Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 2, 10 January 1902 — Page 6
| This text was transcribed by: | Brandee Puanani Pang Brookman |
| This work is dedicated to: | To my brother, Brannon Pang |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Halawai a na Home Rula
____
(Mai ka aoao 4 mai)
_________
"Ua makemake kakou I na kanaka e komo mai a lilo I mau kupa Amerika ka poe e komo mai ana me na ola kino maikai ame na ! e hana i kana hana ma ke ano ke kupa Amerika a e hana ana hoi ! kana mau keiki e lilo i mau makaainana noho pono. E paa @ aku na poe kupono ole na poe e hoao ana e huki hou iho la kakou i lalo, na @ e hoao ana e @ i ka pono o na limahana Amerika ma ko lakou ano ame ko lakou mau uku haahaa loa. He pono e makaala @ ka pono o na @hana Amerika mai na limahana emi e hoopae ia mai ana malalo o na aelike a me ka poe e ae e komo mai ana o kela ano. No @ kumu ke manao nei wau he hana @ na kakou ka hoamau ana i ke kanawai e paa ana i ke komo ana @ o na pake, a e hooikaika la keia kanawai ma na wahi hemahema."
O kela ka manao o ka Peresidena, a ma kona hoike ana i keia manao ua uhai aku oia i na hana maa ia Amerika.
Heaha la keia mau hana maa ia Amerika? Ua pika na makua i hiki mua mai ma Amerika me na manao e huli ana i ka lanakila, a e lilo hoi na hooponopono aupunii ana iloko o ka lima o ka lehulehu. I ko lakou kue ana la maii ua k@ aku lakou. I ka makahiki 1776 ua @ ae o Jerrsona i kela mau @ make ole. "Ke ike nei kakou me ka maopopo loa, ua hana like ia ke kanaka, a e loaa wale no ka maluhia i na aupunii ma ka nana pono ana ia o ka pono o ka p@ i hoomalu la @." O kela iho ia na pohaku kihi o ke aupuni holomua o Amerika. Makemake @ e kakoo ia ka manao o ka @.
Pau ka Stewart haiolelo ana ua heluhelu ia mai la ka olelo hooholo, a hooholo ia e ka p@ kakaikahi i koe @ oiai ua pau aku ka hapanui o ka poe i hiki ae i ka hoi no ka molowa i ka loihi loa. Penei ka manao o ka olelo hooholo :
OIAI, ua piha ka leka a Peresidena Rusewela i na Hale Kau Kanawai o Amerika i na manao, i makemake la no ka holomua o ka aina holookoa, a ina e hooholo ia ana, e @ ana i keia Tertori kekahi mau @maikai lehulehu ma kela mua aku; a
OIAI, he mau manao kona e hapai @ ana i ke kulana o ka nohona ma@ kaainana ma keia Teritori iluna, i like hei me kela au @ ma ka ike a ma @ hana Karistiano.
NOLAILA, ke hooholo nei makou, na makaai@ @ na @ koho o ke Teritori o Hawaii i ak@akoa ma keia Halawai makaainana, e apono loa ia ka manao o ka Pere@ e pi@ ana i na limahana, ka @ komo mai, na ululaau kuahiwi, ka lilo ana na ke aupuni e paa ka mana wai no na aina mahi, ka @ o ka Moana Pakipika @ ka moku @ o na pua@ aina.
E HOOHO@. ma kona manao e pili ana i k@ Teritori, na hoike mai oia i kekahi manao alakai i apono ia e na Amerika a@ e noho ana ma kela mau @, me ka nana ole i ka @ kalai@.
E HOOHOLO@ e hoopa@ makou ia makou iho e hana like ma ke kukulu ana ma keia Teritori i na Hana Maa ia Amerika m@ ke ano e pomaikai ai na maku@ ma Hawaii nei, a kakoo ia hoi @ manao o ka Peresidena.
A KE HOOHOLOIA NEI, e hoouna ia kekahi @ o keia olelo hooholo i ka Peresidena ma o ka Elele ala.
___________________
Eia no na Powa
ke Hana nei
______________________
HE HOOKAHI POKO RIKO I LOAA AKU E HAPAI ANA I KA PAHU KALA.
__________________
Ua loaa aku kekahi Poko Riko e hapai ana i kekahi wahi pahu kala @ku i ka mea nana keia pahu kala, hoopuaa ia oiai e ka@ la ana o ka hiki maii o ka makai, a lawe la aku la no ka Halewai. Ua loaa aku ola Hoko e ka @ o Mrs. L. W. Hough, ma ke alanui Likeke, e huli pono mai ia i ka puka pa o ka palii.
