Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 6, 7 February 1902 — Page 3

Page PDF (1.56 MB)

This text was transcribed by:  Maria Alma Aldea Maracha
This work is dedicated to:  Debbie Garcia & John Shima

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, FEBERUARI 7,  1902          3

 

HOOLAHA KUMAU.

 

Ka Hui Alahao ame Aina o Oahu

Mahope aku o Ianuari 1, 1902

MANAWA HOLO.

 

WAHI HOOLULU.  

Mai Honolulu aku.

 

Honolulu         7:10a.m.          Na la apau koe ke Sabati.

                        9:15a.m.          Na la apau.

                        11:05p.m.        Na la apau koe ke Sabati.

                        3:15p.m.          Na la apau.

                        5:10p.m.          Na la apau.

 

Pearl City        8:02a.m.          Na la apau koe ke Sabati.

                        9:48a.m.          Na la apau.

                        11:40p.m.        Na la apau koe ke Sabati.

                        3:47p.m.          Na la apau.

                        5:30p.m.          Na la apau.           

 

Ewa Mill         8:22a.m.          Na la apau koe ke Sabati.

                        10:08a.m.        Na la apau.

                        12:00p.m.        Na la apau koe ke Sabati.

                        4:05p.m.          Na la apau.

                        6:10p.m.          Na la apau.

 

Waianae          10:50a.m.        Na la apau.

                        4:45p.m.          Na la apau.

 

Waialua           11:55a.m.        Na la apau.

                        5:40p.m.          Na la apau.

 

Kahuku           12:32p.m.        Na la apau.

                        6:15p.m.          Na la apau.

 

Mai waho mai a i @

WAHI HOOLULU ma Honolulu.

 

Kahuku           5:35a.m.          Na la apau.

                        2:08p.m.          Na la apau.

 

Waialua           6:10a.m.          Na la apau.

                        2:50p.m.          Na la apau.

 

Waianae          7:10a.m.          Na la apau.

                        3:55p.m.          Na la apau.

 

Ewa Mill         5:50a.m.          Na la apau koe ke Sabati.

                        7:45a.m.          Na la apau.

                        1:25p.m.          Na la apau.

                        4:32p.m.          Na la apau.

 

Pearl City        6:15a.m.          Na la apau koe ke Sabati.

                        8:02a.m.          Na la apau.

                        1:30p.m.          Na la apau.

                        4:52p.m.          Na la apau.

 

Honolulu Plant            6:50a.m.          Na la apau koe ke Sabati.

                                    8:32a.m.          Na la apau.

                                    2:05p.m.          Na la apau.

                                    5:26p.m.          Na la apau.

 

G. P. DENISON,

Luna,   F. C. SMITH,

Luna Kuai Palapala Holo.

 

LYLE A. DICKEY

 

@ai na Mokupuni mai.

            @ hookoia na hana pili kanawai apa

@i@i o Alanui Bet@la m@ Moi. P@@@

 

Metropolitan Meat Co.

 

(Hui Kuai Pipi Metropolitan.)

@. J. WALLER, (Wala) – Luna @@@

108 Alanui Moi.

 

Poe Kuai a Hoolako i na Moku

ME

na Io Pipi, Hipa a pela’ku.

 

@ loaa mau ana na Manu ame na @@ mano i hoohu’ihu’iia iloko @ ka @au.

Makepono ke Kuai i na I’o Pipi ma@@ @@@.

TELEPONA HELU   @

@7@@-@@

 

Ola Nawaliwali

MAMULI O KE

KOKO INO.

 

            E heluhelu iho i ka mea i hanaia @ ka Ayer Laau Sarasaparila no ka Rev K. P. Wilds, he misionari kamaaina l@@ maloko o ke kulanakauhale o Nu Ioka a hoahanau nohoi o Lunakanawai Wilds i make, he kanaka kaulana:  “No na makahiki lehulehu he luahi @@ na ka ma’i pa-palahu ame na m@@ @ai @ ae, i puka noloko mai o ke koko @@@.  Ono ole mai la ka’u ai, a na waliwali mai ko’u nui kino apau.  Mam@@ @ ko’u ike ana i ke ola ana o kekahi poe @ ae no ko lakou inu ana i ka Laau Sarasaparila a Ayer, ua hoomaka @@o la au e inu i ua laau la.  A ua ONO AE LA KA’U AI mai ko’u inu mua loa ana mai no i ua laau la; alaila, hoomaka mai la ka maikai o ko’u ola.  He haneri pa-kone-@a ka oi e ko’u ikaika ae i keia wa, a @@ loa mai keia mai ka LAAU SARASAPARILA MAI A AYER, ka laau hoi a’u e hoike aku nei me ka oiaio, o@a @@ pookela loa o na laau hoomaemae k@ko i ike@@.”

            No na ma’i apau i loaa noloko mai o ke koko ino e lawe i Ka Ayer Laau Sarsapailla.

 

KA AYER HUAALE Ka Laau Hoola no ka @@@ A waa wahia o ka @@@

 

@e pookela o na laau no ka malama ana, ka hooulu ana me @@ hoonani ana i ka lauoho, oia ka Ayer Laau Hooulu Lauoho.

 

            Aole e kepia ke poo, ola na ma’i puupuu, aole hoi helelei ka lauoho.  I@@ maloohaha mai ka lauoho, hinawenawe a ano hina mai, alaila, na k@@a laau @ ho’iho’i hou ae a kona ano mua, a hooulu lupalupa ae ia i ka lauoho.  Ma na wahi apau, o keia Laau Hooulu Lauoho a Ayer ke pookela, a ua @@@ ia i punahele a i hoopili no na l@@@ ame na keonimana.

