Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 6, 7 February 1902 — Page 5

Page PDF (1.50 MB)

This text was transcribed by:  Kevin Callahan
This work is dedicated to:  This is in honor of Kumu Patrick

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

HE HUI MAIKAI NO NA KANAA HAWAII

Kukuluia na ke Kokua ana ia Kakou Oiwi.

@ ka Hui Aloha o Hawaii i @ o Feberuari 1901 a Eia @ ka Makaukau e Ko@ @ na Oiwi.

 

@ na haole ua ike ia he mau @ o ka manao o keia mau @ kokua anao kekahi i ke@ @ ka manawa e hiki mat ai ka @ Elike me ka uku ana o ke ka@ @ auhau i ke aupuni no ka @ ana mai iaia a hoomalu ana @ ami na poino mai, pela no@ @ ame keia kanaka e komo ana @ e uku aku ai he mau @ kupono no ka malama ana i @ no ke kokua ana aku hoi i @ iloko o ka pilikia. He @ o keia mau hui i kuku@ @ mawaena o kakou Hawaii, a @ mau hui kakaikahi ua @ "Hui Aloha o Hawaii," i ku@ @ kekahi mau Hawaii i ka ma@ @ o Feberuari, 1901. A hiki iho la i @ o ka pule i hala ua loaa i @ 54 mau lala, a iloko o ka @ pokole o ko lakou ku ana ua @ aku ka lakou i ka hoolewa o @ lala he mau lala lehulehu i @ i ka ma'i, a koe iho ma ko lakou @ mau kaia i kupono no ka @ ana aku i na pilikia e hiki @ ma keia mua aku.

 @ maka mua ana ia o keia hui @ he kanawai, a ma keia ka@ @ haawi ia ka malama ana o @ iloko o ka lima o ka Puuku. @ mai nei ua hana hou ia i @ kanawai hou, a ma ia kanawai @ hooponopono ia kahi e waiho ai o @ dala a ua kauoha ia ka puuku e @ i keia mau kenikeni apau loa @ o kekahi anako maikai. Aole e @ iaia ke kii wale aku i kekahi o @ mau kenikeni aia wale no a hele @ pu aku me ia he elua o na lala o ka @ papa hooko. Ma keia hana ana ua na@ @ na pono loa ia ka waihona o na lala, a @ hoi manawa e hiki ai i kekahi o @ luna nui ke hao wale aku i na kala.

Ua ae ia kela ame keia Hawaii e @ mo ma keia hui, a i kou komo ana @ makemake ia oe e uku mua aku he @ lima kala. Ina oe e ma'i ana ia pule @ kahi no e loaa mai ana ia oe na @kua ana i oi ae mamua o keia mau @ au. Mahope aku oia manawa, ua @ makemake ia kela ame keia lala e uku @ aku he hookahi kala i keia ame @ mahina. Ua like loa keia me ka @ Ina e mahelehele ia ana ua like @ hapaha wale no no ka pule hoo­ @ i kou manawa e loaa ai i ka @ na lilo koke kou malama ana ilo­ @ ka lima o keia hui, a na lakou @ kau lauka i makemake  @ pu ana ia mau hoolilo @ no ka pilikia, na lakou e @·kou hoolewa me ka lulu @ kela ame keia lala he hoo­ @ no ka haawi ana i kau wa­ @ make, a i ole ia i kau mau @ paha Ina aohe au wahine. Aole @ wale na pomaikai e loaa ana @ aka, e hui mau ana oe me kou @ hoakanaka ma ke ano he mau @aana, a e ike mau ana oe he mau @ a'loha kou i na wa apau i makaukau @ kokua mai ia oe.

@ O keia kekahi pilikia nui loa o kakou @ Hawaii, aole kakou i imi i na hana @ pili ai kakou ia kakou iho, e ike aku @ kekahi i kekahi, e kokua ai hoi ke- @ i kekahi. Aia no ka hiki ia'u ke @ kokua ia oe a kamaaina wau ia oe @ ma ke ano he hoa'loha, a ma kou hui @ aku me kekahi mau ·hoakanaka ou @ iloko o ka hui hookahi ua kamaaina @ la oe i na lala apau o keia hui, ua @ oe i hoaloha a i kaikaina hoi no @ lakou, a ua hiki ole ia iakou ke hoo­ @ hemahema mai ia oe i ka manawa e @ hiki mai ai o ka pilikia. Ke ike nei @ kakou i ka like o na haole ame na @ ake, o keia iho ia ke kumu o lo lakou @ hui mau, a ike aku kekahi i kekahi.

@ Aole makou e kauoha aku ana i kela @ keia e komo aku iloko o ka hui a @ makou i hoike ae nei maluna ae, aka, @ koi ikaika aku ana makou e komo @ kakou Hawaii iloko o kekahi mau @ o keia ano, a e ike ia kakou iho. @ no e hoala ae ana na Poola he @ o keia ano, he mea maikai e ko­ @ kela ame keia ma ia hui. Ina aole @ ki ke hoala ia kekahi mau hui okoa @ o keia ano, e komo ma na hui i @ kaukau Ina ua makemake kekahi · @ ukou e komo i ka Hui aloha o Ha­ @ e hele aku ia Joe Fern a i ole ia @ Misses Keliiaa o ka Hui o "Wilder & @ a na laua e hoikeike mai na mea @ i koe.

