Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 7, 14 February 1902 — Holomua ka Halawai a na Repubalika PIHA KA HALEPAIKAU I NA KANAKA NO KA HOOLOHE ANA I NA MANAO KUE I KA BILA LEPERA-A ME KE KAILI MANA KOHO O NA HAWAII OIWI. [Illegible] ka Haiolelo a Senatoa W. C. Achi, Hon. W. Aylett, a me Mr. W Olepau e kue ikaika ana i ka Bila Lepera, a me ke Kaili ana ae i ka Mana Koho Laula o na Oiwi Hawaii e like me ka mea e hoikeia nei. [ARTICLE]

Holomua ka Halawai a na Repubalika

PIHA KA HALEPAIKAU I NA KANAKA NO KA HOOLOHE ANA I NA MANAO KUE I KA BILA LEPERAA ME KE KAILI MANA KOHO O NA HAWAII OIWI.

[Illegible] ka Haiolelo a Senatoa W. C. Achi, Hon. W. Aylett, a me Mr. W Olepau e kue ikaika ana i ka Bila Lepera, a me ke Kaili ana ae i ka Mana Koho Laula o na Oiwi Hawaii e like me ka mea e hoikeia nei.

MA KA po Poaono o ka pule i hala j malama ae ai na llepupalika i kekahi halanai makaainana nui i: > k i h«»iko ana i ko lakou kue ikaika i ki >»i!a kanawai iepera hoopillkia a ki Wilikoki i lawe aku nei imua ka ahaolelo o Amerika, a no ka hooana ae hoi ina oleio wahahee a na n-.ipepa o ka aoao Home Rula e h <ik nei, eia na Repupalika o keia T-! ;i Ti ke hoao ikaika nei e hoohaik: mai ka mana koho o na Hawaii. ■ > k»-ia wale iho la no na manao i kaji:iu nui ia, a ua naauao na haiolelo •-a haJolelo ola po e pili ana no keia ... .12 ninau ano nui. -V ti ka hora ehiku mai ka ike ia ana i kanaka e akoakoa mai ana i ka I aikau a i ka hiki ana mai o ka -hiku hapa ua nui na kanaka i •a ae a ia manawa nohoi ka ba- ■ 'ii i hoomaka ae ai e haawl ii niau leo hoohauoli. Mamua oi ewalu ua hoopau lakou i ka iai ana mawaho a hoi aku Ia > keia hale nui a ia manawa "naka aku ai na'kanaka e ko- >. I ka hora ewalu ponol ua nui la ka Lunahoomalu Hon. i. i K.iiilukou ika halawai. Ua piha :> i na kanaka o na aoao kalai--1 oie- liaila ae na Repupalika, . ]'••:r. »karata ame na Home Rula, a k.ihi ka hoolohe like ana i na olelo : k.ūka i keia hana aka Elele Wi- . k:. Aole o na kane wale kei hiki •. uk?.. ua ike ia aku la kekahi mau .ihir.- kakaikahi iwaena o ke aluka I ka wehe ana o ka halawai ua pane r.ii !a ka Lunahoomalu "Ke m.ina'i nei wau ua oukou apau na ninau imua o kakou i keia I<. He efua wale no mau ninau ano nui. a oia ka Bila Kanawai Lepera a IVilikoki. ame ka Hoohaiki ana mai i ka Mana Koho o na oiwi Hawaii." I manawa oia i hoolauna. maJ ai i k> Senatoa W. C. Aehi, ke Alii o na v, aiwai paa, ka Hawaii holomua, a kekahi hoi o na hoku malamalama o keia mau pae moku. HAIOLELO A HOX. W. £. ACHI. K XA HOA MAKAAINANA: Ma-ī.-.iili > na Kanawai īaula o ke Aupuni Anirrika Huipula ka aih|a i hoohui- : i ai kakou; ua loaa ia kakou na pono hui pu a kuka no na mea e pili ana ; -: > kakou mau pono. i'a konola mai au e kamailio i keia ma na mea e pili ana I ieela Ka- • ' vai i hookomoia e Elele WHikoki k > ka Ahaolelo Nui, e hoolilo ana > Kalawao kela alna i paa ma na -> r-. ka poe e noho 'la malaila, "Ka i !i.i a ka ehaeha i noho ai," i kahua ■ na Lepera a pau o Amerika HuiK * ole e kuhihewa kuu mau hoomai : ' ana. ua laweia mai no kekahi Kaoia ano iloko o ka Ahaolelo e - k.ihi Lunamakaainana o Kaleponi i - Kau i hala; aka, ua lohea na leo "> ko kakou Elele, a nolaila, ua iko wale iho ua Kanawai la, aka, ka mea a'u e kahaha nei, me ka «holo ole o ka Ahaolelo o Hawaii nei : kfkahi Olelo Hooholo a Kanawai pa- • .i e pili ana i keia mea; a me na Pa- - .; ala Hoopii Ole hoi mal a kakou aku; :nr* na noi oie hoi mai ke\a Poe mai ' x Kalawao a me Kalaupapa, e»a ka ' a iho ia ka hana a» ko kakou Elele e h : na mai la. 1 i'u i heluhelu ai i na Nupepa iloko :ia puie i hala ae nei, ua ike iho la " i;i. o na Nupepa a pau e hoolahaia i- ma ka Olelo Enelani, o na aoao K i.-aiaina like ole iloko o keia Kulanak t iha!e. ke hooho nei lakou me ka lohe Kanawai kupono oie kela a Wiiikoki, no ka 'holomua o Hanei: aka, ia manawa hookahl, he > i na'u e kaumaha ai ika Ike ana, n i elua Nupepa e hoolahaia nei - ka Olelo HawaJi, ke hooia aku nei imua o ka Lahui Hawaii, he Kamaikai kela.

