Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 6, 7 February 1902 — Page 4

Page PDF (1.43 MB)

This text was transcribed by:  Jess
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Loke Keokeo

Ka Hoa Paio O Ka Loke Ulaula.

Ka Haku Opio o Kasedile- Ka Ipo Hooheno a na Rose.

 

I ko kakou haalele ana I ka Loke Keokeo i ka helu I hala ua nalowale kana kane I aloha nui la, ua huli la aku ola e na kauwa ia po aka aole i ike ia, ua hele ka helehelena o ka Loke Keokeo a haikea a ua aneane e puka mai ka malamalama o kala. E honi ana ola I kana bebe aloha, ka milimili hoi a laua me kana kane. Ala la oia i hea?

         I ka hora ewalu o ke kakahiaka ua ike iho la ola ua hala ka manawa no ne a nolaila ua hooholo iho la oia e hoonua aku i kona makukane e hele mai e kokua iala ma ka huli ana aku i ka Haku Kasedile, a malia o loaa laia.

Aole o ka Haku Kalifedina wale no ka mea I kauoha la aku e hele mai aka o ka Haku rusewela II kekahi, ka ha ku i hoi mai a lawe ai i ka wahi o kana kane mua i haalele mai. Ua hoouna ia aku la na kauwa e kii aku ia laua a e hele like mai hoi laua i ka hale oiai ua ikaika loa ka maka'u o ka Loke Keokeo a ua manoa loa hoi aloa aole loa e hiki mai ana kana kane.

O ka Haku rusawela ka mea mua o laua i kiki mai, a i kona hiki ana mai ua hoike koke ia aku la ka lohe la Dolores. Ua puka mai la o Dolores me kona helehelena i hele a haikea. I ka ike ana aku o ka Haku Rusawela ua nui loa kona maka'u olai ua hele ola a like me ka mea ua make.

         "Heaha keia a'u e lohe nei e ku'u Lede Kasedile?" wahi a ka Haku Rusawela i ninau, aku ai.

         "Heaha auanei kau? U a haalele mai ku'u kane aloha la'u i ka po nei no ka hele ana aku no kekahi hana, a aole ola i hoi mai a hiki wale no i keia manawa," wahi a Dolores me ka leo i piha i ke kaumaha.

         "Ua maopopo no ia oe kana wahi i hele ai, ame ke ano o kana hana o ka hele ana?" wahi hou a ka Haku Rusawela i ninau aku ai.

         "Aole i maopopo ia'u. Ua ninau aku wau laia e hoike mai la'u ka manawa i hiki mai ai o ka leka e koi mai ana iaia e hele aku i ka po nei aka o kana wale no i olelo mai ai e hoomanawanui wau a hiki i kona hoi ana mai alaila oia hoike mai ia'u. Iloko o ko'u hilinai nui iaia ua hookuu aku wau iaia e hele me ka mano aia i kona hoi ana mai e hoike piha mai ana oia ia'u ina mea apau loa. Ala, mai kona hele ana mamua o ka hora ewalu o ka po nei a hiki i keia manawa aole loa oia i ike hou ia. I hoouna aku neiwau ia oe e hele mai e kokua ia'u i ka huli ana i kona wahi e nalowale nei"

         "Ua nui loa ko'u kaumaha i ko'u lohe ana aku la i kena mau mea. He oiaio e kokua ana wau ia oe ma na mea apau loa i hiki ia'u. E kauoha aku no wau i ka'u mau kauwa apau loa e hele aku e huli ma na wahi apau loa a kakou e hooholo ai e hoonua ia lakou. Ina oia ua loaa i kekahi pilikia, ua powa ia paha a hoolei ia iloko o na ululaau e hoopuni nei i keia home nani ana i noho aloha ai, e loaa ana oia ia kakou. Aole loa he hookahi wahi e koe i ka huli ole ia."

         Ia laua no e kamailio ana ua hiki mai ia ka Haku Kalifedina Iloko o kona elemakule ua hooikaika oia i ka hele ana mai e ike i ka pilikia o kana kaikamahine. Aole no he maikai o kona ola kino aka aole loa e hiki iaia ke haalele mai i kana kaikamahine iloko o ka pilikai oiai e ola ana. I kona nana ana aku i ka helehelena o kana kaikamahine ua ike aku la oia i na hoailona o ke kaumaha ame ka pilikia.

         "Heaha keia a'u e lohe nei e ku'u kaikamahine? aia. i hea kau kane kahi i hele ai? Ua haalele mai anei oia ia oe?"

