Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 4, 24 January 1902 — Page 5

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Kerri
This work is dedicated to:  no na kupuna

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Huakai a ke Keikialii Hanale.

 

E holo ana ke Kaikaina o ka Emepera o Kelemania no Amerika.

 

Na ke Kaikamahine a ka Peresidena Rusewela e Haawi Ana ka Inoa o ka moku Kiakahi o ka Emepera e Hanaia Nei Ma Nu Ioka.

 

            I ka la 11 o keia mahine i hoike ia @ ai e holo mai ana ke Keiki Ahi @, ke kaikaina o ka Moi Eluene @ Amerika no ka ike ana i ka la e @ana ia ai ka moku kiakahi o ka Emepera a e hanaia nei ma Nu Ioka.  Ua @ mai ka Emepera e ae aku ka Peresidena o Amerika na kana kaika mahine hiapo e kahea ka inoa o kela m@u hou on a a ua ae la aku, a no k@ moku e hoouna mai ana oia i k@a kaikaina no ke ku ana ma koua aoao

o@ e hoolaha ia ana.

@ e hoolana ia ana.

            Ua telegalapa mai ka Emepera ia Peresidena Rusewela ma ka olelo Beritania penei:

            Ke haawi aku nei wau i ka hoomaikai kiekie loa la oe no kou ae ana mai i kau kaikamahine e kahea i ka inoa e ko'u moku i kona la e hoolana ia ai.  Me ka hauoli, ke hoike aku nei wau ia oe, ua kauoha aku nei wau i ko'u moku ponoi e holo aku no Amerika a @ una pu aku ana wau i ko'u kai@ @ai, ka Adimalala Keiki Alii Hanare o Perusia e holo aku no Amerika no kelo la.  Ke haawi aku nei waa i ko'u mahalo ame na manao mai ka no Amerika ame kona poo kaulana.

                                    WILLIAM I. R.

            I ka ioaa ana mai o kei a telegalapa ia Amerika ua kakau koke aku la ka Peresidena Penei:

            "Ua hauoli wau i ko hoike ana mai nei a hoouna mai ana oe i kou moku p@ no ka ike ana i ka hoolana ana @a o kou moku kiakahi, a ke hooia aku nei hoi e loaa ana i kou kaikaina, ke keiki alii Hanare na hoohiewahiwa a@ na malama maikai ana mai a'u aku ame ke aupuni Amerika oiai oia e makou.  Ke haawi aku nei wau i k@ mahalo la oe ame kou lahui ho@ THEODORE ROOSEVELT.

            Ua kauoha ia e hoomakaukau ka moku alii o ka Emepera William o Ke@mania, no kela huakai ana no Amerika.  O kela moku kekahi o na moku nani loa i hana ia ma ke ao nei, a aole ona hooholo ia ala wale no a makemake ka Emepera, a o ka hoouna ana ia mai o keia moku i Amerika ua @  ia me ka hele kino ana mai o ka Emepera no Amerika.  Aole i maopopo ka loihi o ka manawa e noho ai ke Keiki Alii Hanare ma Amerika aka @ me ka loihi o kona noho ana pela ka loihi e malama maikai ia ai oia e ka Amerika poe.  Ua ulu ae na ma@ maikai mawaena o Kelemania ame Amerika i keia manawa, a ma ka nana a@  hui ae ana o Amerika, Kelemania ame Enelani ma ke ano he mau @ e noho aloha ana, aole loa he @ aupuni okoa aku nana lakou e @  ma keia mua aku.

            Ma ka haawi ana mai o ka Emepera o Kelemania na Amerika e hana kona @ kiakahi ua hoike mai oia, ua ike @ o na Amerika ka poe akamai loa @ ka hana moku oia ano.  Ua hoao o @ani no na makahiki loihi e kaili @ ka hae o ka lanakila ma ka hel@ moku kiakahi mai ia Amerika aku @ kahi mau makahiki loihi aka aole @ hiki lala, a i keia la ke mau nei @ Amerika i ka paa ana ia kulana @.  He hana maa i ka manawa e @ ai ai kekahi moku, e haawi ia @ ke kahea ana i ka inoa o keia moku @ kekahi lede opio kaulana, a kiek@ paha.  Ma ka haawi ana mai o ka Emepera o Kelemania na ke kaikamahine a Peresidena Rusewela e hana k@ hana ua hoike mai ola i kona noo @ maikai ame kona nana hoi i ke @ ma o ke kaikamahine a ka Peresidena kaulana o Amerika.  O ka la @ e hoolana ia ai keia moku kiakahi kekahi la nui loa ma Amerika a e hoihoi aku ana ke Keiki Alii Hanare i kekahi o na moku kiakahi maikai loa @ ia ma Kelemania.