O ka hora 7:45 paha ia o ke ahiahi, oiai ka poe e noho ana iloko o keia hale e ai ana i ko lakou aina ahiahi, ua lohe mai la o H. Simpson ame G. Cros@ i kekahi nakeke ma kekahi lumi mai. I ko laua holo ana mai e nana aia hoi ua ike aku la laua i kekahi kanaka e hoao ana e hookuukuu iho i kekahi pahu kala ma ka puka aniani. Ua puka koke aku la kekahi o laua ma kekahi aoao a ma kekahi aoao mai nohoi kekahi, i paa ai ia laua kela kalohe. Aka i ka ike ana o ke kalohe ua ike ia kana hana ua hoomaka aku la oia e holo me ka mama i loaa iaia, alualu aku la oia a loaa aku la i ke alanui aupuni. Ua kelepona koke ia i ka halewai a hiki mai la o Kapena Paka, a nanai hopu a lawe i ka Halewai. O ka hiki ana iaia ke hoao e hapai i kela pahu kala oia wale no, kekahi mea pahaohao loa @a. O ka mea maikai loa no nae, ina i lilo kela pahu kala iaia aole loa e @ ana iaia kekahi mea waiwai iloko. He mau pepa wale n ko loko, he mau pepa waiwai no aka i ka mea wale no nana ia mau pepa. Ua hoole loa keia wahi @ aole oia @ mea nana i hoao kela hana a ua hopu hewa ia oia. Hoopai ia e ka lunakanawai.
I ka ra umi kumamalua paha o ka Poalua nei, ua lohe mai la o Mr. Paris nei ma kekahi wahi kokoke ia Kamaki @ i kekahi nak@ ma kekahi ipuka o kuna @. I ko@ puku ana @ e nana @ aku la ola i kekahi kanaka @ ana @ me ka mama i loaa iaia.
Ia po hookahi ao ua komo ia ka hale Kuni @ o Keoni Emaluka ma ke @ M@, aka a@ waiwai i loaa i na po@. Ma kekahi pukaaniani mahopo ke komo ana mai, a ua huli no ka powa ma ke kaia a i ka loaa @ ana o ka mea ana i makemake ai ua hoi @ aku ia i ke kula o ka Maomao.
E hanai i na @ Ikaoka, a e noho me ka lak@ i keia mau ia o ka @. A@ i ike ia aku a komo mai ana ke kalohe, ua hemahema oe me ka mea e hoopakel@ ai ia oe ame kou @.
____________________
Ua loaa i ka wahine o Kenelala Funston, ka mea nana i hopu a paapio o Akuinalo, he keikikane nepunepu.
LAWEIA KA PAHU DALA
__________
MANAO KE KALAIWA E HIKI ANA NO IAIA KE IKE I NA KANAKA NANA I AIHUE KA PAHU KALA O KE KAA HAPAUMI.
_________________
I ka po Poaono o ka pule i hala i laawe aku ai ka pahu kala o kekahi o na @ hapa@ e kekahi @ kanaka @ i loaa a hiki @ manawa. Ia manao ke ka@ e hiki ana iaia ke @ ia lakou ina e loaa ana ma kekahi wahi, aka i ka law@ ia imua o na koa Amerika ma Waikiki, ana i @ ai na lakou i lawe aih@ aku keia pahu kala ua hiki ole iaia ke wa@ ae i ka p@ nana i hana ka hene.
Ma kana hoike e holo ana kona kaa no Waikiki i na h@ o ke @ o ka po poaono me ekolu @ ohua. I ka hiki ana i ka palena pau o ke ala@ o keia mau kaa ma Waikiki, e noho ana @ keia mau koa iluna o ke kaa. Ua @ aku la ke @ a h@ i kuna mau hoki ma k@ia aoao o ke kaa, a la manawa keia mau koa i lele aku ai mai luna aku o ke kaa. I ka pau ana o kana h@ ua huli mai la ola e kii i ka pahu kala e hoihoi mamua oiai e hoi ana ola no ke ka@ nei, i kona hiki ana mai ma kahi ana i waiho iho ai, aohe kela pahu kaia, a manao koke ae ia oia ua lawe ia e kela mau koa. Ua kahea aku la oia ia lakou e ku mai aka hoomaka aku la keia mau koa e holo, a ike iho la oia aohe waiwai o ke alualu ana aku ia lakou. Hoi maii ia oia a hoike i ka Halewai a hoouna koke ia o Kaapa aka aole i loaa na kalohe a hiki wale no i keia manawa.
_________________________
HE LAAU MAIKAI LOA NO KE KU NU.
______________-
Pakele ke Ola o Kekahi Wahi Keiki Uuku.
________________
He mau wahi hoike uuku kau e pili ana i ka Laau Kunu a Chamberlain. Ua hoopakele mai kela laau i ke ola o ka'u wahi keiki uuku a na manao wau aole i hiki lau ke mahalo a oi aku no keia laau. Ua kuai wau he omole o keia laau mai ia A. E. Steere, o Goodwin, S.D. a i kou hiki ana aku i ka hale ua aneane e pau ka hiki ana iaia ke hanu. Ua haawi aku la wau i keia laau elike me na kuhikuhi i kela ame kela umi minute a hiki i kona luai ana mai, a ua manao loa wau e umia-make ia ana oia. Ua puka mai a huki ia e makou ka male loihi mai kona waha mai. Ua maopopo loa iau ina aole wau i kuai i keia omole laau me hei aole loa e ola kau keiki ma keia ao i keia la, Joel Demont, Inwood, Iowa. I loaa no keia laau ma ka Hale Kuai Laau o Benson Smith & Co., na Agena o keia Laau.