         "O papa, papa, ua oi aku ka maikai e make wau iloko o kou mau lima i keia hora mamua o ku'u lohe ana aku ua haalele mai ola ia'u. No ke kumu hea hoi oia e haalele mai ai ia'u? Ua aloha oia ia'u a ua aloha hoi wau iaia. Ua noho aloha ia e maua a hiki wale no i kona haalele ana mai ia'u i ke ahiahi nei a hele aku no keia hana hoi ole mai ana. O papa, ke noi nei wau e huli aku oe iaia me ka ikaika i loaa ia oe. Ina wau aole e ike hou ana iaia aole loa e hiki ana ia'u ke ola. Aia iaia ko'u ola ame ko'u hauoli, ala laia na mea apau. Papa, e hiki ana anei ia oe ke kii aku iaia?

         "Ua oi loa aku keia kaumaha mamua o ka mea hiki ia'u ke auamo. Ua manao wau ua loaa ia oe ka hauoli mau loa, ua manao wau aole he hookahi kai kamahine i oi aku ka hauoli mamua ou, oia ka o ka hora keia e hiki mai ai o ka ehaeha. E huli aku no wau iaia a hiki i kona loaa ana. Ina ua loaa oia i kekahi pilikia alaila e loaa no iaia na kokua ana, a ina hoi ua hoio aku oia a haalele mai ia oe me na keiki na'u ponoi no e kaili aku kona oia."

         "Aole, aole loa oia i haalele mai ia'u. Ua loaa oia i kekahi poino a ua makemake wau e huli koke ia aku oia i keia manawa. E kauoha aku oe e papa i na kauwa apau loa e hele aku e huli iaia. Ua ae mai nei ka Haku Rusawela i kana mau kauwa, a ua makemake wau ia olua e hele aku e huli ma na wahi apau loa e hiki ia olua. Ua makemake loa wau e ike hou aku i kona helehelena, a ina aole oia e hoi koke mai ana e make ana wau i ke aloha."

         Aohe he manawa e hoohokalia aku ai. He oiaio ua hele oia a haikea a ina e nalowale loihi loa ana kana kane e ko io ana no kana mau mea i olelo mai ia. Ua noho aloha laua, a iloko o ke aloha i haalele mai la kana kane iaia, noiaila aole e hiki ana iaia ke hilinai ua hana kana kane i kekahi hana ekaeka.

         Ua puni ka ululaau i ka huli ia, ua pau na mauna i ka huli ia ua huli ia ma no wahi apau loa i hiki ai iaia ke nalowale aku, aka, aole loa he hookahi wahi meheu i loaa aku. Ua hele ia e hoike i ka Halewai a ua hoike ia mai aole i ike ia. Ua hoolimalima ia na makai kiu akamai loa e hele aku e huli aka aole i loaa aku kekahi meheu. Aia la ka oia ihea? Mai ke kakahiaka a hiki walo no i ka hora elima o ke ahiahi ka huli ana ie aole i loaa aku. Ua hoi mai la ka haku Kalifedina me kana mau kauwa, a hoi mai la nohoi ka Haku Rusawela me kana mau kauwa a hookahi ko laua noho like ana noonoo, mamua o ko laua hoi ana aku e hoike i ka nuhou kaumaha i ka Loke Keokeo.

         "Ia laua e hui kamailio ana ua hoike aku la ka Haku Kalifedina i kana mau mea i ike ai oiai oia e hoi ana, a hoike mai ia hoi ka Haku Rusawela i kana mea i ike ai mamua o ka hora eiwa oia po, a i ka hookuikui ana ia ae o ka laua mau ike ua maopopo ae la ia laua kahi i hele ai o ka Haku Kasedile. Me keia olelo ika ua hoi aku la laua a hiki imua o Dolores.

         "Ua loaa aku nei anei oia ia olua? Ua lohe aku nei anei olua i kekahi mea e pili ana nona?" wahi a Dolores i niinai mai ai.

         " Aole, aka, ua loaa ia maua kekahi mea e hoike mai ana i kona wahi i hele ai, a ina kakou e noonoo like mai ana malia o maopopo ia kakou kona wahi i hele ai," wahi a ka Haku Kalifedina.

         "E hoike koke mai oiua i ka mea i loaa ia, mai huna aku olua ia;u i kekahi mea. Ina no he mea ia e make ai way ke lohe aku ua oi loa ku ka maikai e lohe wau mamua o ko olua huna ana aku mai ia'u aku."

         "Ke hoomaopopo nei oe i ka hiki ana mai o kela leka. I ka heluhelu ana o ka Haku Kasedule i kela leka apau ua haikea koke kona helehelena a mai ia manawa mai a hiki wale no i kona hele ana aole loa i maikai hou kona helehelena. Ma ko'u noonoo ana o ka mea nana i kakau kela leka oia no kana mea i hele aku nei e ike. Aole anei pela?"