hoike mai nei keia mau Nupepa o, ke kumu maikai nui, oia no _ lilo ana na Ke Aupunl o Amertka Huipuia e malama mai i ke Ola o fcela | ma Kalawao ame Kalaupapa, a, * "? hoi ia mau hoolilo mai ka wal- ' :.a aku o ke Teritori o Hawaii n ei; mea pono ia kakou ke huli aku 1 a nana aku i ka moolelo o Har * M. H. 1866 ka wa a ke ka Moi Kamehameha V, i hooai 1 ke kahua ma'i o Kalawaa, •» ..)ki niai i ka pau ana o ke Aupuni - •' nia Hawaii nei, i ke Au mai hoi «■** Aupuni Kuikawa. ke Aupuni Ri'Pahka o Hawaii, a hik4 mai nei 1

ke Aupuni Teritore o Hawaii, aole loa i ikela kekahi ua hoole aku i ka haawi ana i h&awina kupono e malamaia ai ke ola o na ma'i ma Molokai; o ka'u i ike ai i na Kau Ahaolelo a pau, ua lokahi pu na poe waiwal a me na poe iiihune iloko o ka Ahaolelo e haawi i na haawina dala a pau e loaa ai i na ma'i ma Molokai na m ea a pau e oluolu ai ko lakou noho ana; a ke manaoio nei no hol au, aole. loa he Ahaolelo ma keia hope aku ma ke Teritore o Hawaii nei. e hoole ana i ka hookaawale ana ia haawina maa mau; ina no paha e pau loa ana kakou na Hawaii i ka make a koe nae kekahi poe ma'i ma Molokai; he oi aku ka pono na kakou ponoi e malama i ke ola o ko kakou mau kanaka i loaa i ka ma'i mamua o ka haawi ana aku na hai.e malama mai; Nolaila, ma ia ano i hoakakaia ae la, ua akaka ioa o na kumu kokua i ka Elele Wilikoki no ua Kanawai nei, ua haule wale iho ia, He mea pono hoi ke hoomanaoia, o kela aina e nohoia nei e na ma'i, he wahi aina ololi waie nō ia e waiho ana ma ka aoao Komohana o ka Mokupuni o Molokai, nona ka loa he Ekolu Miie, a nona ka laula he aneane Hookahi Miie, oia hoi he aneane Elua Tausani Eka ka ili; aia malaila he 1100 a oi aku ka nui o na kanaka, me na Bipi lehulehu, na lio, na puaa a me na moa; a ina ,e hooholoia ana keia Kanawai a Elele Wilikoki, a hoihoi ia mai Elua Tausani ma'i mai Amerika mai malaila, alaila, he.mea maopopo loa e pi-ha-u ana ka aina, a pilikia ka noho ana o e noho mai la. malaua, he mea maopopo loa, ke hiki mai ia manawa, e ulu mai ana ka noonoo i na Luna Aupuni, e hoihoi i na ma'i ma kekahi aina akea. ! A oiai hoi, ma na Moolela i hoolahaia, ke oleloia nei, aia no ma na. Mo-, kupuni o Pilipine i keia wa na ma'l he I 30,000; nolaila, he mea maopopo loa e j hooholo ana na Luna Aupuni e hoihoi: aku i na ma'l a pau o Molokai ma nal