@ mea e hike ai i ka lehulehu i ke­ @ ona pomaikai i loaa i kekahi o @ o keia hui ke hoike nei ma­ @ ka inoa o kekahi mau lala i ko­ @ ia a na kela ame keia i kanalua @ oiaio, e hui me lakou a ninau i ka @ He elua mau mea make i kokua @ o Paulo (k) ame Mrs K. Ahuna. @ inoa mua, he lala oia no keia hui, @ ka inoa elua he wahine na kekahi @

@ keia malalo iho ka inoa o kekahi @ lala i ma'i a kokua ia, Mose Keau, @ Kali, Kealoha Makahiehie, Hoo­ @ kua Pa. ame J. K. Nakookoo. E @ ia lakou no na mea e pili ana i @ Hui a e hoike ia mai no ka oiaio. @ E noho ana ka halawai nui ma Fos­ @ Hall, Alanui Nuuanu, i ka Poalima @ o keia mahina, Feberuari 28, 19O2, @ hora 7:30 o ke ahiahi. Ua make­ @ ia kela ame keia i makemake e @ ae a e lohe i na hana oia ahiahi, a @ e kupono i kou noonoo maikai e @ mai a lilo i lala.

 

KA HANA HANAI PUAA.

 

Mamuli o ko makou ike maka ana i @ lawelawe hana ana a Rev James @ avis o na pali hauliuli o Koolau, e @ ana i ka hana hanai puaa, ·ua @ noia makou e hoikeike aku imua o @ lehulehu o na Hawaii i ke ano o @ ana mau lawelawe ana i kumu ala­ @ no na Hawaii e ae, oiai ke koii koi @ no iloko o makou na manao e ala­ @ aku i ko makou poe heluhelu ma @ hana e hookuonoono ai ia lakou @

Penei kana i hana ai: Ua kuai mai @ elua puaa (w) ame hookahi puaa @ Mahope o hookahi makahiki, ke @oho ona nei oia malana o 14 puaa wa @ine i kokoke e hanau, 10 puaa kane i @ no $10 pakahi, ame ehiku pu­ @ keiki i kupono no $5 pakahi; ua

 

 

hanaiia keia mau puaa apau eia ponoi, a ke hanai ponoi nei po oia i keia wa, oiai no nae oia e lawelawe ana i ka oihana kahunapule, ame Luna Auhau, a e lawoia a mahiai ana no hoi nona iho ame kona ohana, a e kanu ana no hoi i mau haha kalo a ulu na na puaa, a mawaho ae ka malama ana ina moa ame ka uwi ana i na bipi waiu.

 

Wahi a Mr. Davis, iloko o ka makahiki hookahi hou aku, e loaa ana iaia na puaa kumulau he 50, mawaho ae o na puaa kane ame na puaa keiki, a ia manawa e hoolimalima ana oia i · hookahi wahi kanaka hana no $20 no ka mahina hookahi, a wahi hou no ana ua lawa loa ia me kona kokua pu aku no hoi i ka hana ana.

 

Ke olelo nei kela he $240 na lilo no ka makahiki no kahi kanaka hana, a he $360 na lilo ai a na puaa no ka makahiki, mailoko mai o na puaa kane e kuaiia ana, ua like me $600 na lilo apau loa no ka makahiki;· mailoko mai o 50 puaa wahine, elua hanau a ka puaa i ka makahiki hookahi ma ka palima keiki o ka hanau hookahi ana, wahi ana, he averika haahaa loa ia alaila, e loaa ana aiai na puaa he 500 i ka ma kahiki hookahi, aole nae oia e ae ana e kuai ia kekahi puaa, ·ala wale no a kupono e loaa ai i umi dala no ka puaa hookahi, alaila, e loaa ana na dala he $5,000 i ka makahiki hookahi lawe na hoolilo he $600 e koe ana he puka malalo o $4,400 i ka makahiki hookahi, he loaa malama hoi o $366.60, aole i kana mai ka puka.

Ma keia mau hoakaka maopopo loa maluna'e ke manao i'o nei makou, he hana hiki loa keia i na Hawaii ke hana a e hiki no ia Hawaii ke hoolawa i na puaa no·na poe ai puaa o Hawaii nei.

Ua kupono loa keia hana ke lawelaweia ma na Koolau Oahu, Hana, Kula, Kaupo a me na Koolau, Maui, na Kona Hamakua, Hilo Kau ame Puna Hawaii, Lihue Hanalei ame Koolau, Kauai, a i ole, ma na wahi no apau o Hawaii nei, ke loaa i na Hawaii kela mea i kapaia he manao io hana. He hana kupono no hoi keia i ka poe ilihune ke loaa ka manao makemake io i ka hana ame ke ake aku e holomua.