 

Ayer’s Hair Vigor

I homakaukauia e DR. J. C. AYER, Lowell, Mass., U.S.A.

 

Na Megala Gula mai na Ho@keike Nui o ke A@

 

Hollister Drug Co. Lt.

Na Agena ma ka Pa@@ina Hawaii.

 

GETERUDA WINA

Ke Kaikamahine iloko o ka Hoinoia.

 

Mareia no ka Waiwai, aole no ke Aloha.

 

“E Alani, e noonoo pono mai oe--.”

“E noonoo pono i ke aha!”

“Ae; aole anei oe i hoomaopopo?  Ua paa ku’u mau lima i ka nakinakiia, ua pani kuia mai ko’u waihona mamuli o ka nui hewahewa o na aie ame ka poho ma ka oihana, a e komo ana au iloko o ka poino ke ole e loaa ia’u kekahi kokua hikiwawe.”

“Alaila, no ke aha oe i imi ole ai i kokua nou, mai kekahi mai o kou poe hoa’loha lehulehu?”

“Ua imi nohoi wau, aka, pehea la, me he mea la ua hoomaopopo na poe like ole a pau eia wau iloko o ka pilikia kuhaiki; nolaila he nui wale na olelo e kala ana ia lakou, a ko lakou mau lehelehe i kamailio mai ai me ka pahee.  Ina nohoi e hiki ana ke loaa ona dala no ka hoopaa ana mai ia’u i keia mau mahina ae ekolu, alaila aohe wau e komo iloko o ka poino – ua loaa ia’u ka palekana.”

“Ae, o Geta nohoi kau kaikamahine hanai, o kona waiwai apau aia malalo o kou mana hoomalu, a heaha nohoi kou mea o ke kii ole ana i kekahi o ia no ke kokua ana ia oe mai loko ae o kou mau pilikia?”

“No ka mea aole wau i aa e hana elike me ia.  Aole loa i ae ko’u lunaikehala ia’u e kikoo aku i ke dala i loaa ole ia’u ke kuleana ma ke kanawai.”

“A he!  alaila ke hoohakalia mai nei ua lunaikehala nei ou no ka mohai ana’ku i kau keiki hookahi i kou mau mea e pono ai, mamuli o ka hookikina ana’ku iaia e ku-e ana i kona makemake no ka mare ana i kekahi wahi kaikamahine mahaoi i piha ole kona mau makahiki i ka iwakalua – he wahi kaikamahine opealu, me ka loaa ole ia ia o ke kuleana wahine u’i a i ole ia, ke kuleana la hoi o ka wahine naauao, a aohe mea nana e kaualoko aku i ka noonoo o kekahi kanaka iaia koe wale iho no o kona waiwai.”

“Aka ke hoomana nei oia i ka lepo au e holoholo nei maluna.”

“Ahe – ke minamina nei wau, aole i hiki ia’u ke haawi aku i ko’u hoomana ana i kona nani.”

“Malia paha e loaa aku ana nohoi iaia ka holomua i kekahi manawa e hoea mai ana.”

“Ae, a malia paha aohe e loaa ana iaia.  Auwe! e papa, aloha ino nohoi oe.  Aole i kupono o Getaruda no ka mare ana i keia manawa.  Eia no oia ke kamalii nei aole me ia ke kulana o ka wahine kanaka makua, he wahi kaikamahine pupuka ino loa – he polehe ma ke komo lole ana, a he hemahema ma kana mau hana a pau, he helehelena kona i piha i ka lualuaina ame ka lauoho pukalaki ulaula.”

“He lauoho ano ehuehu, e Alani, aole he ulaula.”

“Ke ae aku nei wau i kau, ua ahona io ka ehuehu mamua o ka ulaula, aka, aole wau he makapo, e papa; ina ua hoonohoia kekahi poo ulaula maluna o kekahi mau poohiwi, ua loaa ia Getaruda Wina kekahi maluna o kona, a o ka’u mea hoopailua loa nohoi ia o ka lualuaina ame ka lauoho ulaula O kau ano wahine anei ia e wae ae ai nau iloko o kou mau makahiki elike me ko’u, e ku’u makuakane?”

Ua mae iho la ka helehelena o ke keonimana aoo, a noho iho la oia maluna o kona noho me ka manao oluolu ole i keia ninau hoohenehene o ka ninauia ana’ku iaia, no ka mea he kanaka kaulana loa o Robata Livinekona i kona mau la opio ma ka paakiki o kona manao i ka wae ana i kana mea e hoomahie aku ai, a i kona hana ana elike me ia ua lawe iho la oia i ka haaheo ma ka lilo ana o kekahi kaikamahine u’i loa o ia mau la i wahine nana.

“Aka, e Alani, he mea pono e loaa ona dala ia’u, ina aole e loaa ana e pilikia loa ana wau, a e komo ana na mea like ole apau iloko o ka poho lima o ka mea kudala,” wahi a Robata Livinekona i olelo aku ai.

“Alaila, aohe nohoi he hiki ia oe ke noi aku ia Geta e kokua mai ia oe, a hiki nohoi i ka wa@e loaa ai o kau alaila nohoi oe hoihoi aku i kana.”

“Aohe i loaa iaia ke kuleana no ka hana ana elike me kela.