Mokupuni o PilipUie, a ke hiki mai iaj la; e ike ana kakou i kekahi ia ehaeha I loa iwaena ona Hawaii- ' . v . . ■]' He mea e ehaeha maoli ai na noonoo, ke laweia leo kakou mau makamaka- e | noho mai la ma Molokai maiiaila ae, i a laweia aku hoi" lakou ma ka aina e j loaa ole ai ka poi ka ai a lakou i maa ai mai na kupuna mai. { , j Nolaila, a hooholoia kelā Kanawai a Elele Wilikoki, e lilo ana ia ,i kumu I hoppillkia. loa i ko kakou mau hoa'loha ma Molokai. A no e kamailio ana wau ia oukou ma'na mea e pili ana i na poino laula, ke hooholoia keia Kanawai, mamuli o na h'oike i loaa mai ia kakou, e hoohuiia ana kakou me ke ao holookoa mamuli o ka hiki ana mal 0 ka Uwea moe Moana i Hawaii nei; A i ka wa hoi e moku ai kela alawai eli mawaena o na Amerika Elua, alaiia, e liio ana kakou aole i kiko-waena no ka moana pakipika walē no, aka, i kiko waena no ke ao holookoa. Ia manawa e holo mal ana na poe wāiwai a me na poe ake kaahele e kipa ma na aekai o ka aina * oleloia ka Paredaiso o ka Pakipika; ke hiki mai ia mau mea, e loaa ana i kela a me kela na pomaikai e loaa ole nei ia kakou i keia wa-; e loaa ana I na na pomaikai mamuli o ka nui o na i,i.oku ku mai; e loaa ana hol I na wahine kau lei ko lakou hapa o na pomaikai; pela no hoi na poe Kalepa, na poe hanai holo- j holona, a me na poe no a pau e hooko ana i kela Kanawāi mua a ke Akua i kau al maluna o Adamu; a elike ana ko lakou kulana he Helevitla, a pau hoi ko kakou kaukai ana maluna waie no o ka hana kanu 150 e loaa ai ko kakou ola. Aka, Ina e hooholoia keia Kanawai a kaulana hoi ia mea a puni ke ao, alaila aole no e loaa ana kēia, mau pomaikai ia kakou; e makau na malihini ke kipa mai ma ko kakou ae kai. He nui na Hawaii e kaahele nei ma ka honua i keia wa; a ke manaolana nei au, e hiki mai ana no kekahi la no'u a me ko'u lede a .me kekahl p"oe Hawaii e ae e kaahele aku ai i ka honua; alaila, i ka wa o kar kou e hiki aku ai i Kekahi Hatele ma Amerika a ma Europa paha, a hoo-» maopop6ia mal hoi, mai ka aina Lepera aku kakou, alaila, e kipaku mai ana lakou ia kak'ou mai na Hote)e mai, Ke hoomanao nei no paha oukou i ka Moolelo o Kapena Kuke, i kona wa 1 pepehiia ai ma Keaiakekua, i Hawaii, ua ai Iho la kekahi mau kanaka i kona naau ma ke ano kuhihewa he naau puaa liilH, aka, ua kapaia mai la kakou he Lahui al Kanaka; a peia nō

