Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 2, 10 January 1902 — Page 4

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Teresa Makinney
This work is dedicated to:  Winona

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

"Aole i maopopo ia'u kuanu o k@@ kamailio ana nona i keia la aka ia kaua e holoholo nei. ua hoomanao wai@ ae nei no wau iaia a hoi hou mai la ka hoomanao ana o kela mau la i hala. Aia la ola i hea i keia la a heaha @@ kana hana e hana mai la?"

"E hoopau ko kaua kamailio a@@ nona. e ku'u aloha," wahi'a kana kane.

"No ke aha no la hoi oe i aloha ole ai iaia, e ku'u aloha? Ua aloha mai kela kaikamahine ia oe me kona naau@@@u lea. aka ooe aole loa oe i aloha aku @a. Ina aole ko'u maka'u i kana mau o@@lo weliweli ia olelo mai ai ia'u mamua o kona haalele ana mai, me nei ua palapala wau iaia e hoi mai @ noho @@ me a'u. Manao wau ina ola e noho mai ma ka wahi e ike mau ai ia oe, e hauoli ana oia."

Apo aku la kana kane ma kona a'i a honi aku la i kana wahine me ka olelo pu ana aku:

"E ku'u aloha, mai hoihoi mai ina hoomanao ana o ka manawa i hala. He mau mea ia e hookaumaha mai ana la kaua.'

I keia manawa ua lohe la aku la ka leo uwe o ka laua wahi bebe a holo aku la o Dolores 3 hoonana i kona uwe ana. Hoi aku la kana kane a noho iho la ma ka aoao o kana wahine a nana iho la i ka laua bebe u'i. Ina kaua malaila e ku'u makamaka heluhelu e ike ana kaua ia dolores e hii ana i kana bebe. kana kane e hilinai aku ana ma kona aoao ine kona mau maka e haka pono ana maluna o kana bebe. a o ka Haku Kallfedina hoi e kiai mai ana ma kela aoao mai, me kona mau maka aniani e hulu pono mai ana maluna o kana moopuna aloha. Ina paha i pai la kekahi kii o lakou ia manawa, me nei ua loaa ka lakou mea e hoomanao aku ai i na makahiki mahope mai. me nei ua loaa ka Dolores mea e nana mau ai a ike i ka lakou hana hope loa ma ia home i nohala e ka pumehana o ke aloha ohona.

Maluna a ka lima o ka Haku Kase@ile e kau ana kekahi komo kaimana. a i waena konu o na kaimana e hulali ana. ua hanaia ke kii o kekahi Loke Keokeo. O keia kom@ he makana ia na kana wahine laia i kona lahanau. olai ua kapa mau aku eia i kana wahine ka Loke Keokeo. Ia lakou e noho ana iloko o keia lumi ua ike mai la ka Haku Kalifedina I kela komo. a oiai o ka makamua loa keia o kona ike ana ua niuau mai la ola i ka wahi i loaa ai o keia komo i kana keiki.

"He makana keia na Dolores ia'u, e papa. I ko maua manawa e hooipoipo ana e kapa ma@ aku ana wau iaia "Ka Loke Keokeo," a nolaila ua hana ia ke@@ wahi Loke Keokeo iwaena o keia mau @aimana i @@@ na'u e hoomana mau ai la mau olelo."

I ka hoopukapuka ana ia ae o ka Loke Keokeo ua hoi koke mai la na hoomanao ana o kekahi Loke Okoa aku ka Loke Ulaula i mae i keia mau la. Ua hoi hou mai la ka hoomanao ana ola mau la a laua e paio ana no keia Haka Opio o ke Kakeia Kusedile, hoi haou mai ia hoi ka hoomanao ana o ke aloha ola kaikamahine i haalele mai i ka aina.

Ia lakou no e nanea ana ua komo mai la ke keiki lawe-leka me ke eke leka, a i ka wehe ana ia ae, ua ike ia iho la he nui loa ka lakou leka o keia pule. Ua haawi ia aku la ka Dolores mau leka, ame ka ka Haku Kalifedina, a pela pu nohoi me ka ka Haku Kasedile, a no kekahi manawa aohe pane leo mawaena o lakou oiai ua lilo loa lakou i ka heluhelu i ka lakou mau leka. O ka dolores mau leka apau loa. mai kona mau hoa'loha mai. a o ka hapanui o lakou he mau paiapaia kono i na hulahula, i na ahaaina, ame na han oia ano. O ka ka Haku Kalifedina mau leka hoi, he mau leka pili oihana ka hapanui. he mau leka hoi mai kekahi mai o @@na mau hoa'loha e noho ana ma na aina mamao. No na leka a ka Haku Kasedile, ua loaa mai la no kana mau leka maa mau mai kona mau hoa'loha mai he lehulehu. a mawaena o keia mau leka ua ike iho mawaena o keia mau leka ua ike iho la oia i kekahi wahi leka i kakau ia e kekahi lima kakau i kamaaina iala. aka aole oia i ike hou no kekahi manawa. Ku iho la oia a noonou nowai la keia lima kakau, aka aole loa he hiki lala ke hoomanao. Wehe ae la oia i keia wahi leka. a o ka mea mua loa ana i nana ihio ai oia ka inoa I kakau ia malalo loa. Ua puiwa loa oia i kona ike ana iho i ka inoa o LOLA. me ka moakaka, malalo o keia leka. Aole oia i manao mua ua hoi mai keia kaikamahine, a aole nohoi i lohe ia kona hoi ana moi. Nana koke aku la oia i kana wahine a ike aku la aole oia e nana mai ana. oiai ua lilo loa oia i ka nana i kana mau leka. Aole ona make make e ike mai kana wahine i keia leka, oiai ina i maopopo iaia ke kakau mai nei o Lola iaia. alaila e lilo ana @a@a ia i mea o hookaumaha aku ai iaia. Nana hou iho la oia i ka inoa e kau ana malalo a hoomaka iho la oia e heluhelu.