Ua oleloia maloko o ka palapala hooilina a kona makuakane i hana ai aole e loaa iaia ka mana hoomalu maluna o kona waiwai a hiki i ka piha ana o kona iwakalukumamakahi makahiki, ke ole oia e mare e i ke kane mamua ae o kela manawa.  Aka, ina oe e lilo ana i kane nana, e lilo pu ana nohoi oe i kahu malama waiwai nona, ua hiki loa ia oe ke lawe mai i ka mana hoomalu o kona waiwai a haawi mai no ke kokua ana mai ia’u e like me ka huina i makemakeia.  Aohe nohoi oe e haawi mai i kekahi kokua ana ia’u iloko o keia eha nui ike aku hoi wau ua hemo wau mai loko mai o ia auamo ko’iko’i, a ma’i nohoi ia e hoihoi hou aku i na dala apau a’u i noi aku ai.”

“He oiaio, e ku’u makuakane, ua ma nao wau he hana pi loa ia a’u e hoolilo aku ai ia’u iho i hoa-hana no kekahi kumu hana elike me keia ke ano.  He kuemi hope ko’u manao no ka mare ana’ku i kela kaikamahine no kekahi manao o ia ano, i ka wa o’u i ike ai aohe i loaa ia’u kekahi wahi lihi hoihoi – aohe nohoi he wahi lihi o ka puuwai – no ka makaukau ana e haawi aku iaia.”

            “Ua hoopaa anei oe i kou puuwai maluna o kekahi mea okoa aku, e Alani?” wahi a kona makuakane i ninau aku ai, me ke ano pihoihoi, a e hakilo ana oia maluna o ka helehelena o ke kanaka opio me ka nana pono ana a kona mau maka.

            “Aole,” i olelo mai ai kana keiki, me ka haikea ana’e o kona helehelena; “o ka manawa aku keia a’u e imi ai i ka wahine a’u e koho ai no ka hoolilo ana’ku iaia o Mrs. Alani Livinekona.”

            Ia wa i hanu ae ai ke keonimana aoo i kekahi hanu kaumaha no ka hoomaha ana ae iaia iho i keia manao o kana keiki i olelo aku ai.

            “Ke olelo aku nei wau, e ku’u makuakane,” i hoomau mai ai kana keiki i ke kamailio ana, mahope o kona noonoo pono ana no kekahi mau minute, “he keu aku ka lapuwale – a he mea kupaianaha no hoi!  O ko’u puka ana mai la n@ hoi ia mai loko mai o ke kula; ua hookahua wau i ko’u manao no ka lilo ana i kauka lapaau, a he ekolu a i ole a, he eha makahiki i koe o’u e hooikaika aku ai i ka imi hou ana i ka naauao mamua o ka hiki ana ia’u ke hookuonoono pono iho i ka’u hana; me he mea la he hana keia e hanaia nei me ka noonoo ole, a pela nohoi me ka lokoino, no ka hoohihia ana’ku ia’u iho me kekahi wahine.”

            “Alaila, ua oi ae no kou manao nui i ka mea a kou manao i hooholo ai mamua o ko’u hanohano ma ke ano he kanaka e lawelawe nei i kekahi oihana,” i olelo aku ai o Mr. Livinekona, me ka hoike ana mai o kona helehelena i ke keokeo a me ke kuoo.

            “Aole,” i pane huhu mai ai o Alani me ka hoomaka ana’ku e nee, a ikeia aku la ka mae ana iho o kona helehelena.  Ua olioli loa no wau i ka haalele ana’ku i ka manawa kupono i loaa ia’u no ka hele ana e imi i ka naauao e pili ana i ka oihana lapaau ma na aina e ae e komo ae nohoi iloko o ke keena o kekahi kauka maikai a akamai i o kakou nei, a ua hiki ia’u ke haawi aku ia oe i na wahi dala uuku a Aunty Roda i waiho iho ai na’u no ka hoopau pono ana i ko’u mau hemahema i koe ma ka imi ana i ka naauao; ua pono kela noonoo ana e like me kela; e lawe ia mea, e ku’u makuakane, a e hoolilo aku no ke kokua ana ia oe mailoko ae o kou mau popilikia,” i hooki ae ai oia i kana kamailio ana, me ka nanaina hoihoi.

            Ua mino aka aku la o Mr. Livinekona me ka mino aka ano e; alaila, iaia i ku ae ai iluna, ua hele aku la oia i kona pakaukau kakau, wehe mai la i kekahi ope pepa mailoko mai o ka ume, a kiola mai la ia lakou iluna o ke pakaukau mamua pono o kana keiki, me ka olelo ana’ku i kekahi olelo maemae

            “Na lakou e haawi iho ia oe i kekahi manao e pili ana no ko’u mau aie.”

            Ia manawa o Alani Livinekona i wehe ai i ke apo ili i nakinakiia ai lakou a hoomaka iho la e nana pono ia lakou me ke akahele.

            Aole huaolelo hookahi i hoopukaia ae no kekahi manawa loihi; ia Mr. Livinekona e noho ana ilalo me kona poo e kulou ana ilalo, a ua ulupuniia hoi oia e na manao kaumaha, e noonoo ana hoi oia no na mea e pili ana i kona pilikia.

            A mahope mai nana mai la kana keiki iaia me ka helehelena haikea.

            “O ka huina nui anei keia?” i ninau mai ai oia, me ka leo kaumaha a kahaha.

            “Nolaila e hoomaopopo oe o kahi waihona uuku a Aunty Roda i waiho iho ai ua like ia me kahi pakaua hookahi e kulu iho ana iloko o ka pakeke,” wahi a kona makuakane i olelo aku ai.

            “Ae; ua hiki ole ia wahi waihona uuku ke kokua mai ia oe.

            “Aole anei oe e mare ana ia Geta?”

            “E ku’u makuakane, aole e hiki ia’u, ke hoike ae nei ko’u ano maoli i ka hoopailua o ko’u naau i keia mau ano hana.”