•.<; a hiki mai i keia . k.--»r ,! * ia 1,1 a * a * : . u na w ahi a pau a . i makemake e ino maluna o ka;i ī makemake e < u na pomaikai i ka ruea moe Mo,i .ina •> ke alawai eli, , i ;iu. he mea pono e . hana e ike ai o .>Tia ana e hana nel, . i 7)3 pono ho- ;; kue nei hoi ka " KA HAWAII. ar.a wau ma ka u hai(-]rlo, ke oleloia ka a<>ao Kipupalika m. k -ho o na Hawaii. ,:ii k ana iloko o .:.i.'.ka. ua heluhelu no kumuhana kalaiaina : ,.aj knmuhana, ua ike ka Aoao Rir;.na ana i ka pono . i a i-au, me ka nana .; t l'.vai a ilihune paha ~ a me ka nana ole -.a ili. <*lu>elu ai i ka Moo- ' Huipula, a ua ike pu - ,■ .e nana i hookumu i ua hookaheia ko - 1 hoekuu laelae ana i ka haawl aku hoi ia Koho. ( v . •. a u i ike ai i ka wa i , -.ik.'U Kanawai Kumu, . Hipupalika ka hapau>. a pela nohoi me i ua haawiia mai Keho Laula, manas . , .. v. kekahi kumu mai--,-a i Hipupalika: T:«a maikai a pau i i •. Kipupalika, aole au 0 kekahi kanaka he : kona e manaolo -nea. ana i kahi i loaa - : e-ielo, loaa aku la u - ki ponoi mai no, ma- . i ma ka ; j!a. he mau hana r . 'il.-Ai- i mea e loaa ai .! Kau Koho Hou. • ; :. en li» aku nei o Wi- . ?. -ui. . . ;. 3 :a nukou e kuu . > l*<fi e i\»>ao ana ka , -.1. j ae i ko ka- • K■<:>■>. Ina e hiki ia -> ? i ana wau i i . a aku i ko • ;ia }i.• ■;h Kalaiaina. i Wilikoki 'ke 1 '.i:»opauia ka H Vi -' wahi mau- , 'ana no keia Aoao Ripu- \ .:. •- M. ATLETT. ( . .«okahi wale r .-i e kamai- - . . . -.r.a po, a oia ... ; *;•. lana a keia .i V- r» koki maluna -. :■ k.i: , nel. Ina -.i k-a kiLhf.-.vai a Wili- • ••: a .m.. /.a inoa mai- • .. :n<iu i«ae a;n« ka "Pa- • o ka M:>an< Pakiplka" X i .. H>alu <;> Ma'i Lepera." -i kak' u - >« »ololi ia ae : ; naik.ī ? ! aole! Aole . • > !•• ana ih" l noi i Lunamaka.:i ik•* aku la ',v?o i ka nui o dala a kak«>n e malama nei l'a h:.ck&Av*uir aku makou ' •'•(! no ka malam; ana la lakou - ; -f..i mai keia huina dala mai ka '• ~.a: o ke!a amo keia o kakou. •* i aku kakf j i keia haawina r iea malama aua i ko kakou ?•*: :ho. a e ae aku anei kakou e mai kv waho imu ma'i a na - • A«."Jo anei i piha ko - t..vu ::ma me ko l*a3iou mau ma'i T v.aiho aku no k« Amerlka mau ' 4 .ak..u r.:> e i'.alama a e nana - kak:u ih.">. n.aj r,-i lak«,.i ua hookomo * i Wiiikoki < :«teia bila ma- * - n.--. .mi ia ke o!a - ' i. n:a M«ilokai r ke aupuni o H- kjp?jajiaj)a. He mau w:;_k k. i neho Lunamakaai- ■ hale k< ī kanawai o * - * • - a aelo i:«a oia i hoao ia kekahi biia kanawai no • . w a'i*-- ar.a i kekahi huina (ia- - ka .mi antt aku i ola no a i Am*rika aku nei - i:.ii a:. ka nana ana i n.a'i ma Amerika i ko • I k .oka akamai loa, a ina i.i i.ikoa ko Japaau iho i ' • :au Tia'i i ho, alaila e hiki :.j.ki-u ke lapaau niai a ola H/i waii xi€i? A ina he ma'i -• :aj..he-aha nohoi lee •una mai ai i Hawaii nei. no a -ela ae. Ua mao- . k vk 'u he n.iiu hana wai-1 f "■•.:•• no keia, a f ku ae kakou • «:<a aku i keia hila kanawai • W.'ikoki e pili ana i ka " » ia Kawaii nei i "Lua hoa-l-pera." u:lo a wm. olepau. •uk' u. He kanaka poola r:*-le mai nei wuu e hoike aku " - :na e holo ana keia bila ka- " :na e holo ana keia bila ka- ° vi Elele WiLkoki. O ka'u ha- - - - hapai ana i na eke ko kau- ' • • ka h. opiha aea i na moku ' > nvi me ka lanahu. Oia iho '• • o ka'u hana. (Paipai ia). ' • • ana keia bila kanawai a ka v - e hiki mai ana ka mai keia mua aku a na kanaka • :. a— e olelo iho ai, "A mai ka r,vi o na ma'i lepera keia o makou nnakemake." A ' ;j:a ka hana kopaa, ka *.-r.a e hoowaiwai nei keia mau ana kakou i ka hana, a e ana paha ka manawa e ike ■ ia'u e hume ana i ka malo, '- wahine hoi e komo ana i ka , 1,5 * ka'u i ike ai ma ka - ar.a i na moolelo o ke au i "J~-^;' 1 i keia manawa ke - Kt " kahi hana hao nui. Isa * • 'oa ia kakou aole keia he ai-

