiwai.

            Nolaila, ke kauoha ia aku nei, o ka Poaha, ka la 30 Ianuari, M. H. 1902 i ka hora umi o ke kakahiaka imua o ka Lunakanawai o keia aha, a maloko o ke Keena Hookolokolo o keia aha, ma Lihue, Mokupuni o Kauai, oia ka manawa ame ka wahi e kauoha ia nei no ka nooonoo ana i ka mea i hoike ia maluna ae, a o keia ame keia mea i kulueana e hele ae i ka hora ame ka wahi i hoike ia a hoike aku i ka Aha i na kumu, ina he mau kumu kupono kekahi, e hooko ole ia ai keia palapala noi ame keia hoike, no keia mau waiwai, a e lawe mai hoi, ina ua ike, i na hoike kupono e hoike ana i na poe i kuleana i keia mau waiwai.

            Kakaula ma Lihue, Kauai, i keia la 19, o Dekemba, 1901.

Ma Ke Kauoha a ka Aha.

H.D. WISHARD.

Kakauolelo.

(Dec. 27—Jan. 3-10.

 

MA KE KAUOHA

MA KE KAUOHA

 

TERITORI O HAWAII, KEENA O KA PUUKU, HONOLULU, OAHU.

 

            No na mea e Pili ana i ka Hoop@u Noho Hui o ka “People’s Ice and Refigerating Co. Ltd.”

            Oiai, ua waiho mai ka PEOPLE’S ICE REFRIGERATING CO., LTD., he hui i kaupalenaia i kukuluia a e ku nei malalo o ka mana o na kanawai o ka Teritori o Hawaii, i ka lakou palapala noi no ka hoopau ana i ko iakou noho hui ana malalo o ka mana o ke kanawai, me ka waiho pu ana mai i kekahi palapala hoike i pakui ia @ like me ka makemake o k@ kanawai.

            Noliala, ke hoike ia aku nei ka lo@e i kela ame keia mea i kuleana mumua aku, a i kuleana hoi i keia manawa iloko o keia hui i kaupalenaia ma na ano apau, e waiho mai i ka lakou mau kumu kue, ina he maou kumu kekahi, ma keia keena i ka ia 4 o Maraki, 1902, a i ole mamua aku o ia manawa, a o keia ame keia kanaka i makemake e lohe ia kana mau kumu kue i keia palapala noi, e hiki kino a@ ma ke Keena o ka Mea Nona k@ inoa malalo, i Ka hora 12 o ke awakea o ka la i hoike ia ae la maluna, no ka hoike ana mai i kana mau kumu kue, ina he mau kumu maikai kekahi e hooko ole ia ai kela palapala moi.

WILLIAM H. WRIGHT.

Puuku o ke Teritori o Hawaii

Honolulu, Ianuari 4, 902.

Jan. 19 17 24 31—Feb. 7 14, 21, 23—Mar. 7.

 

HOOLAHA WAI

 

            I kulike ai me ka manao o ka pauka i o ka Mokuna XXVI o na kanawai o 1886.

            Ke hoike ia aku nei keia ame keia o lawe ana a i ole ia, e uku nei i ka uku wai, e ohi la ana ka uku wai no ka manawa e pau ana i ka la 30 o Iune 1902 ma ke Keena wai. (Honolulu Water Works) mai ka ia ekahi aku o Ianuari 1902.

            O na uku wai e loaa ole mai ana i keia keena mamua o ka pau ana o umi kumamalima ia mahope o ka manawa i haawi ia e ke kanawai, e kak@ ia he umi pakeneka kaulele.

            O na mana-wai e uku ole ia mai ana i ka ia 15 o Februari, 1902. (Kanako@a la mahope o ka manawa @ kauohaia e ke Kanawai) e ka@ii ia no ko lakou mana-wai me ka hoike mua ole la aku.

            Aia ka Keena Wai ma ka lumi malalo o ke Kapikala (Hale-alii).

            ANDREW BROWN.

Luna Nui o ka Oihana Wed.

Honolulu. Dec. 20, 1901 (5888).

Dec. 27.—Jan. 1-10)