 

KIPI BULU" AILIKI MAIKAI.

 

            Ua hoouna aku kekahi kauka Ailiki i kekahi bila i ka wahine kane make p@  "No ka hooia ana i kau kane a hiki i ka wa kupono e owili ia kona mau hao.  He nui na laau e hanai ia nei i na ma'i i kupono ole, a mai laila mai e loaa mai nei kekahi mau ma'i @ ole.  He nui na kanaka e make nei @ na kauka e hoao ana e hoola ia lakou me kela mau laau.  Aole he maikai o na laau mai loko mai o ka honua @ ae o na laau mai na mea ulu @.  Aole huli o na holoholona i na @ @koa aku i ko lakou wa e ma'i @ aka hele koke lakou e ai i ka lau, ke @ ame nahua o na laau, a oia iho la no k@ lakou laau.  O ke ano holoholona @ kakou ka mea nana e hoike mai ua @ike na laau e ola ai.  O na Ilikini ma @ Amerika ka oi o ka ikaika ame ka ma@ i ka h@l@ a loihi o ke ola ana.  No @ mai?  Ua loaa ia lakou ka laau @.  Ua hoohuihui ia na mea ulu a @ keia laau kaulana, Sagwa.  O keia @ mea nana e hookaawale aku na ma'i @ ole, hoomemae i ke koko, hoomaikai i ka waihona hoowali ai a maikai @ ola a hiki mai na la kanikoo.  Mawaena o na laau apau loa, o ka laau Sagwa, ka laau helu ekahi loa.  O keia kaau ka mea nana e pule aku na ma'i.  @ooia ma'i a o ka hoao wale no ka mea @ maopopo ai ka maikai.  Hobron Drug @ na Agena no na Laau Kikapu.

 

            Ua hoi ae ka Emepera Wahine o Ki@ i Kona Hale Alii mahope o na pili @ i loaa i kona ain@.

 

            @ ma'i Garipa.  He oia keia ma'i ke @ la ka Laau Penikila i Hookahi pu@  Hoko o ka wai wela i hoomo@ ia , a i ole mawaho iho no e hamo @ elike me ka kuhikuhi ma kela ame @ omole.  He mea maikai e malama i @ o keia laau aole no ka Garipa wa @  aka, no ke anui, kunu ame na @ e ae, Ka Perry Davis ka pololei.  @  keneta ame @ koneta.

 

KA MARE O KE KEIKIALII

 

Lilo o Miss Abbie Campbell i Kama 'Lii Wahine.

 

Ua Holo Aku Laua no ke Kulanakauhale Nui o Wasinetona e Hoohala ai i na La Mua o ko Laua Noho Mare Ana.

 

MA NA Nupepa Kaleponi makou i ike iho ai i ka mare o ke keiki Alii Kawananakoa me Miss Abbie Campbell i ka la eono o keia mahina ma ka Hotele Occidental ma Kapalakiko.  Ua hoohui ia laua imua o kekahi anaina hanohano i ka hora 12 o ke awakea o ia ia.

            Na ka Bihopa Riordan o ka Hoomana Kakolika i hoolilo ia laua i kane a wahine ma ka lumi hookipa o ka Hokele Occidental imua o kekahi mau haneri hoa'loha i kono ia.  Ua hoonani ia keia lumi hookipa me na Rose i omau ia iloko o na lau uliuli.  Malalo o kekahi pio i hoonani ia me na pua keokeo ua ike ia aku la ke Keiki Alii e ku mai ana me kana wahine. 