na hana moku hao, .aole hoi he hana i kekahi mau hana oia ano, aka he nui ka hana e hana ia nei no na mahiko. Ina e poho ana na mahiko mamuli o ka makemake ole ia o ke kopaa mai ka aina aku o na ma'i lepera, e paa ana keia mau mahiko, ame keia mau hale wili nunui, a aia iho i hea ka hana a keia mau hale hanahao e hana ai? E noho. hana oie ana na kanaka, a e nul ana hoi ka pilikia. Ina kakou e noho mnmule ana, e manao mai ana ko Amerika poe ua ae kakou i keia hana a ka Elele, nolaila he hana maikai na kakou e na Hauaii ke ku ana mai a kue ika/Ka i kela bila kanawai. Puiwa loa wau ika ike anā e hana ana ka Elele Wilikoki i keia ano hana. Ika manawa ana e haiolelo ana ia makou ma na uapo ua hoike mai oia e hana ana oia i kekahi hajia e pau ai ko makou ame ko na ma'i le-, pera pilikia, aka, i keia manawa, ke' ike aku nel wau ke hoao nei oia e hana i kekahi hana e loaa mai ai ia makou ka piiikia a e hoonui aku ai hoi i ka ehaeha o na ma'i nna Kalaupapa. "I kekahi la aku nei ua ninau mai la kekahi hoa kalaiaina o'u i ko'u manao e pili ana i keia bila kanawai a Wilikoki e pili ana i na ma'i lepeia. Ua hoike aku la wau he kue ikaika wau, a ninau aku la i kona manao. Hoike mai la kela he kokua ikaika loa oia i keia bila, oiai e huli ia ana i ola no na ma'i. Pape aku la wau, Ina aoie i hikl ia Artierika ke hoola i ko iakou mau ma'l iho, pehea la oe i manao ai e hiki ana ia lakou ke hoola koke mai i ko kakou mau r|ia'i i ka manawa e kaa aku ai malalo' o ka lakou malama anā? "He nui na, mea a'u i makemak» ai e kamailio aku'ia oukou i keia po, aka, ua pau mua ae nei kekahi mau manao ia Senatoa Aehi ame Hon. Wm. Aylett. Ke haawi aku nei wau i ko'u mahalo ia oukou no ka hoolohe ana ia'u." NA OLELO HOOHOLO. Oial e nee ana ka manawa imua, ua ku mai la o Konela J. H- Piaher mai waena mai o ke anaina kanaka a noi mai la e heluhelu ia kana olelo hoohote e pili ana no keia kanawai ma'i lepera. Penei kana olelo hooholo i heluhelu mai ai:

"OIAI, ua- lawe ka Eieie Wilikoki i kekahi bila kanawai iniua o ka Ahaolelo o Amerika e hoolilo ana i ke kahua ma'i ma Moiokai i wahi hoahu no na ma'i lepera o Amerika, a OIAI, Hd bila kanawai kela e hoopoino tnai ana i na hana pili aina, na waiwai, ame ke kulana o ka noho'na o keia Teritori; NOLAILA, e hooholo ia ke kue ikaika loa nei ka aoao Repupa* lika o ke Teritori o H&waii, i a- , koakoa mai ma keia halawai makaainana nui, i keia bila kanawai, a ua makemake hoi e hoopaa ia ma ka mooleio e kue ikaika ana i keia kanawai ame na kanawai oia ano apau. A E HOOHOLOIA, E hoouna aku ka Lunahoomalu o keia. halawai i kekahi mau kope o leeia olelo hooholo i ka Peresidena o Amerika, ame n& hale kau kanawal elua.

