Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 6, 7 February 1902 — Ka Loke Keokeo Ka Hoa Paio o ka Loke Ulaula. Ka Haku Opio o Kasedile—Ka Ipo Hooheno a na Rose. [ARTICLE]

Ka Loke Keokeo

Ka Hoa Paio o ka Loke Ulaula.

Ka Haku Opio o Kasedile—Ka Ipo Hooheno a na Rose.

I ko kakou haalele ana i ka Loke "Keokeo i ka helu i hala ua nalowale kana kane I aloha nui ia, ua huli ia aku ola e na kauwa ia po aka aole i ike ia, ua hele ka helehelena o ka 3Joke Keokeo a hkikea a ua aneane e puka mal ka maiamalama o ka-Ja. E honi ana oia i kana bebe aloha, ka milimlii >ioi a laua me kana kane. Aia la oia i hea? I k» hora ewalu o ke kakahiaka ua ike Iho la oia ua hala ka manawa no ka manao ana e hoi mai ana kana kane a nolaila ua hooholo iho la oia e hoonna aku i kona makualeane e heie mai « kokua iaia ma ka huli ana aku i ka Haku Kasedile, a malia o loaa iaia. Aole o ka Haku Kalifedina wale no ka mea i kauoha ia aku e hele mai aka o ka Haku Rusewela II kekahi, ka ha ku i hoi mai a lawe ai i ka wahi o kana kane mua i haalele mai.Ua hoouna la aku la na kauwa e kii aku ia laua a e hele like mai hoi lauā, i ka hale olai ua ikaika loa ka maka'u o ka Loke Keokeo, a ua manao loa hoi oia «.ole loa e hiki mai ana kana kane. O ka Haku Rusawela ka mea mua o īaua i hiki mai, a i kona hiki ana mal ua hoike koke ia aku la ka lohe ia Dolores. Ua puka mai la o Dolores me kona helehelena i hele a haikea. I ka ike ana aku o ka Haku Rusawela ua *ui loa kōna maka'u oiai ua hele oia a like me ka mea ua make. "Heaha keia a'u e lohe nei e ku'u Lede Kasedile?" wahi a ka Haku Rusawela i ninau.aku al. "Heaha auanei kau? Ua haalele mai ku'u kane aloha ia'u i ka po nei no ka hele ana aku no ke!kahi hana, a aole oia i hol mai a hiki wale no i keia manawa," wahi a Dolores me ka leo i plha 1 ke kaumaha. - I •'Ua maopopo no ia oe kana wahi i hele ai, ame ke ano o kana hana o ka hele ana?" wahi hou a ka Haku Rusawela i ninau aku ai. k "Aole i maopopo ia'u. Ua ninau, aku wau iaia e hoike mai ia'u i ka mana- j wa i hiki mai ai o ka leka e koi mai, ana iaia e heie aku i ka po nei aka! o kana wale no i olelo mai ai e ho.o-1 wau a hiki i kona hoi ana mai alaila oia hoike mai ia'u. Iloko o ko'u hilinai nui iaia ua, hookuu aku wau iaia e hele me ka 'manao aia i kona hoi ana mal e hoike piha mai ana oia ia'u ina mea apau loa. Aka, mai kona hele ana mamua o ka hora ewalu o fea po nei a"~hiki i keia manawa aole loa oia i ike hou ia. I hoouna aku nel wau ia oe e hele mal e kokua ia'u i ka huli ana I kona wahi e nalowale nei." "Ua nui loa ko'u kaumaha i ko'u lohe ana aku la i kena mau mea. He oiaio e kokua ana wau ia oe ma na mea apau loa i hiki ia'u. E kauoha aku no wau i ka'u mau kauwa apau loa e hele aku e huli ma na wahi apau loa a kakou e hooholo ai e hoouna ia īakou. Ina oia ua loaa i kekahi pilikia, powa ia paha a hoolei ia iloko o na