Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 10, 7 March 1902 — Page 3

Page PDF (1.78 MB)

This text was transcribed by:  Roberta N. Jahrling
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

GETERUDA WINA

Ke Kaikamahine iloko o ka Hoinoia.

Mareia no ka Waiwai. aole no ke Aloha.

MOKUNA V.

Loaa iho la ka mea huna ia Getaruda.

 

          Ua hele aku la au a noho iho la iluna o ka ahamaka e kau ana mawaho o ka lanai e pili kokoke la i ke keena waiho buke i ka manawa e aneane ae ana e kani ka hora eha – e kali ana au ia oe o kou hele mai ia’u a ua lohe aku la au i ke kamailio e kukai la ana mawaena ou a me ko makuakane. He oiaio, aole loa au i ike heaha ia ka manao o ia mau mea a pau – e pili ana no ka olelo hooweliweli; aka, he mea weliweli l’o no paha ia o kou h@@ko ana i ka mea ana i makemake ai.  Ua ike iho la au i kela manawa i ke ano o kou manao e pili ana no ia mau a ua aho’na ko’u make ana inamua o kou hoopaa ana mai ia oe iho me a’u i ka wa hoi ou i manao ai he @ inoino loa ia.  Ua minamina loa au i ko’u make ole ana oiai au ua kokoke loa i ke ka’e o ke awawa malu o la make, i hiki ai hoi ke loaa hou ia oe @ kuokoa. O ka’u e manao wale ae @ he mano hewa loa keia o’u, aka, ua loaa la’u ia mau manao.  Aole au i manao, e Alani, ua loaa ia oe kekahi kuleana o ka mare ana mai ia’u no keia kumu hookahi wale no, oia hoi no ke kokua ana’ku i kou makuakane mailoko ae o kona mau popilikia pilikino, a ua maopopo loa no ia’u aohe ona kuleana o ke noi ana’ku ia oe e hana i kekahi hana weliweli loa e like me keia ke ano.  Ua manao no hoi au ua aho’na ka lilo ana o kana mau wahi daia a pau i loaa iaia iloko a kela ao=no ka hoolilo ana’ku iaia a lilo i kanaka makilo-mamua o kona hoopoino ana i ka hauoli o kana keiki, a i ole ia, hoao mai hoi e hana i kekahi kaikamahine makua ole i waihoia aku mahalo o kana malama ana.

          Ua kaumaha loa au, e Alani-oia @ la ka manao o kela poe huaolelo a’u i hoepuka aku ai ua ‘kaumaha no na mea a pau.”  Ina nohoi i hiki i kekahi mea ke hele wale mai nohoi a hai ia’u i ke ano o na mea a pau: Aohe o’u manao nui no ia mea he aala; ua hamama ko’u waihona daia ia Mr. Livinekona i na wa a pau e like me ka nui ana i makemake ai; aka mai oi @ aku ka pono i na i hiki ia’u ke @aawi aku iaia ia mea me ka loaa ole kekahi mohai ana ma kou aoao.  O, @e hana lokoino loa ia! – aole anei he la e ae kekahi no ka hookaawale ana ku ia mea, e Alani?  Aole anei i hiki a’u ke hana aku i kekahi hana i mea @ou  kuokoa hou ai?  Ua ae au e @nna i na ano hana like ole a pau, i @a hana a pau i hiki ia’u ke hana iloko o ka honua nei no kau makemake, @ ina au i ike mua i keia mea huna @ole loa au e ka’i i hookahi kapuni iloko o keia halepule – e lilo mau aku ana a wahi i wahi hoopailua na’u e like me @a loihi o ko’u ola ana-ina nohoi au @ moeuhane mua aole oe – i aloha ia’u.  @ makemake au e pane koke mai oe@ keia leta me ka hoohakalia ole, no ka mea e lilo ana ia i mea no’u ana @ai ia oe mai, a mai hoopoina oe ua @amama ku’u puuwai no ka hana anaku i kekahi hana no ka hoihoi hou @na aku i kou noho’na kuokoa.

                                                                                                Getaruda

 

Ua opiopi iho la oia i ua leta la a pokomo iho ia iloko o kekahi wa-hi, popipii iho la a paa, a kakau iho la ka inoa – aole i ulu ae kona manao no a hookomo pu ana’ku me ka Mrs. Livinekona leta – a la auina la ua kii @ la ua lede ia i ka Getaruda leta @e kona manao he wahi leta pokole @, aka ua kahaha loa kona manao i @ ike ana mai he leta loihi a ua ma@ukau nohoi no ka hookomo aku iloko @ka eke leta.

