Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 8, 21 February 1902 — Page 6

Page PDF (1.43 MB)

This text was transcribed by:  Sally Vrana
This work is dedicated to:  for my husband, Gene Vrana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

            6                                 NUPEPA KUOKOA, FEBERUAR 21, 1902

 

Ku ka Waha o Geo.

Groves i ka Pu

 

O ROBERT PLUNKETT KA

MEA NANA OIA I KI

MA KE ANO PAANI

WALE NO.

 

Kekahi Mau Mea Hou o Maui—Hoao Kekaho Poko Riko e Hou i Kana Wahine i ka Pahi—Nalowale      Kekahi Kepani.

 

            Mai make o Keoki Groves o Huelo, Maui, i ka pu a Robata Plunkett he haumana mua no ke kula nui o Kamehameha. I ka lapule, ka la 9 o keia mahina, oiai laua e paani ana, ua hopu iho la o Plunkett i kana pu ki manu a kau pololei aku la i ka waha o kona hoa me ka olelo pu ana aku, “E pa’i ana wau i kou kii me keia mea pa’i kii” ame ka ike ole ae ua piha keia pu i ka poka ua huki ae la oia i ke kiko a kani aku la ka pu. Ua paa i’o no ke kii o Keoki Groves, aka, ua inoino ke kii oiai ua kapakahi ka waha. He eiwa wale no kapuai ka mamao o laua kekahi mai kekahi, a ua loaa pono aku la kona hoa i na lu poka mai keia pu aku ma kekahi aoao o kona waha, weluwelu liilii ka i’o a hooke pu ia ka iwi iloko o ka i’o. Ua Kelepona koke ia o Kauka Dinegar a hiki mai la mamua o ka pau loa ana o kona koko iwaho. Ua lawelawe koke ke kauka iaia, a ma ka hoike hope i loaa mai ua manao ia e loaa ana iaia ka oluolu.

            He mau minute wale no mamua o keia hana ana, ua hele aku o Robata Plunkett me keia pu i ke ki manu paha, a ua maopopo loa hoi iaia aole he poka o loko oiai ua wehe ae oia i kana mau poka mahope o ka pau ana o kana hana ana me ka pu@. Aka mahope mai, me ko laua ike ole a lilo aku la keia pu i kekahi kaikaina o Robata a Hoopiha ia i ka poka hou. Mahope o ka pau ana o kana hana, aole oia i wehe i kana mau poka. I ka manawa o Robata i lawelawe ai i keia pu, aole oia i ike ua piha, a me kona manao oia mau no e like me kana i waiho aku ai, ua lalau iho la oia ma ke ano paani a kau aku la i kona hoa me ka olelo ana aku i na olelo i hoike mua ia aku nei.

            I kona ike ana ua ku kona hoapaani i ka pu mai kona lima aku ua poiwa loa ia oia, a kahe ka hua ma kona waha me kona maule pu ana. Me ka hana nui wale no ke kauka i hoihoi hou mai ai i kona ola. I ka loaa ana o ka oluolu maikai i ka mea i ku i ka pu ua noi mai la oia aole e hoopai ia kona hoa’loha oiai aole oia i manao e hana ino aku iaia. Ua haawi ia o Robata Plunkett iloko o ka lima o na makai me ka makemake ia e a’o aku iaia aole oia e hana hou e like me kana i hana ai. Aole keia o ka makamua loa o ka poino i loaa ma keia ano aka he lehulehu ka manawa i ike ia ai. Aole he kumu maikai e kala ia ai kekahi kanaka e lawe ana i kekahi pu, ina no aohe poka, a kau aku i kekahi o kona mau hoa’loha ma ke ano paani.

NALOWALE KEKAHI KEPANI.

            I ka Poakolu, ka la 12 o keia mahina ua hele aku kekahi mau kepani i ka lawaia mawaho o Kahului. Oiai lakou iwaho ua hoomaka mai la ka makani e hana i kana hana me ka ino pu o ka moana a ua lawe ia lakou a hiki i waho moana. I ka Poalima ae, he elua la i ka moana akahi no lakou a hiki ke kokoke mai i ka aina. Ua hoao lakou e pae ma Honapo, Huelo, a ma ia hoao ana o lakou ua poi pu ia ko lakou waapa e ka nalu a pakele mai eha a nalowale he hookahi a hiki i keia manawa. Ke huli nei ka Hope Makai Kalama i ke Kepani i nalowale.

HOU PAHI KE POKO RIKO.

