Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 9, 28 February 1902 — Page 3

Page PDF (1.81 MB)

This text was transcribed by:  Samantha Fuhrmann-blyth
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

GETERUDA WINA                                                      

Ke Kaikamahine iloko o ka

Hoinoia.

       _____

Mokuna V.

 

i @ho la ka mea huna ia Getaruda.                            

 

  @ mahope iho ka Mr. Livinekona

@ku i kana wahine ua ike ola

@ruda e iho ana i ka muliwai,

@ koke aku ia o Alani e imi ia

@ ka mea ke hookokoke loa mai nei

@@aawa ona e haalele iho ai, a he

@@ hoi kekahi ana i makemake

@amailio aku iaia mamua o kona

@ana- he mau oleloa’o e pili ana

@@ hooikaika aku i ka imi hou

@@ mea he naauao a me ka hoo-

@@ana iho nohoi iaia a piha me na

@ kela ame kela ano, ma kea no

ka wahine oia nana, a ua makemake

@@ e loaa ia kulana ike iaia.

  A @ @ i haili ae e- he mea okoa

@ kekahi mawaho o kona makuaka-

n@ @ohe i kela mau huaolelo lokoino

ana i hoopuka ai mamuli hoi o kona

ukiuki lala. aka. ua mihi koke iho no

oia mahope o kona hoopuka ana ia

@.

    Ua iho aku la ola i ka halewaapa, a

@ loa iho la oia i ka ukiuki i ka

ike ana’ku aohe kona waapa ma kona

wahi maa mau; aku e waiho ana nae

kona hainaka a me kekahi poe pua e

mokaki hele ana ma o’a maanei, me

he mea ia o ka ako ia ana iho no ia

laia i iho aku ai i ka muliwai, a e

waiho ana lakou ma kappa, e hoike mai

ana laia me he mea la o kona haalele

ana iho no ia.

    “He mea keia e hooiaio loa ana o ka

mea a’u i hai aku ai i ku’u makua

kane,” wahi a Alani i namunamu iho

ia laia; “akaka nohoi kona ano kama@

lii a me ka hoomaopepo ole i kea no o

keia noho ana.”

    Ua ku iho ia oia ma ka’e o ka muli-

wai no kekahi Manawa loihi a e pii

inau ae an aka manao ukiuki ilok ona

aiaila huli ae ia oia i hope a hoi aku

la i kauhale.

    I kinohi nae ua manao iho ia oia e

kii i waapa okoa a hele aku e imi iaia

aka, ua hoopau wale iho ia oia ia ma

@ao ona.

    “Ina nohoi au e hele ana aohe nohoi

au i ke o kea la hea ia ka’u e uhai

aku ai mahope ona, a nolaila e hoo-

kuu ana no wau iaia e like me ia,”

wahi a Alani i olelo iho ai, me ka huhu

ina ola e hoi mai ana i ka wa kupono

no ka olelo ana mai ‘good-bye’ ia’u

aiaila o ka maikai hoi ia; a ina aole

--ua hiki no ia’u ke hele ma kona haa-

wi ole mai i ka huaolelo ‘goodbye’.”

    Eia nae ua nui loa iho la kona eha-

eha a me kona hoonaukiuki i keia mau

hana noonoo ole a kana wahine.  He

mau hana hoohiiahila a he mau hana

hoonaukiuki nohoi ka hoomanao ana

ae i kana wahine o na hora kakai-

kahi wale no aole i hiki iaia ke hooki

mai i kana mau hana kamalii i ke-

kahi wale no aole i hiki iaia ke hooki

keia kea no, oiaio hoi ua manaolo iho

oia ka ikaika a pau i loaa i kona puu-

wai opiopio.

    Aka, ia wa ua hiki loa iaia ke ike

aku i ka wahine mare hou ana e hoi

mai ana i ke kikee ana mai o ka mu-

liwai he hapaha mile ke kaawale, a he

pololei no ka noho ana o kona oiwi kino

iloko o kona waapa, aka, e like me ka

keokeo o kona lole ana e komo ana

Aole no ia i hua iho i kona ili kiko-

kiko; i na aha he hiki iaia ke ike

aku I kona mau lehelehe e kaomi ana;

i kela mau maka nunui polu hoi e hoi-

ke mai ana a me kona umauma e

ano haalulu mai ana; me nei ua ike

oia aole no kea no kamalii o ke kai-

kamahine a me kona puni lealea oia

ka mea nana i hoouna aku iaia e hele

i kekeahi wahi e like me kela kea no

e hele ana i ka hoehoe waapa iloko o

ka muliwai me he mea ia aia maluna

o ia mea ka paulele ana o kona oia.

    Aka, me ka oiaio ua lohe oia i na

huaolelo a pau o keia kukai kamailio

ana mawaena o Ailani a me kona ma-

kuakane; o na huaolelo a pau o keia

olelo ana aia ia iloko ona kahi i waiho

alie ai me ke kaumaha.

    Ua noho iho ia oia ma ia wahi me

he mea ia ua pa-ia kona mau pepeiao

i kona lohe pono ana’ku i ka mea hu-

na oiaio e hoikeia ana oia ke kumu o

kona mare ana’ku iaia.  Ua maopopo

loa iho la iaia ia mea me ka hoohe

wahewa ole, oia hoi ua hookikina ia

oia e mare iaia no ka hoopakele ana

i kona makuakane mai kekahi hopena

weliweli mai a i mea nohoi e haawi

aku ana iaia i ka mana piha no ka

hoomalu ana i kona waiwai.

