Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 7, 14 February 1902 — Ka Laau Tua-Tua no ka Ma'i Lepera NUI KA POE E MAKAHEHI NEI I KEIA LAAU ILOKO O KEIA MAU LA. [ARTICLE]

Ka Laau Tua-Tua no ka Ma'i Lepera

NUI KA POE E MAKAHEHI NEI I KEIA LAAU ILOKO O KEIA MAU LA.

E Hoao ia Ana e Kanu a Ulu Kekahi Kumu o Keia Laau ma Kalaupapa Makemake Kekahi Keiki Haole e Hoao i Keia Laau. Mai ka manawa mai a makou me ka Nupepa Advertiser i hoike aku ai: i ke akea i ka maikai o ka laau tuatup, ame ke ola ana o kekahi mau ma'i ma Tahiti ame Aferika, ua nui a lehulehu ka poe i hele aku e noi i ka luna nana o na mea leanu e haawi ia mai keia mau laau ia lakou no ka hoao ana maluna o ka lakou mau ma'i. Mawaena o ka lehulehu i hiki aku e noi i keia laau ua hoike ia mai la he keiki haole kekahi i hiki aku imua ona a noi aku la iaia e haawi ia mai kekahi o keia laau iaia oiai ua iohe oia he laau maikai loa keia no ka ma'i lepera, a oiai ua loaa oia i ka ma'i lepera ua makemake oia e hoao i keia laau a ike ina e oluolu ana kona ma'i. Ua hoike pu mai la hoi oia ua hele aku oia imua o elua kauka e nana mai i kona pillkia a ua hoole like mai lau'a aole oia i loaa i ka ma'i lepera, aka ma konU manao iho no ua loaa oiaO ke kumu o kona manao ana ua loaa oia i keia haawina oia ke oolea pu o kona lima i kekahi manawa? ame ka eha iloko. i I ka lohe ia ana o keia moolelo kupaianaha e kekahi o na lala o ka Papa Ola ua makemake koke oia e. loāā keia keiki iaia a nana pono i kona pilikia. O kekahi kumu i makemake loa ia ai, oia e loaa oia kona olelo ana e hoao ana oia i keia laau, a ua maka'u na kauka o ai naaupo oia me ka hele mua ole imua o kekahi kauka kupono e na- ! na mai. He laau jnake ka laau tua-tua ke nui loa ka mea e lawe ia ai, a aia wale no me ke akahele loa amē ka hele mua aku a na na kauka e hooia mai ka nui kupono au e lawe ai, alailakupono lawe ia e kela ame keia. Oiai ua hooholo ka Papa. O!a e hoao: ia keia laau maluna o na ma'i ma Ka-1 laupapa ame Kalawao, Moiokai, ke ohij nei o C. B. Reynolds ka luna nui o keia mau kahua ma'i e loaa kekahi o keiai laau iaia me ka manao e lawe aku a haawi ma ka lima o Kuk 01iver, ke kuka aupuni malaila no ka hoao ana ia aku maluna o na ma'i. Ua make-! hoi oia e lawe pu aku i kekahi mau lala a i ole mau kumu laau opio-| pio o keia ano no ka hoolaha ana aku ma Kalaupapa. īna e ulu maikai ana keia laau ma ke kahua ma'i alaila aole e lawe ia aku mai nei aku, aka ua loaa no ka laau e hoolawa ai i na; ma'i malaila. I He maikai ka ulu. ana o keia ano® laau ma ka wahi e ulu nei. Mai kona kanu ana ia iloko o ka lepo he elua a oi\makg,hiki 'ae nei i hala a hiki wale no i keia manawa aole he malama ia 0 keia laau aka ua maikai maoli kona ulu ana. Adle nohoi i ike ia kona wai- j wai a hiki wale no ilta manawa a ma-; kou i hoike piha aku ai i ka waiwai O' keia laau ame kana mau hana i hana ai ma kekahi mau wahi aku, akahi no a nui a lehulehu na kanaka e make- ; make nei e loaa keia laau. Ma na- j na aku e oneanea ana kona wahi e ulu nei ma keia mua koke aku ina aole e ulu ana ma tekahi mau wahi okoa aku. He mea maikai e hoike aku makou i ka pilikia loa o ka hoao ana e ai wale 1 keia laau me ka nana mua ole ia e na kauka. Ina ua maka'u oukou ina kauka haole e heie mua i na kauka Kepani, a ina ua maka'u no oukou i na kauka apau koe kou kauka ohana e hele iaia e hoike pono mai i ke ano o ka laau, ame ka nui kupono au e ai ai. Ina nana e hoomakaukau oi loa aku ia o ka maikai, oiai e ike ana oe ua pau ka pilikia. Ua maopopo loa he laau make keia a ina e hoopaakiki ana. kakou i ka lawe ana ae no a ai me | ka maopopo ole o ka mea a kakou e hana ana e loaa ana kekahi i ka pili-i kia. | Hauoli makou i ka ike ana e hoao ia ana keia laau maluna o na ma'i a kakou. O ka makou e makemake nei oia ka hiki mai o ka manawa e ae ia ai kela ame keia. mea ma'i i lako me ke dala e hoolimalima i kekahi o na kauka akamai o kakou, nei e hele aku e lapaau i ka lakou ma'i. Ina e loaa

kekahi kanaka i ka ma'i ma keia mua aku, he hana maikai loa e ae ia kona ohana e imi i kona ola ma na ano apau no kekahi mau makahiki, ina nae lakou e hookaawale iaia ma kekahi kahua /naikai i apono ia e ke aupuni. E kau palema ia i n a manawa e imi ai i ke ola, a ina iloko oia manawa ua maopopo aole he ano maikai mai a aole hoi he mau hiohiona o ke ola mai keia ma'i mai alaila oia hoihoi ia ma ke kahua ma'i e hui aku m e na ma'i malaila- Manao makou o ka hana mai kai loa keia e £ana ia ai. O ka hoihoi puapuahulu ana i Moiokai me ka ae ole īa e imi i ke ola aole loa ia he hana maikai a he hana hoi ia e pee ai o na ma'i mai ka maka mai o ke aupuni. Ina lakou e ike ana e loaa ana ka ma-» nawa maikai ia lakou e imi ai i ke ola e hoi mai ana lakou me ka maka'u ole, a ma ia ano e loaa ana na ma'i apau me ka nui ole o ka hana. He nui a lehulehu na ma'i e pee mai nei i keia ( manawa, a e hoopilikia nei hoi i kOj lakou mau ohana mamuii o ka ma-i ka'u i ka hoihoi ia l Molokai. Aole ia' he hana maikai na lakou, aka, ua nui loa ke aloha o ka ohana i kona hoihoi ia aku e kanu ola ia ma Moiokai, a nolaiia ua oi ae ko lakou makemake e huna malu iaia, a hui aku hoi me kona ma'i weliweli. Ua ike ia keia ma ka Moolelo Kaulana o Koolau ma na Pali o Kalalau, a he mau inoa lehulehu aku. j