ululaau e hoopuni nei i keia home nani ana i noho aloha ai, e loaa ana ola la kakou. Aole loa he hookahi wahi e koe i ka huli ole ia." Ia laua no e kamailio ana ua hiiki mai la ka Haku Kalifedina. Uoko o kona elemakule ua hooikaika oia i ka hele ana mai e ike i ka pillkia o kana kaikamahine. Aole no he maikai o kona ola kino aka aole loa e hiki laia ke haalele mai i kana kaikamahine iloko 0 ka pilikia oiai e ola ana. I kana nana «.na aku I ka helehelena o kana kaikamahine ua ike aku la oia 1 na hoailona o ke kaumaha ame ka kia"Heaha keia a'u e lohe nei e ku'u kaikamahine?Aia i hea kau kane kahi 1 hele ai? Ua haalele mai anei oia ia oe?" "O papa, papa, ua oi aku ka maikai e make wau ilōko o kou mau lima i keia kora mamua o ku'u lohe etna aku ua haalele mai ola ia'u. No ke kumu hea koi oia e haalele mai ai ia'u? Ua aloha oia ia'u a ua alo-ha hoi wau iaia. Ua noho aloha ia e maua a hiki wale no 1 kona haalele ana mai ia'u i ke ahiaki nei a hele aku no keia hana hoi ole mal ana. O papa, ke noi nei wau e huli aku oe iaia me ka ikalka i loaa ia oē. Ina wau aole e ike hou ana iala aole loa e hiki ana ia.'u ke ola. Aia iaia ko'u ola. ame ko'u laia na mea apau. Papa, e hiki ana anei ia cre 'ke kii aku iaia?" "Ua oi loa aku keia kaumaha mamua o ka mea hiki la'u ke auamo. Ua manao wau ua loaa ia oe ka hauoli mau loa, tta manao wau aole he hookahi kai kamahlne 1 oi aku ka hauoll mamua ou, ®la ka o ka hora 'keia e hiki mai ai o ka ehaeha. E huli aku no wau iaia * hiki i kona loaa ana. Ina ua loaa oia i kekahi piiikia alaila e loaa no iaia na kokua ana, a ina hoi ua holo aku oia a haalele mai ia oe me na keiki na'u ponoi no e kaili aku kona ola." "Aole, aole ioa ola i haalele mai ia'u. Ua loaa oia i kekahi poino a ua makemake wau e huli koke ia aku oia i keia manawa. E kauoha aku oe e papa i na kauwa apau loa e "hele aku e huli iaia. Ua ae mai nel ka Haku Rusawela \ kana mau kauwa, a ua makemak« wau ia olua ,e hele aku e huli ma na wahi apau loa e hiki ia olua. Ua makemaike loa wau e ike hou aku i kona helehelena, a Ina aole oia e hoi koke mal ana e māke ana wau i ke aloha." Aohe he manawa e hoohakalia aku ai.He oiaio ua hele oia a haikea a ina e nalowale loihi loa ana kana kane e ko io ana no kana mau mea i olelo ■mai \a. Ua noho aloha laua, a iloko o ke aloha i haalele mai la kana kane iaia, nolaila aole e hiki ana iaia ke hilinai ua hana kana kane i kekahi hana ekaeka. Ua puni ka ululaau i ka huli ia, ua pau mauna i ka huli ia usl huli ia ma na wahi apau loa i hiki ai iaia ke nalowale aku, aka, aole loa he hookahi wahl meheu i loaa aku. Ua hele ia e hoik» 1 ka Halewai a ua hoike ia mai aoie 1 ike ia. Ua hoollmallma la na mak*l kiu akamai loa e hele aku e hull aka «ole I loaa aku kekahi meheu. Aia la oia iheat Mai ke kakahiaka a hOdl imle n« r 4ca hora elima o ko ahiafa| hu!t aoa ia «<oie I loaa aku Ua