         "Aole wau i noonoo mua no ia mea e ku'u papa."

         "Ina ua pololei kela manao o'u alaila ua hiki loa ia'u ke hoike aku ua ike wau i ka mea nana mai kela leka. Ua kamaaina ia'u kona lima kakau, a aole hoi ia he mea okoa aku aka o Lola no."

         "Owai?"

         "O Lola Aole o kela leka wale ka mea nana i hoike mai ia'uoia ka mea nana i kakau kela leka, aka, ia maua i hoi aku ai i ke ahiahi nei ua ike aku ia maua i kekahi wahine e hele mai ana no ka puka pa keokeo iwaho loa a i ko'u nana pono ana aku ua ike aku la wau aole oia he mea okoa aku aka o ka. Loke Ulaula no ia. I mea e maopopo loa ai ia'u ka oiaio o ka'u mea i ike aku ai ua ninau aku la wau i ke kauwa i hele pu aku ai me a'u e nana aku a e hoike mai hoi ia'u i kana mea e ike ana, a olelo mai i oia aole kela he mea okoa aku aka o ka Loke Ulaula no kela. Nolaila ua ike like maua iaia. A ia'u i hoi aku ai o ka'u e noonoo ana owai la ka mea nana kela leka, a komo mai la ia'u ka manao malia paha o Lola ka mea nana i kakau mai kela leka. Ua ike no anei oe i ka wahi i waiho ia ai kela leka?"

         "Aole wau i ike, aka malia paha aia no iloko o ke kuka o ka Haku, i hele ae ai i ke pakaukau i ke ahiahi nei. He lole okoa kona i hele ai. E hele aku oe iluna iloko o ka lumi ona, a malia o loaa aku ia oe iloko o laila."

         Ua pii koke aku la ka Haku Kalifedina iluna a komo aku la iloko o ka lumi o ka Haku Kasedile a loaa aku la iaia keia leka iloko o kona lole. I ka wehe ana ia iho a heluhelu ua puiwa loa oia i ka ike ana iho i ka oiaio o kana mau mea apau i noonoo ai. Ua iho koke mai la oia me ka eleu i kona hiki ana i lalo ua hoike aku la oia i ka leka ia Dolores ame ka Haku Rusawela. I ko laua heluhelu ana apau ua maopopo like ae la ia iakou ke kumu o keia hele ana o ka Haku Kasedile.

         "O, aole loa e hiki ana ia'u ke hilinai ua haalele mai ka'u kane ia'u a hele aku e huli a e hui hoi me ka Loke Ulaula, oiai ua ike no oia aole he aloha o ka Loke Ulaula ia'u. Pehea ia oia i ae ai e hele aku e hui me ia, me kona lohe no i kana mau olelo hooweliweli Pehea ia oia i huna ai i keia leka mai a'u aku?"

         Me keia mau olelo ua hina aku la oia iluna o ka papahele a maule. Kena koke ia kekahi mau kauwa e holo aku no ke kauka a i ka loaa hou ana iaia o ka oluolu ua ike ia aku la ke anoe o kona helehelena.

         "Oh, papa ua oi loa aku ka maikai e make wau i keia hora. Ua oi loa ae ko'u kaumaha mamua o ka mea hiki ia;u ke hoomanawanui. Ua ike no hoi ku'u kane aloha aole he makemake o keia wahine ia'u ua ike nohoi ku'u kane aloha he mau olelo hooweliweli kekahi ana no'u, eia no nae ua hele aku nei oia a hui me ia, a malia paha ua hana mai keia wahine i kekahi hana weliweli maluna ona i ko ai kona makemake."

         "Ae, ua maopopo loa ia'u i keia manawa oia kona hoa i hele aku ai i ka po nei," wahi a ka Haku Rusawela. I ka po nei olai wau e holoholo ana a hiki mai ia ma kekahi wahi kokoke i ko olua hale nei ua ike aku la wau i ka Haku Kasedile e holoholo ana me kekahi kaikamahine e aahu ana i kekahi lole kanikau. Ma ko'u nana aku he kaikamahine loihi oia, he opiopio maikai kona helehelena ke nana aku, a o Lola no ia. Ua ike aku la wau ia laua e hele ana ma ke kae o ka ulu laau a hiki wale no i ko laua nalowale ana ma kela aoao. Aole wau i nana hou aka ia laua oiai ua manao ae la wau he mea keia ua ike ia e oe a ua maopopo hoi ia oe kahi i hele aku ai o kau kane. I ka loaa ana ae nei o ka lohe ia'u i keia kakahiaka ua haalele mai kau kane a aole oia i ike hou ia a hiki wale no i keia manawa, ua manao wale ae la no wau malia paha ua holo aku la oia me kela kaikamahine a'u i ike ai i ka po nei, a he hana maikai hoi na'u ka hoike ana aku ia oe i ka'u mea i ike ai."