____________________
Pau ka Halekuai i ke Ahi
______________________
INA I LOHI IKI AKU KA PUALI KINAI AHI PAU LOA NA HALE LAAU MALAILA.
_______________
I ka hora 2:30 o ke kakahiaka Poaha nei na ike ia ke ahi mahope, o ka Hale Kuai o Wong Sai Kee, kahi hale Kela, Kuai paka, ame palaki kamaa e kokoke aia i ke kihi o Alanui Papu ame Alaui Moi. Ua ike ia keia ahi e ka makai e ku ana ma keia huina ame ka eleu nui ua hoike koke la aku la, ka lohe i ka puali kinai ahi. Me ka hoohakalia ole aku ua hiki mai la na keiki eleu o ka puali kinai ahi a hoomaka i ka lakou hana. I ko lakou hiki ana mai ua loaa aku la ka Hale laau e pili ana i kela Hale Kuai mahope mai o ka hale pena o Mr. West, a e lalama aku ana ke ahi ma o a maanei. Ua hookomo koke ia aku ia ka wai ma kela hale kuai aku, a hookahi iliwai ma ka hale mai o Mr. West a iloko o umi wale no minute ua pau kela ahi nui.
Ua manao wale ia no ua hoomaka keia ahi mamuli o ka hoohemahema ana ia o kekahi kapuahi aila mahope o keia wahi Hale Kuai. Aole he nui loa a ka poino i loaa mai ke ahi mai, aka ua oi ae paha ka poino i loaa mai ka wai mai. Ua pau ka ukana o keia wahi hale kuai i ka hoolei la i ke alanui Papu a i ke kakahiaka ana ae e waiho ana no mawaho o ka Banako e ku ala i ke kihi o alanui Papu ame Moi ma ka aoao ma Waikiki.
Ua loaa lihi kahi Hale Kuai Noho Lio i ke kihi ponoi o Alanui Papu me Moi ma ka aoao ma Ewa nei, aka @ poino i loaa la lakou. Ua pulu i ka wai, a oia wale iho la no kahi poino. Ina nole ka eleu o ka makai i ka hoike ana i ka lohe a ina aole hoi ka eleu o ka hiki ana mai o ka Puali Kinai Ahi me nei ua pau loa na hale laau apau e ku nei ma keia wahi. He mau haneri wale no ke poho.
______________________
Ka Hana o ka A.D. hou
______________
(Kakauia ma@)
___________
Ia makou i hoomanao ae ai o ka A. D. 1902 keia, pela maku e @ i ko makou papal@ o ka oihana a @wi aku i ko makou aloha Makahiki Hou i ka poe heluhelu mai Hawaii a Kaawa nui a h@ i ke k@ ana o Manokalanipo i ke kail@. @ hoi ma keia mau Kanaenae hoomahui wale no maiuna ae, e hoomanao kakou he makahiki hou keia a he A.D. hoi o ke Kenekuria hou.
He A.D. hou keia a peia hoi e A.D. hou ae ai ko kakou mau n@. He makahiki hou keia pela hoi e pukaamaka hou ae ai ko kakou mau @ i keia @ me keia mea heluhelu o ka Nupepe Kuokoa nei, @e uwalo nei makou e lawelawe i ka hana oi kau ka @, e ku iho no ke kino oiai ka @ maikai @oko o ka waihona, a maluna ae o na @ a pau e @ iho ua ku kakou a ua maloeloe, ua loaa he pono nui ia oe e Hawaii oiwi a e hana a e lawelawe i ka hana.
E hana kakou a e lawelawe hoi, e @ a e hoomakaukau, no ke ana @ No ka mea, o ka pono i haawiiamai ia kakou ua loaa a ua @ ma ka lima. A ina ua loaa ke pono a @ ua pono@ loaa mai mauli o ka pauaho ole a hoomanowanui palena ole o na KUPA KAMAAINA o ka @ oiwi nei, @ ka kakou hana @ ka kakou hana a ka kakou @ hoi @ ia pono i @ wale @ ke kuail@ i ka hana oi kau ka ia. Hea@a hoi @ wahi hoi a ka ninau?
Ina iho no ma ke alo. O ka hana o ka A. D. hou ua @ ae. Eia ka hana ma ka ipuka. Ke ki@eke mai nei ma ka ipuka o kou noonoo a ma kou waih@na puuwai. Ke olelo mai nei ka hana (a eia hoi ke poo man@) e @. E hana a e @ oe i ka hana me ka pol@. E lawelawe i ka hana @ a i ku@ike ai me ka pono nui i loaa mam@li o na hana pauaho ole a na KUPA KAMAAINA.