            O Ernest Paka, ke keiki hiapo a ka Hon.  Samuela Paka, ke kuaoao o ke keiki Alii, a o Miss Anita Chryctal (Karistala) ke ku aoao o Miss Abbie Campbell.  Na Iosepa Ryland (Railana) i lawe mai o Miss Campbell a haawi ma ka lima o kana kane.  He nani ka lole o keia kaikamahine u'i.  Ua hoike ia ae he hookahi tausani dala ke kumukuai o keia lole, a ua hana ia ma ke kulanakauhale nui o Parisa.

            I ka hookomo ana ia o ko laua komo mare ma ka lima o kana wahine, a mahope hoi o ka puana ana ae o ka Bihopa i na olelo e hoopaa ana ia laua no ka wa mau loa, ua haawi aku la keia kaikamahine u'i i kona lima, i kana kane a honi iho la hoi kana kane i kona lima imua o na hoa'loha lehulehu e nana aku ana.  I ka pau ana ua holo koke mai la kekahi mau hoa'loha o ke keiki alii a honi mai la i kana wahine, a holo pu mai la hoi me kekahi mau lede e haawi i ka lakou mau muki ana maluna ola helehelena nani i lilo aku la i ke keiki Alii Kawananakoa.  No kekahi hapalua hora ko laua ku ana malaila e ike i na hoa'loha lehulehu i hele mai e haawi i na hoomaikai ana ia laua.

            I ka hora 12:30 ua hoi aku ia lakou no ka lumi aina kahi e waiho mai ana na mea ai ono he nui.  Ia lakou e ai ana ua hookani mai la kekahi mau keiki hookani pila i hoolimalima ia no ia hana.  Ina aole i hoi mua mai nei na keiki himeni Hawaii me nei ua lilo na lakou ka hoolealea ana.  Ua hoonani ia kela lumi hookipa me na pua nani o kaleponi.  E kahe ana ka wai me ka hoolawa ia o kela ame keia a ua ai na hoa'oloha a lawa i ka la hauoli oia alii hanau o ka aina.  Nui ka manawa i inu ia ai ke ola o na paa mare, a he lehulehu hoi ke noi ana ia e hoomau ia ko laua mau ola makamae, a e hauoli ko laua noho ana ma keia mua aku.  O kekahi mea nui loa i ike ia oia ka haawi ana o ke Kama'lii Wahine Kawananakoa i pua Lilia-o-na-Awawa i keia ame keia hoa'loha me ke pakaukau.  Mawaena o ka poe e noho ana ma keia pakaukau, ua ike ia aku la ke Keiki Alii Kawananakoa, Kama'lii Wahine Kawananakoa, Hon. Samuela Paka, Mrs. Samuela Paka, Ernest Paka, Miss Alice Campbell, B. F. Dilinahama, Mr. ame Mrs. Grimes, Mr. ame Mrs. Daffy, Mr ame Mrs. Robata Lewers, Mrs. Solomona, Mrs. Lewis, Mrs. Alice Carmishael (Kamikela), Mr. Bradley, Lunakanawai ame Mrs. M. H. Hyland, Miss Gladys Cummings, Miss Anita Chrystal, Lunakanawai Gia, Lolo Davis Miss Ethel Gay, Mr. ame Mrs. John McCrosson, James Parker, Samuela Monsarrat, ame kekahi mau hoa'loha lehulehu aku.

            I ke ahi ahi iho ua hele aku la lakou ma ka hale Keaka Columbia e hoohaia ai ia po hauoli.  He 'iwakalua kumamalua ko lakou nui, a ua nui ko lakou hauoli.  I ka pau ana o ka lakou nanea ana ma ke keaka ua hoi aku la lakou e ai-mama ma kekahi Hale aina maikai.  I ke kakahiaka o kekahi la ae ua haalele iho la lakou ia Kapalakiko a holo aku la maluna o na kaa ahi nani loa no Wasinetona.  Mai Wasinetona aku e holo loa ana lakou no Nu Ioka, a mai laila loa mai no Honolulu nei.  E hala ana paha he eono pule mamua o ko lakou hiki ana mai i ka aina hanau nei.