    Ua maopopo iho ia o Getaruda ia

manawa aole i komo ke aloha oiaio

iloko o ka mea ana I mare aku ai no-

na, a pela nohoi me kela wahi ano

makemake iki ona ana i hoike aku ai

iaia e like me ka hoaloha oiaio, ela

ka he aloha wale iho no ma ka lehe-

lehe, a he okoa lo aka manao o loko o

ka naau la Alani he wahi “kaikama-

hine uuku” wale iho no oia—he wahi

kaikamahine hupo, he aluhee a ua ia-

wa ole kona u’i no ke kaili ana’ku i ka

puuwai o kane, a he kaikamahine no-

hoi e loaa ole ana iaia ka naauao mai-

kai oiai—ae i ko Alani manao ana no

--he “kaikamahine aluhee” io no ola

ma kea no o kona kahiko ana.

    “Ua ike no au ua ike no au ua ike

ao au ia mea.” Wahi a Getaruda i hoo-

puka mau ae ai i kela mau huaolelo

iaia i lohe aku ai ia Mr. Livinekona e

ku ae ana iluna a haalele iho i ka lu-

eni a laua e noho ana me kana keiki

ia wa oia i lele iho ai ilalo mai ka a-

hamaka mai a nihi malie loa aku ia me

na kapuai mama mai ka lanai aku

me kona pani ana ae i kona mau pe-

pelao me kona mau lima me he inea

la e pani ana oia no ka hookaawale

ana’ke i ke o—ana o kela poe @olelo

hoopai;ua e mau la no ka @noo pi-

@pine ana iloko o kona lolo a aia

na mamala huaolelo a pau ke hahau

la malu@ kana @ @@ me

@ mana ikaika o kehai namale.

 

[New Column]

 

 

Me ka noo@ @ ole ua hola a-

wiwi aku la @ i ke muliwai me ka

ako hele ana@ @ i na pua e popohe

ae ana ma ha@ ke akunui me ka pua-

puahulu nui a ha@ pu iho la no@

kona hainaka ma kahi i kaa aku ai

o ia mau mea a pau ia Alani.  Me ko-

na mau lima e haalulu ana ua wehe

ae la oia i ke kaula i hoopaa ia ai o

kona waapa a me kona @ ole ae

i kona loloe u’i e komo iloko hopu aku la i ia

hoe a hoomaka iho la e hoe me ka ika-

ika me he mea la e holo ana oia no ka

hopakele ana iaia mai kekahi hoopai

e kau aku ana maluna ona.

    Ia Gertaruda e holo ia maluna o ka

ili wai me ka noonoo pono ole aia hoi

ka ohana o loko o ka hale ke hooili-

hia ia la a ke hoopihoihoi pu ia la no-

hoi no kona nalowale honua ana me

ka maopopo ole o ke kumu ia lakou.

he mea ano e loa nohoi ia he mea

noonoo pono ole, a he mea nohoi i

halahu loa mawaho o kea nu maoli o

ke kanaka nona no ka hele ana i ke-

kahi wahi i kela manawa ona i make-

make loa ia ai, a e hele naaupo hoi oia

e like me kela ke ano; he mea hiki ole

loa kela ke kalala.

    Ua ehaeha loa iho la o Mrs. Livine-

kona no ka mea e pili ana i kana keiki

a ua noonoo iho la oia e a’o aku ana

ola me ka ikaika i kana kaikamahine

hou no ka hewa ana i hana ai i ko-

na wa e hoi mai ai.  Aka, he iwakalua

wale no minute i koe aiaila hiki ae i

ka hora ehiku oia ka wa o Getaruda

i hoea aku ai i kauhale: ua hele no-

hoi kona lole u’i a kikokohu i ka lepo,

o kona kamaa u’i keia o ka mare ana

ia kakahiaka ua oki loa i ka lepo a ua

Pulu nohoi i ka wai mamuli o ke ka-

peke ana o kona wawae I lele mai ai

mailoko mai o ka waapaa a e luhe ana

hoi kona lauoho me ka pukalaki ma-

mua o kona mau maka a me kekahi

nanaina ano ehaeha e kau ana maluna

ona a kona mau maka nohoi e hoike

pu mai ana la mea. kekahi mea hoi

i hiki ole ai iaia ke ike aku a komo

iho la ke aloha iloko ona no ka hele-

helena kaumaha e ku aku ana imua

o lakou.

    I ko Mrs. Livinekona ike koke ana

mai iaia ua auhee aku la ka manao

ana i manao mua ai mai kona puuwai

aku.

    “Ua kaumaha loa ia ke kaikamahine

no ka mea pili ana i ko Alani hele

ana’ku, a ua hoao oia e hookaawale

aku iaia ma kahi e no ka huna ana-

‘ku ia mea mai ka ike ana a kona mau

maka,” i olelo iho ai o Mrs. Livine-

kona iaia iho.

    Aka, nae hoi, ua olelo aku no oia

iaia me ka hoahewa loa:

    “I hea aku nei oe, e Geta?  Ua nui

loa iho nei ko makou pioo ia oe.”

    Ua leha aku la ko Hetaruda mau ma-

ka iaia me kekahi nanaina ano kau-

maha aka aole nae oia i pane aku hoo-

kahi huaolelo; alaila huli ae ia oia a

kalele aku ia i kekahi pou o ka lanai

a ku iho la malaila e nana ai I ke kaa

o ka lawe ia ana mai a kukulu imua o

ka puka a o Alani hoi ai ukana ma-

kamae e hookau iho ai maluna ona a

hookaawale aku aiai ma ka ike ana

a kona mau maka.  He mau ai mama

wale no kana i ai ai mamuli o ke noi

ana’ku o kona makuahine, aka, aole no,

nae i piha pono aku ka luao ka inaina

ua puka koke mai la no oia iwaho o

ka lanai, me ka ukali pu ana mai hoi

o kona mau makua, a e hoike mai ana

nohoi kona makuakane i kekahi nani-

na oluolu ole a pono ole loa nohoi.