            “Ae, heaha la hoi,” i panai aku ai o Mr. Livinekona i ka pane a kana keiki me ka leo hookananuha, ame kekahi nanaina e hoike ana oia ka mea nana i hoopuiwa aku i kana keiki.

            “O ke aha la ka mea a’u e hoomaopopo aku ai mamuli o kela, e sir?”

            “O ka mea o’u e halawai ole, ai me na poino ame ka hilahila ka mea hoi e uhai mai ana mahope o ko’u pono.”

            Ua pane mai la kana keiki me ka leo nui, “e ku’u makuakane!”

            Aole loa i pane aku ke kanaka aoo i keia kiko hoopuiwa weliweli.  O kana wale no i hana iho ai o kona haka pono ana’ku i kona mau maka i kana keiki me ka manaolana poho.

            “Aole i hiki ia oe ke manao i kekahi mea weliweli loa – a hewa loa nohoi e like me kela ke ano,” i olelo mai ai o Alani, me ka leo i piha i ka maka’u.

            “Ua ku mau ka ohana Livinekona ma ka papa ekahi iloko nei o ka aina; aohe mau mea ki – na e hoohaumia ana i ko lakou inoa hanohano a maemae; aole loa lakou i ike ia mea he hune a he nele; aole loa i hoohemahemaia keia ohana me ne mea maikai apau a lakou e makemake ai.  Ua manao anei oe ua hiki ia’u ke hoomanawanui ia mea ma ka lilo ana o wau ka mea mua loa e hooheneheneia mai ai – a ike aku hoi i ka hae ulaula e welo ae ana maluna o keia kaupaku, a hele mai na malihini a lawe ae i na waiwai o ka home o ko’u poe kupuna?  Ua manao anei oe ua hiki ia’u ke hoomanawanui i ka ike ana’ku i ka’u wahine e kula’iia ana mai ke kulana hanohano aku ana i noho mau ai a iloko o ka noho’na haahaa o ka nele ame ka hune – ua komo pu no kona waiwai ponoi iloko o ka lua mimilo me ko’u – ua kipakuia aku oia mai kona home nani aku a hooneleia aku me na mea e hoohiehie ana i ka noho’na ka mea hoi i maa mau iaia mai kona wa kamalii mai?  Aole hiki ia’u ke hoomanawanui ia mea, e Alani – aole loa e hiki.”

            Ua kamailio aku la oia me ka ulolohi ame ke akahele loa, me he mea la ua kaupaonaia na huaolelo apau, a ike iho la kana keiki ua paa ka manao o kona makuakane elike me ka paa o na kanawai o ka poe Midi ame ka poe Peresia.

            Ua noho iho la o Alani Livinekona ilalo me ke kulou ana o kona poo ilalo ame ka helehelena kaumana, a haikea nohoi no na minute he elima mahope mai.

            A mahope nana ae la kona mau maka iluna, a ike hou aku la no oia i keia mau maka e nana mai ana me ka nunuha.

            “Ua hookoia kou makemake.  E mare ana wau i ko kaikamahine hanai,” i olelo pokole mai ai o Alani.

            “E ku’u keiki!” i hooho aku ai kona makuakane me, ka leo nui a me ka leo hoihoi nohoi, o kona nanaina hookananuha keia ua auhee aku ia mai iaia aku, a he nanaina kona o ke ohohia me ka mino aka i keia wa no ka hookoia o kana mea i iini ai.

            I ka ike ana mai o Alani Livinekona ua hoihoi loa kona makuakane o ia kona wa i mino aka iki iho ai.

            Ua nana mau aku no oia i kona makuakane me ka manao ano aloha no; ua mahalo aku no oia iaia elike me kekahi kanaka aole i loaa na kumu e hoahewa ana iaia, a aole loa nohoi oia i hoomaopopo iki ia mea a hiki iho la i keia manawa ana e ike nei eia ka iloko ona kekahi kiko nana e hoonawaliwali mai i kona ano, a i ole ia, moeuhane mua la hoi e hoea mai ana kekahi hana ano alunu i ona la.

            “Ae, e mare aku ana wau i ko kaikamahine hanai,” i olelo hou mai ai o Alani me ka manao puanuanu, “no ka hoopakele ana ia oe mai ka hewa mai au e noho mumule nei – a au nohoi i hoolako ai,” i olelo hou aku ai oia, me na olelo loiloi, a awahia, “e ae mai ana anei kona hanohano ia’u.  Nau no e hai mai ka manawa au e makemake ai no ko maua la e mareia ai, a nau nohoi e hooponopono na mea apau e like me kau i ike ai he pono; aka, i ka la e hookoia ai kou makemake, o ia ko’u la e haalele ai i ka home nei no Europa.  Aole loa wau e mohai aku ana i na manaolana apau o ku’u ola ana.  E hoomakaukau ana wau ia’u iho no ka oihana a’u i koho ai.  Mawaho ae o kela, aole loa wau e noho ana i’a ne’i nei no ke ola ana ma ke ano he wahahee, a aole nohoi wau e imi ana i ko’u pomaikai mai ka hookahi dala mai o ka waiwai o kekahi wahine e like me keia i mareia iho la.”