            I ka la 11 o keia mahina ua hoao ae la kekahi Poko Riko ma Paia, Maui e hou i kana wahine ame ka laua keiki i ka pahi. O ke kumu o kona huhu ana oia ka ae ole ana o kana wahine ame ka laua keiki e hele pu ma ia i Kahului. I pakele wale no keia wahine ame keia keiki i ka nui o ka poe i ike mai iaia oiai oia e hoomakaukau ana e hana i kana hana. Ua paa ia oia a kahea ia ka luna nui o keia wahi a i kona hiki ana mai ua hoihoi ia keia Poko Riko i ke Keena ohi kala o ka mahiko a hiki i kona haawi ana ia aku ma ka lima o na makai.

            O keia kekahi o na hana e hoike mai ana i ke ano o keia lahui. Ma ka hoike mai a kekahi o lakou he pahi ka kela ame keia o lakou a aole loa hoi o lakou kali i ka hoohana ana aku i ka lakou pahi i ka manawa e loaa ai la lakou ka manawa kupono.

-----

KA ILI MEEAU.

 

            Ua loaa i kela ame keia mea kona wa popilikia.

            Aka nae, o ka poa i loaa i kekahi ma’i meeau o ka ili.

            He lehulehu loa na hora i pilikia ai lakou.

            Aohe mea like o ka uluhua elike me keia.

            He keu nohoi a ka mea pohihihi a paakiki nui wale ma ka hoola ana.

            Ke hookuu wale aku hoi oe, aole i kana mai ka nui o ka pilikia.

            Aka, ano @a, ua loaa ke ola no ia ano ma’i.

            Ua hoao o Melbourne i ua laau ia.

            E ola ana i ka Laau Hamo a Doan na mai meeau apau o kela ame keia ano.

            Eia hoi ka hoike no ka oiaio o keia olelo:

            He kamaaina o Mr. William Preston no Victoria, a ua noho oia malaila no iwakaluakumamalima makahiki, a nolaila, e lilo ana ia i mea i ikeia e ka hapa nui o ko makou poe heluhelu i keia wa, eia o Mr. Preston ke noho nei ma Helu 68 Alanui Argyle, St. Ki@da. Penei kana olelo: No kekahi wa loihi i hala ae nei, ua hoopilikia nui loa ia au ma kuu mau wawae me kekahi ma’i i kapaia he Eczema. I kekahi wa, aole i kana mai ka maneo a o ka oi loa aku nae, i ka po, a aole nohoi i kana mai ka nui o ko’u uluhua. Kuai aku la au i hookahi poho o ka Doan Laau Hamo, a ua hiki ia’u ke ha’i aku, ua kaohi koke ia ka maneo

iloko o ka wa pokole loa. He laau lapaau maikai loa ka Doan Laau Hamo no ka ma’i ecbema, a ke hoike aku nei au ia mea.

            He laau maikai maoli no ka Doan Laau Hamo no na ma’i a pau o ka ili. E laa ka Eczema, ka uha hemo, ka meeau, ke kakio, ke nahu a ke kanapi ame na mea kiko e ae, ka ili poha, poha. He laau pale kana no hoi keia, aohe pilikia.

            Pinepine loa ke ola ana o na ma’i kahiko o ka ili i elua a i ekolu wale no mau poholaau o keia ano, a oia hoi na ma’i i loaa ole ke ola i na laau lapaau e ae.

            E kuaiia ana ka Doan Laau Hamo e na poe kawili laau lapaau apau a pela no hoi me ka poe malama halekuai, ma ke 50 keneta o ke poho, a he eono nohoi poho no $2.50 a e hoounaia aku no ma ka Eke Leka ke loaa mai ke kumukuai ia Hollister Drug Co., na Akena no Ko Hawaii Pae Aina.

-----

Na Sela Moku

Oiwi Hawaii

 

NUI KO LAKOU MAKEMA-

KEIA E NA KAPENA

MOKU NO KO LA-

MAKAUKAU.

 

E oi Loa Aku ko Lakou Makemake ia ma keia. Hope Aku Mamuli o ka Ike ia o ko Lakou             Makaukau.

            O na kela-moku Hawaii kekahi poe makemake loa ia. I ka manawa e hoao ai kekahi kapena moku i kekiahi mau kela moku Hawaii aole loa oia e poina ana ia lakou, oiai he poe makaukau lakou ma ia oihana. O keia iho la ka mea i ike ia aole mai ke Kapena hookahi mai, aka, mai na kapena moku lehulehu mai. I ke au e piha ana o Hawaii nei i na moku o Kohola ua lehulehu na Hawaii i holo aku aluna oia mau moku a ua ike hoi kekahi o lakou i na aina malihini. Mai ia manawa mai ua ike ia ko lakou makaukau ma keia oihana ame ko lakou ole hoi oiai iwaena moana. Aole i poina kekahi o keia mau kapena i keia mau kela Hawaii, a ua hoike aku lakou i keia mea hou i ko lakou mau hoa kapena.