hoi mai la ka haku Kalifedina me kana mau kauwa, a hoi mai la nohoi ka Haku Rusawela me kana mau kauwa a hookahi ko laua noho IWee ana nooI noo, mamua o ko lauā hoi ana aku e hoike i ka nuhou kaumaha i ka Loke Keokeo. I "Ia laua e hui kamailio ana ua hoike aku Ia ka Haku Kalifedina i kana mau mea i ike ai oiai oia e hoi ana, a hoike mal la hoi ika Haku Rusawela i kana mea i ike ai mamua o ka hora eiwa ola po, a i ka hookuikui ana ia ae o ka laua mau ike ua maopopo ae la ia laua kahi i hele ai o ka Haku Kasedile. Me keia olelo ike ua hoi aku la laua a hiki imua o Dolores. "Ua loaa aku nei anei oia ia olua? Ua lohe aku nei anei oiua i kekahi mea e pili ana nona?" wahi a Dolores i ninau mai ai. "Aole, aka, ya loaa ia maua kekahi mea e hoike mai ana i kona wahi i hele ai, a ina kakou e noonoo like mai ana malia o maopopo ia kakou kona l wahi i hele ai," wahi a ka Haku Ka|lifedina. "E hoike koke mai olua i ka mea i ioaa ia olua, mai huna aku olua ia'u I kekahi mea. Ina no he mea ia e?make ai wau ke lohe aku ua oi loa aku ka maikai e lohe.wau mamua o ko olua huna ana aku mai ia'u aku." "Ke hoomaopopo nei oe I ka hiki ana mai o kela leka- I ka heluhelu ana o ka Haku Kasedile i 'kela leka apau ua haikea koke kona helehelena a mai ia manawa mai a hiki wale no i kona hele ana aole loa i maikai hou kona helehelena. Ma ko'u noonoo ana o J:a mea nana i kakau kela leka oia no kana mea i hele aku nei e i'ke. Aole anei pela?" "Aole wau i noonoo mua' no ia mea e ku'u papa." "Ina ua pololei keia manao o'u alaila ua hiki loa ia'u ke h'oike aku ua ike wau i ka mea nana mai kela leka. Ua kamaaina ia'u kona lima kakau, a aole hoi ia he mea okoa aku aka o Lola no." "Owair "O Lola Aole o kela leka wale 'ka mea nana i hoike mai ia'u oia ka mea nana i kakau kela leka, aka, | ia maua i hoi. aku ai i ke ahiahi nei ua ike aku la maua I kekahi wahine e hele mai ana no ka puka pa keokeo iwaho loa a i ko'u nana pono ana aku ua ike aku la wau aole oia he msa okoa aku aka o ka Loke Ulaula ho 'ia. I mea e maopopo loa ai ia'u ka oiaio o ka'u mea i ike aku ai ua ninau aku la wau i ke kauwa d hele pu aku ai me a'u e nana aku a e hoike mai lioi ia'u i kana mea e ike ana, a olelo mai la oia aole kela he mea okoa aku aha 0 ka Loke Ulaula no kela. Nolaila ua ike like maua iaia. A ia'u i hoi aku ai o ka'u e noonoo ana owai la ka mea nana kela leka, a komo mai la ia'u ka m&nao malia paha o Lola ka mea nana 1 kakau mai kela leka. Ua ike no an«i oe i ka wahi i waiho ja ai kela l^ka?" "Aole wau l ike, aka malla paha aia no iloko o ke kuka o ka Haku, i hele ae ai i ke pakaukau i ke ahiahi nel. He lole okoa kona i hele ai. J3 heie aku oe iluna iloko o ka lumi ona a e huli aku iloko o kela kuka ona, a inalia o loaa aku ia oe iloko o laila." Ua pii koke aku la ka Haku Ka'ifedina iluna* a komo aku la iloko o ka lumi o ka Haku Kase«lile a loaa aku la lala keia leka iioko o kona lole. I ka wehe ana ia iho a heluhelu ua puiwa loa ola i ka ike ana iho i ka oiaio o kana mau .nea apau i noonoo ai. Ua iho koke mai la oia me ka eleu i kona hiki ana i lalo ua holke aku la oia i ka leka ia Dolores ame ka Haku Rusawela. I ko laua heluhelu ana āpau ua maopopo llke ae la fa iakou ke kumu o keia hole ana o ka Haku Kasedile. "O, aole loa e hiki ana ia'u ke hillnai ua haalele mai ka'u kane ia'u a hele aku e huli a e hui hoi me ka Loke Ulaula, olai ua ike no ola āole he aloha oka Loke Ulaula ia'u. Pehea la oia I ae ai e hele ak"u e hui me ia, me kona lohe no i kana mau olelo hooweliwell Pehea ia oia i huna ai 1 leeia leka mai a'u aku?" Me keia mau olelo ua hina aku la oia iluna o ka pap'ahele, a maule. Kena koke la kekahi mau kauwa e holo aku no ke kauka a i ka loaa hou ana iaia o ka oiuoiu ua ike ia aku la ke ano-e o kona helehelena. "Oh, papa ua oi loa aku ka maikai e make wau i keia hora. Ua oi loa ae ko'u kaumaha mamua o ka mea hiki ia'u ke hoomanawanui. Ua ike no hoi ku'u kane aloha a'ole he makemake o keJa wahine ia'u, ua ike nohoi ku'u kane aloha he mau olelo weli kekahi ana no'u, eia no nae ua hele aku nei oia a hui me ia, a malla paha ua hana mai keia wahlne i kekahi hana weliweli maluna ona i ko al kona makemake." "Ae, ua maopopo loa ia'u i keia manawa oia kona hoa i hele aku ai i ka po nei," wahi a ka Haku Rusawela. I j ka po nel olai wau e. holoholo ana a htki mai la ma k£kahi wahi kokoke I ko olua hale nei ua ike aku la wau I ka Haku Kasedlle e holoholo ana me kekahi kaikamahine e aahu ana i kekahi lole kanikau. Ma ko'u nana aku he kaikamahine loihi oia, he opiopio maikai >kona helehelena ke nana aku, a o Lola no ia. Ua ike aku la wau ia laua e hele ana ma ke kae o ka ulu laau a hiki wale no i ko laua nalowale ana ma kela aoao. Aole wau i nana hou aku ia lāua olai ua manao ae la wau he mea keia ua ike ia e oe a ua maopopo hoi ia oe kahi i hele aku ai 0 kau kane. I ka loaa ana ae nei o ka lohe ia'u i 'keia kakahiaka ua haalele mai kau kane a aole oia i ike hou ia a hikl wale no i keia manawa, ua manao wale ae la no wau malia paha ua holo aku la oia me kela kalkamahine a'u i Ike al i ka po nei, a he hana maikai hoi na'u ka hoike ana aku ia oe 1 ka'u mea i ike ai."