            Pa, ta, e Alani,” i olelo aku ai kona makuakane me ka leo e hoomalielie ana i kana keiki; e pau ae ana no ke na mau manao ano poluea ou mahope.  Ua oi aku ka nui o ka Geta dala mamua o ka mea hiki iaia ke hoolilo.  O kona mau loaa makahiki ua like ia me ka loaa o kekahi alii e noho ana ma ka noho moi, a ua hoomakaia ka hoahuia ana o keia loaa mai kona wa pepe mai, a e kahaha ana kona manao ina wau e hai aku ana iaia i ka nui o ka waiwai io o kona mau loaa.  Ua maopopo ia’u aole wau i ike owai la ka mea e pomaikai ana ma o keia waiwai la, ina aole e mare ana ke keiki a ka hoa’loha pili loa a kona makuakane iaia, a ina hoi e mare ia ana alaila ua loaa ia’u ka manaolana no ke kaawale ana mai kela mau popilikia mai he nui, me ka hoohiki ole ana’ku i ko’u hanohano ma kekahi ano e ae.”

            “Kou hanohano!  Aohe no ia he mea e hoea mai ana no ke komo kuleana ole ana’ku me kou pomaikai i ka hopena e hiki mai ana no ka mohai ana’ku i ka hauoli o ka’u keiki,” i pane mai ai o Alani me ka huhu ame ka awahia.

            Ua ano e hou ae la ko Mr. Livinekona helehelena.

            “He mau huaolelo ikaika loa kena au i hahau mai la maluna o’u, e ku’u keiki, aka, e lawe i ka’u huaolelo no ia mea, e hiki mai ana ka manawa au e huli mai ai a hoomaikai ia’u no ka mea au e hoahewa mai nei ia’u i keia manawa,” wahi a Mr. Livinekona i olelo aku ai me ka loli hikiwawe ana ae o kona helehelena ano e a i kona ano maa mau; nolaila, i keia manawa, ua hapaiia ae iluna ka ukana weliweli nana e kaomi nei iaia ilalo mai kona naau aku.

            Ua nana mai la o Alani iaia me ke ano hoomaloka.

            “A ka wa hea oe e haawi ai i keia mohai ana?” i ninau mai ai kana keiki.

            Ia wa i nahu iho ai kona makuakane i kona lehelehele, a oaka mai la ka nanaina o ka inaina iloko o kona mau maka; alaila pane aku la oia me ka malie, me he mea la aole oia i pehiia mai e kekahi ninau awahia.

            “He hookahi wale nohoi mahina i koe alaila piha kou iwakaluakumamakahi makahiki; ua makemake wau i ko la hanau olua e mare ai.  Alaila ua hiki loa ia oe ke hoolilo mai ia’u i ka mana ma ke ano he kokua nou ma ke kanawai – oia hoi, ina eia no oe ke hoomau nei i kou manao no ka hele ana i na aina e -----”

            “O ka mea a’u e hana ai,” i kahamaha mai ai kana keiki me ka leo koikoi.

            “Ua makemake nohoi wau ina nohoi oe e hoololi ae ana i kou manao i ka hale nei nohoi oe e aoia ai i kau oihana e makemake nei; eia nohoi i o kakou nei kekahi mau kauka kaulana loa i like aku nohoi me kekahi wahi okoa, oiai -----”

            “Oiai he hopena ia e hiki ole mai ai o na holoholo olelo, ua manao wale ae nohoi wau e hoopuka ae ana la oe i kekahi olelo, e pili ana no ko’u mare puapuahulu ana a me ko’u haalele hikiwawe ana iho.  Ae, ua manao wau ke hai aku nei wau me ka moakaka e loaa ana no kekahi hiohiona o ka imi ana i ka pomaikai,” i waiho mai ai o Alani i kana mau kumu keakea, i kona makuakane i ano kanalua iho ai.

            “O, aole loa elike me kela,” i pane aku ai o Mr. Livinekona me ka oluolu.  Aohe wau e noonoo ana no kela, no ka mea, ua ike no oe, ua haawiia kekahi olelo a-e e mare aku ana oe me Geta i kekahi wa, a aole nohoi wau i ike elike me ka noonoo akahele o kekahi poe e ae he mea ano e loa ia o kou makemake ana e hoopaa i kou manao no kau mea e iini nei mamua o kou kaawale ana’ku mai ka home aku nei a kaawale aku no kekahi wa loihi.  O ka’u e noonoo nei, aka nae, he hana kupono ole loa paha keia e hana aku ai i keia kaikamahine o ka mare aku iaia a haalele koke iho no iaia ia la hookahi.”

            “O kekahi hana lokomaikai loa ia i hiki ia’u ke hoikeike aku iaia,” i olelo mai ai o Alani, me ka huhu ikaika, “no ka mea me ka oiaio loa e ike mua mai ana no oia i ko’u manao hoopailua iaia mamuli o keia hoohuiia ana, ina wau e noho ana i kou hale nei.  Ma na hana ano nui apau loa e hele ana no wau,” i hooki mai ai oia i kana kamailio ana.

            “Ua hooholo anei oe i kou manao no ka la eha o keia mahina ae?” i ninau aku ai kona makuakane.

            “Ua like no ka oluolu o ko’u manao i na no he la e ae ka la e hanaia ai o ia hana.”

            “Aole anei oe e hoomakaukau mai ana i na mea e kupono ai no Getaruda?”

            “Manao wau, he hana hiki ole no kela ia’u ke pale ae.  Aole no paha ia he hana pono na kekahi e manao ai o ka lilo ana o kekahi wahine opiopio ame kekahi pomaikai nui me ke ano maopopo ole he mea ia e hoomakaukau ole aku ai, o ia ka’u i manao wale ae la.”

            “He manaola@@ @@@ aole oe e hoomau mai ana i ka pehi ana ia’u me kou mau manao awahia, e Alani,” i olelo aku ai o Mr. Livinekona, me ka leo huhu.