            Aole ia manawa wale i ike ia ai ka makaukau o na kela Hawaii aka ua hiki loa mai i keia mau la. Aole i loihi aku nei ua hoao iho la kekahi kapena moku e kipa mai nei i Hawaii nei i kekahi mau kanaka Hawaii e like me kana i lohe ai he poe makaukau lakou ma keia hana. He hookahi no a lakou huakai i kahi mamao a i ka hoi ana mai ua makemake hou oia i kekahi mau kela hou. He mea keia na kakou na Hawaii e hauoli ai, oiai aole i lohe wale ia ko kakou makaukau ma Hawaii nei wale no aka, ua lohe ia aku ia a hiki i na aina mamao.

            Aole i loihi loa aku nei ua noi ae la ke Kapena o ka Moku Iroquois i kekahi mau kela Hawaii elua. O kona makemake o ka hoopiha i kona moku me na kela Hawaii, ma keia hope aku. Ua makaukau oia e haawi mai ia lakou he $16 o ka mahina no ka hoomaka ana a e hoopii ae hoi i ko lakou uku elike me ka loihi ame ka makaukau o ka lakou hana. Ua ae oia e haawi a hiki i ke kanahiku kala o ka mahina, oia hoi i ke kanaka e noho loiho ana ma ka hana a hiki paha i kona lilo ana i hope malama moku ame kekahi mau hana oia ano.

            E like me ka loihi o ko kakou noho ana malalo o Amerika pela ka loihi o ka manawa e loaa mai ai ia kakou o na pomaikai mai na moku Amerika mai. Aole he ae o kekahi mau kapena e lawe i na kela aole he kupa no Amerika, oiai ua lilo kakou i mau kupa no Amerika, alaila aole lakou e pale ana i ka lawe ana. He aina o Amerika e nana nei i ko lakou poe iho, a oiai ua lilo kakou i ohana no lakou i kela manawa e loaa mau ana ia kakou ia mau pomaikai.

            He mea maopopo loa o na Hawaii kekahi poe akamai a ikaika ma ka hana, ua ike ia aole ma na kela moku wale aka ma kekahi mau hana okoa aku no kekahi. O ka pilikia wale no oia ka inu o na kanaka e noho hana ana ma ka aina nei, a i ko lakou manawa e holo ana maluna o na moku no kahi mamao aole i loaa ia lakou keia mea nana e hoowalewale mai ia lakou, a nolaila ua nana pono lakou i ka lakou hana. Ma ko makou manao, ina aole i ike ia ia mea he waiona ma Hawaii nei, o na Hawaii kekahi o na poe holomua loa ma na hana like ole apau iloko o ko lakou aina a ma na wahi no apau a lakou e hele ai.

------

Mai pau ka Hotele

Hawaii i ke Ahi

 

PAKELE MAMULI O KA IKE

E IA ANA A ME KE

KOKUA LIKE O NA

MALIHINI.

 

Manao ia he Paka Kikalika ke Kumu o ka Hoomaka ana o Keia Ahi—Aole he Nui Loa o ka         Poino i Loaa.

           

            I ka wanaao Poakahi o keia pule i ike ia ai ke ahi iloko o kekahi o na lumi o ka Hotele Hawaii, a ina aole i ike mua ia keia ahi mamua o ka nui loa ana me nei ua hala aku ia hale kaulana ma Honolulu nei no kekahi mau makahiki loihi. No kanaha makahiki ke ku ana o keia Hotele nani ma Honolulu nei me ka ike ole ia o kekahi pilikia, a ma ka nana aku e ku mau ana oia no kekahi mau makahiki loihi e hiki mai ana me ka loaa ole o kekahi pilikia.

            Ia Mr. Young e moe ana iloko o kona lumi a hiki aku i ka wanaao ua honi aku la oia ni ka hohono uahi iloko o ka lumi helu 21 oia hoi ka lumi e huli pono mai ana i kona. Ua ala ae la oia a hanuhanu pono i maopopo pono ai iaia ina he ahi i’o keia ana e honi nei i ka hohono. Aole i loihi ua maopono iho la iaia ua pololei kona noonoo mua ana he ahi. Ua holo koke aku la oia i ka hohono uahi iloko o ahi e hoomaka ae ana e lalapa. Ua holo aku la oia me ka eleu nui a loaa ka pakeke wai a holo mai la e ninini maluna o ke ahi ana i ike aku ai. Ua paa ka ipiuka o keia lumi a ma ka puka aniani oia i ninini aku ai i ka wai.

            I keia manawa ua hoike pu aku la oia i ka lohe i na poe apau e noho ana iloko o ka hotele ia manawa a hookahi ko lakou holo like ana mai e kokua i ke kinai ana i keia ahi. Aole i loaa ka manawa maikai i ke ahi e hana ai i kana hana oiai ua nui loa na lima e paa mai ana i kona ikaika me na pakeke wai.