         Ma keia mau olelo hoike apau imua o kona alo, me keia leka hoi a Lola i kakau mai ai i kana kane e waiho iho ana mamua pono o kona alo ua hiki loa ia Dolores ke manao ae ua holo malu aku kana kane me keia kaikamahine a ua ko hoi kana i kaena mai ai e hiki mai ana ka manawa e hoowahawaha ai ka Haku Kasedile iaia, a holo aku me keia Lola. Ua hiki ole nae laia ke hoomaopopo ae i ka oiaio o keia mau mea apau oiai ua ike oia ua aloha kana kane iia me kona naau apau loa a aole loa hoi oia i aloha i kela Koke Ulaula. Ua aloha anei oia laia i kela, manawa?

          Me ka puuwai i aneane e naha i ke aolha ua hina aku la oia iluna o kekahi noho koki pulu a waiho a make aku la. I ka ike ana aku o ka Haku Kalifedina i kana kaikamahine e moe mai ana iluna o keia koki ua aneane e make, ua nui loa kona kaumaha. "Ina he opiopio iki wau i kela manawa e uhai no wau iaia a hiki i kona loaa ana ia'u a e pepehi no wau iaia a hiki i kona ike ana i ka hewa o kana hana i hana iho nei. Ua manao wau iaia he kanaka maikai a ua aloha la hoi oia i ku'u kaikamahine eia ka oia ana ke kanaka nana e hoehaeha mai ku'u kaikamahine. Oh, ina oia e loaa ia'u i keia manawa e hookomo aku no wau i kekahi poka o ku'u pu panapana ma kona puuwai aloha ole." (Aole i pau.)

 

KA AOAO KUPONO NO NA HAWAII.

 

         He like ole na manao kalaiaina iloko o na poe kalaiaina ma Hawaii nei i keia mau la, a pela nohoi me na nupepa, ua ikeia no ka like ole o na manao.

         Ke ku nei ka nupepa Ke Aloha Aina, a kalahea mai, o ka aoao Demokarata ka aoao kupono no Hawaii nei; ke ku mai nei hoi ka nupepa Kuuokoa Home Rula, a hooia mai i pakui ia mai e kahi nupepa Home Rule Repupalika ka aoao kupono no Hawaii nei a ke ku nei hoi makou malalo o ka manaoio ana, o ka Aoao Repupalika wale no ka aoao kupono no Hawaii nei.

         Aohe aoao e hiki ke olelo mai i keia wa, aole ka Mana Hooko o ke Aupuni iloko o ka lima o ka Aoao Repupalika a e mau ana ia Mana a hiki aku i Maraki 1905, a aia pu ka mana o ka Aha Kau Kanawai iloko o na lima o ka Aoao Repupalika, a ala pu no ka hapanui o ka Aha Kiekie iloko o ka lima o ka aoao Repupalika.

         Nolaila, ina aia ia mau Mana Ekolu iloko o na lima o ka Aoao Repupalika he mea akaka loa me he akioma la, o ka aoao Repupalika oia wale no ka aoao i kupono no Hawaii nei a he hana kuhihewa la na ko Hawaii nei mau makaainana ke mano ae he aoao e ae kekahi e loaa ai ia kakou na pomaikai.

         Ua poina anei kakou i kela mau olelo kaulana:

         "O ka lala pili aku i ke kumu oia ka lala hua."

         "I mea e loaa ai ka wai e kukulu aku i ka pakeke ma kahi e kahe mai ana o ka wai."

         "O na manu hulu like e lele like no lakou," a pela wale aku.

         Nolaila, i mea e loaa ai na pomaikai ia Hawaii nei, o ka kakou hana naauao wale no e hoopili aku i ka aoao Repupalika, ka aoao e noho mana nei maluna o ka aina o Amerika Huipuia holookoa.

         Ua ike a hoomaopopo no o Elele Wilikoki ia mea nolaila oia i hoao ai e hoohuli ae i ka aoao Home Rula Repupalika, aole nae me ko Wilikoki mananaoio he pololei loa ia, aka ua akamai no kela, o hoahewa ia no kana mau haiolelo mua imua o ka lehulehu, e olelo ana, "ua ao'ia mai oia e na Luna Aupuni Kiekie o Amerika e kukulu i aoao Home Rula ma Hawaii nei."