    Aole loa i hooni ae o Getaruda iaia

iho; me he mea la ua kokoke loa e

hiki ole iaia ke hanu ae, aka, iaia e

lohe ia i na kapuai wawae a pau o

kana kane e hele aku ana ua like loa

ia me kekahi auka kepau koikoi i haule

iho maluna o kona puuwai.

    Ua apo ‘aku la o Alani i kona ma-

kuahine me kona mau lima a honi iho

la iaia no ke aloha hope loa ana e haa-

wi aki ai iaia.

    Ua apo ae ia nohoi kona makuahine

i kona mau lima ma kona a-i a hiolo

makawalu mai la na waimaka me ka

hikiwawe me he po’I wai la e ninini

ia iho ana maluna ona iaia i nana mai

ai iloko o na maka o kana keiki a

namuanmu liilii iho la oia i kekahi

mau huaolelo hoalohaloha maluna ona.

    “Mai hookaumaha loa oe ia oe, e

mama, e like me keia ke ano,” wahi a

Alani i olelo aku ai me kona oni ole, “e

pau koke ae ana no na makahiki, a e

kakau mau mai ana nohoi au ia olua

I na wa a pau.”

    Ua honi hou iho la no oiaiI kona

makuahine me kona piha aloha iaia,

aiaila hookuu aku la oia iaia me ka

oluolu a huli ae la oia ma kekahi aoao

i kona makuakane.

    Ua haawi aku la oia i kona lima iaia

e like me ka rula maa mau i na kane

alaila me kona haawi ole aku i ke-

kahi huaolelo laia ua hele loa mai la

ola a hiki ma kahi o Getaruda e ku

ana.

    Hoi iho nohoi aeole loa nohoi oia i

oni ae a alawa iki ae la hoi I hope.

O kana e noonoo ana ia wa me he

mea la e lilo a@ ana oia a like me ke-

kahi kii i kalaiia.

    “Getaruda,” i olelo mai ai o Alani

me ka kaawi ana nohoi oia

me ka leo e koi ikaika mai ana iaia,”

ua kaumaha loa au no kou hele ana a

loihi loa.  He mau mea kekahi a’u i

makemake loa ai e kamailio aku ia oe

mamua o ko’u haalele ana iho a eia

nae aohe manawa i koe-o ka mea wa-

le no i hiki ke olelo aku keia wa o ke

‘good-bye’ (aloha.)

    Eia nae aole no ola i oni ae.  Ke

mau la no kona nana ana i ke kaa e

ku mai ana mamua ona.

    Ua hele aku ia oia a kokoke loa ia

Getaruda, a hoopa malie aki ia malu-

na o kona poohiwi.

    “Getaruda aole anei oe e haawi mai

ana i kou aloha ia’u mamua o ko’u

haalele ana iho ia oe.”  @ i ninau mai

ai O Alani me ka manaohoahewa.

    Ia Manawa o Getaruda i huli ino mai

ai a nana ae ia kona mau maka li-o

iluna i ko Alani mau maka e nana iho

ana iaia.

    Ua puiwa loa iho ola, iaia i ke

mai ai i kea no e o kona helehelena

-ua hele kona helehelena a keokeo me

he lole keokeo ia ua oolea pu, a ua

ano pilihua loa nohoi.

    “Manao wau ua kaumaha loa oe.” i

olelo mai ai o Alani me ka hoao ana

iho e mino aka a me ka manao wa-

lania nohoi iloko ona no na manao ano

e ana i manao ai e pili ana no Getaru-

da.”  Ua hoomaka iho au e noonoo ao-

he i lilo lo’u hele ana i mea nui ia oe

ina ua hiki e mai a’u aku e like me keia

ke ano.”

    Ia wa i puka aku ai kokahi mau

huaolelo mai ko Getaruda waha aku me

 

[New Column]

 

ka ha’uha’u uwe ana iho. Ua lele aku

ia oia a lili i kona umauma a apo aku

la kona mau lima i kona a-i me ka pu-

iiki paa ana iaia me ke aloha.

    “O e Alani e Alani! ua kaumaha au

no ia mea- ua kaumaha au no na mea

a pau i hana ia.” i uwe aku ai o Ge-

taruda me ka ehaeha a me ka pahemo

pu o kona leo.

    Aole loa i hoomaopopo iki o Alani i

ka manao o ka Getaruda uwe i uwe

aku ai.

    Ua mania iho la oia o ke kumu o ko-

na kaumaha ana no ka mea no ia e

pili ana i kona hele ana’ku aka me

he mea la ua ku’i ia aku kona puuwai

e kona leo i uwe aku ai, a lilio iho la

ia i mea nana e noonoo nui ai ina

paha ua hana hewa aku oia iaia i

kekahi hana hewa ino loa. 

    Aole oia i moeuhane mua o ka Ge-

taruda i manao ai oia hoi ua kau

maha oia no na hana i hanaia i kela

la; ua kaumaha no kona lilo ana i wa-

hine nana- no kona hoopili ana’ku iaia

iho me kekahi mea ana i aloha ole ai

a i hoowahawaha loa ai nohoi.