"Ua makemake loa wau e ike ia oe. Mai hoole mai oe ia'u. Ua make ko'u mahuahine. Ua kaumaha wau a ua aneane e make. Ua hoohiki mai oe e i@@o ana oe i hoa'loha no'u i na manwa apau. Oiai eia wau iloko o ka pilikia, a olai hoi ooe wale no ko'u hoa'loha e ola nei. a no ke aloha o ku'u makuahine i haalele mai, ke noi aku nei wau ia oe e hele mai e ika ia'u. Aole e hiki la'u ke komo aku iloko o kou hale i noho ia e ka wahine nana oe i kaili mai la'u aku. Makemake loa wau e ike ia oe i keia ahiahi i ka ho@a ewalu. ma ka puka-pa iwaho loa e komo aku ai iloko o ka ululaau. Ua makemake wau e noi aku la oe i kekahi mea a o ka hope loa nohoi keia o ka'u mau mea e noi aku ai ia oe n@@ keia ola ana. LOLA.

"Ke mano nei wau ua poina ia hoi ela la'u i keia manawa. ela no ka oia ke hoomanao nei. Heaha ia kona makemake la'u. me kona ike mai no ua mare la wau. Ua pupu.... aole oia i hoopauloa aku i kana olelo ana oiai ua hoomanao ae la oia he kaikamahine makuaolelo oia i keia manawa. he kaikamahine hoi oia i haa@i mai i kona ola. ame kona aloha nona. he hoa'loha olelo la nona no ka wa mau loa. O ka mea nui wale no ana e noonoo ana ia wanana. ola ka mea a keia kaikamahine i makemake ai. Ina he kala, ua hiki loa laia ke kokua aku. a ina e koi hou mai ana no e haolelo ia Dolores a e hoko laua ma ke ana mahuka, e hoole loa aka ana oia laia. O kana wale no e n@@noo ana o ka ike mai o kana @@. @ine i keia hana o ka lohe mai o kana wahine ua hele ola i ke ahiahi e hui me keia Lola. Heaha no la hoi kona mea i hele ole mai ai i ka hale@ Ua @@ ae ia kona poo iluna. me kona hele@@@@@ i hele a haikea. I kona hoomanao ana ae i ka Loke Ulaula ua ike aku la oia ua hele a piha i na kuku @@@. e houhou mai ana i kona puuwai. I kona nana ana ae iluna e nana pono mai ana kana wahine iaia.

"heaha keia e ku'u aloha@ Ua hele oe a haikea. He leka pilikia kena au@ Nawai mai nei kena leka?" (Aole i pau.)

 

HE MAU HOAILONA,

Loaa aku kekahi mau

Omole kahiko loa.

 

Hoike ae Kekahi Kanaka Kamaaina o ka Wahi ia e Lealea ai na Alii i Hala mua Aku

O Kewalo kekahi wahi olelo nui loa ia i keia manawa oiai ua piha keia wahi i ka wai i keia mau la ua. a mawaho ae hoi o ka wai ua lohe mai la makou i kekahi wahi moolelo oka e pili ana no kekahi mau omole i loaa aku iloko o ka lepo.

Aia ma Kewalo kekahi haole kahi i noho ai, a ua kukulu hoi oia i wahi home maikai nona malaila. I kekahi manawa aku nei i hala ua makemake oia e kukulu i wahi hale hoahu i na mea liilii ana i makemake ai e malama, a nolaila ua hoolimalima aku la oia i kekahi mau kepani e eli i ke kahua e ku iho ai keia hale. Ua hoomaka aku la na kepani e hana i ka lakou hana. me na limahana uuku wale no, a aole i loihi loa ka lakou hana ana i ka hana ua hele mai la ka luna hana o keia mau kepani a noi mai la i keia haole e haawi hou aku i mau kanaka hou iaia oiai ua paakiki loa ka eli ana iho. I ka hele ana mai o ka ahku hana e nana ua ike iho la oia ua loaa i keia mau kepani ma ka eli ana kekahi mau omole kini lehulehu i kanu ia ilalo o ka lepo. Me ka hana nui ua hoomau ia keia hana a hiki wale no i ka loaa ana o ka hohonu maikai ana i makemake ai.