         O ka mea pololei, elike me ka ike oleia o ka aoao Home Rula ma Amerika Huipuia, pela ana no ka ike ole ia mai o ka aoao Home Rula Rupupalika, a he mea pono ina Hawaii ke ike koke i keia mea.

         Nolaila, elua no aoao kupono i ike ia ma ke ano kalaiaina Amerika, oia hoi ka aoao Repupalika ame ka aoaoa Demokarata.

         Ina e nana pono iho kakou o Hawaii nei. O ke kulana hana a na Demokarata, oia no, e hookomo wale ia na waiwai apau iloko o ka aina me ke dute ole; ina pela ke holo ia manao kalaiania, o ka hoopena e hiki mai ana e emi ana ke kopaa i elua wale no keneta a ka paona hookahi, alaila, aohe mahiko hookahi ma Hawaii nei, aohe mau mahi raiki, a o ka hopena aku oia, aohe hana nana e ume mai ke dala i Hawaii nei, alaila, o ko kakou hoi hou no ia e hume i ka malo ame ka pa-u Pehea ia, e na Hawaii o keia au holomua, e hoi hou anei kakou i hope?

         Kahaha! Aloha wale, Ina kakou e hahai ana i kela manao o ka aoao Demokarata oia ka aoao kupono no Hawaii nei a hiki hou mai kela mau kulana o ke au kahiko maluna o na kaiaulu o Hawaii nei alaila, he mea maopopo loa, ma keia hope aku, e ku mai ana ka kakou mau keiki a me na moopuna a kakou a hoahewa ia kakou me ka ikaika loa.

         No na makahiki he kanaha i hala ae nei, ua noho mana ka aoao Repupalika no na makahiki he 32 a o ka aoao Demokarata hoi no na makahiki ewalu wale no, nolaila, ua akaka loa ma ia mea, ua ike a ke ike nei no ka hapaneui o ka Lahui Amerika o ka aoao Repupalika wale no ka aoao kupono e noho mana maluna o ka aina.

         Nolaila, no na kumu kupono, maikai a akaka loa, e hiki ai i kela ame keia ke ike iho me ka hoohewahewa ole, o ka aoao Perupalika oia ka aoao kupono no Hawaii nei.

         Ina no e komo nui ana na Hawaii ma ia aoao a manao ia i Aupuni Kalana (County) a Aupuni kulanahauhale paha, e loaa ana no ke ole hoi e hooholo ia e koho balota ia no Luna Aupuni.

         He mea pono nohoi i na Hawaii ke hoomanao, ina e ku lakou ma ke kulana Home Rula a kukulu ae i Aupuni Kalana a Aupuni Kulanakauhale paha a kue na Pepupalika ia mea; e hiki ana no i ka Ahaolelo Nui o Amerika Huipuia ke hoopau ae i ke kanawai e ae ana ia kakou o Hawaii nei e hana i kanawai e kukulu ia mau ano aupuni, nolaila, i mea e pono ai pili aku kakou me ka aoao iaia ka mana o ke Aupuni.

         No ka pono o Hawaii nei, kona mau makaainana, a no ka holomua o ka aina; ke paipai aku nei makou i na Hawaii e noonoo pono, i ole e hoahewa kai ka oukou mau, keiki ame ka oukou mau mamo mahope aku o oukou.-"La hui Hawaii."

 

HOOLAHA

 

         E noho ana ka Halawai o ka Aha Hui Euanelio o ka Mokupuni o Hawaii, ma ka Luakini o Mokuaikaua ma Kailua N. Kona. Hora 10 A.M. ke hiki aku i ka Poaha mua o March 6, 1902.

         Noliaila e akoaakoa ae na Hoa ame na Lala oia Aha ma kahi ame ka manawa i hoike ia ae la.

         John Keala,

                   Kakauolelo

 

E A IA ANA I KA LEWA IMUA O KA LEHULEHU

Pakele Mahunehune kekahi mau Ola @

Haule kekahi Kanaka ame kekahi Wahine iluna o ka @ i phia a Uwila

Mai make o Kahukula Nui Thomas H. Bell o ai oia e hoao ana ke Ola o kekahi Wahine mai kekahi Make Weliweli mai-Ua make keia Wahine a ua pakele mai oia mamuli o kekahi mau mea Pahaohao.

 

         E kau kekahi wahine i ka lewa e uwe ana iloko o ka ehaeha imua o kekahi mau haneri kanaka i hele aku e ike i keia mea ku i ka manaonao ma kahi kokoke i ka Wright House, ma ke alanui Ontario, Kalivalana.