    “Welle, welle, kaikamahine uuku,”i

olelo mai ai o Alani me ka leo hooma-

limali a ua hoopuka mai oia i kela

mau huaolelo me he mea la e kamailio

ana oia i kona kaikuahine opiopio loa,”

mai lawe oe ai mea a hoopaa i kou

puuwai.  E pono oe e kakau ae ia’u i

na pule a pau a na’u hoi ia e hai mai

ia oe i kekahi mau nuhou ano nui o

ko’u wahi e noho aku ai.  Nolaila e

kuualoha; e pono au e hele.  Aloha a

e hoohauoli ia oe e like me ka hiki ia

oe ke hana i na mea ou e hauoli ai.

   Ia wa o Alani i hapai ae ai i ke poo

 o Getaruda iluna a honi iho la ma ko-

na lae, huli aku la i kahi e, a iho aku

la ilalo o ke alapii.

   “He kaikamahine uuku!”

    He wahine oia ua mareia, a o kana

wahine nohoi ia a ua aloha nohoi oia

iaia me ke aloha ana i ike mua ole ai.

Eia nae ua hana aku oia iaia elike me

kona hana ana’ku i ke kahi keiki uuku

me kona olelo ana mai e kakau pine-

pine mai ana oia a e hai mau mai ana

hoi i na nuhou i mea hoolaulea aku

hoi iaia no kona kaawale ana.

    Ua hooikaika ae la o Getaruda iaia

iho me ke ku pololei ana, iaia e kiai

ia ia Alani oiai oia e hooponpono ana

i kona paiki aiaila pii aku la oia ilu-

na o ke kaa a noho iho la iluna o kona

noho’na.

    Ua makaukau na mea a pau; ua ani

peahi hou mai ia o Alani i kona ma-

kuahine, a kulou iho la kona poo ilalo

me he mea la ua kaumaha oia no kana

wahine opio, ia wa i hopu iho ai ke

kalaiwa kaa i na kaulakohi, mu- ki aku

la i na lio, a ia manawa- ua hala alu

la oia.

  Ia wa o Getaruda i kanaenae ae ai

i kekahi poe lalani mele:

    “Eia au la:

    Ua haalulu kuu manawa,

    Ua nei nokolo ke aloha,

    I ka hele o ke kane,-he hoapili

E-

    Ua hala e-

    Ua hala kuu lehua aia, he ko-

Koolua,

    I ka nae kolopua

    Haihai pua o kuu Manawa e-

    Eia e-   

    Eia au la ua haiki,

    Ua kupu lia, halia I ka manao e

    Ke hoopaele mai nei I ku’u ma-

Nawa,

    I ke aloha la----------

Auwe ku’u kane.”

 

    Ua ku malie loa iho la no o Getaruda

ma kahi no ana i ku mua ai me ka

oni ole a ke kau la nohoi na maka

maluna o ke kaa a na lio palua e kia-

ni hele la a hiki i ka huli ana ae i ke

kihi o ke alanui nui alaila pau iho la

kona noonoo maikai ana a haule iho

la oia ilalo me ka ike ole ma na wa-

wae o Mr. Livinekona.

    E na makamaka heluhelu ua ike li-

ke ae la no kakou aia o Getaruda ke

moe a make la ma na wawae o Mr.

Livinekona.

    Nolaila, he mau pule lehulehu o ke

kiai ana, a me ka hoopihoihoi ia ana

kai kau iho maluna o ka home o na

Livinekona, no ka mea ua kokoke loa

o Getaruda i ke ka’e o ka lua kupapau;

no kea no kokoke loa ana ua maka’u

iho la o Mrs. Livinekona o ka leka

mua loa a kana keiki e hiki aku ai,

e hai aku ana iaia ua make ia kana

wahine opio a heaha hoi ka kela poe

pule loihi i hoike mai ai; ua hoike mai

la lakou ua aneane loa e nah aka puu-

wai o ka wahine opio, a ua ikaika loa

nohoi ka fiva iloko o kona lolo a ua

ano o pulepule maoli oia iloko o ia

mau la, a ua lilo iho la keia onawa-

liwaii loa ana o ka wahine opio, i mea

e hoopihoihoi loa aku ana a pela no-

hoi ka hookaumaha loa ana’ku i ka

mea nana oia e kiai ana I kea o a me

ka po, he mea hoi nana i upu mua ole

e loaa ana la haawina iaia.  Ua ike

iho la Mrs. Livinekona o kana kane

ke kumu o kela pilikia ana- no kona

hookikina ana i kana keiki e mare iaia

me kona aloha ole iaia, a nolaila ua

mohair ia aku ka hauoli ana o kekahi

mau oia elua.  no ka hoopakele ana i

kona inoa maikai mai ka inoa hilahila

mai.

    Ua hai liilii aku la ke kaikamahine i

ka moolelo mai ka mua a hiki i ka ho-

pena; i kona piha hauoli loa ana i ko-

na la i marela ai; i kona iho ana’ku

ilalo mai kona iumi mai.  Mahope o

ka haalele ana iho o na hoa’loha i a

u’a ia ai, me ka manaolana iloko ona

e hoohala ana la oia i na hora hope

loa i koe no ke kuka aloha pu ana me

kana kane;iI kona hoi ana anoho ilu-

na o ka ahamaka ma waho o ka lanai

a malaila, mahope o kela olepelepe i

paniia, ua lohe aku ia oia i na mea a

pau i kamailio la mawaena o Alani

a me kona makuakane.

    Ina wa apau a ke kauka e komo aku

ai iloko o ka lumi ma’i e aloha ia aku

ana oia me keia mau olelo pupule.  E

nana mua mai ana o Getaruda iaia me

ke ano li-o no kekahi Manawa loihi

alaila noke iho ia i ka akaaka.