Aole i loihi loa mahope mai ua makemake hou keia mea nona ka aina e kukulu i hale kaa, a hoomaka hou ia e eli ke kahua ma kekahi kihi aku o kona pa a i ka eli ana ia loaa hou aku la no kekahi mau omole hia, me ka hana nnui no ka hana ia ana a hiki wale no i ka loaa ana o ka hohonu maikai.

Mamuli o ka loaa ana o keia mau omole lehulehu iaia. na omole kini mua a o na omole hia mai. ua hoopahaohao loa ia oia. Ua manao ae la no nae oia he wahi hoahu opala paha kona no ka manawa i hala, a oia ke kumu o ka loaa ana o keia mau omole lehulehu.

I ka lohe ana aku o kekahi kanaka kamaaina i keia mau moolelo ua hoi hou mai la na hoomanao ana o ke au i hala a hele mai la oia e hoike i keia haku aian. aole kona he aina hoahu opala aka oia ke kahua i ku ai kekahi hale o na alii i hala mua aku, a he wahi punahele hoi ia i na alii. Ilaila lakou e hele mai ai e lealea. ilaila e lawe ia mai ai na wai hoomalule kino o keia ame keia ano, a oiai o ke kini ame ka hia na waiona makemake nui loa ia, oia iho la ke kumu nui ino loa o na omole oia ano.

Akahi no a maopopo ae la i keai haole, he kahua hanohano ka ko kona hale e ku nei, a aole hoi he lua hoahu opala elike me kana i manao ai. O na mea o keia ano i nalo aku ilalo, he mau mea ia e hoike mai ana i kekahi mau moolelo i poina. i kekahi mau hana i hana ia e ka lehulehu i hala mua aku.

 

HE MAU MANO MAHALO

I KA MEA HANOHANO ED. S. BOYD, KOMISINA O NA AINA O KA LEHULEHU O KEIA TERITORI.

Mr. Lunahoeponopono, Aloa oe: Ke noi nei makou ma o ko makou mau Komite e ae mai i kowa no makou e hoike piha aku ai i ko makou mau manao mahalo ame ke ohohia nui o ko makou mau puuwai me na manao kui o  o ka lokahi no ka haawi ana aku ina Hoomaikai nui maluna o ka mea Hanohano Edward S. boyd Komisina o kemaba 3, 1901 ua hiki kino mai la ke na Aina o ka lehulehu.

Oiai, ma ke ahiahi o ka Poalua, DeKomisina E. S. Boyd Esq. ma Kalaoa nei no ka huipu ana me na makaainana a pau o na Keaukaha nei a kukakuka pu hoi ma na mea e pili ana i ke noi a na poe noi no na Aina Aupuni a pau e waiho nei, mai Mahaiula a hiki i Ooma 1 & 2.

A no ka mea, ua noi pinepine aku makou ia J. F. Brown Esq. keia Komisina mua me ka hoouna pu ana i na Komite no ekolu manawa me ka hooko ole ia o ka makou noi.

A oiai ua pii ae o Edward S. Boyd Esq ma ia kulana, na ia mea i koi mai ia makou e hoomau i keia manao noi aina o makou maluna o na koena aina oleloia, a ua noi hou a hoouna pu i ka makou Kakauolelo J.W.H. Isaac Kibe i Komite, a ua aoea ke komite imua o ke Komisina me ke kokua pu o na Hon. J.K. Kekaula, Hon. J.W. Keliikoa, Hon. H.M. Kanihu, a ua haa wi mai ke Komisina i kona ae a ap@@@ e haawi i ka aina no na poe a pau i n@@@ i na aina Aupuni maanei.

A nolaila, ma keia ahiahi Puaiaua Dekemaba 4 iho ia. i h@@a kino mai ai ka Mea Hanohano E.S. Boyd Esq. Komisina hoi o na aina Aupuni. A maloko e ka Hale Kuka o Kainoa ne i malama ia ai ka Halwai. Mamua o ka hoomaka ana. ua ku mai o J. Ka@@@makule Esq. Hope Agena, a Hoolauna mai la i ke anaina me na olelo @@@@.Ano ke hoolauna aku nei au imua o oukou i ka Mea Hanohano E.S. Boyd Komisina o na aina o ka lehulehu no kona haipu ana me oukou a kukakuka @@ no @@ mea pili i ka oukou noi e pili ana ina aina a oukou e noi mau nei. o na oukou ia e hoike mai ina mea a pau."