Ku koke mai la o C. H. Dlke a noi mai la e apono ia keia olelo hooholo, i kokua ia hoi e C. B. Wllson. I ka ninau ana ia aole hookahi lima kue, a ua liolo. O kekahi mea ano nui i ike ia oi», ka llke ole o ka lawelawe ana a ka Lunahoomalu o keia halawai i ka halawai me ka na Home Rula. He hoohoihoi aku oia i na mea e haiolelo ana, a ua ninau pono ia hoi na aoao elua o ka ninau o ka na Home Rula o ka poe ae "Huro" a o ka pau ae la no ia, aole he ninau' ia o ka poe kue.

I ka holo ana o keia bila kanawai ua ku mai la o W. J. Kuelo a heluhelu mal la i ka olelo hooholo a na Repupalika e kue ana i ka mea e olelo ia nei ke hoao nei na Kepupalika e hoohaikl mat i ka mana koho o na Hawail olwi. Ma ka helu helu pono ana 1 kela oielo hooholo e ike ia ai, aole loa i hoao na Kepupalika, i ke kau i hala, ame keia kau ahaolelo ma Amerika e hoohaiki mai \ ka mana koho o na Hawali, a o ka oialo maoli, o na Repupalika ka mea nana i haawi mai ia kakou Hawaii keia pomaikai, a ke hoao nel no lakou e paa mau ia- Penei ka olelo hooholo a W. J. Kuelo i heluhelu mai ai:

OIAI, ke olelo ia nei ka aoao Hepupalika o *ttawaii i ka hoao e hoololi i ke kanawai kumu no ka hoohaiki ana mai I ka mana • koho laula o na Hawaii oiwi o keia mau pae aina, i ke kau i . hala ame keia kau, a OIAI, Ua hooholo lokahi ae ke Komite Waena o ka Aoao Repupalika o keia Teritori no ke kue ana i na hana oia ano ma ka lakou halawal mahina iiiaa i ka la 3 o Feberuaj-i, M. H. 1902, Hia na olelo penei: "E hooholoia, e hoike ia aku i ko kakou komite nui ame ka Elele ma ka Ahaolelo o Amei'ika ke kue ikaika o ka aoao Repupalika o Hawaii nei i ka hoololi ana ae i ke kanawai kumu me ka manao e hoo haiki ia ka mana koho o na Ha- • waii oiwi o keia Teritori." NOLAILA, Ehooholoia, Ke kakoo nei ka aoao Repupalika ame na makaainana o Honolulu, Mokupuni 'o Oahu, i akoakoa mai ma keia halawai makaainana nui, i ka manao o ke Komite waena o ka Aoao Repupalika o keia Teritori, e kue ana i ka hoololi ia ana ae o ke kanawai kumu me ka inanao e hoohaiki • mai 1 ka mana koho o na Hawaii oi\vi o keia mau Pae moku; a E HOOHOLO PU IA HOI, e hoouna ia aku kekahi mau kope o keia olelo hooholo, i kakauinoaia e ka Lunahoomalu Hanohano o keia halawai, e ka Lunahoomalu o ke Komite Waena o ka Aoao Repupalika ame kona Kakauolelo, i ka Elele ma ka Ahaolelo o Amerika ame ke Komite Nui o ka aoao Ilepupalika malaila.

1 ka pau ana o ka heluhelu ia ana

o keia olelo hooholo ua ku koke maila o J. P. Kuke a noi mai la e hoohoio ia, Kokua ia e C. B. Wilson a i ka ninau ana ia hooholo lokahi ia. He ol*lo hooholo keia i kupono i kela ame keia kanaka Hawaii, me ka nana ole i kona aoao kalaiaina, e kokua, a ke manao nei makou ua nui na kanaka o na aoao kalaiaina elua-mawaho ae o ka aoao Hepupalika i kokua e hoohoio ia. Mamuli o ka hoio ana o keia olelo hooholo ua hoopau wale ia keia mau manao hoopunipuni a ka Elele Wilikoki i hoike mai nei i Hawaii nei, e olelo ana ke hoao nei ka aoao Repupa)ika e hoohaiki niai i ka mana koho 0 na kanaka riawaii. I keia manawa i haawi ae ai kā bana lahui i kekahi mau leo mele, a i ke anaina kanaka e haalele mai ana i keia hale ua kahea mai la ka Lunahoomalu, ka Hon. J. L. 'E hoouna ana wau i keia mau .olelo hooholo i Wasinetona." Hauoli na kanaka i hele aku e lohe 1 na olelo naauao, a e lohe hoi i kekahi mau olelo hooholo e hoopau ana i ka hoopunipuni e hoao ia nei e na Home Rula.