Ua alohaia kalou, @laila,
"O ko aloha
O ko aloha kau mea nui,
Me makana
He makama na ka puuwai."
Maanei ke panai hou aku nei makou i ke aloha makaaiki hou a ke waih@ aku nei na ka MEA HELUHELU e kua@lo i ka puana a ka moe o ke makou poo manao maluna.
______________________
Na ka "Hana o ka A. D. Hou" i hoike ia maluna ae, ke manao nei makou ua hiki no la makou ke kuailo i ka manao nui o ia kukulu manao ana, a penei: O ka hana i manaoia oiano ka hana e pili ana i ke koho balota a hoea @. Ma kahi e pili ana a me na uwalo ana i kela a me keia mea heluhelu o ka NUPEPA KUOKOA, ua pili no ia no ka hana i heikeia maluna ae. A ma kahi e olelo ana e ku ke kino a maloeloe a me ka noonoo maikai, ua pili no ia no ke kahua mokomoko koho balota a no ke koho ana ma ka aoao nana kakou i hooku ae a loaa keia pono nui, a o ia aoao, o ka aoao Repupalika no ia. Ma Kahi o ka pono i ele@ia a i loaa hoi, na loaa nai no ia ma o na kupa kamaaina la. A kikeke ka hana ma kou ipuka, oia hoi kou waihona noonoo, e hoomanao iho, wahi a na lalani mele.
"He makana na ka puuwai."
____________________
NA KUHINA O AMERIKA.
_____________
Wasinetona, Dec. 26-Ua waiho aku ke kuhina Gage i kana hana, a ua lohe ia mai e waiho ana ke Kuhina Wilson ame ke Kuhina Long ma keia mua koke iho. Ua waiho pu mai ke Kuhina o ka Oihana leka i kana hana. Ua manao ia o Ailea ana ma ko Long wahi.
________________________
KONO HI LE! KONO-HI LE!
_____________________
KE HOOMAKAUKAU NEI NA PAKE NO KO LAKOU MAKAHIKI HOU.
__________________________
Ua pau ae nei hoi ko kakou la Makahiki Hou, ua hauoli a ua lawa, a koa aku nei hoi ko na Pake. He lohi iki mai ka hale ana o ka manawa ma Kina nolaila aia no ka hiki mai o ko lakou makahiki hou i ka la ehiku o Feberuari. He elua ano o na pake i keia manawa, eia na pake i makemake e hooholomua ia Kina ma ke apo ana mai i na hana holomua i ike ia, ame ka ae ana aku i na lahui @ e komo mai a hoonaauao ia lakou, ame ka aoao o na Pake e paa ana no i ko lakou nohona o na la i haia, e kue ana i ke komo ana aku o na @hui e.
E haawi ana na pake holomua i kekahi Ahaaina nui i ko lakou mau h@aloha ma ko lakou Hale Hui ma ke Alanui Moi i ka la 7 o Feberuari. Aole malaila wale aka ma ke alanui Kukui ana kekahi ahaaina nui. Oiai he hauoli pu na kanaka me na pake i keia la nui o lakou, ke kali like aku nei kakou o ka hiki ae o ka la Makahiki Hou@ o na Pake.
_______________________
E holo ana no Amerika ka Moi o Siam.
Oleloia aia ma kahi o ka 100 ame 200 ka nui o kana mau wahine
_______________
Ke Manao Wale la Nei No e Kipa Mai Ana Ola i o Kakou Nei Mamua o ? ka Holo Loa Ana Aku no Amerika.
__________________
He elua makahiki i hala aku nei, mamua o kona hele makaikai ana ma Europa un hoike ne ka Moi o Siam (Salama) i kona makemake e holo makaikai mai ma Amerika, a mai ia manawa mai a hiki i keia manawa aole oia i hooko i keia makemake ona. I keia manawa ua maopopo loa kona holo makikai mai ia Amerika, a ina aole he mau poino e loaa ana mamua oia manawa alaila e hiki aku ana oia no Amerika.
Mamuli o ka maopopoloa o kona holo makikai mai no Amerika ua lawe ae o Senatoa Frye he bila Kanawai e haawi ana i ka Mana i ka Peresidena e hoolilo i kekahi puu dala i hoike mua ole ia no ka hoolauoli ana i ka Mai o Siam oiai oia ma Amerika, a e malama ia hoi oia ma ke ano he malihini ua ke aupuni nui o Amerika.
Ma ka hoike a kona Kanikeia ma @anakok@, e holo mai ana ka Moi maluna o kekahi moku Kaua o kana aupuni. E holo mua ana oia no @apana a mai laila mai holo loa mai ma Hawaii nei no Amerika. Aole i ma@ kona komo mai a noho iki ma Hawaii nei, aka ke manao ia nei a@ oia @ holo @ ana me ke kipa ole mai e ike i ka nani o ka Pared@ o ka @ Pakipika.