Ma keia mau olelo hoike apau imua o kona alo, me keia leka hol a Lola i kakau mai ai i kana kane e waiho iho ana mamua pono o kona alo ua hiki loa ia Dolores k£ manao ae ua holo malu aku kana kane me keia kaikamahine a ua ko hol kana i kaena mai ai e hikl mai ana ka manawa e hoowahawaha ai ka Haku Kasediie iaia, a holo aku me keia Lola. Ua hiki ole nae laia ke hoomaopopo ae i ka oiaio o kela mau mea apau oiai ua ike oia ua aloha kana kane iia me kona naau apau loa a aole loa hoi oia i aloha i keia Koke Ulaula. Ua aloha anei oia laia i kela manawa? Me ka puuwal i aneane e naha i. ke aloha ua hit!a aku la oia iluna o kekahi noho koki pulu ā waiho a make aku la. I ka ike ana aku o ka Haku Kalifedina 1 kana kalkamahine e moe mai ana iluna o keia koki ua aneane e make, ua nul lo* kona kaumaha. "In* he opioplo Ud wau 1 keia ma-

nawa e uhai no wau iaia a hiki i kona loaa ana ia'u a e pepehi no wau iaia a hiki i kona ike ana i ka hewa o kana hana i hana iho nei. Ua manao wau iaia he kanaika maikai a ua aloha la hoi oia i ku'u kaikamahine eia ka oia ana ke kanaka nana e hoehaeha mai ku'u kaikamahine. Oh, ina oia e loaa ia'u i keia manawa e hookomo aku no wau i kekahi poka o leu'u pu panapana: ma kona puuwai aloha ole." (Aole i pau.)