Ia manawa ua ku mai ke Komisina a hoomaka e kama@@ a wahi @@ i hoomau mai ai i ke kamilio ana. "Ua haouli nui loa au i ko'u hui pu ana me oukou i keia ahiahi no ko kakou mau manao hana like e pili ana i ka oukou noi i na aina aupuni a oukou e noi nei. a i hoomaopopo ia malalo o na Mahele VII, ame VIII, o ke kanawai aina o 1895, a e hoomanao oukou, o ka hooko pono ana i na mea a pau i kuhikuhi ia ma ke Kanawai oia no na Kahua ame na keehina a oukou e hana ai. a ke ninau aku nei au ia oukou," e hiki ana anei ia oukou pakahi ke hooko pono i ka Aelike elike me ke Kanawai?" ua pane like mai ke anaina me ka lokahi. "Ae" ua hiki ia makou ke hooko elike me ka manao o ke Kanawai. He oiaio, e haawi ana ke Aupuni ia oukou i ka aina a e hooikaika nui ana au e loaa ia oukou a pau keia mau aina a oukou e noi nei, a na'u e hooia aku imua o ke Kiaaina no ko oukou pono ame ko oukou mau makemake ma keia mau aina. Hauoli nui au i ko oukou makee nui e paa ia na aina ma ko oukou lima, a he mea pono loa i keia ame keia ke malama i ka aina me ka hoohemahema ole, oiai. o na haole, ua hiki loa ia lakou ke hana a luaa no ka aina, a o kakou hoi, me ka hoomana@nui wale no e hiki ai. Nolaila, e hooko ia ana ko oukou makemake, a e hoi aku ana au, a e hoouna ia mai ana o S.M. Kanakanui e ANA a mahelhele ia na aina o oukou, a malia paha. o hiki hou mai au me ke anaaina a hui hou kakou, a o na poe a pau i koe aku aole i hiki mai nei i keia ahiahi, e hoike aku oukou ia lakou, ua apono au e haawi ia keia mau aina no oukou malalo na Mahele VII, ame VIII, o ke Kanawai Aina o 1895, elike me ka oukou Paiapala noi. a eia kekahi, e pono hoi oukou e kokua i ke aupuni ma ka hana ana i alanui kupono e hele ai a hui pu me kekahi alanui aupuni. Ina no eono (6) kapuai ke akea. a e hana oukou i hookani ia o ka mahina. Aole no he Dala i loaa no keia mau alanui aka ua hiki no nae ia oukou ke hana, a malia, o hiki no ia'u ke kokua ia oukou ma ka uku ana i 15 keneta a 20 keneta o ke kapuai hookahi, a i ka wa e noho ai ke Kau Ahaolelo, e haawi i ke noi ma o ka oukou mau. Lunamakaainana'la a me na Senatoa, no ke kokua ana i keia alanui, no ka pono o ka lehulehu ame na Home Malaila, no ka mea, o ke alanui oia ke mea e pomaikai nui ai na aina a pau, a ina oukou e ae ana e kokua i ke aupuni no ke alanui e ae ana ke Aupuni e loaa ona mau alanui e oki ma na aina a oukou e hoomoe aku ai i ke alanui, a na ke aupuni e noonoo no ia mea."

Ua ae mai la ke anaina, e hoao ana lakou e hana.

Na J.W. Isaac Kihe i panai mai ina hoomaikai i ke Komisina ma ka aoao o na Kupa Makaainana Amerika o ka Hui Noi Aina o Keaukaha, Kona Akau Teritory o Hawaii.

Ua haawi mai ke Komisina i kona mahalo. a ua kukakuka ke Komisina ame na poe noi a hiki i ka hookuu ana o ka Halawai me ke ohohia nui ia.

Nolaila, o makou o na makaainanana Kupa Amerika a pau ma o ko makou mau Komite, ke haawi aku nei i na mahalo ame na Hoomaikai, a e Hooholoia. E lilo kou mau la e nee aku ai maluna o ka noho Hooponopono Aupuni ana ma ka Omana Nui a koikoi no ka lehulehu, i keehina holomua onipaa, a hilinai nui ia e ka lehulehu mai o a o o ke Teritory.

A no ka mea hoi, mamuli o keia keehina ano nui, ua hapai ae oe i ke kulana o ke kanaka Loea a Kalaiaina Naauao, manaopaa e hooko i kana hana, me ka maka'u ole a hoopilimea@@ ole hei, e hiki ai ke haawi ia ko ka lehulehu mau hilinai a paulele ana nou a nou mau aku, a peia io no!

A no ka mea hoi, e lilo ana kou mau la hooponopono Oihana Aupuni o keia Teneturia, ia papa-kuhikuhi e alakai ia ai na kanaka Hawaii o keia mua aku, a e hiki ai hoi ke kaena ae, ua hiki no i ke kanaka Hawaii ke hookele i kona aina ponoi.

A ke pule nei makou i na Mana Lani e malama a kiai mai ia oe, kau wahine ka makuahine hoi o ka lehulehu, ame kau keiki, a e kiai mai hoi Kona. Aloha lua ole iloko o na la a pau, no ka pono, ka Holomua, ame na pomaikai o kou Aina Hanau.

E ola ke Komisina i ke Akua Amene.