         Mamuli o ka ike ana ia o kekahi wahi ahi uuku ua haalele iho la kekahi mau keiki ame na kaikamahine hana i ka lakou hana a holo aku la no luna o kaupaku o ka hale e ike i keia ahi. O Ida Jantz kekahi o na kaikamahine i puu aku iluna o kaupaku, a oiai oia e nana ana i ke ahi, me ka noonoo ole ae i ka make, ua lalau hewa aku la oia i kekahi uwea uila i piha i ka uila ia manawa.

         I ka pa ana aku o kona lima o ka manawa iho ia no ia i ume ia aku ai kona kino a haule aku la oia iluna o keia uwea, a iaia e kau ana iloko o ka ehaeha, ua ku mai la malalo he mau haneri kanaka i hiki ole ke hoopakele mai iaia mai ka make a ka uila.

         O Thomas H. Bell, ke kahukula nui, kekahi i waena o keia pulu kanaka e nana aku ana iaia e kau mai ana i ka lewa. ua ike iho la oia o kahi wale no e loaa ai iaia keia kaikamahine mai kekahi puka aniani mai e nana ana i ke alanui Ontario, ame ka hakalia ole iho ua holo aku la oia no keia wahi. ua pii aku la oia i kekahi alapii hoopakele i ka manawa pauahi, a hiki i kona ku ana ma kekahi wahi kokoke loa i keia kaikamahine i hiki ole ke uwe hou ae i keia manawa.

         Ua iliwai like kahi a keia kaikamahine e kau ana me kaupaku o ka hale, a ua lalau aku la oia i keia kaikamahine no ka hoopakele ana mai i aia. Me ka malie loa ame ka ikaika ua hapai ae la oua u keia kaikamahine a hiki wale no i ka loaa ana i ka poe maluna aku, a ia lakou i lalau mai ai i keia kaikamahine ua pakika aku la o Mr. Bell a i kumu e pakele ai oia mai ka haule loa ana aku i lalo iluna o ke alanui ua lalau koke ae la oia i keia uwea no nana i umii mai keia kaikamahine a i loko o ka manawa pokole loa ua huki pu ia aku la oia e ka ikaika o ka uila a lewalewa ana oia iluna o keia wahi hookahi no ana i hoopakele mai ai i ke ola a keia kaikamahine. Ua @oe iho la oia me ka hiki ole ke ekemu ae, e a ia ana hoi kona i'o e keia uila menemene ole. Aohe hookahi kanaka i aa e hele aku e hoopakele iaia, a o ka hana maikai wale no o ka hoopaa ana i ka uila e komo ana iloko o keia mau uwea, aka, he mau minute kei hala mamua o ka hiki ana ke hana ia keia hana, a hapai ia aku la kona kino i aneane e make a hiki i kekahi wahi o ka palekana.

         Ua make keia wahine, a lawe ia aku la o Mr. Bell a loko o ka Halema'i o ka Lehulehu a malaila oia i nana pono ia ai e na kauka. Ua ike iho la no kauka ua pau kekahi mau wahi o kona kino i ka a ia e ke ahi, a ua hele hoi oia a haalulu mamuli o ka maka'u i keia haule ana ona. He mau ia mahope mai ua hoihoi ia aku la oia no kona home a malaila oia i malama ia ai no umi-kumamakahi mahina. I na mahina mua ekolu ua ike ia o ka hana maikai wale no ka hooulu ana i ka ili maluna o keia mau wahi i pau i ke ahi, a he lehulehu o kona mau hoa'loha i haawi mai i kekahi apana o ko lakou ili no ka hooulu ana ma keia mau wahi, a he ekolu tausain a oi apana ili i hooulu ia mamua o ka puni ana o keia mau wahi apau loa i a ia e ke ahi. Penei ka Mr. Bell i hoike ae ai i kekahi o kona mau hoa'loha oiai oia e hoike ana i kona pakele ana mai keia pilikai mai:

         "He mea oiaio ua lohi ko'u ola ana mai keia pilikia weliweli mai. Ua hiki ole ia'u ke hoike piha aku i na ehaeha i loaa ia'u. Ua hele ko'u mau @ ike a nawaliwali a haalulu, ua poniuniu mau ko'u poo, a i ko'u manawa e hoomaka aku ai e hele ua maeele koke mai la ko'u kino holookoa. Aole ne maikai pono o ko'u hiamoe ana i ka po a aole hoi i loaa ka maha i makemake ia. I ko'u ala ana ae i ke kakahiaka ua hele a luhi ko'u kino. Ua ono ole mai la ka'u ai, a ua loaa mai hoi wau i ka eha o ke poo ame ke poniuniu. Ua noke ia ko'u ola kina a nawaliwali e kela uila.