            I ka pio ano o ke ahi a hele ia aku e nana ua ike ia aku la ua pau kekahi koki ame kekahi mau wahi okoa aku i ke ahi. Ma ka huli pono ana ia aole i oi aku ke poho mamua o ka hookahi haneri kala. Hele mai na Hui Inisua e ninau pono i ka nui o ke poho me ka makemake e uku mai, a hoike ia aku e Makapolena, ka ona o keia hale nani, aole oia e koi akua na ia lakou e kokua mai, oiai he uuka loa na dala poino a ua hiki no hoi iaia ke hana i ke hana me ka pilikia ole. Ina e koi ana oia i kekahi mea e kokua mai, ua manao oia o ka mea kupono loa ana e koi aku ai oia ka mea e noho ana iloko o keia lumi mamua o ka hoomaka ana o ke ahi.

            I ka ninau ana ia aku o Mr. E. @ Cotton i ke kumu o ka hoomaka ana o ke ahi, ua hoike mai la oia aole i maopopo iaia. Aka ma ka nana aku ua puhi oia i kona paka kikalika a hoohemahema i kona waiho ana a ua haule iluna o keia koki a oia ka hoomaka ana o ke ahi.

            O ka mea aka loa oia ka hoholo mai o na malihini iloko o keia Hotele me ko lakou mau lole moepo, kekahi o lakou aohe kamaa a o kekahi he kawele wale no o luna e huna ana i ko lakou kino. Ua poina lakou i ko lakou kulana a holo like mai e kokua i ke kinai ana i keia ahi. Ua hoike ia ae ua puolo kekahi o lakou i ko lakou mau wahi waiwai me ka manao e holo ina e ikaika loa mai ana ke ahi. I ko lakou ike ana ua pau ka pilikia aka aku kekahi i kekahi. O ka poe i puolo i na lole ame na wahi ukana ua lilo lakou i mea hoohenehene loa ia.

            Aole i hiki mai ka puali kinai ahi mamua o ka pio ana o ke ahi oiai ua eleu loa keia mau malihini i ka hoopau ana i keia pilikia.

----------

Pau i ka Make

i ke Anu

NUI NA KOA KEPANI I

MAKE MAMULI O KEA

ANU MA KE KUAHIWI.

He Elua Haneri a oia Koa i Loaa i Keia Haawina—Hoouna ia Kekahi mau Koa Okoa Aku e Hele            Aku e Huli ia Lakou.

            Ma ka hoike a na nupepa mai ka Hikina mai, ua loaa kekahi mau koa Iapana he 210, malalo o ke alakai ana o Konela Yamaguchi Shin i kekahi mako weliweli a ke anu oiai ma ka lakou huakai e huli hoi mai ana no ko lakou wahi hoolulu. Ma ka hoike ua manao ia ua pau loa lakou i ka make koe wale no he hookahi. I ka loaa ana mai o keia lono ua kauoha koke ia kekahi mau koa e holo aku e huli ia lakou, a ina he mea hiki e hoopakele mai i ko lakou mau ola.

            E like me ka mea maa ua hoouna ia aku keia mau koa iloko o kekahi o na mauna me ka manao e hoohala malaila he hookahi wale no po a hoi mai. He mau hana keia no ka hoomaamaa ana i na koa i ke anu o ke kuahiwi i hiki mai ai ka manawa kaua ua maa lakou i ka noho ana o ke anu a hiki hoi ke hoomanawanui ma na ano apau. Ua maopopo loa ia kakou he lawe ia na koa ma na wahi apau a ka enemi e ku mai ai, a nolaila he hana maikai ka hoomaamaa ana ia lakou ma na wahi apau. O keia iho la ke kumu o ka hele ana o keia mau koa i ke kuahiwi me ko lakou alakai.

Ua lawe aku lakou me lakou he mau mea ai kupono no hookahi ia ame hookahi po wale no ma ke kuahiwi. Mawaho ae o keia mau mea ua paa pu aku la lakou i ka lakou mau up, ame ko lakou mau huluhulu, ame kekahi mau wahie kupono no ka hoopumehana ana ia lakou oiai ma ke kuahiwi.

            Ua maikai ka lakou huakai no ke kuahiwi a moe ia po me ka loaa o ka mahana maikai mai na wahie mai a lakou i paa pu aku ai. I ke kakahiaka ae ua hoao mai la lakou e hoi aka aole he hiki oiai ua puni lakou i ka hau a he hana nui loa ka hoi ana mai. Ua hoomanawanui mai la lakou me ka mea hiki la lakou aka aole i loihi kahi e hele ia mai e lakou a nolaila ua noho hou lakou i ke kuahwi ia po. I ka hiki ana mai o ka po ua nui ino loa ke anu, a aohe a lakou wahie i koe no ka ho-a ana a hoopumehana mai ia lakou. O ka hana wale no i hiki ia lakou oia ka hoohuihui ana ae i na pu a lakou a puhi i ke ahi. Ua hoohuihui ia a loaa ka mahana ia po. Aole o na pu wale kei puhi ia i ke ahi aka, o na huluhulu kekahi o lakou ame na mea apau e loaa ana i hiki ai ke hoomau i ke ahi a hiki i ke kakahiaka.