-----"Lahui Hawaii."

 

KE KAU KIURE O FEBERUARI

Olelea'o a Lunakanawai Gia i na @iure Nieniele.

 

He Nui na Hihia Imua o Lakou i keia Manawa a Ina he Ekolu Lunakanawai e Noho Ana i ka Manawa Hookahi Aole e Loihi Pau.

 

I ka la ekolu o keia mahina i wehe ia ae ai ka Aha Kiure o keia kau o Feberuari. He nui na hihia i paa ma ka pepa kuhikuhi o keia kau a ua mahelehele ia iloko o ekolu mahele, a ina e loaa mai ana ka hookohu i ka lunaknawai ekolu, e noho like ana lakou a i ekolu i ka manawa hookahi a aole hoi e loihi loa pau na mea pau i ka hana ia me ka maikai. He 26 hihia kalaima imua o keia kau, he 205 hihia kivila, a he 25 mau hoopii oki mawaho ae o keia he mau hihia okoa.

O keia malalo iho ka inoa o na kiure:

Kiure nieniele, a i ole kiure kiekie:--

N. S. Sachs, Rohert C. A. Peterson, William M. Minton, Samuel N. Kanaanui, Charles L. Wight, Alfred Hocking, Charles David, Louis A. Rostin, John C. Lane, Charles W. Booth, Charles H. Brown, Carl Tuch, Louis Warren Frederick Myers, Charles S. Desky, Prince Cupid Kalanianaole, John Gandall, John H. Wise, Samuel Kubey, William J. Coelho, Emmet May, Ahraham Fernandez, Joseph S. Martin ame Howard A. Parmelee.

Kiure hookoloko;--- Percy Benson, R. R. Berg, Edwin Blake, W. R. Castle Jr., James L. Cockett, William C. Crook J., John Henry Drew, William Edward Devereaux, Walter Duisenberg, Fitzhugh, Lee Dortch, Herbert Pingle Eagan, Samuel Ehrlinch, Alonzo Gartley, Herbert Edmund Graes, Fred Goudie, David Hoapili, Lionel R. A. Hart, David Hakuole, William J. Ordway, William Boardman Rice, Daniel Bethel Renear, Donald Munroe Ross, William Frederickson Sabin, Charles Spencer, Charles Grant Spencer, Edward Stertz Holt, Joseph Myre Homan, Mark Rohinson, Houghtailing, James Jaeger, William Farewell Jones, Clifford Kimball, Ernest Kaai, William K. Kapu, Giovanai A. Long, C. Percy Morse, Carl Methrten, Addison Mizner, James Merseberg, John Tarn McGrew, James Noar, David Naauao, James Sims, Harry H. Simpson, Eben Tappan Tannatt, Frank Woodbridge ame William Mahuka.

I ka Poalua nei ua·haawi ae la ka Lunakanawai Gia i kana olele a'o i ke kiure nieniele. Penei kekahi o kana mau olelo a'o:---"He poe keonimana naauao oukou apau loa, wahi a ka lunakanawai," a ke manao nei hoi wau he poe heluhelu mau i na nupepa. Ua ike oukou i na olelo a'o a ka aha i na kiure mamua aku nei,·he mau olelo a'o naauao a loihi hoi oiai he hou loa keia kiure nieniele i keia Teritori. O ke kiure nieniele, he kahiko e like me ke kahiko o ke kanawai, aka he mea hou ia ma keia Teritori. Ua hoike ia ma ke kanawai aole loi e hiki ke hoopa'i ia kekahi kanaka no kekahi hewa nui loa me kona lawe mua ole ia imua o kekahi kiure o keia ano, oiai no nae mamua aku o ka la 7 o Iulai, 1898, ua hiki loa i kekahi kanaka ke hoopai ia no keia ano hewa ma ke kauoha a kekahi kanaka hookahi e hookolokolo ia oia no keia ana hewa. Ua hoololi ia keia hana e ka naauao o ka poe na lakou i hana ke kanawai o Amerika, a ua kau ia mai keia·mana mai ka lima mai o ke kanaka hookahi a haawi ia aku iloko o ka lima o na kiure. Ke·manao nei no kekahi poe ua hewa keia hana ana, aka, ai lakou ma ka hapa uuku. E lohe ana oukou, e na keonimana, i ka olelo ike a ka aoao hoopii, a ina mai kana mau olelo ike mai ua manao oukou he mea maikai e hookolokolo ia ka mea i hoopii ia, na okou e kauoha. He hana hanohano ka lilo ana i lala no keia kiure, a ke manao nei hoi wau pela oukou e nana mai a.