J.W.H. ISAAC KIHE,

W.M. KALAIWAA,

D. ALAWA,

S.W. KAUMULOA,

H.P.K. MALULANI,

J.K. AIPIA

JOSEPH KAUINUI,

D.H. KAMALU,

J.P. KAMAKA JR.,

W.N. KAILIINO,

S.K. KUPIHE,

JOHN BROAD,

S.B. KAPUO@,

K.H. WAHINEKAPU,

JACK KAPAHU,

HENRY KOMOMUA.

Kalaoa, N. Kona. Jan. 6 1902.

 

AHA MELE NUI MA KA HALE MELE HOU

No ka pomaiKai o na Ma'i Lepera ma Molokai.

Loaa Mai Kekahi Leka ia Mr. Chas. King o Kamehameha e Hoike Mai Ana i ka Nele o Kekahi o Lakou i ka Lole

No kekahi manawa i hala aku nei ua hoolala ka Hui o na Keiki o ke Kula o Kamehameha. i puka maikai mai keia kula mai, e haawi i kekahi Aha Mele no ka pomaikai o keia hui. O ka manao nui o keia hui kukulu @@ ai oia ke kokua ana o na keiki Hawaii i ka hoonaauao ana i na keiki ame na kaikamahine Hawaii. ka hui mau ana o na keiki mai keia kula mai. he mea hoi e hoomanao ana i na ia @@@naaauao ame ka hoao ana e kokua i na kanaka Hawaii ma na mea i hiki ia lakou. ma na hana hoonaauao, ame na hane mai kai oia ano.

Mamali o ka loko maikai o na malama waiwai o ke Aliiwahine Pauahi ua kukulu ia kekahi hale maikai no keia hui ma ke alanui Papu mahope mai o ka Hale Kula Kiekie. Ala ma keia hale he mau pakaukau paani, he mau ouke maikai no ka heluhelu ana, ame na mea apau a na opio e makemake ai Ma ka hele mau ana ma keia wahi e nanea ai ua paa ia mai lakou mai ke komo ana aku ma na wahi kupono ole ia lakou.

I ka makaukau ana o na mea apau no ka @@@@ ana i keia Ahamele i hoike i maluna ae, ua loaa mai la kekahi leka mai ia John Waiamau mai, kekahi o na keiki o keia hui i loaa i ka ma'i hookaawale ohana. a e noho mai ia hoi iloko o ka aina o ka ehaeha. e hoike mai ana i ka nele maoli o kekahi mau kanaka me Kalaupapa i na aahu e mahana ai. Ua la@@ koke ae ia ko lakou Peresidena. Mr. chas. E. King, kekahi o na keiki Hawaii noho kumu-kula nei ma ke kula nui Kamehameha i keia kumu hana imua o na @@@a o keia hui me ke noi pu ana aku e haawi ia hookahi hapa o no loaa mawaho ae o na hooliio no ke kokua ana i na ma'i ma ke Kahua m@@. Ua hoholo ia me ka loaa ole o kekahi leo kue.

Nolaila, e haawiia ana kekahi Aha Mele maikai ma ka Hale Mele Hou i ka h@@a ewalu o ke ahiahi Poaono, Ianuari 18, 1902. E haawi ia ana he hapa o na loaa no na ma'i nele ma Kalaupapa ame Kalawao. a he hana maiki na kakou na Hawaii ke kokua ana i keia Aha mele ma ke kuai ana i na kikiki i ka manawa e hiki aku ai imua o oukou. E hui mai ana na keiki ame na kaikamahine o ke Kula o Kamehameha ma ke kokua ana i keia Aha Mele ame kekahi poe kaulana m@ ka himeni.

I kekahi manawa i hala aku nei ua hoao ae o Mr. George Kaia ame na lala o ka papa pa'i Hawaii e lawelawe i kekahi hana e loaa ai o na kokua ana no ka hoohauoli anai na ma'i ma keia wahi aka no ka haiki loa o ka manawa aole i nui na kaia i loaa. I keia manawa ua lawe ae na keiki o Kamehameha ma ko lakou lima, a oiai he poe kaulana lakou nia ka himeni e lohe ia ana kekahi mau himeni maikai, a e kokua pu ana hoi kakou ia mau makamaka o kakou e noho mai le @loko o ka ehaeha. E ala mai o kokua 'ike i keia hana mai kai.

Ina no aole e hiki ana ia kakou ke hele e kuai i na kikiki ma ke ano @ kau kokua ia i na Hawaii e noho nele mai ia ma ka "Home 'o ka Ehaeha." Ke haawi nei makou i ko makou mahalo ina keiki o Kamehameha no ko ia kou hoao ana e hana i keia hana maikai, a ke manaoiana nei hoi makou e loaa ana ia lakou na kokua ikaika ana.

 

KA HALAWAI A NA HOME RULA

Aponoia ka manao'o Peresidena Rusewela ia ka Ahaolelo.

O ka Haiolelo a T. McCants Stewart, He Repupalika, ka Haioleio Mahalo Loa Ia--Nui ka Poe i Kono Ia e Haiolelo i Hoole.