            He umi kumamaiwa makahiki o Miss Abbie Wahiikaahuula Campbell i keia manawa.  Oia ke kaikamahine hiapo a ka Ona Miliona Campbell ame Mrs. Campbell.  O keia kaikamahine kekahi o na pua nani loa i mohala ae iluna o Hawaii aloha a ua pono kona lilo ana i hoa no kekahi o na alii hanau o ka aina.  Ua hoonaauao ia oia ma Kaleponi a ua kaahele oia mao a maanei o na kulanakauhale nui o ke ao nei.

            Ua lohe wale ia mai no i holo aku nei o Samuela Paka i Wasinetona no ka Noho Kiaaina, a ke olelo mai nei hoi o Wilikoki oia wale no ka hawaii i kupono no ia wahi.  "E ola mau loa na alii!"

 

Hiki ke Koho Balota ma Olaa

 

AE KA MANA HOOKO I KE NOI A KO OLAA POE.

 

            Ma kekahi mau moku i hala ua loaa mai ia he leka mai la McStocker mai o ka Mahiko o Olaa e noi mai ana e hoolilo ia o Olaa i Apana Koho, a e koho no ko laila poe ilaila aole hoi e hele loa i Hilo e koho ai.  He kanaha mile ka mamao o kekahi o lakou mai Hilo aku a i ko lakou manawa e makemake ai e koho e hele ana lakou a hiki i kela wahi.

            Ua hooholo ke Kiaaina e ae la ka lakou noi a ma kela hope aku e ae ia ana lakou e koho ma Olaa iho no.  Nui na kanaka e noho ana ma Olaa i hele ole e koho no ka mamao loa o ka wahi e hele ai, a ua hoike ae hoi kekahi o lakou, ua hoonele ia lakou mai ko lakou mana koho mamuli o ka ae ole ia e koho no lakou ma Olaa.

 

HALA O PALANI

                        PALAUNU.

 

[image]

PALANI PALAUNU.

 

            He mau minute mahope mai o ka hora eiwa o ke kakahiaka Poakahi nei ua haalele mai la o Frank Brown (Balaunu) i keia ola ana ma kona home ma ke alanui Moi.  Ua loihi kona ma'i ana a i kekahi manawa ua moe ola ma kona wahi moe mamuli o ka hiki ole iaia ke ala mai, a pela kona hoomanawanui ana iloko o kona nawaliwali a hiki wale no i kona haalele ana mai la.  Ua olelo ia, aole i ikaika loa kona ma'i a hiki i ka la makahiki Hou nei, a mai ia manawa mai ua ike ia ka ikaika loa ana mai a hiki wale no i kona haalele ana mai la i keia ola ana.

            Ua hiki aku o Kikila Balaunu e ike lala mamua o kona haalele ana mai, a ua hui kamailio like laua.  I kona haalele ana aku e maikai ana no kona kaikuaana a i ka hiki ana i kona keena hana ua puiwa loa oia i ka hiki ana aku o ka lohe ua hala aku la.  Aole oia wale kei puiwa aka o na hoa'loha lehulehu.  Ua ike ia ua ma'i oia aka aole i manao mua ia ua kokoke mai kona manawa.

            Ua hoohala oia i kona mau la ma Honolulu nei.  I ka makahiki 1846 ua hiki mai la oia me kona mau makua i Hawaii nei mai Enelani mai, a mai ia manawa mai ua noho lakou ma Hawaii nei a hiki i kona make ana aku la, koe nae na makahiki he umi ana i noho kula ai a noho hana hoi ma Amerika.

            Ua hanau ia oia ma Slough, Bainahanawia, Enelani, iloko o ka makahiki 1841, a i keia mahina i piha iho la iaia ke 61 makahiki.  He elima wale no ona makahiki i kona hiki ana mai i Hawaii nei mai Enelani mai, a i ka piha ana iaia o ka 12 makahiki ua hoouna ia oia no Amerika i ke kula.  I ka pau ana o kona noho kula ana malaila ua noho hana oia malaila a hiki i ka makahiki 1863.  Ua haalele aku oia ia Amerika a hoi mai no Hawaii nei.  Noho hana mua oia ma ka hale o Janion, Green & Co., a mahope mai ua noho oia ma ke ano he luna nui no ka hale kuai lama o kona makuakane ohana.  Mahope ua lilo keia mau waiwai ia Makapolena ma.