"Aole he mea ano nui i komo mai iloko o ko'u noonoo no ka waiho ana aku i mua o oukou i keia manawa, aka ua loaa ia oukou ka mana e hele aku

 

 

e makaikai i na keena aupuni apau, ka Halepupule, ka Halepaahao, ame na keena aupuni no apau. Ua loaa ia oukou ka mana e huli aku ai i ka hewa me ka maka'u ole ame ka hoopilimea ai ole hoi.

 

"Ua hiki ia oukou ke huli pono aku i ka nui o na hale inu lama. Ua lohe mai wau ua nui loa ae na hale inu lama i keia manawa, a ua nui pu ae hoi me na hana kalaima, a ke manao ia nei mai ka wiona mai ke kumu Ina ua makemake oukou e huli pono aku i keia mea, ua loaa ia oukou ka mana.

 

"Eia kekahi mea a'u i makemake ai ia oukou e huli pono aku. I kekahi kau i haia aku ua ae aku keia aha i ka papa ana ia Iwilei. Ua ike wau i kekahi mau mea ma na ·nupepa e hoike ana eia no keia wahi ·ke hoohana ia nei, a ke noi aku nei wau ia oukou, e na keonimanao ke kiure, ina eia no ke lawelawe ia ne ka hookamakama ana ma keia wahi, ko oukou mana ia o ka imi aku, a ina aia keia hana ke hana ia nei ma na Hokele maiki, aia ia oukou ia mana o ka huli ana aku me ka maka'u ole ame ka hoopili mea ai ole hoi.

 

"Ua makaikai ke kiure mua a hoike mai no na mea e pili ana i ka Hale pupule, aka, aole i hana ia kekahi o na hana i hoike ia aku, no ka hoopau ana i kokahi mau ino i ike ia. Ua loaa ia oukou ka mana e kauoha i kekahi mau wahi e hoopilikia ana i ka lehulehu i hoopaa ia, a e hoopau ia hoi na ino.

 

"Ke makemake nei ka aha e nana pono oukou i ka olelo ike a na kiu, "Mea-hoike-hewa," 'i uku ia. He mau olelo waiwai ole ka lakou, a mai iawe mai oukou a noonoo me ka hilinai loa i keia ano olelo ike."

 

O kekahi mau olelo a'o aku e hoikeike ana i ka hana a ke kiure ame ka Loio Kuhina.

 

Mawaena o na hoopi oki o keia kau ua ike iho la · makeu i keia mau hoopii.

 

Christine Morgan kue ia Henry V. Morgan

Maurie B. Rohdes kue ia Frank Cliford Rhodes.

John Mahunalii kue ia Victoria Mahunalii.

Mele N. Manuel kue ia Peter Manuel.

May L. Walker kue ia F. C. E. Walker.

Elese Forbees kue ia G. F. H. Forboese.

Mary Nu ilianu Gregson kue ia Thomas H. Gregson. ·

Virginia de Sa kue ia Franeiseo de Sa.

Maria Maxado kue ia Manuel Sliva Maxado

J. J. Arraial kue ia Guilhermina J. Arraial.

Lisa I. Kaholokai kue ia Iokewe Kaholokai.

Lena K. Adams kue ia Howard W. Adams.

Alexandrina Fernandes kue ia Manuel Fernandez.

Katie Aukai kue ia Charles Aukai.

Elizabeth K. Smithies kue ia Archibald J. Smithies. ·

Keawe (w) kue ia Willian Z. H. Olepau.

Susan Kahilina kue ia I. H. Kahilina.

Jacintha J. Walsh kue ia Patrick Walsh.

Akula Woodward kue ia Joseph Wodward.

Mauae Umauma kue ia Stephen Umauma.

Beke Ah Sing kue ia Kuaiwa (k)

Alice A. Bryant kue ia Edein J. G. Bryant.

Amelia Aurndel kue ia James Aurndel.

William K. Kino kue ia Ellen Kino.

 

NO KA MA'I LEPERA E WELIIA NEI

Hoakaka ku i ke

Akamai a Kauka

Alaveka e pili

ana nona.

Aole i Emi ka Laha Ana o Keia Ma'i Aka ke Mau Nei no Kona Ikaika--- E Ae ia na Ohana e ike i ka Lakou Ma'i--E kukulu ia i Hale Lapaau no Keia Ma'i.

Ma ka Nupepa Namu "Advertiser" o ka Poakolu nei makou i ike iho ai i na manao naauao o Kauka Alvarez e pili ana i ka ma'i lepera e kamailio nui ia nei i keia mau la, a oiai ua like ko makou manao me kona ma kekahi mau mea e hoa o ana makou e hoike aku i na mea ano nui.