    “Heahea kau hana o ka hele ana mai

nei ia nei nei?”  wahi ana i olelo mai

ai.  Aole anei oe i ike he wahi kaika-

mahine hupo au?  He lio keiki au i

a’o ole la me ka hulu a-i ulaula e like

me ka lio ahiu!  Ua like loa au me ka

@ tiga ke onionio e ae nohoi-aohe mea

loholona onionio e ae nohoi-aohe mea

i hiki ke hoololi ae i ku’u poe kikokiko

a ua hiki ole loa i ko maua ano ke

kulike-aole-aole loa! he wahi kaika-

mahine aiuhee kohu ole hupo poo-

ulaula, a helehelena kikokiko nohoi!”

    E pii malie ae ana kona leo a ko-

koke loa oia e u wa mai i kela poe

huaolelo hope loa, aiaila hooki iho la

oia me ka leo nunulu me he mea ia e

uwe ana oia no kekahi eha e hu’i la

iloko o kona kino, oiai ke kaikama-

hine i olokaa hele iho ai i kona poo

iluna o ka uluna, a hoao iho ia nohoi

 

[New Column]

e kuhikuhi i kona lauoha i hoopailua

ka ma ka pihalima ana e laiau ae ai.

    Eia kela mau ia lihi a me nap o

loloa iloko o ke anoninoni a me ka

manao pilihua weliweli a hiki i ka ma-

nawa ana i olelo aku ai aohe manao-

lana ana i @ no Getaruda aka, e

mau ana no ka ikaika o na mea paa-

hana o loko o kona kino- o ka hopena

o ia no kela puni lealea ai e paani hele

mau ai iwaho e lelele ai e paani hele,

ai, e holo lio ai, a me ka hoehoe waa-

pa ana na mea hoi a Alani i hoahewa

loa ai; a mahope o ke kaa ma’i ana no

na pule he eono a i aneane loa hoi i ke

ka’e o ke awawa malu o ka make, ua

hoomaka mai la kona oluolu e pili ina-

lie.

    Ua oi loa aku kona like loa me ke-

kahi uhane iapu mamua o ke kino ka-

naka maoli, iaia i ola loa ae ai- ua

hele kona ili a hakeakea loa a keokeo

ano e nohoi, a o kona kino nohoi ua

hele a nawaliwali a malule pu, a ua

kokoke loa na poe o loko o ka hale e

maka’u i ka hoopa aku iaia o nalo

koke aku auanei oia mai ka ike ana a

ko lakou mau maka.

    Ua ako mua ia no kona lauoho ma-

noanoa i ka wa i hoomaka ai oia e

ma’i aka, i ka nee ana aku nae o ke

ma’i imua, ua kahi ia iho ia kona poo

a nemonemo; a ua like loa iho ia oia

ia wa me kekahi kii ua hoolei ia, @

e moe mai ana iluna o kona wahi moe,

me ka nawiliwili loa he nawiliwili

hoi i hiki ole i kona manamanalima ke

oni ae, aka, ua hiki loa no iaia ke hoo-

maopopo i na poe a pau ana e ike mai

ai me kona mau maka nunui hakaha-

ka.

    Ua nawaliwali loa kona noonoo i ka

manawa ona i hoomaka ae ai e oia

hou, a me he mea ia aohe one ano

hoomanao ae no ka wa i hala a i ole

ia hoomaopopo ae ia hoi i kona ano ia

wa koke no.  Aka, mahope o ka hala

ana ae o ka pule mua a komo aku i

ka pule elua ua hiki loa ia Mrs. Li-

vinekona ke ike aku aia kona mau

maka ke hoike hou mai la i ka ehaeha

a ke hoi hou mai la kona hoomanao

ana i kela mau mea ana i hooia ai.

Aole ola i hoopuka hou iki i ka inoa

o Alani mai ka Manawa aku i hoi hou

mai ai o kona noo maikai a he hoai-

lona i e hoikemai ana o ka pii ma-

huahua ana ae o ka ikaika o kona noo-

noo; no ka mea ua hoike mai ia ia mea

i kona hoopaa ana iho i ka ikaika ma-

luna iho ona.

    He lehulehu wale kana poe leta i hiki

aku mai ia Alani aku, aka, aole loa i

ike o Mrs. Livinekona i kana mea e

hana ai no ka hai ana’ku a i ole ia

haawi aku la lakou iaia.  Ua weliweli

loa iho la oia, eia nae ke iini ia no ola o

kona hoopuka aku no na mea o ka

wa @ hala, a e hapai hou ae hoi i na

maawe lopi o ke ola mai kahi ae ana

i hoolei aku ai.

    Aka, i kona wa i hoomaka loa mai

ai e ikaika loa a ano maikai loa nohoi

a ua hiki ola ke hapai ia ae mai kona

wahi moe a hoonoho iluna o kekahi

noho hooluolu, ua noho iho ia ola me

ka hooni nui ole ana iaia iho, a me ka

walaau ole, koe wale no aia no ka-

mailio pololei ia mai iaia, alaila oia

kamailio aku me na huaolelo pokole

aka ua hiki iaia ke noho iluna o kela

noho a po ka la me kona nana pono

ana i ka ipukaaniani me he mea la

he mea ano nui kana e noonoo ana a

aole oia i hoolilo ae i kona noonoo no

kekahi mau mea okoa.