            I keia manawa oia i hoomaka ai e lawelawe i ka hana nona iho ma kona Hale Kuai Lama ma ke alanui Kalepa, ka hana hoi ana i malama iho la a hiki wale no i kona haalele ana mai.

            O ka mea i make ke keiki a Thomas Balaunu, ka Luna Kakau Kope o ke Keena Kope o ke Aupui mamua.  I kela makahiki aku nei no ka make an a o ko lakou makuahine.  Ua mare la oia me Miss Caroline Wundenberg i ka la 27 o Dekemaba, 1876, a ua piha ka iwakalua a oi o na makahiki o ko laua noho mare ana.

            I ka makahiki 1884 ua koho ia oia i Lunamakaainana mai Koolau, Oahu, mai, a no ekolu makahiki ua hana oia i ko lakou pono ma ka hale kau kanawai.  I ke kau koho balota i hala aku la oia kekahi o na moho Lunamakaainana ma ka aoao o na Demokarata a ua Haule.

            Ua malama ia kona hoolewa i ka auwina la Poalua nei mai kona home mai.  Lehulehu na hoa'loha i hele pu aku me ia ma kana huakai hoi ole mai.

 

KA  AHAMELE  NO

            NA  MA'I  LEPERA

 

Loaa he Elua haneri dala no ke kokua ana i na Ma'i.

 

Nui ka Mahalo o ka Poe i Hele Aku e Lohe i ka Leo Nahenahe o na Keiki o ke Kula o Kamehameha.

 

            Ma ka Poaono o ka pule i hala, elike me ka makou i hoike mua aku ai, ua heawi ae la na keiki o ke kula o Kamehameha i kokua ia e ka hui hookani pila a Wray Taylor ame ka Hui a Ernest Kaai, i ka lakou aha mele no ke kokua ana i na ma'i Lepera e noho mai la iloko o ka aina o ka Ehaeha ma Molokai.  I keia po hookahi no ua haawi ia ae kekahi mau hana keaka maikai loa ma ka Opiuma a he mau ahaaina hoi ma kekahi mau wahi lehulehu.  Mamuli o keia Opiuma ame na hulahula, na luau ame na wahi lealea e ae o keia po, ua nui ole na kanaka i hiki ae e haawi i ko lakou kokua ana, aka o ka poe no i hele aku ua hoi mai me ka hauoli.

            No kekahi manawa i hala ae nei ua makemake na keiki o ka hui Kamehameha e hoala i Ahamele no ka pomaikai o ko lakou waihona hoonaauao i na keiki Hawaii Ilihune, a ua hoomakalakou e hoomakaukau no keia hana.  I ka aneane ana e makaukau ua loaa mai la kekahi leka mai ia John Waiamau mai, kekahi o na Keiki o ke Kula o Kamehameha e noho mai ia ma ke kahua ma'i ma Molokai e hoike mai ana i ka pilikia maoli o kekahi mau wahine ame na kane i na lole.  Mamuli o keia, ua hooholo ia e haawi i keia Ahamele, he hapa o na loaa e haawi ia no na ma'i lepera ma Molokai, a he hapa e malama ia no ka hoonaauao ana.  I ka haawi ana ia ua loaa, mahope o ka lawe ana ia o na hoolilo apau, he elua haneri dala a oi.  Mamuli o ka uuku ioa o na dala i loaa ua hooholo na Kamehameha e haawi ia kela mau dala apau no ka pomaikai o na Ma'i.

            E hoao ana o Mr. Chas E. King, kekahi o na Kamehameha e holo no ke kahua ma'i e hui pu me na ma'i a e ike pono i ko lakou mau pilikia a i kona hoi ana mai e hoouna pololei ia ana na mea i makemake ia mai Kaleponi mai.

            Ke haawi nei na Keiki o Kamehameha i ko lakou mahalo Kiekie loa i na makamaka i kokua mai ma keia hana maikai.  Iloko o ka nui o na wahi lealea o keia po ua nui no na makamaka i huli mai a hoolohe i na hana.  Ua maikai na hana apau i hana ia koe wale no aole i hiki ae na keiki o ka hui himeni Kawaihau elike me ka hoike ma ka papa kuhikuhi.  Aole i hoike mua la mai ka hiki ole ia lakou ke hele mai a hiki i ke kokoke loa ana e wehe ka ahamele.  Na ka Hui "Kamehameha Glee Club" i lawe ko lakou wahi.