            “O ka’u e noonoo n@i he hana maikai ole kau i hana mai nei ia’u, e ku’u makuakane.  Ua hookonokono mai oe ia’u e hana aku i kekahi hana hookahi e pili ana i na mea elua – o ka hoopoino ana i ko’u ola ponoi a i ole ia, o ka hoolilo ana mai i mea ku i ka hookolokoloia no kekahi hana hewa a lilo ia i mea na na poe apau e hoopailua loa mai ai ia’u.”

            “Alaila aohe komo mai o ka noonoo iloko ou no kou makuakane – ame kona hoomanawanui ana i na ehaeha he nui a hooneleia aku mai ka noho’na ulakolako a i ka noho’na ilihune ka mea hoi ana i ike ole mamua.”

            “Aole loa e ike ana ku’u makuahine ia mea he nele oiai ka ikaika ame ka naauao me a’u,” i pane mai ai o Alani me ka leo oluolu.

            “Aka nae, e hoomanawanui ana oia.  E ike ana no oia ua panakarupaia kana kane; e konoia aku ana paha oia e haalele iho i kona home, i kona poe lio, i kona mau kaa, i kona kulana iloko o na aha hui ame kekahi mau mea e ae he lehulehu a he huina nui hoi ia ma kou aoao i hiki ole ia oe ke hoolako aku iaia.”

            “Aohe o’u manaoio ua hiki i kela poe mea ke noonoo ia iloko o ke kapuaona ana me ia, i ka wa e hoohalikeia aku ai me ka manao hauoli o kana keiki, a i ole ia, o ka mare ana’ku paha me ka manao hoihoi ole i kekahi kaikamahine i manao wale ia no kona waiwai wale no.  Manao wau he mea pono ia kaua ka hai ana’ku i keia mea iaia?”

            “Aole, aole; aole ma na ano apau.  Aole o’u makemake e ike oia i kekahi mea e pili ana no keia mau hana,” wahi a Mr. Livinekona i olelo aku ai me ka hoopilikia loa ia o kona manao mamuli o ka olelo hoohali i waihoia aku ai imua ona.

            “E ku’u makuakane, no ke aha la oe i waiho ole ae ai i kau hana pilikia e manao nei e hana i ke akea ma ke ano he hana na ke kanaka makua, a e hoomaka hou i ko keia ao elike me mamua, ina he mea ia e pono ai?  E hana aku ana wau i na hana apau i hiki ia’u ke hana no ke kokua ana’ku ia oe; mai noho oe a hoolilo ia oe iho i mea e hana ana i kekahi hana hewa mamuli o kou huna ana i keia hana no ke kakoo ana ae ia oe iho mai kou mau popilikia mai.”

            “No ka mea – aole i hiki ia’u ke hana elike me ia,” i olelo aku ai o Mr. Livinekona me ka pii ana ae o ka ula o ka manao huhu maluna o kona helehelena.”  Ua haawi mai nei oe i kau huaolelo ia’u; nolaila aole oe e hoopoho mai ana i ku’u manao i keia wa, e Alani,” i olelo hou aku ai oia me ka manao hopohopo.

            “Aole, aole wau e hoopoho aku ana i kou manao, aka – e ili@ iho ana no ka hopena o kau mau hana apau maluna ponoi o kou poo,” wahi a ke kanaka opio i pane mai ai, iaia i ku ae ai iluna me ka helehelena haikea a haaheo, a hele aku la mailoko aku o ka lumi.

            E haalele aku kaua e ka makamaka heluhelu ia Alani Livinekona a e huli iki ae hoi kaua a nana i ka home o ka ohana Livinekona.

            He lehulehu na hanauna o ka ohana Livinekona i noho ma Livinekona Pa me ka lilo ole aku o keia home kahiko o ko lakou poe kupuna i ke kudalaia; a ua manao ia nohoi o keia ohana ka ohana waiwai loa a koikoi loa nohoi iloko o ka mokuaina a lakou e noho ana.  He ohana hanohano loa keia, e haaheo ana ia lakou iho maluna o ko lakou noho’na maemae a naauao, i ko lakou inoa maemae ame ko lakou ano hoopono a oiaio.

            O ka mea hanohano, Robata Livinekona, oia wale no ka mea e noho nei ma “Livinekona Pa,” a oia nohoi ka mea nana e kakoo nei ka inoa maemae o kona poe kupuna a hiki i keia manawa e nee nei; aka ua hiki mai la nae ka wa o ka pilikia no ka nele i ke dala ole mamuli o ka nui o na hoolilo ame ka noho’na uhauha, a oia ka mea nana i hookomo aku iaia iloko o kekahi kulana mahunehune, a nolaila i keia wa ano, ka wa hoi o kona mau la aoo, ame ka nana ana’ku hoi i na la o ke kuonoono ame ka pomaikai, ua ike iho la oia iaia iho aia oia maluna o ke kae o ka panakarupa.

            Ua hoole loa iho la kona uhane haakei no ka halawai pu ana’ku me ka inoa ino ame ka hoohaahaa ana mamuli o kona kiola ikaika ia ana’ku mai kona kulana hanohano aku, a pela me ke kauo ana’ku i kona noho’na o keia mua aku iloko o ka nele ame ka noho’na haahaa; a ua hooulu ae la oia i kona noonoo me ke apo ana ae a paa no ka hoomakaukau ana e hoohui i kana keiki iloko o ka mare me kana Getaruda Wina.  ka mea hoi nona kekaikamahine hanai waiwai, oia hoi o kahi waiwai nui i hiki ke hoohemo mai iaia mai kona mau popilikia mai apau.