I ke ahiahi Poaono nei i akoakoa ae ai na Home Rula ame kekahi poe okoa ae i hele aku e hooohe. no ka lohe ana i na haiolelo e kakoo ana i ka manao o ka leka a Peresidena Rusewela ia ka Ahaolelo o Amerika. O ka hora 7:30 ka manawa i makemake ia ai e hoomake na hana. aka aole i makaukau a hala ka hora ewalu. I kamakaukau ana ua ku mai o J.K. Kaulia a noi mai la e hookohu ia o Senatoa David Kalauokalani i Lunahoomalu no ka halawai, a o Solomona Meheula ame James Sims hoi, i mau Kakauolelo. Ua hooholo ia.

Me na huaolelo pokole ua wehewehe mai la ka Lunahoomalu i ka manao o ka halawai, ola hoi ke apono ana i ka "Manao o ka Peresidena imua o na Hale Kau Kanawai o Amerika." Pau kana hoike ana i ka mano o ka halawai ua hoolauna ia mai la o Hon. Keoni Emaluka.

Ua heluhelu mai la o Emaluka i kekahi mau leka mai ke Kiaaina, Kakau olelo Kupa. Puuku Wright, Luna Nui o na Hana Hou boyd, Lunakanawai Apana Estee, Lunakanawai A. Perry, Lunakanawai Humepere, Lunakanawai Liilii (Little) o Hilo, T.J. Ryan o Oiaa, senatoa Russel, ame Senatoa Kaiue. E hoole like mai ana lakou. aole e hiki ke hele mai a haioleleo ma keia halawai no na kumu like ole. Oiai o Senatoa S.E. Kaiue kei kakau la ma ka olelo Hawaii, oia ka makou e hoike piha aku. Penei kana leka:

Wailuku, Maui, Ian. 3rd, 1902. Hon> J. Kalanianaole,

Lunahoomalu Komite Hoomakaukau Honolulu.

Aloha oe:--Kau leta e kono mai ana ia'u e holo aku no Honolulu no ke komo pu ana ma na hana haioleleo o ka po o ka la 4 o Ianuari, ua loaa pono mai.

Ke minamina nui nei au i ka hiki ole ia'u ke hooko aku i kau kauoha, mamuli o ko'u oma'ima'i.

Ka'u wale no e nonoi ae nei i na Lani, e kokua mai Oia i ka oukou mau alakai ana no ka pono ame na pomaikai o ka Aoao "Kuokoa Home Rula Repupalika."

Ke hoomaikai aku nei au i na keonimana o ke komite au e noho Luna Hoomalu nei. Me ka mahalo.

Kau Kauwa, S.E. KAIUE

Pau kana heluhelu ana ua ku mai ia o J. Tappan Tannatt, he haole malihini a haiolelo. O keia malalo ihu ka manao nui o kana haiolelo:

"I ka loaa ana mai ia'u o ka palapala kono ua manao mua wau e hoole, oiai ua manao wau o na kamaaina ke kupono e kamailio no ia mau mea. aka hoomanao ae ia wau i na olelo a Peresidena Harrison." O ka uku i kou auhau ame ka hoolohe ana ina kanawai o ka aina, oia ka hana a keia me keia makaainana. Ua ae aku ia wau i ke kono me ko'u oleleo ia mai no @@@ he poino ia no ku'u pakeke k@@@ ma keia mua aku. Ke ku aku nei wau, aole no ke kakoo ana i na aoao kaiaiaina like ole. aka ma ke ano ke makaainana a he kupa no Amerika a ninau ae i keia ninau, "No keaha kakou e kakoo ole ai i ka manao o ka Peresidena?"

Ma ka leka a ka Peresidena ua hoike ae oia i keia mau manao, "Ma Hawaii, o ka kakou hana maikai, oia ka hooponopono ana i keia Teritori ma na hana i mae ia Amerika. Aole o kakou makemake i mau apana aina nui e ma hi ia ana o na limahana emi loa. aka i mau apana aina i piha ina kanaka Amerika me na oia ki@@ maikai. e mahi ana i na aina i on@ ia e lakou i@@" Aole keia he mau manao hou. He mau hana keia i mau ia Amerika, a ua mao popo ia Hawaii nei i ko kakou manawa e hui ai e komo mai ana keia mau manao akee i m@@ ia Amerika.

Ma keia wahi ua heluhelu mai ia oia i kekahi mau manao o ke Kiaaina e pili ana i na limahana. O ka mua he manao maikai loa wahi ana, a o ka lua e kue ana i ka mai.

Hoike mai ia oia aole ana makemake e hoopoino i ka pono o na mahiko, oia aia ilaila ka pono o keia Teritori. aka ua manao oia e hiki ana no keia mau mahiko ke hoolaha ia me ka loaa o @@ pomaikai kupono me ke kuai ole a@@ ia o ko kakou pono iho, ma ka hookomo ana ia mai o na lahui e ae e lawelawe i na hana i hiki ia kakou no ka imi ana i pono no ko kakou mau ohana. I keia manawa he 70,000 poe Asia i lawe ia mai. a he 32,000 wale no e hana nei ma na mahiko. He 38,000 eia ke lawelawe nei i na hana hoowaiwai, e paio ana hoi me na Hawaii ame na haole e imi ana i ka lakou poi ame ka i'a, a apana palaoa paha.