    I kekahi kakahiaka ua hele awiwi

aku la o Mrs. Livinekona a komo iloko

@ kona lumi, me kona mau lima i pi-

ha pono i na leta a me na nupepa, me

kona manao o ka wa ia e wawahi aku

ai i ka hau.  Ua paa aku la oia i keia

mau mea a pau mamua o Getaruda,

me ka olelo ana’ku me kea no hoo-

paani.

    “Aohe anei au mau mea ano nui i

makemake ai e ike, e ku’u kaikama-

hine aloha?  He lehulehu wale ka’u

poe leta e paa aku nei main a aina e

mai.  He nui nohoi na Manawa a Ala-

ni i kakau mai ai ia oe- hookah, ma-

mua o kona i ke ana he onawaliwali

oe, a he ekolu Manawa mai ka wa ou

i hoomaka mai ai e ano maikai.  Ua

manao no anei oe ua loaa ia oe ka

ikaika kupono no ka heluhelu ana ia

lakou?  Ua olelo mai ke kauka ia’u

ua hiki no ia’u ke haawi aku ia lakou

ia oe i keia leta.”

    Ua uhi koke ia ae la ko Getaruda

mau paplina keokeo e k aula alaila

mae koke iho la no oiai kona mau ma-

ka polu nunui i hoike mai ai i kekahi

eha kukonukonu.

    “Ae,” wahi a Getaruda i pane aku

ai, mahope iho o kekahi Manawa ona

i ano kanalua iho ai.  “E heluhelu aku

au ia lakou i keia Manawa.”

    Ia wa i lalau aku ai kona lima ia la-

kou a puiwa loa iho la a Mrs. Livi-

nekona i ka ike ana mai i ka haaluhu

ana mai ka nawaliwali i loaa i kona

kino a me ka manao pihoihoi.

    Ua wehe iho la o Getaruda i kana

poe leta e like no me ke kuni o ka

manawa e kau ana.  Ua kaka@ ka

leta mua maluna o ka oneki o ka moku

a ua kakauia ma kea no he buke kiko

la, e hoike ana iaia i na mea liilii a

pau e pili ana i kona alahele ma ka

moana.  Ua like loa ia me kea no ana

e kakau ai I kona mau la iloko o ke

kula.  “E ku’u Getaruda aloha,” a o ka

pau ana “Kau Alani aloha.”

    O kekahi poe leta e ae au piha wale

no i na manao minamina no ka mea

e pili ana i kona onawaliwali me na

manaolana he nui e hoi hou mai ana

oia a kona ano maa mau; a mai nei

aku a o he mau huaolelo oluolu no e

like me ka mea mau, oiai oia e hai

mai ana i kekahi mau mea ano hou

liilii, ana hoi i manao ai he mea ia

e hooluolu a hoolealea aku ana iaia;

aka ua ku kaawale loa ia main a leta

hoa’lohaaloha mai, e like nohoi me ke

kau nui o ka manao o kekahi wahine

o ka loaa aku o kana leta mai kana

kane opio aloha aku i kaawale mai

iaia mai.

    I ka wa i pau ai o kana heluhelu

ana ua opiopi iho ia no oia i na leta

a pau a hookomo hou iho ia no me ke

akahele loa iloko o ko lakou mau wa-hi

pakahi ana i wehe ae ai lakou;

aka aole oianni hoopuka ae he huaolelo

no ka loaa ana’ku o kela poe leta iaia.

    Ua hoka loa iho ia ko Mrs. Livine-

kona manao no ko Getaruda hai ole

ana’ku i na mea hou o kana leta.  Aka

ua hoomaka mai ia nae ia e kamailio

e pili ana no kana poe leta ponoi e

hai mai ana iaia i kekahi mau mea e

pili ana i ka Alani mau haawina a

me kekahi mau mea e e hoopuni ana

iaia ana hoi i hai ole aku ai iloko o ka

Getaruda leta.  Ua ninau aku la o Mrs.

Livinekona ina paha ua manao ola ua

@aa iaia ka ikaika kupono no ke ka-

kau ana i mau wahi lalani pokole no

ka hookomo pu ana iho iloko o kana

leta ana i makemake ai e hoouna ia

 

[New Column]

 

Auwina la na Alani.  @@ @uemi iho

aku ia o Getaruda @ @@ @ he mea

la he puupuu ikaika @ kela ninau i

peki aku ai iaia a @ @ @ o Mrs.

Livinekona no kona @ i @ aku ai

iaia.  Aka, mahope mai ua nana ae ia

kona mau maka iluna me ka wiwo ole

a olelo aku la:

    “Ae, manao wau ua loaa no ia’u ka

ikaika kupono no ke kakau ma’ku iaia,

@ nae hoi oe e lawe mai ana i ku’u

poe mea kakau manao nohoi wau ua

hiki loa no ia’u ke kakau liilii aku ia

manawa aku ana a ia Manawa aku ana

nohoi.”

    Noialia, ua noho iho ia oia ia ia ho-

@ookoa ma ka ipukaaniani, me ke ka

kau liilii ana, a hoomaha iki iho ia

alaila hoomaka hou aku ia e kakau i

mau laiani hou, alaila noho iho ia e

noonoo, e noonoo ana me ke akahele

loa no na mea a pau ana e hoike aku

ai a hiki i ka paa ana o kana leta.  A

o keia iho ia ka leta manaonao i ka-

kauia e Hetaruda a hoouna ia aku la

e au i ke kai loa a loaa aku kona ka-

maaina o Alani Livinekona i Parisa.