O ka mua loa ka olelo e olelo mau ia nei ke emi loa aku nei ka laha ana o keia ma'i ma Hawaii nei. Ma ka hoike a keia kauka aole he pololei o keia olelo a penei ka oiaio. Iloko o ka makahiki 1866, he kanakolu kumamaono makahiki i hala aku nei, ua ike ia he 649 ma'i wale no ma Hawaii nei. Ia manawa nohoi he nui loa aku na kanaka e noho ana maluna o ka aina mamua o @ke keia manawa. I ka makahiki l@, @ makahiki mahope mai o ka manawa i hoike mua ia aku la ua ike ia he 1187 poe i loaa i keia haawina a i paa ma ke kahua ma'i. Iloko o ewalu makahiki wale no ua pii ae mai ka 659 a i ka 1187. Aole kela e hoike mai ana ua emi ka ma'i. Iloko o ka makahiki 1881, he ewalu hou makihiki mahope mai o la manawa i hoike hope ia aku nei ua ike ia he ll00 ma ke kahua ma'i, ua emi iki mai he 87 aka ua oi loa aku ka nui o na kanaka ia manawa mamua o keia manawa, a ina avelike ia ana ua oi ae no ka nui o na ma'i i keia makahiki, i keia manawa ua hiki aku ka nui o na ma'i e noho nei ma ke kahua ma'i, ke ole makou e kuhihewa i ka 1,010. Ua hiki anei ia kakou ke olelo ae ke nalo aku nei keia ma'i. Aole o keia wale iho la no ka poe i loaa i keia haawina, oiai he mau ma'i no kekahi e pee mai nei iloko o na home a i ole ia iloko o ke kuahiwi, i loaa ole aku i na makai, a ina e helu ia ana me lakou kekahi e ike ia ana ua nui no na kanaka i loaa i keia haawina.

O ka elua o ka manao o keia kauka oia ka hookaawale ole ia o kekahi hale mai no ka hoao ana o na kauka e lapaau i na ma'i. I keia manawa, ke hoao nei kakou e hookawale aku i keia mau ·ma'i mai ia kakou aku, aka aole loa lakou i imi aku i ko lakou ola, a aote hoi i ae ia aku e imi ka ohana o ka mea ma'i i ke ola. O kona manao

 

 

oia ke kukulu ana ia o kekahi hale ma'i maikai, a e malama ia na ma'i apau i manao ia e ola ana ke lapaau ia, a e hoao ia ke ola.

Ina ua makemake ka ohana o kekai mea i loaa i keia haawina e imi i ke ola o ka lakou ma'i malalo o ka lakou hoolilo ponoi, a e ae ia hoi ko lakou kauka e hoao i ke ola, he mea maikai e ae ia aku lakou e hana i keia hana. I keia manawa, i ka paa ana o kekahi ma'i ma ke kahua ma'i o Molokai, ua like ia me kona kanu ola· ana ia. He lehulehu mai na ohana kuonoono aku e paa nei ma Molokai, a ina e ae ia ko lakou mau ohana e imi i ke ola a e hoihoi ia mai lakou ma kekahi wahi e hiki ai i ko lakou kauka ohana ke imi i ke ola malia paha ua loaa i kekahi o lakou· ke ola i keia manawa. I keia manawa he kauka aupuni kekahi ma Molokai, aka, aole oia i malama ia malaila no ka lapaau ana i na ma'i lepera aka no na ma'i okoa ae e loaa ana i ka poe i hoopaa ia malaila. Ua maopopo no aohe he laau e ola ai o keia ma'i i ike ia i keia manawa, koe paha ka laau tua-tua a makou i hoike aku ai i ka pule i hala, aka aohe he hewa o ka huli ana i ke ola. Manao makou ina i ike kekahi mau ma'i e hoao ia ana e imi i ola no lakou aole loa lakou e weliweli nui loa ana i ka hoi ana ma ke kahua ma'i.

O kekahi mea nui loa oia ka pono hoopaa wale ia no o na ma'i me· ka maopopo loa ole ua loaa lakou i keia haawina. He mea keia i ike maka ia e kakou. Ina no e pepee wale ae no ka lima ua lilo aku la i Molokai, a ke olelo mai nei keia kauka ua ike oia i kekahi mau kanaka ma ke kahua ma'i ana i manao ai aole i loaa i ·keia haawina no kekahi manawa, aka ma ko lakou hoopaa ana ia ma keia wahi a hui ·mau ana me na ma'i ua loaa paha lakou i keia haawina i keia manawa. He mea maikai e waiho ia keia hana iloko o ka lima o kekahi kauka naauao loa a i maopopo hoi i ke ano o ka ma'i lepera, a e kauoha ia oia e imi pololeli loa mamua o ka hoopaa ana ia o kekahi ma'i, a aole e pono hapuku wale·ia no.