Aia o Siam ma ka @ o Asia mawaena o Ku@ ame Inia. He wahi ai@ uuku no keia @ i like loa aku ka nui me ke Panalaau o Kaleponi aka ua olelo la he E@ paha a oi aku mi@ ka nuii o na kamaka @ ana ma keia wahi. I ka manawa e e loaa ai o kekahi palapala aina o nana i kahi o keia aina e waiho nei. Ua olelo ia ke makemake nei o Pelekane ame Palani e lilo keia aina malalo o kekahi o kaua aku @ hookahi o laua i hoao e @ aku. O ka Moi o keia aina, ua olelo ia he kanaka @. Aia mawaena @ hookahi ame elua han@ ka nui o kana mau wahine. Ua hoike ia he mau keiki lehulehu kana.
I ka makahiki @ ua kipa aku kekahi o kona mau ka@kuaana ma Amerika ma ka laua huakai kaapuni honua, a ua malama maikai ia iaua e Amerika a hiki wale no i ko laua haalele ana mai. Mamuli paha o ka laua mau haanui ana @ hoike ae keia Moi i kona makemake loa e ike ia Amerika a akahi no a maopopo loa ka hooko ia o keia @ ona.
Aia ka hooilina Moi o Siam ma Eneiani kahi i hoona@ ia ai, a ua hoikela ae he kanaka naauao loa oia. Oia kekahi i makemake loa e ike la Amerika oiai ua p@ kona lohe ana no keia aupuni holomua. Malia o kipa mai oia ma Amerika ma kanahuakai hu@ hoi no kona aina hanau.
He Moku ao
Kaua Moana
______________
MANAO IA E HIKI MAI ANA KA ADAMS A NOHO PAA MA HONOLULU NEI.
_____________
Ua olelo ia ae ua noi aku nei ka Elele Wilikoki e hoouna ia mai i Hawaii nei ka moku kaua Adams ma ke ano he moku ao kaua moana no Hawaii nei, a e noho paa hoi ma keia mau kai. Ina he oialo keia alalia e loaa ana i na keiki Hawaii he manawa maikai e komo ai e ao i ka oihana kaua n@oana. Ua hoike ia mai e hiki mai ana keia moku i Honolulu nei i ka hapahope o ka mahina o Maraki a i ole i ka hapamua o ka mahina o Aperila, aka aole he mau leka i loaa mai e hoike mai ana e noho paa ana keia moku ma ke ano he moku ao koa.
Ina e ae ia ana na keiki Hawaii maluna o keia mau moku no ke ao ia ana i ka oihana kaua, ua hiki loa ia makou ke olelo ae ma keia mua aku e ike ia ana kekahi mau koa wiwo ole maii waena mai o lakou. O na keiki wale no mawaena o ka umi-kumamaono @ me iwakalua kumamakani makahiki kei ae ia no keia wahi. I k@ lakou manawa e ae ia ai e kau ma keia mau moku, e ao ia ana lakou i ka hookele moku ana, ka ki pololei ana i na pununui a mawaho ae o keia e ao ia ana lakou i na haawina e ao ia nei ma na kula kiekie. E lawe ia ana @akou e makaikaii ina awa-kumoku mamao mai keia wahi aku, a hoikeike ia mai ia lakou ke ano o ke kii ana i ka enemi elike me ka Dewey i kii ai i na moku o na Sepua@ia ma Manila. Oiai he lahui maa kakou i ke kai ame ka holo moku ana e loaa ana kekahi mau kela maikai loa mai waena ae o kakou.
Ua hoike ae o Kapena Merry ua loaa mai nei iaia ka leka mai ke k@ena kaua mai e hoike mai ana eia aku a hiki mai i keia mau pule iho ka moku ao koa Mohican me kekahi mau keiki e ao nei i ka oihana kaua moana. E kipa ana lakou ma Hilo a mai laila mai no Honolulu nei. He mau haneri koa liilii maluna o keia moku a ua manao ia e noho ana lakou ma Honolulu nei no kekahi manawa.
Ua hoike pu ia mai nei iaia eia aku kekahi moku kaua lawe lanahu a hiki mai me kekahi mau lanahu no na moku kane e kipa mai ana ma keia awa. O ka makamua loa keia o ka @ ana mai o kekahi moku kaua lawe @, i Hawaii nei. O keia na moku nana e lawe ka lanahu i ka manawa kaua.
____________________
Aneane loa e makaukau ka Hale.
___________
E HOOMAKA IA AKU ANA KE KUKULU ANA O KA AOAO MAKAI O KEIA HALE.
_________________________
Aia ma ke alanui Papu, makai mai o ka Halepule Kakolika kekahi Hale nani e kukuluia nei. O ka Hale Kula aku ana keia o na Makuahine Wilikina me ka lakou mau kaikamahine ma keia hope aku a e wawahi ia aku ana ko lakou hale kula laau kahiko.