            Nui ka mahalo la o ka himeni solo a Miss Helen Desha Kekahi o na Kaikamahine Hawaii leo maikai loa.  Moakaka kona leo ame ka huaolelo ke puka mai.  Ua kokua ia ola e Miss Lena Rosewarne, he kaikamahine no i hoonaauao ia ma kamehameha, ma ka hookani ana i ka piano oiai oia e mele ana.

            O ka hui hookani pila a Wray Taylor ame ka Ernest Kaai kekahi mau hui mahalo loa ia no na keiki ame na kaikamahine o Kamehameha ua maopopo ko lakou ike himeni.  Maikai na hana i hana ia a pomaikui na Hawaii e noho mai ia i ka aina o ka ehaeha.

 

HE LAAU MAIKAI LOA NO KE KU NU.

 

Pakele ke Ola o Kekahi Wahi Keiki Uuku.

 

            He mau wahi hoike uuku ka'u e pili ana i ka Laau Kunu a Chamberlain.  Ua hoopakele mai keia laau i ke ola o ka'u wahi keiki uuku a ua manao wau aole i hiki ia'u ke mahalo a oi aku no keia laau.  Ua kuai wau he omole o keia laau mai ia A. E. Steere, o Goodwin, S. D. a i ko'u hiki ana aku i ka hale ua aneane e pau ka hiki ana iaia ke hanu.  Ua haawi aku ia wau i kela laau elike me na kuhikuhi i kela ame kela umi minute a hiki i kona luai ana mai, a ua manao loa wau @ umia-make ia ana oia.  Ua puka mai a huki ia e makou ka male loihi mai kona waha mai.  Ua maopopo loa ia'u ina aole wau i kuai i keia omole laau me nei aole loa e ola ka'u keiki ma keia ao i keia la.  Joel Demont, Inwood, Iowa.  @  loaa no keia laau ma ka Hale Kuai Laau o Benson Smith & Co., na Agena o keia Laau. 

 

No na Lima Eha,

            Ili Lahilahi, Akaakaa wale, Akaakaa wale o ka Ili, Maneo, Akiaki o ka Poholima, a hu'i wale hoi o na manamana,

            I KA WA E MAKAUAU AI E HOI E MOE, E LUMAI I NA LIMA ILOKO O KE POI HUAHUA "KOPA KUTICURA."  ALAILA, PAI AE A KAU MALIE A MALOO.  I KA WA E MALOO AI, HAMO HOU ME KA "AILA KUTICURA"--KELA LAAU HOOLA ILI MAIKAI LOA.  KE MOE, E KOMO I MIKILIMA ALUALU, I OLE E HAPALA WALE IA KAHI KAPA MOE, I OLE AI NO HOI E PAU KA LAAU I KE KOPEIA.  A E OKIOKI NAE I MAU PUKA MAKANI MA NA MANAMANA A MA KA POHOLIMA KEKAHI.  O KEIA KA LAAU MAIKAI LOA NO NA LIMA ILI LAHILAHI A AWAAWAA, MALOO A MAE WALE PAHA, MANEO WALE, LIMA HOU NUI.  A NO NA MANAMANA ULU KAPAKAHI O KA MAIAO.