    “E ku’u Alani aloha:  Ua ike no au

ua manao oe he hana ano e loa ia a’u

i hana ai i ko’u hele ana i kekahi wahi

o wau wale no oiai aia no oe i ka hale

kahi i noho ai i kela poe hora kakai-

kahi i koe.  Ua ike aku wau he hele-

helena oluolu ole kou e hoike mai ana;

aka aole i hiki ia’u ke noho iho, e pono

wau e hele a nolaila i kela wa a no

e hai aku ana wau ia oe i ke kumu o

ku’u hele ana:

(Aole i pau)

__________________________________________________________________

He lei D@imana ma Konaa’@

_______________________________________  

      

    Aole i pane aku ka haku opio Ba-

lea aka o kana e noonoo ana, “ina e

hiki ana ko loaa i ku’u makuahine ke-

kahi kaimahine i oi ae ka u`i ma-

mua o keia kaikamahine. Alaila ua hiki

ole ia’u ke noonoo ae i ka u’i o na

Anela o ka Lani.”

    Haalele iho ia ka haku Opio i kona

makuahine a hele hoaa aku la oia ma

o a maanei.  O kona makemake o ka

hele a komom iloko o ka lumi o kela

kaikamahine a noi aku iaia e aloha

mai iaia aka noonoo hou ae ia oia ina

e hana ana oia i keia hana a ike ia e

kona mau makua e hookaawale ia ana

keia kaikamahine mai keia wahi aku. 

Nolaila ua hele aku ia oia e holoholo

me ka pupule no nae o kona noonoo o

keia nani ana i ike iho ai.

    No Amber hoi ua ike aku ia oia i

keia keiki aka aole loa i komo mai

ka makemake iloko ona nona.  Hoo-

halike ae la oia iaia me ku Haku Opio

o Kotene, ka mea hoi ana i aloha ai, a

ike iho la oia aohe no i loaa aku kona

u’i i kela Balea.  He hookah wale no

ana nana ana aku i keia Balea, aka

me he mea ia e olelo ia mai ana iaia

aole keia he keiki maikai.  i kona ike

mua loa ana i ka Haku Opio o Kote-

ne ua maopopo ae la iaia he keiki oia

e aloha ia aku ai.

    O kekahi kumu paha i hiki ole ai ia

Amber ke aloha aku i ka Haku Opio

o ke Kakela o Mualana, oia no ka

paa mua o kona puuwai i ke aloha i

ka Haku Opio o ke Kakela o Kotene.

    Nolaila ke ike ae la kaua e ku’u mma-

kamaka heluhelu, u aka noonoo

o ka Haku Opio o Mualana I keia kai-

kamahine, a ua lilo mua aku hoi ka

puuwai o keia kaikamahine ana e ma-

kemake nei I ka haku Opio o ke Ka-

kela o Kotene.

    I kela ame keia la e makai mau ana

ka Haku Opio o ke Kakela o Mualana

o ka puka mai o keia kaikamahine na-

ni ana i ike aku ia.  I ke kakahiaka e

ike ana oia i kela kaikamahine e iho

ana a hele aku no kona lumi kula, i

ka auwina ia e ike ana oia iaia e hoi

mai ana a komo iloko o kona lumi. 

E ku mau ana keia Haku Opio ma

kahi kokoke i kahi a keia kaikama-

hine e hoi mai ai me ka makemake e

kamailio aku iaia, aka, aole oia i hoao

aku mamuli o kona maka’u o huhu

keia kaikamahine iaia no kona mahaoi

a loaa ole iaia ka momi ana e iini nui

nei e loaa.

    He hookah mahina i hala ae naei aole

i loaa iaia kekahi Manawa maikai e

hui ai me keia kaikamahine, a aole

hoi i ae mai kona makuahine e hoo-

launa iaia.  Ua pii ikaika loa mai la

kona makemake e luana me keia kai-

kamahine a e nana mau ana oia o ka

loaa iaia, o ka manawa maikai e hooko

aku ai i keia makemake ona.  I keka-

hi la mahope o ka pau ana o ke kula

a Amber me kana mau haumana ua

hookupu aku ia o Amber i kana mau

haumana a noho iho no ma kona wahi

pakaukau no ka hoomakaukau ana i ka

laua haawina no ka la e hiki mai ana. 

Ua hauoli lo aka Haku Opio Mualana

i kona ike ana aku iaia e noho hoo-

kahi ana ame ka eleu nui ua hele aku

ia oia e ako i kekahi o na pua nani

loa e loaa ana iaia iloko o ka mala-

pua a honi ae la.  Haalele iho la oia

i ka hilahila ame ka eleu nui ua maki

aku ia oia iloko o keia lumi a Amber

e noho hookah mai ana.  Ua puiwa

loa o Ambe i ka ike ana mai i keia

keiki e komo aku ana me keia poke

puka ma kona lima.

    “E kaia mai oe ia’u e ka madame

maikai, oiai ua komo mai la wau me

ka ae ole ia.  He mau pua ka’u i ako

mai nein au a ke noi aku nei wau ia

oe e lawe aku a malama ia lakou mai

ia’u aku,” wahi a ka Haku Opio Mua-

lana, me ka leo nahenahe.

    “Ke mahalo aku nei wau la oe, aka,

ua hiki ole ia’u ke lawe mai i kou lo-

komaikai,” wahi a Amber.

    “No keaha hoi?”

    “No ka mea aole he kupono ia’u ke

lawe mai i kekahi mau makana mai ia

oe mai.  E oluolu oe e hookuu mai ia’u

e hana i ka’u hana.”