I keia manawa ua paa keia hale nui a ke hoomaka nei na kanaka palaina puna i ka hoomaikai loa ana ia mua o keia hale. I ka manawa e makaukau ai keia hapa o keia hale e hoomaka ia mai ana e kukulu hou kekahi hapa ma ka aoao makai, a hiki i ka hoi ana o kela pi@ iwaena konu o keia hale. I ka manawa o paa maikai ai keia hale e ike ia aku ana kekahi hale nani loa e hauoli ai na kaikamahine i hoonaauao ia ma keia kula.
Aia iloko o keia pa e kukulu ia aku ai keia hapai koe o keia hale kekahi o na kumu laau kiawe mua loa i kanu ia ma Hawaii nei. Ua minamina loa la keia kumu kiawa a e hoao ia ana e malama. E puka iki ana kona kumu ma ka papahele aoao o ke alanui aka mamuli o kona kahiko, ame kona moolelo, ua makemake ia e malama keia laau.
_______________________
Telegarapa Uwea ole
______________
KE IKE IA AKU NEI KONA WAIWAI NUI I KEIA MAU LA.
_________________________
NU IOKA, Dec. 28- Ua pau ke kana lua ia ana o ke telekalapa uwea ole i keia manawa, a ke hoomaka la mai @ e ike kona waiwai nui. Ke hoolaia ia nei mawaena o kekahi mau hui nui no ka kukulu ana i mau Hale hana mawaena o Nu Haven ame Diepe. I ka manawa e makaukau ai e hoike mua ia aku ana ka manawa e haalele mai ia o na Moku ia Pelekane, ka nui o na ohua, ame na mea hou apau, apela honoi na moku e haalele ana ia Amerika.
Aia o Mr. Markoni i Kanada i kela manawa kahi i huii ai i wahi maikai no kana hana. Ua maopopo loa iaia e hiki ana ke hoike ia na mea hou mai kekahi aoao a i kekahi aoao o ka Moana Ak@nika. Olelo ae oia e kukulu ana oia i Hale Hana ma ka lae o @.
______________________
Na Kukui Uwila o ka Hale pupule.
______________________
AOLE HE PALEKANA O NA UWEA UILA E WAIHO NEI MALAILA.
_____________________
Mamuli o ke noi a W. L. Frazee, Luna nui o ka oihana uiia o ke Aupuni, e hana hou la ana i mau kukui uiia no ka Hale pupule. Ua kakau aku oia i ka Peresidena o ka Papa Ola e hoike ana i ka nui o ka pilikia e loaa ana ina e hoomau ia ana no ka waiho ana ina kukui o keia wahi e@ me ko keia manawa, a i ka noonoo pono ana o ka Papa Ola ua hooholo iho la lakou e hana hou la keia mau uwea a e hooko ia hoi ke noi a Mr. Frazee.
I kekahi manawa i haia aku nei ua hele aku ia ka iunanwio ka oihana uila e nana i na uwea o keia wahi, a ma kekahi mau wahi ua loss aku la iaia ua ai ia ka @ o keia mau uwea @ ua aneane e pau, a i ka manawa e pau ai, a pili aku ka uwea o loko i ka papa, e pau ana keia mau hale i ke ahi. Ma kona manao ina e waiho ia no pela aole e loihi loa mai keia manawa aku, i ka manawa hoi e loaa ai o kekahi ino nui @ poino ana keia mau @. Ua hoo@ keia mau uwea he manawa loihi i hala, a mam@ aku hoi o kona manawa, lua e a la kekahi o keia mau hale e nui ana ka poino oiai a@he he maopopo o na pupule i ka iak@ mea @ hana ai.
O kekahi ana i hoike mai ai aole i lawa ka ikaika o na kukui @ keia @ a ua makemake oia e palua ae i ka Ikaika. Makemake oia e h@komo ia ke an@ hou @ e ka hana an@ ina uila, a @ uuku @ na hoolilo ana. Manao oia aole e oi aku ana maluna o $125 na hoolilo no keia mau uwea hou, ame na kukui hou, a e nui ana na p@maikai, a e pakele ana hoi ka waiwai o ke aupuni mai ke ani @, a @kana ke oia o na kanaka i loaa i keia haawina.
_____________________________
Ahaaina a Miss Abbie Campbell
_____________
HAUOLI KEKAHI MAU HAWAII O KAKOU MA SAN @.
________________
KAPALAKIKO, Dec 28-Nui na Hawaii ma Kaleponi i kono ia i ka Ahaaina a Miss Abbie Kamepera ma ka Hotele St. James, ma San Hose (San Jose). I ka ia mua o ka Makahiki Hou. Ua lohe ia ae ua malama ia keia Ahaaina no ka hoomanao ana i ka la hanau o Miss Abbie Kamepera.
E hiki aku ana ma keia Ahaaina ke Keiki Alii Kawananakoa, Kamuela Paka, Lunakanawai Gear, George Daveis, Mrs. Kamikela, Mrs. C. S. Holloway(Kahleiaukoa) ame kekahi mau Hawaii okoa ae.
