Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 6, 7 February 1902 — PEHEA LA E PAU AI? [ARTICLE]

PEHEA LA E PAU AI?

Ke ninau mau nei kakou, "Pehea la e pau ai ka inu ana o na kanaka i ka waiona?" i kela ame keia makahiki, aka, aole he loaa iki o ka haina maikai no keia ninau. Ma ka nana ana i ke kula&a o ka oihana kuai waoina i keia manawa ma Hawaii nei, ua pii mahuahua ae e hoike mai ana hoi 1a kakou, aole i waiho aku na kanaka i ka waiona, aka ke pau loa aku nei i ka inu iaia, a ulu hoū mai no keia ninau, "Pehea la e pau ai?" Aole makou e olelo ae ana ua loaa ia makou ka laau maikai e ola ai keia ina'i ahulau, aka, e hoike ana makou i kekahi mau manao maikai i loaa mai kekahi poe mai i noonoo nui i keia ninau. Aoie no makou ponoi iho keia mau manao, aka, ua iike loa ko makou manao me keia a nolaila ke lawe nei makou a hoike aku. Ma ko makou nana ana, o ka hana maikai loa a ka poe hooie waiona e hana ai oia ke kukulu ana i mau hale inu o na ano wai e „ae apau ioa koe na wai i loaa ka alakohiila. E kukuiu ia keia mau haie ma na kihi alanui e like me na hale inu waiona e ku nei, e hoonani ia me na kii maikai, e hana ia no a like loa me ka hale inu lama koe wale no ka ae ana ia e inu na kanaka i kekahi kulu alakohola. I ka huli ana i na kii e kapae ia aē nohoi kekahi mau kli e ike ia nei ma na hale inu iama, a o na kii maikai oia ke wae ia mai. E hana ia i mau haie aina, i mau wahi e noho ai elike me ka loihi o ka hiki iaia ke noho ma* ka hale inu waiona. - , E papa loa ia na kahunapuie ane na poe « makemake ana e hoohulihull i ka hele aoa aku e hana i ka iakou ha-

na maloko o keia wahi elike me ka hiki ole ia lakou ke komo aku ma na hale inu lama. Ina e piha kekahi mau kihi o na alanui nui o kakou nei i na hale nani o keia ano, manao makou poino ka poe e lawelawe ana i ka oihana waiona ma keia hope aku. Aole no paha e pau loa ana ka inh ana o na kanaka i ka waiona, aka, e emi mai ana ka nui o na kanaka e komo ana ilaila a e oi ajtu ana ka nui o na kanaka e komo ana iloko o keia mau hale inu hou i kukulu ia ai, e inu i na wai maikal a kena na puu. He mau manao keia i puka mai kekalii mau kanaka naauao loa mai. Ua noonoo maikai ia na aoao apau loa a ua ike ia, o kekahi kumu nui e nui nei ka poe inu lama oia ka ioaa ole o kekahi mau wahi maikai na iakou e hele ai i like aku ka hamama ame ka maikai me na hale inu lama. He koko oni ko na opio, a e hele mau ana oia ma na wahi e loaa ai iaia kekahi mau hoaloha e hoohaia ai i na hora loioa o ka po. Aole ona makemake e hele i Murphy Hail e hoolohe al i kekahi haiolelo a kekahi kahunapule, aole ona makemake e hele ma na wahl e noho niaiie ai oia a hiki i kona haule ana hiamoe, aka, ua makemake oia e heie ma kekahi wahi e ioaa ai iaia ka manawa hauoli, he wahi i hiki iaia ke uwa, a hana eiike me kona makemake, a iioiaila hele oia ma na Haie inu lama. I kinohi heie oid malaiia e hauoli wale ai no me kona mau hoaloha, aka, mahope mai inu liilii a pela a hiki i kona lilo ana i kanaka ona. Aoie anei pela? Ina he mau hale kekahi elike me ka makou i hoike ae nei aole anei e hiki ana iaia ke hele aku iiaila me ka loaa oJe iaia o kekahi o keia mau haawina ino? Aole o ke a'o aku ka mea e pau ai, aka, o ka imi ana aku i ka makemake 0 na kanaka, kekahi mau mea nana lakou e huki nei iloko o keia mau hale, mawaho ae o na waiona- Ina e loaa ana ia kakou kekahi mau mea nana la kou e huki nei iloko o na haie inu lama mawaho ae o ka alakohola ame na waihoomaiule kino a oni 1 lsa iepo, manao makou oia mau mea ka kakou e waiho aku imua o lakou a e pau mai ana kekahi o lakou i ke komo ilaila a waiho i na hale inu iama. O ka kakqu ia e oielo aku nei he ino ka waiona, mai komo oukou iloko o na hale inu lama o pau na kenileeni a oukou a oni 1 ka iepo, eia nae ke nui loa aku nei ka poe komo ilaila. He waiwai ole ka olelo, aka o ka hoolawa aku i ko iakou makemake me ka hoolei ana ae i ka ino, oia wale no ka hana a makou e manao nei e make ai ka oihana kuai waiona iloko o Hawaii aloha nei. Aole o ka inu a ona ka na kanaka e makemake nei ma na Hale inu lama, aka o ka hui hauoli ana me na hoa'loha me ka loaa ole o kekahi mea nana lakou e keakea mai. O ka loaa o kekahi wahi malkai e ai me ka hele ole mai o kekahi mea a olelo mai, ,f E ua hewa oe e ku'u keiki, e huli mai oe o iho oe i ka lua ahi o Kehena." E hopu i ka pahikaua a oki ae i ke poo o keia Dimona, aol<* o ke ku aku i kahi e a olelo aku, "Ina he pahikaua ka'u moku ko poo?"