            He mau miliona ka huina o ka poe e hoioi nei ia lakou iho me ke KOPA CUTICURA no ka malama hoomaemae a hoomaikai ana i ka ili, no ka hoomaemae ana i ka ili o ke poo mai ka piele a me ke kepia a me ka hoopau i ka helelei o ka lauoho: no ka lapaau hooluolu i na lima ula hakumakuma, ma ka auau ana no na meeau maneo, na moku o @a alu a no ke kahe nui o ka hou polopolona; he kopa auau no ka nawaliwali mamuli o na puu maihehe a puhi paha, a no na ma'i lehulehu e ae i loaa mau i na wahine a i oi loa aku i na makuahine, a he kopa holoi a hoomaemae kino, no ka auau a no ka lapaau.  O ka poe a pau i hoao mua i keia kopa Cuticura, aole loa lakou @ ae elawe i kekahi ano kopa e ae no ka hoomaemae ana i ko lakou kino a me ka ili o ke poo, a pela pu no ka hoauau i na kamaiki.  O kela KOPA CUTICURA aia iloko ona na haawina kamahao like ole mai ke Cuticura mai, ka laau hoola kaulana no na ma'i o ka ili, me na haawina maemae loa a me ke onaona o ka wai o na pua.  Aole loa kekahi ano Kopa laau i hanaia e hiki ke hoohalike mai me keia no ka malama, hoomaemae a hoopahee ana i ka ili o ke kino, ke poo, lauoho a me na lima.  Aole loa he ano kopa holoi kino o wahe mai a o loko nei paha o ka aina, ina no he kumukuai nui, e hiki ke hoohalikeia me keia no na mea a pau e pili ana i ka hoomaemae kino, ka auau a no ka lapaau.  No laila, ua @ u ia iloko o HOOKAHI ANO KOPA no HOOKAHI KUMUKUAI, ke ano Kopa OI no ka ili a o ka OI no na kamaiki i loaa ele ka lua ma ka honua nei.

            O POTTER DRUG AND CHEM. COMP., Boston, U.S.A., na Ona o na laau CUTICURA a pau loa.

 

NA

PUKI

MANU

MAI KA

$6.00

A HIKI I KA

            $100   

22 PU RAIFELA $3.00, $5.00  NA PU EA $1.00, $1.23, $2.00

NA KINIPOPO

5c A HIKI I KE $1.50

 

Mea Paani Uwila

 

Na Mikini Uwila Paa Iima $25.

Na Dainamo ame na Mota Uila

 

Pearson & Potter Co. Ltd.

926 Alanui Papu   :   :   :   Kelepona Main 317

 

E hoihoi i Filipino

 

KE MAKEMAKE IA NEI E HOOLILO O FILIPINO KA WAHI HOAHU O NA MA'I LEPERA.

 

            Oiai he nui na mea i olelo ia iho nei e pili ana no ka bila kanawai Ma'i Lepera a Wilikoki, he mea maikai la makou e hoike aku i kekahi bila okoa e makemake ia nei.  Ma ka Advertiser o ka la 21 o keia mahina ua ike iho la makou e olelo ia an aua ano make loa ka bila kanawai a ka Elele Wilikoki e hoolilo ana ia Molokai i wahi hoahu no na ma'i lepera o Amerika.  O ka mea e noonoo ia nei i keia manawa oia ka hookaawale ana i kekahi aina o Filipino no na ma'i lepera.

            Ke laha nui nei keia ma'i ma keia mau aina i keia manawa, a ua makemake ia e wae ia i aina kupono mai na aina mai o ka pae aina o Filipino no ka malama ana i na ma'i o Filipino a i ka manawa hookahi ke makemake ia nei e wae ae i aina nui nui kupono no ka malama ana i na ma'i apau o Amerika.

            O ka mea pilikia wale no a makou e ike nei oia ka makemake pu ia e hoouna na ma'i a kakou ilaila.  Ke olelo nei kekahi poe ua pilikia kakou o Hawaii nei mamuli o ka lohe ana ia he aina keia i piha i na ma'i lepera, a ina e hoihoi ia ana na ma'i apau loa ma Filipino e nui ana na poe waiwai e holo makaikai mai ana, a e noho loa ana hoi kekahi o lakou ma Hawaii nei.  I keia manawa ke manao mai nei kekahi o lakou eia no kakou ke noho pu nei me na ma'i lepera a oia kekani kumu e laha nui nei keia ma'i ma Hawaii nei.

            He oiaio e pomaikai ana o Hawaii nei ke hookaawale ia na ma'i lepera apau a hoahu ia ma Filipino, aka aole o kakou makemake e hookaawale ia aku ka kakou mau ma'i mai Hawaii hei aku.  O ka makou e makemake nei oia ka waiho ia mai na kakou ponoi no e malama ka kakou mau ma'i, a e lawe la no ko Amerika wale no i Filipino.  Aole kakou i uluhua i ka malama ana ia lakou.