Ua haawi ae ke keiki a@ Kawanana koa he Ahaaina i ka la mahope mai o ke Karls@maka no Kamuela Paka, Lunakanawai ear, ame George Davis. Nui ko lakou hauoli me na mea ai maikai ame ka wai hoomalule kino. E haalele ana ke keiki alii ia Kapalakik nei i ka la @ o Ianuari no Hawaii. Ua manao wale ia no e hoi pu mai ana me ia ka Lunakanawai Gear. Ua holo loa aku o George Davis no Wasine@. E holo pu aku ana o Kamuela Paka no Wasinetona.
_____________________
Aole oia i Hula Kui.
________________
HUHU KA WAHINE A KA ELELE WILIKOKI I NA NUPEPA E HOI KE ANA UA HULA OIA.
___________________
No kekahi manawa i haia ua hoike ae na nupepa o Amerika i kekahi mau mea e pili ana no ka wahine a ka Elele Wilikoki, a mawaena o na mea i hoike ia kekahi mau mea e pili ana i kona haawi ana i ka hula kui imua o kekahi poe i luna o ka moku ana i hoi mai ai no Honolulu nei.
Ua huhu loa o Mrs. R. W. Wikikoki i kona ike ana i keia mau hoike ana. Olelo ae oia, he mau olelo haku wale iho no ia oiai aole oia i hula kui imua o kekahi poe, a aole hoi iluna o keia moku ana i hoi mai ai. Ua hoike pu ia na ke Kapena o keia moku i hoopau ka lakou hula ana. Aole loa i hana ia kekahi hana oia ano, wahi a Mrs. Wilikoki. O W. R. Kakela Opio kekahi o luna o keia moku, a ua hiki loa ke ninau ia oia no ka oiaio o na mea i hoike ia.
Ma kona ano he wahine na ka Elele ua makemake oia e malama i kona kulana, wahi ana. Aole oia he hupo e hana ai i kekahi mau hana i kupono ole i kona kulana. Ua huhu loa oia i ka mea nana i haku kela mau olelo wahehee.
_______________________
Ina e ooleo pu kou mau lala, loaa paha i ke anu a i ole @umak@, o ka Laau Peniki@a ka laau e ola ai, a hoi hou oe e liko @ mamua. He mea maikai e malama mau i keia laau a e hoohana iaia i ka wa o ka pilikia. Ka Perry tori e uku.
_______________________
Pii ia e ke Kaa Hapaumi
__________
HAKI KA WAWAE O KANAI @ aAA KEKAHI EHA MA KONA @-LOAA AKU HE ELUA KINI OP@ ME IA.
_____________
I ka hora eiwa o ka @ Poakolu nei ua pii ia o Kanai, he kamaka Hawaii, e ke kaa Hapaumi a haki kona wawae, me ka loaa pu ana iaia o kekahi mau eha inoino ma kona poo. Ma ka hoike a ka poe i ike i kona pilikia, e h@le ana keia Kanai mai kekahi aoao mai o ke Alanui Moi a i kekahi, ma kela aoao aku o ka uapo o Haai@iamanu a i kona manawa i kokoke mai ai i ke alahao ua loaa mai la ola i kekahi kaa hapaumi e holo mai ana me ka mama i loaa i na hoki. Mamua o ka hiki ana lala ke hookaawale lala, @ loaa mai ia oia i ka wawae o na hoki hina @alo, a lii ia ma kekahi o kona mau wawae e ka huila o ke kaa.
Ua ike ia keiz pilikia e ka Hope Makai McGurn a kelepona koke ia ke kaa o ka Halewai no ka lawe ana iaia i ka Halemai. I ka mama pono ia ana iho ua loaa aku la ua haki kona wawae h@ma, malalo iho o ke kuli, a ua haki pu hoi me kona ihu. Ua hikaka oia i kona hapai ia ana ae, a ma kona lima e paa ana ola me kahi ikaika i lo@a iaia i kekahi wahi @ke uuku. I ka wehe ana ia ae o keia wahi puolo ana e paa ana me ka malama loa, ua ike la iho la he elua wahi kini opluma iloko. Ua ano ona no oia i ka opiu,a i kona manawa i loaa ai i kela pilikia. Aole i hop@ ia ke kaia@wa o keia ka@ i keia manawa a makou e kaka@ nei.
________________________
Ka Moolelo apau iloko o hookahi hua olelo e pili ana no ka laau,
PAIN KILLER (Laau P@)
Mai ia Capt. F. Loye, Kee@a Makai Helu @ ma Montreal:-"He lawe mau makou i ka laau Pain Killer a Perry Davis no na eh@ o ka opu, @, ame na mai e ae o loaa nei i na kamaka malalo o ka makou hoomalu ana. Ua hiki @ ia@ ke olelo ae a ka laau maikai loa keia o malama ai ma ka hale."
Hiki ke inu maloko a @ma@
Kakela me Kuk@
(Kau@)
Poe Kalepa make Kom@
A HE
Poe Lawelawe Kopaa
AGENA.