            O ka ohana Wina no kekahi ohana kahiko loa a hanohano loa nohoi iloko o ka aina.  He kanaka kaulana loa nohoi o Kenelala Wina Elemakule iloko o ka hooili kaua ana o na Mekiko; he kanaka oia o ke kulana ikaika ame kekahi waiwai nui, a he hoa’loha oiaio nohoi no ko Robata Livinekona makuakane.  Ua hoomauia no keia launa aloha ana o keia mau ohana e na hanauna hope aku, oia hoi o Akebolo ke keiki a ke kenela ame Robata Livinekona a pili aloha iho la ko laua launa ana ia laua iho iloko o ko laua mau la opio, a ua hoomauia ia launa aloha ana a hiki i ka make ana o ka inoa mua.

            “Ua hele aku hoi o Akebolo Wina ma na aina e no ka hoopau pono ana i kona imi ana i ka naauao, a aole oia i ike hou i kona hoa’loha no kekahi mau makahiki loihi.  Ua lohe kona hoa’loha i kona mare ana i kekahi wahine u’i loa ana hoi i halawai pu aku ai oiai oia e hele auwana ana, a mahope mai o laila ua pau iho la ka loheia ana mawaena o kahi ame kekahi no kekahi manawa; a mai ia manawa mai a hiki wale no i ka manawa a Akebolo i hoike aku ai iaia iho imua o Robata Livinekona ma kona home, me ka helehelena kaumaha a e lawe pu aku ana oia me ia i kana kaikamahine uuku o na makahiki he umi, o ia ka manawa o kona hoa’loha i ike mai ai i kona kaumaha ka mea hoi nana i hoopoino i kona ola, a hoolilo aku hoi iaia e like me kekahi kanaka elemakule loa mamua o ka hiki ana mai o kona manawa e elemakule ai.

            Ua haalele mai kana wahine iaia i ka wa o kana kaikamahine uuku he elua no makahiki, pela kana mea i hai ai i na poe apau; a i ka ike ana’ku i ka nanaina kaumaha maluna o kona helehelena keokeo, ua kaohi iho la na poe apau i ko lakou manao i ka ninau ana’ku iaia e pili ana no kona popilikia koikoi.

            Aka, ua hai aku oia i ka moolelo kaumaha apau i kona hoa’loha.

            “Ua hoopoinoia mai ko’u ola,” i olelo aku ai oia;” ua haehae mai ia mea i ku’u puuwai, a ua kaniuhu iho wau a hiki i ka manawa i emi pu iho ai o ko’u ikaika, a ike iho la wau aole e loihi loa ana ko’u mau la i koe e ola ai.  I hoi mai nei wau no ka waiho ana iho i ku’u keiki malalo o kau malama ana, ina hoi oe e lawe ana i kou ae no ka malama pono ana iaia, no ka mea aole o’u pili koko e ae, a ua hiki ole ia’u ke hoomanawanui i ka hoomanao ana ae ua waiho aku wau iaia malalo o ka malama ana a ka poe i malihini loa ia’u.  E haawi iaia i na hoopomaikai ana apau; e hoolilo i kona ola ana i mea nona e hauoli mau, ina he mea hiki ia ia oe ke hana, a ua nui ke dala no ka hooholomua ana’ku i keia hana, ina nae hoi ua pono ia i kou manao; aka, mai hai hoi oe – mai hai iki hoi oe iaia, ina he mea hiki ia ia oe ke hookaokoa ae, i ke ano o ka nalowale ana’ku o kona makuahine E olelo aku oe iaia i Enelani makou i ka manawa o kekahi hakaka i hoalaia ai, a o wau hoi, o kona makuakane, ka mea hookahi i ola nona mahope o ka haalele ana mai o ku’u wahine.  E haa wi mai oe i kau olelo hoohiki ia’u, e ku’u hoa’loha, no ka pale ana’ku iaia mai ka lohe ana i ka mea a’u i hai aku nei ia oe; e a’o iaia e like me kou a’o ana i kau kaikamahine ponoi – a na na Lani e hoopomaikai mai ia oe mamuli o kou hana ana elike me ia!”

            A haawi aku la o Robata Livinekona i kana olelo hoohiki no na mea apau a kona hoa’loha i noi aku ai iaia – hoohiki no ka malama ana’ku ame ka hoomalu ana i kahi malihini uuku i @aaleieia iho, no ka malama ana’ku iaia me he mea o kana ponoi ia, a hoohana aku i na mea apau me kona mana no ka hoolilo ana’ku i kona ola o ke@a mua aku i noho’na hauoli a pomaikai a o ka haawina koikoi hoi i kau iho maluna o kona makuakane, ka mea hoi nana e hoomailo nei ka manaolana a pau o kona ola ana, aole loa ia e lilo i mea nona e kahaha ai, ina ua loaa ia mea iloko o kona manao no ke keaka ana’ku ia mea.

            Aka, aloha no! aloha o Getaruda Wina i haaleleia iho ai no ka ike ana i na ehaeha he nui o kona ola ana mawaena o na hana hewa a kela olelo hoo hiki, ka mea hoi a Robata Livinekona i haawi aku ai i kona ae me ka eehia loa i kona makuakane ame kona hoa’loha.

            Aohe no o Getaruda he kaikamahine i hiki ke kauo aku i ka noonoo o kekahi, elike no me ka mea i hai mua ia ae nei.  He kaikamahine nui loa oia a pu’ipu’i nohoi, no kela mau makahiki i hoike mua ia ae nei, ame ke kulana oiwi kino polehe a ano kohu ole – “he wahi kaikamahine opealu,” wahi a Alani Livinekona i kapa aku ai iaia, i kona wa piha huhu.  He hiohiona maikai no kona; aka o kona ili ua paa pu i ka lualuaina mamuli o ka hele mau i ka la ame ka makani, a o kona lauoho hoi he ano haulaula elike me ka ehu, a e pukalaki mau ana nohoi a he ku nohoi i ka weliweli ke nana aku.