         Iloko o ka makaala o ko'u mau kauka aole loa i loaa ia'u ka oluolu. Ua piha ka hana ole, a ua makemake loa wau e hoi hou i ka hana, aka, aole loa he hiki ia'u me ka nawaliwali o ko'u ola kino

         "Ua lohe mai la wau i kekahi ma'i ano like loa me ko'u i ola i ka Huaale Akala a Kauka Williams, no ka Poe Haikea. Ua hooholo koke iho la wau e hoao i keia laau. I ka aneane ana e pau ia'u o ka elua o na poho huaale, ua ike mai ia wau i ko'u ano maikai mai. Ua nalo aku la ka eha o ko'u poo, pau mai la ko'u haalulu ana, a hiki hoi ia'u ke moe i ka po me ka oluolu maikai. Ua hoomau wau i ka lawe ana i keia mau huaale no hookahi mahina, a ua hiki ia'u ke hoi i ka hana me ka hoomau pu ana no nae i keia laau i hana ai no ko'u ola kino, a ke hauoli nei hoi wau i ka hoike ana aku i ka lehulehu i keia mau mea."

         O keia maluna ae na hoike oiaio loa e pili ana no keia ola ana. Ua ike la keia moolelo i hoike ia aku nei ma ke ahiahi o ka la 17 o Iune 1895, a ua hoolaha ia e na nupepa o ia manawa. O ka hopena i hoie pu ia aku nei, a i hoike ia hoi ma na @uaolelo ponoi a Mr. Bell, aole loa e hiki ke hilinai ole ia . Ua kamaaina oia ma Kalivalana, aole mamuli wale o kona ike ia ma na hana hoonaauao, aka, mamuli o kona maka'u ole i ka haawi ana i kona ola no ka hoopakele ana i kekahi kaikamahine mai kekahi make weliweli mai.

         Aole loa e loaa mai ana na haawina i loaa la Mr. Bell i kela ame keia, aka he lehulehu na kanaka i loaa i ka haalulu ame na nawaliwali i like loa me kona, koe wale no ua ikaika loa kona loaa ana a ua aneane e hiki ole ke paaa ia mai kona ola, a he hookahi wale nohoi laau nana i imi kona ola, a oia ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea. Ua ola oia i keia laau.

         Ua kaulana a puni ke ao nei ka mana hoola o keia mau huaale ma na ma'i o keia ano. Ua hiki loa i keia laau ke hoola i na ma'i i aneane e pau ka manaolana elike me ko Mr. Bell, a ua hiki loa hoi ke hoola i na ma'i uuku iki mai @ o keia me ka hikiwawe loa. Aole loa i ike ia ka manawa i ola ole ai o na ma'i iaia. Aia ka hana a keia laau maluna o na aaike ame ka hoomaemae ana i ke koko a o keia iho la ke kumu. I ola ai o na ma'i ulu mai ke koko ino mai e like me ka ma'i lolo, eha iloko o ke poo, eha ma ka umauma, rumatika, like ole o ke pana ana o ka puuwai, kaikea wale mai no o ka helehelena, ame na ano ma'i like ole no apau e ike ia nei i loko o na kane ame na wahine i ulu mai mai ke koko ino mai ame ka pilikia hoi o kou mau aa ike e like iho la me keia i hoike piha ia maluna ae. Ke kuai ia nei ka Huaale Akala a Kauka Williams no ka Poe Haikea ma na Hale Kuai Laau apau loa, a i ole ia e hoouna pololei ia aku no ma kou inoa i ka manawa e loaa mai ai o ke kumu kuai ola hoi he kanalima keneka no ke poho hookahi, a he eono poho i ka Elua Dala me ka Hapalua (aole loa he kuai nui loa ia o keia Laau ma ka pulu nui) ina e kakau la mai ia DR WILLIAMS MEDICINE COMPANY, Schenectady. N.Y. Aole he mau mea ino iloko o keia iaau a aole loa e loaa kekahi poino ina ola kino nawaliwali loa e hoao ana.