______________________
E Hoolohe Mai.
__________
E ou mau h@ o ka ua @
@wau o
William Ringer
ua wehe @
KIKA, KIKKILIKI. @
NAU o na ano apau @
ano KINI MEA AI @
ano apau, pela hoi me na @
LU MALOO ono o na K@
loaa pu ana me na PAKA @
WAII ona o na Kona E @
mai ma kou hale Kua@ he @
na kuka kamailio ana E @
no wau ma Alanui Muliwa@
koke ia Alanui Kukui. Ua @
ke hoolawa ia na kauo@
kuaaina mai i na mea i @
make ia. P. O. Box @
____________________
HOAHU-HOAHU-HOAHU
He Hui hoohana like ma ka @ hoolaia, imi daia, a me ka imi @ kahua i na home. Ma keia mua @ bookaawale oe i kau mau wahi @ malama ai a e hiki ana pah@, ia @ malama iloko o na huina hoa@ ma ka mahina, a e hookomo aku @ o ka waihona o kekahi hui i ku@ malalo o ke Kanawai, me ka lawelawe ole i na @ana apuka, a he @ e loaa ai ka pomaikai a e loaa @ home i ka hopena.
E MALAMA I KE @ALA
Aole makou e kono aku ana @ i ka oukou dala, ke n@i nei mak@ hoahu mai oe i wahi huina uuku @ makou i keia a me keia mahina no @ manawa o 75 mahina. E hana ana @ i keia e like me kau mea e hana ai @ e hoahu ana oe i kela dala iloko o @ puni. He oi aku nae hoi ka huina @ panee o keia mamua o ka mea e @ Banako a i ole kuai paha i na @ona @ puni. He oi aku nae hoi ka hiuna @ panee o keia mamua o ka mea @ ana ia oe iloko o na banako, na @ mea, na ka poe paa palapala @ ohi ka ukupanee. O ka Waihona @ Kukaawale ka mea hoola i ka @ pono a me ka maalahi paopopo @ mea hoahu. Na keia kahua e wehe @ mama aku imua o ko makou @ hu i ke alanui e loaa ai ia lakou @ ukupanee oi o ka mahuahua.
No keia mea, aole @hana, hoopuka@ ka i ikeia ka oi aku o ka pomaika@ mua o keia. E kakau mai a e kau@ mai i na hoakaka piha. E hauoli @ ana ka Hui e hoike a e hoakaka @ aku i na mea a pau a me na la2@ ana ke makemake la, ke kakau @ ma ka @ a ke ninau kino ia @
McIntyre Hale kihi o na Alanui @ a me Moi. Rumi 3 a me 4.
UA PAU KA WELI I KA NOHO @ KI NIHO.
___________________________
HE HIKI KE HUKI A HOOPILI @ NA NIHO POPO ME KA EHA @ malalo o na paahana ana o keia @ auao e kapiliia ai i ka lo @ ka @ niho. Aohe hanaia i ka laau @ moe.
O keia wale no kahi huki a ha@ ma Honolulu nei i loaa na PAAIIAN@ I HOOPAAIA me na mea e ae @ ke huku, hoopiha a hoopaa @ a puna paha e hiki ol@ ai @ ano e mai ka niho maoli ae a @ no umi makahiki malalo @ paa ana, me ka LOAA OLE O KE@
HI HUNAHUNA O KA EHA. H@ WALE NO@ HOONAAUAO A HO@ KUU MAIKAI IA na poe lawelawe @ poe i lawelawe mua ma keia @ mai ka @ a i ka @ makahiki, a @ loaa ma ke poo o na mah@le @ o keia oihana-E kipa mai @, a e ike no auanei oukou i ka ola o ka makou e hoolaha nei. E @ mua aku n@ makou ia @ i ka @ o ko oukou lilo i ka wa e NANA MUA AI ME KA UKU OLE
PAA HINO KUI..................................................$5.00
NIHO GULA.........................................................5.00
HOOPIHA IA ANA ME KE DALA.....................@
Ua lawa ko makou inoa i ka @ ana i ka maikai o na @ a pau
NEW YORK DENTAL PARLORS Room 4, Elite Build@ Alanui Hotele
HE MAU WAHINE NO KAHI NO KA WAHINE.
5 a. m. @
_________________________________________
"I kekahi manawa i hala aku @ ua loaa ia kau kaikamahine i ke@ an@. Ua hoike mau mai @ ka # iloko o kona umauma ame @ na kumu mau ana. Ua haawi @ wau @ i @ laau k@ a Chamb@ a iloko o ekolu wale no ia ua loa @ ka oluolu maikai a hiki @ ke @ ke kula. Ua @ @au i keia @ iloko o kou ohana no ehiku maka@ a @ole loa wau i ike i ke oia ole o ke kunu l@," wahi Kimo Pama@ he @ ma Ann@ @ West India @. @ ke@ eha @ o ka @[remainder of paragraph illegible]