Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 6, 7 February 1902 — HOOKUU LAULAIA KA MOKUKAUA Nu na Kanaka i Hele e Makaikai ika Mokukana Farani. [ARTICLE]

HOOKUU LAULAIA KA MOKUKAUA

Nu na Kanaka i Hele e Makaikai ika Mokukana Farani.

Ua loaa mai ka Lohe e Hoike Ana ®ia Aku he Palapala Komieina Adlmalala no ko LakOu Kapena Bara*ud a Hoea Mai. O na hae e welo haaheo mai aaa, ame ka holoholoke mal o na kela, «une ka nui hoi o ka poe e holo ana bo k& Moku Kaua Palani "Protet" ka mea nana i hoike mal i ka lehulehu i maopopo ole ua hookuu akea ia keia moku no na malihini apau e makemake *na e makaikai- Ua hoike ia mai ia makou o ka moku kaua Palani maikal loa keia e lana nel maluna o ka Uma Pakipika 1 keia manawa. I ke kakahiaka ua hele aku »• Alii moku ame kekahi mau kela i ka. p»le ma ka 'uakini Kakoiika, a i ka alna awakea ua hiki aku la ka Bihopa aine kekahi mau kahuna kakolika Huiul • keia moku. Ua ai lakou me ke Kapena ma ke ano he mau malfhini koso t& nana. I ka hora ekolu mai o ka auwina la' ua hiki aku la ka bana Kakolika no ka hoohauoli ana i na kela l na alli moku. Mai ka hora ekolu mai nohoi a kiki | i ka hora eono o ke ahiahi ua ae ia kela ame keia e makemake ana « hele aku e ike i ka nani o keia moku a he lehulehu o na kanaka i heie aku e Ike 1 kona nanl. Ua makaukau ke Kapena ame na aiii koa ame na koa nohoi no ka hookipa ana mal 1 ka lehuiehu e hele aku ana, a i ke kau ana aku tluna o ka moku ua loaa koke mai la ia lakou a hoikeike ia mai ia na wahi a pau i makemakeia e ike. O ka pliikla wale no oia ka ike loa ole o kekalU o na koa 1 ka ol?lo B^reta.x^\ ai a maol>opo ana oe 1 kek&hi mau okio a mao' popo ole aku kekahi. Mai lea manawfr i wehe ia ai ka moku i ka lehulehu & hiki wale no i ka manawa i hoi akii ai 0 ka lehulehu ua hauoli na kanak«„ a ua ike ia hoi ka lehulehu e holoholo ana mai kekahi aoao a i kekahi. nani maoli no na wahi apau o keia moku. Ua hiki loa ia oe ke lalau ma na wAlli apau i.ie kou mau mikilima keokeo me ka loaa ole mai o kekahi kika lepo. Ua hoomaemae mau ia keia moku i kela ame keia ia a hiki 1 ka loaa ole ana o ka manawa o ka lepo e paa iho ai. O kekahi o na mea maikai Joa oia na pu o keia moku. O na pu e kau nei maiuna o keia moku 1 kela manawa oia no na pu maikai loa 1 hikl i ka ike hana pu o Paiani ke hana, a he maoii a ua kupono hol no ka hana ana i ka hana weliweli a takou i makemake ai e hana. Ma ke kii i hoikeia aku ma ke Kuokoa o ka pule i hala ua hiki loa ke ike ia ka oioi o mua o ka ihu o keia moku. Ua hoike ia mai ua hana in keia umauma me na kila paakikl loa i loaa ma ke ao nei, a i ka manawa e kaua ai me kekahi mau moku, a pouli i ka uahi, oia ka manawa e holo aku ai o keia moku kaua a hookui me k& enemi, a ina e loaa pono aku i keia umauma winiwini e naha pu ana ia moku a piholo ilalo ina aole he ikaika loa o kona hao i hana ia ai. ana ma ka apana eha. Ua manao kekahi mau lala he hana waiwai oie wale no ka hookomo ana aku i moho ma keia koho ana oiai aoie he wahi pomaikai e loaa ana i ka aoao, Ua make make ia e malama i ka ikaika i Joaa i ka aoao Repupalika a hiki mai ke kau koho balota iloko o ka mahina o Novemaba a ia manawa e hookuupaw al ka ikaika. He hoolei wale no keia i ka ikaika ke komo ana aku ma kek&hi paio waiwai ole. Ua manao o Konela Fisher he h&na hoohewale ia ke ku ana a haalele i keia koho. Ua oi aku ka maikai e komo aku e paio a ina e haule ana aole no he poho i loaa mai i ka aoao, a 'na no hoi e lanakila ana he nani okoa nohoi ia. Ma ka nana ana l kefa manawa oie he mea ala e loaa ana keia wahi 1 ka eoao Repupalika ke hoao ia. Ua walho ia keia mea a no kekahi manawa &k« e noonoo ia aiAia iluna o ka oneki he lumi 1 Mki ia kakou ke kapa ae k& puuhonua. i ka manawa e kaua ai, ua hoi koke ke Kapena a i ole kekahi alii moku p&ha e alakai ana iloko o keia lumi e noho ai a mai laila ola e nana aku ai i ke kulana o ka enemi a e haawi ai hoi i kana mau kauoha. Ua hana ia keia lumi me na kila paakiki loa i loaa- Ua hana poepoe ia me ka hiki ke nini» a puni. I ka manawa e loaa mai ai o kekahi wahi o keia luml poepoe i ka poka o ka manawa koke ia e nini* ai a halahu waie aku la no ka P£ka. Ua hoomoe ia he mau uwea telegaTap& mai na wahi like ole mai o ka moku a komo iloko o keia lumi a ma ia an» »a hiki loa ke hoike aku i kana mau kauoha ma na wahi apau loa ana e oikkemake ana. He nunui maoii no na mikini nana • hooholo keia moku kaua nui. Ma ka hoike mai nae a na alii moku he palupalu loa ka hookele ana o keia moku oiai ua hana ia me ka noeau loa kona mau mea hana apau. Ua e'o maik&i ia na koa apau o luna o keia moka •»& ka lakou oihana & ua makauk&a koi m% na mea apau. O Kapena Barnaud, kekahi o n» ka-

pena kahiko loa, a ua lohe la mai nei eia aku he palapala hookohu Adimalala. Ua manao wale la nohoi i ka hiki ana mai oia hookohu e loaa pu mai ana he kauoha no kona hoi ana aku maluna o kekahi moku okoa, a malia i kekahi wahi okoa loa aku paha. He Kapena oia ua aloha ia e kona mau koa, a e minamina loa ana lakou ina oia e hookaawale ia aku mai ia lakou aku. Ua hanau ia oia ma kekahi wahi kokoke loa i na mauna kaulana o Alp.s iloko o k? makahiki 1847 a ua piha hoi iaia kanalima kumamalima makahiki i keia manawa. He kanaka oia ua hoonaauao maikai ia aole ma na liana kaua wale aka ma kekahi mau ik'3 okoa aku. 'Ua olelo ia >ix kekahi o na kanaka ike loa ma ka uihana ana e paa nei. Ua loaa mai ke kauoln, iaia e haalele mai ia Honolulu nei i*ka Poalia iho la.