            I kekahi la ae he elua mea e hoopilikia mai ana ia lakou. Ua pau aku la na mea i hiki ke hoa ia i ke ahi, a ua pau pu hoi me ka lakou mea ai i paa aku ai. Aole oia wale aka ua ikaika loa mai la ka haule ana o ka hau ia mau la, a he lehulehu o lakou i make i ke anu. Mamuli o keia ua hiki ole ia lakou he hoomau mai i ka lakou huakai a hoomau no lakou i ka noho ana ma ko lakou wahi mua. Ia la ua haalele mai la i keia ola ana he hookahi haneri me kanakolu kumamaiwa koa a he kanahiku kumamaiwa wale no koa i koe. Ua kauoha mai la na koa e ola ana e haalele ia ka poe i make, a e hoao kela ame keia e imi i kona ola iho.

            Ia lakou e imi ana i ola no lakou, eia na koa ke hele huli aku nei ia lakou me ka ai ame na mea e mahana ai. Ua loaa aku la o Kopala Goto, kekahi o na koa ikaika o keia puali, ua laau a e ku pololei ana i kahi hookahi. Aole he hiki i kona mau wawae ke oni. Aole nae oia i make, ame ka malama maikai loa ia ua loaa hou iaia ka oluolu. Nana i hoike piha mai ka lakou huakai ame ka pilikia i loaa ia lakou ma keia huakai.

            Ma ka huli pono ana a na koa, ua loaa aku la kekahi mau kino make aka, aole i loaa ke kino make o na koa apau he 210. Ke manao ia nei mai loko mai o keia huina he hookahi ponoi o lakou i ola, a oia hookahi oia o Goto Fusataro, ke Kopala i loaa aku ua laau.

----------

MAKE KEKAHI MA KE KU-

LA O KAMEHAMEHA A

MA KEKAHI MAU

WAHI E AE.

E Hoouna ia Ana o Loko o Kekahi o Lakou i Wasinetona e huli pono ia Mai ke Kumu o ka make             ame ka laau kupono a pakele ai.

 

            Ke ike ia nei ka make nui o na puaa i keia manawa mai kekahi ma’i mai e manao ia nei he ma’i Korela o na puaa a i ole he ma’i bubonika. O Kalihi kahi e hoike ia mai nei o ka make nui o keia mau holoholona. Mai loko mai o 22 puaa ma ke kula o Kamehameha he 6 puaa nui i make iloko o ka manawa pokole loa. Ua lawe mai o Prof. F. G. Krauss o keia kula i ke ake ame kekeahi mau mea o loko o keia puaa a haawi i na mea nana oia ano ma’i ma Hawaii nei, a e hoouna loa ia ana i Wasinetona e huli pono ia ai ke ano o keia ma’i e hoopilikia nei. He kunu ka hoomaka ana mai a wela mai la ka puaa e like me ke kanaka i loaa i ka ma’i piwa a aole e loihi o ka poino iho la no ia. Aole i hiki ke ike pono ia ke ano o keia ma’i a oia ke kumu e hoouna loa ia nei i Wasinetona no ka nana pono ana ia.

            He Korela a he bubonika na ma’i luku mau i na puaa a ke manao ia nei o kekahi o laua ka mea nana e hana nei keia hana. He ano like loa keia mau ma’i elua a aia wale no ka hiki ke maopopo me ka huli pono loa ia e ka poe i ike i keia hana. He like ko laua hoomaka ana mai, a he like nohoi ke ano o ka make ana o na holoholona. Aole e hiki ke loaa ke ano o ka lapaau ana ame ka malama ana i pakele ai mai keia ma’i mai a hiki i ka maopopo ana o ke ano o ka ma’i. Aole keia o ka makamua loa o ka ike ana ia o keia ano ma’i ma Hawaii nei aka o ka mua loa keia o ka imi ana ia o ke ola o na puaa. Mamua aku nei o keia manawa, i ka manawa e loaa ai na puaa i keia haawina ua maopopo ole ka hana e hana ia ai, a ua waiho wale ia no lakou a hiki i ko lakou make ana. Ua makemake ia e hoike ia aku na ma’i o keia ano ma ke Kapikala i maopopo ai na wahi a ka ma’i e hana nei a maopopo hoi ka hana maikai e hana ai i pakele ai na puaa kokoke me lakou. Aia no ma keia keena kekahi mau buke e hoike ana i kekahi mau laau kupono no kekahi o keia mau ma’i a ua hiki ke hoao like ia.