Ina e ninau ia na ohana o ka poe e paa ia nei ma Molokai i ke kumu o ko lakou maka'u loa i ka lawe ia o ka lakou maka'u loa i ka iawe ia o ka lakou mau ma'i ma Molokai e hoike mai ana lakou o ke kumu oia no ko lakou ike hou ole ana aku ia lakou, a ua like hoi me ka make kanu ana ia. O keia iho la ka mea nana e paa nei i kekahi mau ma'i ma na kuahiwi, a e a'o nei hoi ia lakou e holo mahuka ma na wahi e loaa ole aku ai. Ina ua haawi ia i manawa mau no kela ame keia e hele ai e ike i kana ma'i ma ke kahua ma'i me ke keakea ole ia mai manao makou aole loa e paa kekahi mau ohana i ka lakou mau ma'i ma na home, e huna hele ai·i ka maka o na makai. Owai nohoi ·ia mea menemene ole i ka lawe ia aku me ka maopopo ole ia oe e ike hou aku ana paha ia lakou aole paha? Aole makou e olelo ana e ae ia lakou· e hele aku a honi a noho pu me na ·ma'i aka, e ae ia e hele aku ma kekahi wahi kokoke ia lakou. O ka ike aku ka paha la, a lohe aku i ko lakou ano, ua lawa ia! I keia manawa me ka hana nui e ae ia mai ai oe e hele aku e ike i kau mau ma'i.

Ua manao makou o keia paa ia ana mai o na ohana kekahi mea nana e hoolaha nei i keia ma'i. Mamuli o keia hana, ua malama na ohana i ka lakou mau ma'i ma ko lakou mau hale me ka huna loa ana mai ka maka mai o na makai, a hui pu keia mau ma'i me ka ohana a hiki i ka loaa hou ana o kekahi o lakou i keia· haawina weliweli. Ina i ae ia ka-ohaana e ike ia lakou, a ae ia hoi e imi i ke ola no lakou, malia paha aole loa e malama ia na ma'i e like me ka mea a kakou e ike mau nei. O ke ano o ka noho ana, ka a'i ana, ame ka naau lokomaika o na Hawaii kekahi mea nana e hoolaha nei keia ·ma'i.

E like hoi me ka makou i hoike aku ai i ka pule i hala he mea maikai · e hoao ia ke ola o keia ma'i i ka laau tua-tua elike me ka hoike i loaa mai Tahiti mai he ola keia ma'i. Ina e hoao ia me ka oiaio a loaa ole ke ola, aole no kakou ia hewa, aka, ina kakou e waiho malia ana i ka ola, a o ka kakou no o ka ·malama wale aku no a hiki mai ka make, o kakou no ke poho ana ma ka uku mau ana i na auhau no ka malama ana i na ma'i lehulehu. Ua oi aku na kala i hoolilo ia no ke ola ke loaa mamua o na kala e malama nei i ko lakou noho ana, a ua oi aku nohoi ka waiwai ame ka hauoli ke hiki i'o mai ia la.

 

MAKE ILOKO O KA HAUOLI MAKAHIKI HOU.

(Mai ka aoao 4 mai.)

 

rumi a hoomoe ia aku ia me ka maikai me ka makaala mau no· o kana mau moopuna iaia ia koena la i koe. A i ka po ana iho ua hui aku hui mai hui kalo i ka nawao, a ma na hora aumoe i hoi ai kela ame keia no kona wahi iho me ka hoomanao ole ia ae o keia kanaka. Ma ke kakahiaka o kekahi la ae ua ike ia aku kona kino puanuanu e waiho oni ole ana e like no me kona hoomoe ia ana i kahi ana i moe ai, pela no kona moe ana i ka wa i loaa aku ai. Ua manao kekahi poe ua make no oia i ka manawa mahope iho o kona moe ana iloko o ka rumi.

Noiaila, ua kii ia ke kauka a ua hiki kino mai oia a oki ia ke poo mamuli no ia o ka ike a ka hope kauka Wilson, kumukula o Kalapana, ua moku ia kekahi aa o hope o ka a-i a ina e pii ke koko a komo i ka loia make koke no ia a oia ke kumu i oki ia ai ke poo. Aohe nae he poino i ike ia. Ua kaha ia ma ka umauma ua ike ia ka poino ma ke akepaa; ua like ke aa me ka iwi a ua paukuku ia ke koko me ka lwi iloko o ke aa koko o ke akemama, Ua lahilahi loa a ualike kona ano ke nana aku me he maka upena la. Ua ike ke kauka o kana kumu ia o ka make ana. Ina paha e ike ia he wahi anoano o kekahi ma'i lele ina ua puhi ahi ia na hale; a ma ka olelo a kekahi keonimana opulepule ina e koronero ia alaila i make keia kanaka i paki maoli ia.

"U inu mau wau i ka laau kunu a Chamberlain no kekahi mau makahiki lehulehu a ua kanalua ole hoi i ka hoike ana aku oia kekahi o na laau maikai loa a'u i ike no ke kunu, anu ame ka eha o ka puu. Aole i loaa ia'u na olelo kupono no ka hoike ana aku i ko'u mahalo kiekie loa i keia laau.--- Mrs J. A. Moore, Hoku Akau,. E loaa no keia laau ma ka Hale Kuai Laau o Benson Smith & Co., na Agena Kuai Nui.