He hana maikai na kakou ke kakoo ana i ka manao o ka Peresidena, a ina e poino loa ana na mahiko no ka loaa ole o na limahana emi kupono alaila koi aku kakou i kanawai no ko lakou lawe ana ia mai e hana ma na mhiki wale no. apau hoi hou no ko lakou wahi i hele mai ai. F. makaala kakou i ka pono o na Hawaii, na haole. ame na kana Amerika e ae e imi ana i ola no lakou ame. ko lakou mau ohana, mai na lahui Asia mai e hoao nei e kaili ae me ko lakou uku haahaa loa.

Ke lanakila mau nei na himahana, e like me ka kakou i ike ai ma Kapalakiko. e o'u mau hoa'makaainana. eia ka pono iloko o ko kakou mau lima. e apono kakou i ka makemake o ka Peresidena, a e hooikaika e lilo ia mau mano maikai i kanawai no kakou. aole ma na olelo wale. aka ma ka hana pu kekahi."

Pau keia haole ku mai o John E Bush. E noi ikaika mai ana oia e kakoo ia ka manao o ka Peresidena, a e mahalo ana hoi i ke koa ame ka wiwo ole o ka Peresidena ma ke kaliua kaua a ma ka lawelawe ana i kana hana ano nui.

Pau o Bush ku mai o Keoni Kanui, ka makua o ka Hui Kalaiaina. Nui ke ohohia o na kanaka i ka ike ana a lohe ana hoi i ka leo o keia makua kamaaina. Aohe ona mau manao anu nui. o kana wale no i noi mai ai e kakoo ia ka manao o ka Peresidena.

Pau o Kanui ku mai ia o T. McCants Stewart, ka Paele Loio Kaulana. Penei na manao nui o kana haiolelo loihi.

"Ua hui mai ne kakou no ke kakoo ana i na manao o ka Peresidena, a e ike hoi i ka manao o kana olelo e pili ana i na hana maa ma Amerika. I'a hookumu ia keia mau hana maa e Wasinetona, Jefferson, ame Adams @@ mau Keneturia i hala, a ua kakau ia noi ma ka buke nui i Kapaia. "He aupuni no na kanaka, i kukuiula e lakou no ke lakou pono iho." Ke heluhelu mau nei kakou i keia buke aka ia ka manawa e ninau ia mai ai. "Ua maopopo n ooe i kau e heluhelu nei?" e pane aku ana kakou "Pehea e maopopo ai ina aole e loaa kekahi mea nana e wehewehe mai ka manao?" E nana ae kakou i kona manao elike me kana i kakau ai ma kana leta i ka Ahaolelo o Amerika. "Ma Hawaii, o ka kakou hana maikai, oia ka hooponopono ana i keia teritori ma na hana i maa ia Amerika. Aole o kakou makemake i mau apana aina nui e mahi la ana e na limahana emi loa, aka i mau apana aina i ona ia e lakou iho," He mea maikai e hana ia na kanawai o keia Teritori me ka malama ia o keia mau manao maikai. E nana ia ka pono o na kupa Amerika e hoao ana e ku kuiu i home nona ame kona ohana.

No na "Hana i maa ina Amerika" ua minamina loa oia i ka hiki ole ana mai o ka Lunakanawai Apana Estee, he Amerika i ike ia 'mau mea. a i hoao hoi e kokua i keia mau hana a hiki i ka lilo ana i mau hana maa ma Amerika. Ke mahalo nui kakou i ka Peresidena no kona hoike ana aku ina manao maluna ae, ola hoi (1) Na home hookuonoono. e kue ana i ka paa ia o na aina nui e ka poe kakaikahi e mahi ia ana hoi e na lima hana emi loa. (2) E hana ia na Kanawai o keia Teritori elike me na mea i maa ia Amerika.

Ua ike ka Moiwahine Liliuokalani ame kakou aole loa e hoihoi hou ia ae ana aka noho'na Moi. e noho mau ana kakou ma ke ano he Teritori no Amerika, a hiki i ke kaili ia ana ae e kekahi Aupuni i oi ae ka ikaika. Nolaila ke @@@@@@ kakou ma ke ano he poe Amerika.  @@@@ ame keia, ina no ua hanau ia ma Massachuseta, ma Virginia, ma Karolina Hema, ma Kelponi, ai i ole ma keia mau aina i hookaulana ia e na Kamehameha. Ma ko kakou ano he poe Amerika he hana maikai na kakou ka uhai ana ma na hana i maa ia Amerika. Aole he maikai e hapa Amerika, hapa Europa a i ole Asia, kakou.