            O ka ma’i Korela o na puaa, he ma’i pilikia loa keia no na puaa liilii, a aole he pilikia loa o na puaa nunui. I kekahi manawa loaa na puaa liilii i keia’ ma’i a make a loaa pu na puaa nunui i keia ma’i a pakele. O keia mau puaa i pakele mai keia ma’i mai, aole loa lakou e loaa hou aka ina e lawe ia mai na puaa mai kekahi wahi mai i loaa ole keia ma’i a hui me keia mau puaa e loaa ana lakou i keia ma’i. Ma keia make loa etao@nhi etaoin eta Ma keia ua hiki loa ke ike ia aole i make loa keia ma’i aka aia no ma keia wahi, aka, ua hiki hou ole ke loaa keia mau puaa i keia ma’i oiai ua loaa mua a oluolu.

            O kekahi mea pilikia loa oia ka loaa ole o ka manawa maikai e ike ia ai keia ma’i mamua o ka make ana o na puaa. I kekahi manawa e ike ia ana ka hikaka mai o na puaa, wela ke kino, a e moe mau ana, o keia iho la na hoailona o ka ma’i. I ka manawa e ike ia ai keia mau hoailona oia ka manawa maikai loa e imi ia ai ke ola, aole o ka puaa wale i loaa i ka ma’i aka, o na puaa e noho pu ana me ia.

            Ma ka hoike a ka poe i hanai puaa a i huli pono hoi i ke ano o ka malama ana ia lkou, ua oi ae ka ikaika o na keiki puaa i loaa mai kekahi makuahine puaa ame kekahi puaa kane aoo mai kahi e mai, mamua o na keiki i loaa mai ka makuahine ame ka makuakane mai ka ohana hookahi aku. He ea ano nui loa keia e noonoo ia ai. O kekahi e wae ia na puaa i ike ia ko lakou ola i ka manawa o keia ma’i a e hoike ana hoi i ko lakou ikaika. O kekahi oia ka hoololi ana i ka mea ai a na puaa i kekahi manawa. Ua oi ae ka hiki i ka puaa ola kino maikai ke pale i ka ma’i i ka manawa e hiki mai ai mamua o ka hiki i na puaa maikai ole o ke ola kino a aia nohoi ka loaa o ke ola kino maikai ia lakou a maikai na mea ai e hanai ia ai.

            E makaala mau ana makou i na mea e puka mai ana e pili ana i ke ola o na puaa oiai ke ike nei makou he lehulehu o na Hawaii e malama nei i na puaa a he pono hoi lakou e ike i kekahi o keia mau mea ano nui.

----------

Heihei me na Ale

o ka Moana

 

MAI PIHOLO KA MOKUAHI

J. A. CUMMINS I KA PO-

AONO O KA PULE I

HALA.

Puka o Lalo o ka Moku a Hoomaka Lakou e hoi mai no Honolulu nei—Hoomanawanui na Kela i ka        Pauma Ana i ke Kai.

            Nui ka poino o ka moku-ahi J. A. Cummings i keia mau la. Aole i loihi loa aku nei ua hookui keia moku-ahi me ka moku aila Malalo a pau kekahi aoao i ka nahaha. I keia manawa mai piholo ua wahi moku nei i waena moana ina aole ka ikaika o na kela i ka pauma ana i ka wai ame ka mama holo hoi o ua wahi moku nei.

            I ka haalele ana ia Waimanalo i ka Poalima o ka pule i hala ua hooku’i aku la o lalo o ua wahi moku nei me kekahi pohaku akoakoa oioi, pela ka manao ia, a hoomaka ke kai e komo mai. Ma ka nana pono ana a ke Kapena, ua ike iho la oia aole no e poino ana kona moku a hiki i Honolulu nei oiai he uuku wale no kahi i pilikia. Me keia manao paa ua kauoha aku la oia i kona mau kela e pauma i ka wai i waho a e h oi mai no lakou. Ia lakou i puka mai ai iwaena moana ua ike iho la ke Kapena aole he uuku loa o keia pilikia e like me kana i manao mua ai, aka, e pii mahuahua ae ana. Ua kauoha koke oia e kuupau ia, ka holo o kona moku a e hooikaika loa hoi na kela i ka pauma ana i ka wai oiai ua kokoe loa malalo ae o na enekini mahu. Ina i loaa ae keia mau mikini i ka wai me nei ua pahu a lele o Keoni Kamaki i ka lewa.