Make il@ hauoli Ma@

Ma ka leka @ o Kaiapana, Puna, Hawaii, i ka Nupepa "Ka Elele Hawaii" ua ike iho la makeu i keia mea hou malalo iho, e hoike ana hoi i kekahi o na hana a ka waio@a:

         Ma ke kakahiaka nui poniponi e ka Poaha la 2 o Ianuari ua loaa aku ia ke kino make o kekahi kanaka e waiho ana maloko o ka rumi nona ka inoa o Kumauna i hiki aku kona mau makahiki i ke 60 a oi. Eia iho kahi moolelo:

         Ma ka la 1 o Ianuari oia ka Poakolu oiai keia kanaka me kana wahine ame ko laua ohana e kaupa ana i na ono like ole a lakou i hoomakaukau ai no ka hoomanao ana ia la, ua pano mai la oia i kana wahine e ai ana wa@ e inu hoi i ko'u hauoli makahiki hou. O ka wa ne ia a ka wahine i olelo mai ai iaie aolo e hiki ie oe ke iau, no ka mea, ua hewa ko waha, o noonoo pono oe, ua hoohiki oe aole e komo hou kekahi wai awaawa iloko ou. Aohe ho hoolohe ia aku o kana olelo a hooko iho ia no oia elike me kona makemake iho. Aka nae, mahope ue hoalii koke iho la ke @ malune ona e @ kome kukonukonu loa aku ana iloko o ke wiliau o ke sahioshio. A hoomaneo koke ae ia kou mea kakau ia olelo kaulana poina ole a "Kalaeokalaau pau ke pono a Kakine." Aole no i hala he mau minure pokole mahopo ihe ua pan@ hou aku la oia i kane wahine, @, e hele ana au i kahi o Kahilihiwa. Ua hihi koke mai ia kana wahine iaia he ole nae ka maliu ia mai a malo aku ie ika ehu a ke kai.

         Ma ka hora @ auina ia ue kelawai aku ia, kou mea kakou me keia kanaka ma kahi o Kehilihiwa e @ ana i ka wai o Paiele. Ho mau minute helu wa le no mahope iho e ko'u hiki ana aku ua hoihoi ia eku la oia @oko a kekahi

(@)

HOOLAHA KUMAU.

Ka Hui Banako hoahu Malama Dala o Hawaii

(KAUPALENAIA.)

Huina i hoahuia..........$250,000.00.

Peresidena.............Kikila Baraun@

Hope Peresidena................W.P.Robikane

Puuku...................W.G. Coope@

Keena Hana Nui:

Alanui Papu, kokoke i Alanui Kalepa Koena Lala ma Hilo, Hawaii.

-@ LAWELAWEANAIKA-

Oihana Banako Hoahu Dala ma Honolulu ame Hilo

E laweia mai no na huina hoahu me ka haawila o na kukupanee no na hoahe makahiki ma ke huina o 41/2 pa-kene@ no ka makahiki. E loaa no na Ruia a me na hooponopono ana ke ninau ae ma ke Keena Hoahu. 2828-1yr.

DR. L. F. ALVAREZ.

Keena Oihana a Wahi Noho:

1240 Emma Street.

Na Hora Haua: 8 a 10 a.m. @a 5p.m. 7a 8p.m.

Telelpona White 211, 2874-1yr

Dr: T. Mitamura

Kena Ohana 1468, Alanaui Nuuanu. Telepona 152. Pahu Leta 842. @ noho, 524, Alanui Nuuanu.

         Na hora keena: 8-10 a,n. 6-3 p.m. koe na Lapule.

Kauka J. Uchida,

HE LOEA MA KA OIHANA LAPAAU

         Keena : Alanui Beretania, mawaena o Papu ame Nuuanu. Manawa hana, 8 a 12 A.M. 7 a 8 P.M.

Telepona Helu 1211 White.

LEWERS&COOKE.

Ltd. (Lui & Kuke, koupalenolo.)

Na mea Hookomo mai a Kuai i na

LAKO KUKULU HALE

o kela ame keia ano.

Malaila e loaa ai na mea malalo iho:- NA PAPA N.W., NA PAPA HOLE PILI HALE, NA PUKA, NA OLEPELEPE. AME NA PONO PUKA ANIANI, NA KUI, AME NA MEA PILI I KA OIHANA KAMANA, NA PONO PENA.

         NA PENA LIKE OLE, AME NA HULU PENA, NA ANIANI, NA PEPA HALE, PALE PUKA ANIANI, MOENA, ETC.

O na kauoha pono hale apau loa e hiki ma@ ana ia makou e hooko koke ia no me ka eleu ame na KUMU KUAI HAAHAA LOA.

IKA PO@ KULI:-Ua haawi ae kekahi le@e waiwai i hooia ia mai kona kuli ame ka halululu iloko o ke poo mamuli o ke pahu hoolohe hanalima a Dr. Nich@ he, $25,00 i hana kuia kekua kuli i hiki ai ke loaa keia pomaikai i na poo kuli me ka lilo oia. E kakau mai, THE NICHOLSON INSTITUTE, @. @th Avenue, New York. @