    “No keaha hoi ke kumu o ke kupono

ole ana.  Ah, Amber- ka nani o na na-

ni, ka mea hoi a’u e aloha nei!  Mai

ka manawa mua loa mai a’u i ike ai

ia oe a hiki wale no i keia hora, ua

hoopupule mai oe i ko’u noonoo. I ko’u

manawa e ala ae ai ooe ka’u mea mua

loa e noonoo ai.  Aole anei oe e ae mai

e lilo i wahine mare na’u?”

    “E lilo i wahine nau?”  Ua maopopo

ole ia oe kau mea e noi mai nei.  E

oluolu oe e haalele mai I keia lumi i

hiki ai ia’u ke hana i ka’u hana.”

    “Aole pela e ku’u lede maikai,” wahi

a ka Haku Opio, me k amino aka pu

ana aku.”  Pehea ia oe i hoolohe ole

mai ai i ka’u leo noi ia oe?  Aole anei

oe i ike owau ke keiki ponoi a ka Haku

Mualana?  Aole anei oe i ike owau ka

hooilina o kela mau waiwai apau ame

na waiwai o ku’u makuakane ohana

ka Haku Adenakoki?  Ua hiki loa ia’u

ke hoolilo aku la oe i wahine waiwai.

(E nana ma ka aoao @).

 

[New Column]

 

HOOLAHA KUMAU.

 

Ka Hui Alahoa ame Aina o Oahu

Mahope aku o Ianuari 1. 1902

Manawa Holo.

 

 

Wahi

Honolulu.

Mai Honolulu                          @                    @                    @                    @                    @

Aka.

 

                                                a.m.                 a.m.                 p.m.                 p.m.                 p.m.

Honolulu…………………     7:10                 9:13                 11:@               @:15               @

Pearl City………………..      @                    @                    11:00               @                    @

Eva Mill…………………      @                    10:00               @                    @                    @

Waianae…………………………………….10:@                 ….                   @                    ….

Waialua……………………………………..11:@                ….                   @                    @

Kahuku……………………………………..12:@                 ….                   @                    ….

 

 

Mai waho mai

@ i @

WAHI

HOOLULU                            @                    @                    @                    @

Ma

Honolulu.       

                                                a.m.                 a.m.                 p.m.                 @

Kahuku ……                          ….                   @                    ….                   @

Waialua……                           ….                   @                    ….                   @

Waianae……                          ….                   7:10                 ….                   @

Ewa Mill….                            @                    @                    @                    @

Pearl City…..                          @:15               8:00                 1:30                 @

Honolulu Plant                        6:30                 @                    @                    @

G.P. DENISON

Luna,               F.C. SMITH

Luna Kuai Palapala @ole.

 

LYLE A. DICKEY

@ai na Mokupuni mai.

@ hookoia na hana pili kanawai @

@ihi o Alanui @ me Moi. @

Hu’ihu’iia iloko o

Ka H@.

Metropolitan Meat Co.

(Hui Kuai Pipi @@@@@@@)

@.J. WALLER. (Wala). @ @

108 Alanui Moi.

 

Poe Kuai a Hoolako I na Moku

ME

Na io Pipi, Hipa a pela’ku.

 

@ loaa mau ana na Manu ame na @

mano i hoehu’ihu’iia iloko o

ka h@.

Makepono ke Kuai i na i’o Pipi @

@

KELEPONA @                 @

@

 

Ola Nawaliwali

MAMULI O KE

KOKO INO.

 

    E heluhelu iho i ka mea i hana@ o

ke Ayer Laau Sarasaparila no ka Rev.

K.P. Wilds, he misionari kamaaina @

maloko o ke kulanakauhale o Nu leka

a hoahanau nohoi o Lunakanawai

Wilde i make he kanaka kauiana:

    “No na makahiki lehulehu he luahi

au n aka ma’i pa-palahu ame na @

nei e ae, i puka noloka mai o @e koke

@.  Ono ole mai la ka’u ai, a nawali-

wali mai ko’u nui kino apau.  Mamuli

e ko’u ike ana i ke ola ana o kekahi

@ e ae no ke lakou inu ana i ka

Laau @ara@aparila a Ayer, ua hoomaka

iho la’au e inu i ua laau la. A Ua

ONO AE LA KA’U AI

mai ko’u inu mua loa ana mai no i ua

@ la: alaila hoomaka mai ia ka

maikai e ko’u oia.  He haneri pa- k@-

@ ka oi e ko’u ikaika ae I keia wa,a

@ loa mai keia mai ka LAAU SA@A-

SAPARILA MAI A AYER ka laau hoi

a’u e hoike aku nei me ka oiaio, @

ke pookela loa e na laau hoomaemae

loko I @.”

    No na ma’i apau i loaa noloko mai

o ke koko ino e lawe i

Ka Ayer Laau

Sarsapailla.

KA AYER HUAALE Ka Laau @@ no ka @ Awaawa@ o ka @

 

Ke pookele o na laau no ka ma@

ana, ka hooulu ana me @ @-

nani ana i ka lauohe, @ ka

 

Ayer Laau

 

Hooulu Lauoho.

 

   Aole e kepia ke poo, oia na ma’i

pu’u, aole hei helelei ka lauohe.  @

maloohaha mai ka lauoho, hina@

@awe a @ hina mai, alaila na @

laau e ho’iho’i hou ae a kona ano @

a hooulu lupelupe ae ia i ka iau@

Ma na wahi apau, e keia Laau Hoo@

Lauoho a Ayer ke pookela a ua @

ia I punahele a I hoapili no na @

ame na @.

 

Ayer’s Hair Vigor

@ @ @

DR. J.G. AYER, LOWELL, M@, @

@ @ @ @ @ @ @ @ @ @

 

Hollister Drug Co. Lt.

@ @ @ @ @ @