            Me kona mau pea e kau ana, me kona mau pauma e pauma ana i ka wai, ame kona mau enekini hoi e kuupau ana i ka lakou hana ua hiki ae la lakou mawaho o Daimana Hila me ka loaa ole o kekahi haawina pilikia. I keia manawa i ike aku ai ke kiai moku ma Daimana Hila i ka wai e pauma i ana a maopopo koke ae la iaia ua loa ia keia moku i ka pilikia. Kelepona koke mai la oia i na agena o keia moku, oia hoi o Irwin & Co., a hoike mai la i kana i ike aku ai. Kauoha koke ia ka moku kolo Fearless e holo aku e kokua i keia moku ahi. I ka hiki ana aku o ka moku kolo ua noi mai la ke Kapena ‘o Keoni Kamaki e hoi hou mai oia i ka uapo a e huli i mau kanaka no ka lawe ana i na ukana o keia moku i kona manawa e hiki mai ai i ka uapo oiai ua luhi kona mau kanaka i ka hana ma ka pauma ana i ka wai. Me keia kauoha ua hoi mai la ka moku kolu me ka eleu. Aole nae i loaa iaia na kanaka hana lehuelehu e like me ka mea i makemake ia. O na kanaka i loaa aku iaia oia kei hele mai e kokua iaia.

            I ka hora eha nohoi o ke ahiahi Poaono ku ana ua wahi J. A. Cummings nei ma ka uapo, ua hele a paupauaho i ka ua mea he holo. Ua lawe mai oia he 700 eke ko o Waimanalo, ame 600 eke laiki ame palaoa. He hookahi haneri a oi iki wale no eke kopaa i pilikia ia ka wai. Nui ka mahalo ia o na kela o keia moku no ko lakou hoomanawanui i ka hoopakele ana i ko lakou moku iloko o ka pilikia.

            I ka pau ana o ka ukana i ka lawe ia iwaho ua iho kekahi mea luu e nana i ka pilikia o ka moku, a ma kana huli pono ana ua loaa aku la kahi i puka i kekahi pohaku akoakoa oi. Ua hoopaa ia eia ka wahi i puka no ka manawa a hiki i ka lawe ana ia o keia moku iluna o ke ala huki moku e hana hou ai ia lalo. Nui ka pilikia o keia wahi moku.

----------

 

Madame Pele e

Ho-a Ahi mai la

 

            Ma ka hoike a kekahi poe i holo aku e ike i ke ahi a ka Wahine ma ka Luapele, ke ikaika ae la ka wela, a ua ike ia hoi ke ahi i kekahi mau la aku nei i hala. He ikaika ka uahi i kekahi mau la e hoike ana hoi eia ka wahine ke hoomakaukau nei e ho-a i kana ahi kupaianaha.

            He pomaikai nui no Hawaii nei ke a i’o mai keia ahi. He lehulehu o na malihini e kaahele ana i makemake e ike i keia mea kupaianaha a ua makaukau lakou e hoolei he mau tausani, ina ua maopopo ia lakou e ike ana lakou i ke ahi i ko lakou manawa e hiki mai ai i Hawaii nei. Aole oia wale aka he pomaikai no Hilo oiai he lehulehu ka poe mai ke kaona nei aku i makemake e ike mau i keia mea hou. He hapa uuku loa paha o na Hawaii i ike i ke ahi o ka luapele ina e huli pono ia a o ka hapanui ua lohe aole nae i ike maka. E hana e ka Wahine i kau hana no ka pomaikai o kou aina.

----------

NUHOU KULOKO

            He keaka ko ka Hale Mele Hou i keia po.

 

            Ke nee nei ka hana a ka hui kaa uila no Waikiki.

 

            Eia mai ke kii o Takombau, ke alii ai-kanaka o Fiji.

 

            Hoopau ia ka makai Enii@ Ney o ka aha kaapuni no ka ona.

 

            Ke hoomaka hou mai la e wela o Kilauea. Ua ala ka hiamoe o ka wahine.

 

            Ke make nui mai nei na puaa i keia mau la. He ma’i ahulau ke kumu.

 

            Ke makemake nei na Home Rula e kue i ka haawi ia o ka hana i na wahine.

 

            O ka la apopo ka la hanau o Peresidena Wasinetona. E paa ana na hale aupuni apau.

 

            Ke paikau mau nei na puali koa o kakou no ka hookuku paikau iloko ae nei o Aperila.

 

            Ke hauoli nei o Mr. ame Mrs. Daniela Kealoha o Kunawai i ka hiki ana mai o kekahi malihini uuku. He maikai ke ola o ka bebe.

 

            Aole i noi mai ka Peresidena e waiho ke Kiaaina i ka hana e like me ka mea e olelo ia nei.

----------

 

HE MEA MAIKAI NOU AME AU KE

LOAA.