I ka manawa e noho Lunamakaainana ana o Peresidena Makinale, ua puana ae la oia i keia mau olelo:--"He waiwai hooilina na aina Aupuni no na kanaka o Amerika a e malama ia. e like me ka mea hiki. no ka mahelhel liilii ana mawaena o ka poe e makemake ana e kukulu i mau home a e mahi i ka aina. Koe makaou i ka lilo ana o kela mau aina iloko o ka lima o na Hui Hoowaiwai ame na kanaka waiwai kakikahi. oi loa aku ina e lilo keia mau aina i na malihini, a e hana ia na kanawai e hooponopono ana i keia hewa nui."

He mau olelo keia i maa ma Amerika. a aole i puana ae o Peresidena Rusewela i kekahi mau manao hou i kona manawa i pane ae ai i keia mau olelo. Aole wau he enemi no na mahiko o kakou. aole nohoi e imi ana i na mea e pono ai lakou. @iai aia ke kakou pono ma na mahiko. Aia ko ka kou holomua ma na hana hoowaiwai malahia. Aka, manao wau he hana maikai na kakou ka imi ana aku kekahi mau hana okoa ae e hoowaiwai ana i ka aina. Ke hoihoi nei kakou i na hua apau iloko e ke ie hookahi, a ina e haule keia ie e pau loa ana i ka nahaha. Aole no paha elike ana ka nui o na hoomaikai ma keia mau hhana okoa ne me ko na mahiko aka e loaa ana ia kakou na keiki ame na kaikamahine kino. ikaika e mahi ana i ka aina. e maka'u ana hoi i ko lakou Akua. Aole o'u manao he hana maikai ka haalele loa ana i ke kapu kope. Iloko o ka makahiki 1@97 ua hoouna aku kakou ina aina e he @@@@@@ paona kope, a loaa mai he $39,@@@.@@. I ka makahiki 1@@@ i ua hoouna aku kakou he 2@@@ 149 paona kope no @@@@ a ke ike nei hoi wau ke hoouna nei kakou ina maia. halakahiki, na hua mea ai ka hone, ame kekahi mau waiwai e ae e hoike mai ana a no ne mau hana hoowaiwai e ae mawaho o na mahiko.

(E nana ma ka aoao @)

 

HOOLAHA KUMAU.

Ka Hui Banako hoaho Malama Dala o Hawaii

(KAUPALENAIA)

Buina i hoahule..........@@@@@@@@@

Peresidena.....Kikila Ba@@@@

Hope Peresidena...W.P. Robika@@

Puuku....W.G. Cooper

Keena Hana Nui:

Alanui Papu, Kokoke i Alanui Ka@@@ Keena Lala ma Hilo, Hawaii

E LAWELAWE ANA I EA

Oihana Banako Hoahu Dala ma Honolulu ame Hilo

E laweia mai no na huina hoahu me ka haawila o na ukupanee no na huahu makahiki ma ka huina o @@@@@@ no ka makahiki. E loaa no na @@@ a me na hooponopono ana ke uinau @ ma ke Keena Hoahu. @@@@

 

DR. L. F. ALVAREZ           

Keena Oihana a Wahi Noho: 1240 Emma Street.

Na Hora Hana : @@@@

Telepona White 211, @@@

 

Dr. T. Mitamura

Kena Ohana 1468, Alanui N@@@ Telepona 153 Pahu Leta 842. W@@noho, 524, Alanui Nuuanu.

Na hora keena: 8-10 a.m., 6-8 p.m. koe na Lupule.

 

Kauka J. Uchida,

HE LOEA MA KA OIHANA LAPAAU

Keena: Alanui beretania, mawa@@@ Papu ame Nuuanu. Manawa hana, 8 a 12 A.M. @@ P.M. Telepona Heiu 1211 White.

 

LEWERS & COOKE. Ltd.

(LOI & KOKE, Kaupalenaia.)

Na mea Hookomo mai a kuai i na

Lako Kukulu Hale

o keia ame keia ano.

Malaila e loaa ai na mea malalo iho:--

 

NA PAPA N.W., NA PAPA HOLE, PILI HALE, NA PUKA NA OLEPELEPELE. AME NA PO@ NO PUKA ANIANI, NA KU@ AME NA MEA PILI I KA O@ HANA KAMANA, NA PONO PENA.

NA PENA LIKE OLE, AME NA HULU PENA, NA ANIANI NA PEPA HALE, PALE PUK@ ANIANI, MOENA, ETC.

O na kauoha pono hale apau loa hiki mai ana ia makou e hoo@@ koke ia no me ka eleu ame @ KUMU KUAI HAAHAA LOA

 

LEWERS & COOKE, LTD

I KA POE KULI:-- Ua haawi ae kahi @@ waiwai i hoola ia mai@@ kuli ame ka halululu iloko o ke @@ mamali o ka pahu hooloha hanai@@@ Dr. Nicholaoa he, @@@ i kana @@ kokua kuhi i hiki ai ke loaa keia p@@ ikai i na poe kuhi me ka hie oia @@ kau mai. THE NICHOLSON IN@@ TUTE, @@@, Eight Avenue, New @@

@ Makahiki mai Iulai 1.