            Aole makou i makemake i ka ka Elele Wilikoki bila kanawai i lawe aku ai oiai e hoolilo ana oia ia kakou i home no kela ame kela ma'i, aole no makou e kakoo ana i keia bila hou oiai ke hoao ia nei e hookaawale loa aku na ma'i a kakou i milimili ai no keia mau makahiki loihi a hoahu ma Filipino.  O ka kakou makemake o ka waiho ia mei na kakou e malama ko kakou a @a lakou e malama ko lakou.  Ina ua @a ke ola ina kauka ike o Amerika, @ lawe ia mai ia ola i Hawaii nei, i@  mau dala kokua kekahi, o na dala no ke hoouna mai a na kakou no e hanai aku.

            O kekahi pilikia nui o na ma'i i keia manawa oia ka nele i ka poi, a pehea ana e hiki ai ke hoolawa ia pilikia ina lakou e lawe ia ana ma kekahi o na aina liilii o ka pae aina o Filipino?  Olelo mai ka Hon. W. C. Achi i ko oukou mea kakau i kekahi mau ia i hala aku nei, "Aole e hiki i ka opu o ke kanaka Hawaii i maa i ka poi ke noho me ka loaa ole o ka poi no hookahi manawa i ka la," a he oiaio no ia.  O na opio e ulu ae nei i keia manawa ke ai mau nei lakou i ka mea ai a na lahui e aku, aka, no na Hawaii kahiko aole e hiki ke hoonele ia i ka poi.  He hana maikai na ka Elele ka nana ana i ka pono o ka lehulehu ma Molokai, aole nae hoi elike me kana e makemake nei. 

 

Hookui me ke Kaa Uila

 

MAI MAKE O JOHN JACOBSEN I KE KAA UILA I KA POAKOLU NEI.

 

            Ina aole ka eleu o ka wiliki o ke kaa ulia helu 20, e holo nei no Kalihi i ka hoopaa ana i ka holo o kona kaa me nei ua make loa o John Jacobsen.  Ua loaa iaia kekahi eha mamuli o kona hookaawale ole mai ke alahao mai o ke kaa uila, a eia oia ke moe nei iloko o ka ehaeha ma ka Halema'i i keia manawa.

            Ma ka hoike a ka poe i ike i keia pilikia aole no ke kaa uila ka hewa aka no kela kanaka no, oiai ua hookanai la aku ka bele iaia e hookaawale me ke kahea pu aku o ka wiliki aka aole oia i hoolohe mai a hoomau no i ka hele ana ma ka alahao, a i ke kokoke loa ana aku o ke kaa ua puiwa oia a lele mai iluna o ke alahao kahi hoi a ke kaa e holo aku ana, a aole hoi i hookaawale aku.  Penei ka hoike a ka luna nui o ka hui ka@-uila:

            "E holo ana ko makou kaa helu 20 no Kalihi elike me ka maa mou a ike aku ia ka wiliiki he elua kanaka e hele ana ma ke alahao no ka wahi hooa@hi no a ke kaa uila e holo ana.  Ua hookani aku la ka wiliki i ka bele e hookaawale ae laua mai ke alalhao aku o ke kaa aka, aole laua i hookaawale aku.  Ua n@ iki wale ae no laua aka aole i kaawale loa mai ke koa aku, a i ka ike ana o ka wiliki i keia ua hoao koke iho la oia e hooholo ma@e i kona kaa, a hiki i ke kokoke loa ana aku ia laua ua emi loa ka ikaika holo o ke kaa.  I ke kokoke loa ana ua puiwa laua, a lele aku la me ka manao e hookaawale, aka, hookahi o laua i lele mai i hope ma kahi hoi a ke kaa e holo aku ana a loaa aku ia kona poo i kahi e paa ai o ka lima a hina ilalo.  Ua nana koke ia kona pilikia a loaa aku la ua puka kona poo, a ua loaa hoi iaia kekahi mau eha liilii @ ae.  Ua hooluna koke ia oia no ka Halema'i a malaila i nana pono ia ai kona pilikia.  Ma ka hoike a na kauka aole he pilikia o kona mau eha a e loaa ana no iaia ka oluolu iloko o kekahi mau pule.