            Aole i maopopo ia makou kekahi hana i oi ae o ka maikai a makou e hana aku ai na ko makou poe heluhelu mawaho ae o ka hoike ana aku ia lakou i kekahi mea e loaa ai ia lakou na pomaikai. No keia kumu ua makemake makou e hoike aku ia lakou i kekahi laau maikai loa no ke kunu, ke anu ame kela ma’i i maka’u nui loa ia oia ka eha iloko o ka puu ame ka paa mau i ka male. O keia laau oia no ka laau kunu a Chamberlain. Ua hoao makou i keia laau iloko iho o ko makou mau home no kekahi manawa loihi a ua hiki ole ke hoonele ia ka home i keia laau. Mamuli o ka inu ana i keia laau i ka manawa kupono ua pakele mai na keiki mai ka eha o ka puu i hoike ia maluna ae. Ke@ oi ke ia aku nei keia mau mea mai ka makou mau mea i ike maka ma ko makou mau makamaka heluhelu e malama ala i kela laau ma na home, oi loa aku no nae ka poe he mau keiki ka lakou. Camden (S) Laweola. E loaa no keia laau ma ka Hale Kuai Laau o Benson Smith & Co., na Agena Kuai Nui.

----------

 

KAKELA ME KUKE

(KAUPALENAIA.)

Poe Kalepa ma ke Komisina

a he

Poe Lawelawe Kopaa.

AGENA.

 

E Hoolohe Mai.

E o’u mau hoa o ka ua Kukai@

owau o

WILLIAM RINGER,

ua wehe ae nei au he Hale Kuai @, KIKA, KIKKILIKI, PAKA@ NAU o na ano apau, pela me na ano KINI MEA AI like ole o na ano apau, pela hoi me na OPELU MALOO ono o na Kona, a @ loaa pu ana me na PAKA HAWAII ona o na Kona. E kipa mai ma ko’u hale Kuai, he oluolu na kuka kamailio ana. E loaa no wau ma Alanui Muliwai kokoke ia Alanui Kukui. Ua hiki ke hoolawa ia na kauoha mai @ kuaaina mai i na mea i makemake ia.     P.O. BOX 483

----------

 

Ka Hui Hawa ian

            Reality and Ma-

            turity Co., Kau-

            palenaia

 

I KELA AME KEIA MEA KULEANA

            Ke hoike aku nei ka HAWAIIAN REALITY & MATURITY CO., KAUPALENAIA, i ka poe apau he hana @ lakou a i ole i makemake paha @ kahi mea mai ka hui aku, e kak@ pololei mai i ka lakou mau leka apau a mau palapala oihana o kela ame keia ano i ke Keena o ka Peresidena @ keia hui, Rumi helu 3 McIntyre Hale Honolulu, a aole mea okoa aku i ae @ e kakau i kekahi likiki ma ka inoa keia hui, ma na ano apau.

HAWAIIAN REALITY & MATURITY CO., KAUPALENAIA.

            Na L. K. KENEWELA.

            Peresidena

----------

UA PAU KA WELI I KA NOHO HU-

KI NIHO.

            HE HIKI KE HUKI A HOOPIHAIA NA NIHO POPO ME KA EHA OLE malalo o na paahana ana o keia au naauao e kapiliia ai i ka io o ka papa niho. Aohe hanaia i ka laau hoohiamoe.

            O keia wale no kahi huki a hana niho ma Honolulu nei i loaa na PAAHANA I HOOPAAIA me na mea e ae e hiki ai ke huki, hoopiha a hoopaa i poo gula a puna paha e hiki ole ai ke ikeia k@ ano e mai ka niho maoli ae, a e paa no ia no umi makahiki malalo o ka hoopaa ana, me ka LOAA OLE O KEKAHI HUNAHUNA O KA EHA. He POE WALE NO I HOONAAUAO A HOOKUU MAIKAI IA na poe lawelawe, @e poe i lawelawe mua mai keia oihana mai ka 12 a i ka 20 makahiki, a @ loaa ma ke poo o na mahele like ole keia oihana. E kipa mai ia makou a nti, a e ike no auanei oukou i ka oia @ o ka makou e hoolaha nei. E hoike mua aku no makou ia oukou i ka nui o ko oukou lilo i ka wa e NANA MEA AI ME KA UKU OLE.

            PAA NIHO KU’I       $5.00

            NIHO GULA             5.@               

            HOOPIHA IA ANA ME KE GULA            1.00

            HOOPIHA IA ANA ME KE DALA            @.00

            Ua lawa ko makou inoa i ka @ ana i ka maikai o na hana a pau

            NEW YORK DENTAL PARLORS

            Room 4, Elite @

            Alanui Hotele

            HE MAU WAHINE NO KAHI NO KA WAHINE.

            8 a. m.             @ p. m.