 

HE ILI NANI, LIMA A'IA'I

ME KA

LAUOHO ULIULI

KA HUA O KE

KOPA CUTIKURA

 

HE MILIONA A OI ka nui o na CUTICURA no ka malama ana, hooma lakou ili, i pau ai ka papaa o ke poo, pau ai ka helelei ana o ka lauoho, a i u'i ana i ka ili o na wahi i hele a ma like me na lima, a pela no hoi e hoo wahi eha me keia kopa, i ole oi e ike hou nui, ma ka holoi ana i na wahi pe wai nui o keia kopa i na makuahine pili i na keiki a me lakoa iho no hoi, loa no hoi keia kopa no na wahi auau kai o keia kopa, aole loa lakou e ae iki ke koiia mai; ina no e oleloia ana, he pili ana i ka ili, ke poo a me ka lauoho keia waiwai nui o ke KOPA CUTIKU ikaika loa i kapaia, KUTICURA, oia na popilikia o pau e pili ana i na mea loaa no hoi ke aia maikai o na pua hoohalikeia mai kekahi ano kopa e ae me keia kopa, ma kana mau hana maka ili, a pela aku. Pela hoi i ka ili o Aole no i lihi launa mai na kopa o me la hana o na keiki liilii. Pela iho i HOOKAHI no ke KUMUKUAI hoona poino o ka ili a me kahi auau, a he ke ao nei.

NO KA HOOLA LOA ANA I NA MA NA WAHI A PUNI KE KINO, e CUTICURA ·i pau ai ka paapaa lepo a poo, i pau ai ke kepia a me ka papaa ka Aila Hamo CUTICURA @ mama ae ehaeha, a pela hoi e hoohana ai ka laau ka Laau Inu CUIKURA i mea e mae keia laau ma na wahi a pau o ka ho & Co. o Sydney, N. S. W. ko laila A non, Ltd. Na "Hoakaka no ka Hoola naunau," he loaa wale no me ke kuai

 

 

KE KUIA HANAI KAHIKO O HILO @

Ka Makemakeia nei e Kukulu i Punana Malumalu no na Kaikamahine

 

Ke Hooikaika Nui ia Nei e Loaa ka Huina Dala i Makemake ia no ka Hana Ana i Keia Mau Hana e Makemake ia Nei.

Ke iki aku nei makou hooikaika mai nei ke pookumu o ke Kula Hanai o Hilo e kukulu ia i kula kaikamahine no ia kula a e noonui ia ae hoi kana mau hana maikai. Ke haawi nei makou i ko makou mahalo kiekie loa no keia mau noonoo akea ame ka hana maikai hoi ana e makemake ala e hana

O ke kula hanai o Hilo kekahi o na kula kahiko loa nana i hoonaauao o Hawaii nei, a he lehulehu na kanaka Hawaii e ola nei i loaa kekahi mau·ike waiwai loa ia lakou mai keia kula mai. Ua kukulu ia keia kula e na makua mikanele mua i hiki mai, a e like me ko lakou komo ana mai no ka hana ana i na hana maikai loa, ua hoo komo aku lakou i ka ike i loaa ia lakou iloko o na Hawaii, me ke a'o pu ana aku ia lakou i ke ano o ka hele ana oiai ma keia a'o pilikia.

I keia manawa ke malame ia nei keia kula malalo o ka hookele ana a L. C. Lyman, he moopuna ponoi na ka makua mua loa nana i hoomaka keia kula. Oiai ua hana pu ko oukou mea kakau· me ia i na la mua o kona hoi ana aku e hana i ka hana ma keia kula, ua hiki loa ia'u ke hoike ae o ka pono ame ka holomua o Hawaii oiwi oia kana e hooikaika nei a e hooikaika mau aku ana hoi. He keiki Hawaii oia, oiai ua hanau ia a ua malama ia ma Hawaii nei, he ike i ka olelo Hawaii a ua komo hoi ke aloha no na Hawaii. Malalo o kana malama ana ua nana pono ia ke ola o na keiki, ua hoomaemae ia ko lakou noho ana, a ua hoike ia aku ia lakou ke ano o ka imi ana i na kulana kiekie ma keia mua aku.

O ka makou e makemake nei, oia ke kokua ana aku o kakou, na Hawaii ina e hiki mai ana kekahi mau leo noi no ka kakou mau kokua ana ma keia hana maikai. Aia ma ka Mokupuni o Hawaii he nui a lehulehu o na kaikamahine Hawaii i hiki no ke hoonaauao ia malaila, a ina i loaa kekahi kula hanai maikai ma ke kula hanai o Hilo malia o pau aku lakou ilaila a loaa mai na ike e hoolilo ana ia lakou i mau makuahine maikai no keia mua aku. O keia ka pomaikai o na kula hanai. E hui ana na keiki me na keiki a ka poe kiekie ame ka poe haahaa a ina oia he keiki a kaikamahine paha,

 