            O ka nani wale no e panai aku ana i kona hiohiona, oia ka poepoe maikai o kona mau maka a ohaha nohoi, a he mau onohi maka polu; ua lilo nohoi la kou i mea ano nui loa, e kinai ana hoi i na manao pihoihoi apau ka mea hoi nana e hoolalelale ana i kona puuwai opiopio.  Aka, aohe iho la no lakou i komo iloko o ka helu no ka mea aohe i loaa ke onaona ma na ano e ae apau o kona oiwi kino, a o na poe apau i ike iaia, e olelo mau ana nohoi lakou, he wahi kaikamahine molala a kohu ole.

            He oluolu oia ma kona ao apau; ua like oia me ke kukuna o ka la iloko o ka hale, a hoomaka koke iho la o Mrs. Livinekona e aloha i ke kaikamahine makuaole, me he mea la nana ponoi aku oia mai kona puhaka aku.  Ua hana o Mrs. Livinekona i na hana apau i hiki iaia ke hana no ka hoano e ana’ku i ke kulana malohaha o ke kaikamahine, ma o ka hooaahu ana’ku iaia, ma lole kupono i hanaia me ka maiau, ma o ka hoao ana’ku e a’o iaia i ke ano o ka noho’na hoomaemae, a me ka mikioi ma ka lawelawe ana i na mea apau e naauao ai oia.

            Aka, ua piha loa ke kaikamahine i na hana lealea ame na hana kalohe, aohe ona manao nui no ia mea he lole maikai, a he oki loa aku hoi ina mea e pono ai o keia ola ana.  Me he mea la ua oi aku kona hauoli ma ka paani wale no – oia hoi na ano paani i kupono i na keiki kane – ka lelele ana, ka hele ana i ka hoehoe waapa, ka holo lio ana, a ua lilo iho la keia mau hana i mea hoohauoli loa iaia.  Hookahi talena maikai i loaa iaia, oia hoi, ke kalena o ka ike himeni, a e lohe mau ia ana kona leo moakaka maikai a opiopio nohoi e uhene ana i na hora like ole apau o ka la me na leo mele maikai, he mea hoi i ike kakaikahi ia mawaena o ka poe opiopio loa.

            A o Alani Livinekona hoi ia wa, he keiki oia o ka umikumamalima makahiki i ka manawa o Getaruda Wina i hiki aku ai i kona hale, a mai ia manawa aku i hoopili mau ai oia i kona aloha nona, oiai o Alani Livinekona, aohe ona poe kaikuahine, a i ke komo ana o ke aloha iloko ona no kahi malihini uuku makuaole, ua hoomaka koke iho la oia e makemake loa iaia ma ke ano he kaikunane oia nona, a ae aku la iaia e komo pu mai iloko o kana mau hana ponoi apau e hana ai a me kona olioli ana.

            Ua hele like aku laua i ka holo lio maluna’e o na puu, ua hele pu aku laua i ka hoehoe waapa iloko o ka muliwai nani o Hadekona – e auwana hele ana laua mawaena o na ulu laau ame na aina kula e pahola mai ana a puni o “Livinekona Pa,” ua kula like ia no laua iloko o na buke hookahi, himeni i na himeni hookahi a ua lilo iho la laua i mau hoa’loha maikai loa.  Ma ko Getaruda manao ana aohe keiki kane e ae iloko o ka honua nei i like me Alani, a ina makahiki apau ana i noho ai ma kona home, ua hooila mai la kona makemake ame kona haaheo iaia.

            Ua hoehaeha loa ia ko Getaruda manao i ka manawa i piha ai o ka Alani umikumamahiku makahiki, ua kaawale aku la oia mai ka home aku no ke komo ana iloko o kekahi kula nui.

            Me he mea la ua hoea mai ka hopena o na la; ua nalowale aku kekahi hapa o ka nani o ka honua, a pe@a hoi me ka hoohoihoi ana mai a ka muliwai i kona mana; ua mehameha ke kula aohe ke kokoolua e hele mau ai i ka holo lio, ame he mea la ua hele hewa na mea like ole apau.

            Aole loa i hoea mai i o Getaruda @a ka hoomanao ana ae i kona ano hiohiona ponoi iho, a hiki wale no i kekahi ia, oiai kekahi mau manawa hoomaha a Alani i hoi mai, ua hele like aku la laua i kekahi wahi kuaaina, a oia kona manawa i lohe ai i kekahi olelo koikoi a ano e loa.

            He umikumamaha makahiki o Getaruda ia manawa; a oiai oia e noonoo mau ana no kona hauoli ponoi iho @@mua o kekahi mau mea e ae, ao@ @a i manao nui aku i na mea e hoonani mai ana iaia i mea hoi nona e u’i ai a e loaa ai nohoi ka mahaloia mai.

            Iloko laua o kekahi keena oihana o na mea kanu, a e ku ana hoi laua ma ka aoao o kekahi ahua pua loke, ka mea nohoi a laua e haawi ana i ko laua mahalo, oia no ka manawa a Getaruda i lohe aku ai i kekahi leo kokoke loa ia laua i ka ninau ana ae: (Aole i pau.)

 

            E malama ia ana ke kau koho balota kuikawa ilok o ka mala@@ o Iulai.