 

wahine e auau mau nei me kela KOPA emae ana, a no ka lhoonani ana i ko ka unahi-pii, a i mea no hoi kekahi o hoopalupalu, hoa'ia'i a me ka hoou'inoanoa i ka hooikaika i ka hana, o pau ai i na eha, ma ka holoi ana i na i ka aai me ka welawela; i ole@ no hoi @ hu a palahehe; a he oi loa aku ka waie lawelawe ana i na hana lehulehu i a i na wahine no a pau; a he kupono i a pau. O ka poe i ikemaka i ka maiana e hoao i kekahi kopa okoa aku, kupono ia ano okoa aku no na mea @ o na bebe a me na keiki. Ua loaa mai RA mailoko mai hoi o kela laau hool@a ka laau ikaika loa ma ka hoola ana i ika loa i ka pale ana i na mea ino, a he iloko o keia kopa. Aole loa e hiki ke i hoohuihuiia e ke akamai o kanaka lama, hoola, a me ka hoou'iu'i ana i ke poo, ka lauoho a me ·na wahi e ae, na aina e me keia, no ka auhau ana a la i lilo ai ka waiwai o na kopa a pau kahi, a he Helu Ekahi keia Kopa no helu ekahi no hoi no na kamalii a puna@.

ANO PEHU A POHAKA PALAHU hoomaemae i ka palapu me ke kopa ano e ae paha o ka ili, a pea hoi ke piele, alaila, e hooma-u i kahi eha me ai ka akiaki ana a ka hu'i a me ka i kana hana a ola ka eha, alaila, e inu mae ai ke koko maloko. Ke kuaiia no@ nua nei. Ma Aukekulia: o R. Tow@gena; ma Aferika Hema Depot: Len@ ana i ne Bebe a me ko lakou mau kiole.

 

e wehe ana i kona maka e ike ana oia i kekahi mau mea waiwai no kona noho ana ma keia mua aku. Ua kauoha ia mai o Dickey ame Newcomb, kekahi o na hui kaha kii hale o Honolulu nei, e hana i ke kii o keia hale. Holo aku nei o Mr. Dickey o keia hui a nana pono i ke kahua ame kekahi mau mea liilii e ae i makemake ia ma ka laua hana, a i kona hoi· ana mai nei ua hoomakaukau oia e hana i ke kii o ka hale. Ma ka hoike mai a ka poe i ike i keia kii he nani maoli keia mau hale, a e lilo ana hoi i mea e hoonani ai i ke kulanakauhale ua o Hilo ke paa ae. Ua hiki aku na hoolilo no keia hale ma keia kii t ke $50,000, a i mea e loaa ai o keia huina ua manao ia e komo mai ana na kahu o keia kula iloko o kekahi mau makamaka no ke noi ana aku i ko lakou mau kokua ana no ·keia hana maikai. A i hiki mai imua ou, e ka makamaka heluhelu, e haawi, i kahi mea i loaa ia oe.

Ua loaa i keia kula i keia manawa he $40,000 no ka hooholomua ana aku i na hana hoonaauao, aka, aole i hiki ke lawe ia ae keia huina no na hoolilo o ke kukulu ana i keia hale oiai he mau hoolilo nui ko na kumu kula ame na mea ai a na keiki. Ina e ku like ae ana keia mau hale elua e lawa ole ana keia huina no ka hoolawa ana ia laua a e imi hou ia iku ana i wahi e loaa mai ai na kala no ka hoolilo a keia mua aku.

O ka makou e noi nei e loaa i na mea nana e hoala nei keia hana maikai na kokua ana mai ka lehulehu mai a e hooko ia hoi keia hana maikai. Ua maopopo loa ia makou e hauoli ana· na

Hawaii lehulehu e ola nei i hoonaauao ia ma keia kula i ka ike ana aku e pii ae ana oia iluna aole ·hoi e iho aku ana elike me kekahi mau home hoonaauao a kakou e ike nei. E nee e ke Kula Hanai o Hilo imua!

 

HE MEA MAIKAI NOU AME A'U KE LOAA.

 

Aole i maopopo ia makou kekahi hana i oi ae o ka maIkai a makou e hana aku ai na ko makou poe heluhelu mawaho ae o ka hoike ana aku ia lakou i kekahi mea e loaa ai ia lakou na pomaikai. No keia kumu ua makemake makou e hoike aku ia lakou i kekahi laau maikai loa no ke kunu ke anu ame keia ma'i i maka'u nui loa ia oia ka eha iloko o ka puu ame ka paa mau i ka male. O keia laau oia no ka laau kunu a Chamberlain. Ua hoao makou i keia laau iloko iho o ko makou mau home no kekahi manawa loihi a ua hiki ole ke hoonele ia ka home i keia laau. Mamuli o ka inu ana i keia laau i ka manawa kupono ua pakele mai na keiki mai ka eha o ka puu i hoike ia maluna ae. @ hoi ke ia aku nei keia mau mea mai ka makou mau mea i ike maka ma ko makou mau makamaka heluhelu e malama aia i keia laau ma na home, oi loa aku no na e ka poe he mau keiki ka lakou. Camden (S.) Laweole. E loaa no keia laau ma ka Hale Kuai Laau o Benson Smith &Co., na Agena Kuai Nui.