@ kekahi ia mai ua kokoke loa o Getaruda e hina ilalo mamuli o kona loaa @ ana i kekahi eha a me ka pihoihoi @ o kona naau i kona kakau ana i @ leta.  I ka la elua mai, ua ano @kai iki ae la ka mea onawaliwali imua o na la e ae ana i hoomaopopo @ nona iho, a noi aku la oia la Mrs. Livinekona ua makemake oia i mea @na nana no ka hoohala ana ae i na @ loloa o ka ia.

@manawa o Mrs. Livinekona i lawe @ ai i kekahi le i piha i ka lepi hululu o na wai hooluu like ole o me kahi kui hana lihiiihi, @ olelo mai @ lala e hana ola e like me ka mea kona manao e makemake ai.  Nolaila @ hoomaka koke iho la oia e hana i kahi pale noho nani loa mai kekahi ke-ana lihilihi mai i loaa aku ai a mawaena o na lopi huluhulu, a ua @ maoli kona noonoo i kana hana e na la a me he mea la ua hoopuiwa aku ola o kona manawa la i wai@ koke iho ai i kana mea hana ilalo hoomaka iho la e milimili a e nana @o i kona mau lima.

Heaha keia e Geta?  Ua ku anei @ lima i ke kui hana lihilihi – ni@ mai ai o Mrs. Livinekona, me ka kilo malu ana mai i ke ano o kana @a e hana ana.

Aole: aka­ he keu aku ke keokeo ko’u mau lima – a he keu aku nohoi laua palupalu!: wahi a Getaruda l@@ aku ai me ka leo kahaha.

Oia no: ua loihi la hoi kou kaa @ ana.”

Ua ike no au ia mea: aka aole loa - @@ahi lualuaina i koe maluna o laua.  @ka mea ua paapu laua me ia mea @@nua.”

@” i olelo mai ai o Mrs. Livinekona kona helehelena hoihoi, aka ua ka@@i’o no kona manao no kona hoo@popo mua ole ana i keia auo o Getaruda.

@ nana koke ae la o Getaruda iluna.  @ka ae la kona waha me he mea @a makemake oia e hoopuha aku i ahi huaolelo: alaila kaohi hou iho la i kona manao iloko iho ona.  Ua maopopo koke mai ia no nae o Mrs. Livinekona i kona manao.

Aole anei oe i nana pono i kou ano @ ka manawa ou i hoomaka mai ai @ole: aole nohoi au i manao he ano nui la,” oia ka pane kaaiuhu @eia aku ai.

@ ku ae la o Mrs. Livinekona iluna, a i kona komo ana’ku iloko o ka lumi a puka hou mai la iwaho ua iawe mai la ola i kekahi ahiahi nana paalima a kau pono mai la imua o kona helehelena.

          Nolaila i keia manawa e nana mai oe iloko nei, a hai mai oe ia’u ina aohe ou manao eia ka makou ma’i ke holomua nei kona ano.” I olelo mai ai o Mrs. Livinekona me ka mino aka.

          Ia wa o Getaruda i hilinai aku ai imua no ka hoolohe ana i ka leo o kona makuahine hou.  A i kona kilohi pono ana’ku ua ike aku la oia i kekahi helehelena, nani palupalu a keokeo nohoi e like me ke keokeo o kekahi kihei huluhulu waliwali, e huli pa pu mai ana iaia.

          He aeae a he pahee maikai ka ili e hoike mai ana, me ka loaa ole o kekahi wahi kiko a e ole ia kekahi wahi kina – o na lualuaina keia i hoopailua ia ua pau loa lakou i ke auhee!  O na papalina keia ua hele a lahilahi, a he oiaio, me he mea la ua ano nunui loa na maka no keia helehelena uuku, aka, he ohaha maikai nae ko laua ano e hoike mai ana me ka nanaina hoihoi.  E hoike mai ana kona mau lehelehe i kekahi wahi kiko ulaula, a he nani okoa nohoi ia i ka nana aku, a mawaena o laua e ike ia aku ana he elua mau papa niho keokeo.

          E like me ka mea i hoike mua ia, oia hoi, ua oki ia kona lauoho a ua kahi ia kona poo a nemonemo oiai oia iloko o ka nawaliwali, a ua lilo kela poo ohule ona i mea uluhua loa no Mrs. Livinekona, a e like me ka hikiwawe o ka pii ana ae i kekahi papalekapu lihilihi, i ku pili pono i ko Getaruda poo, a he u’i maoli no ke nana aku me ka po lipine polu ma kekahi aoao.

          Ua hoike mai la ko Getarudea helehelena i ka haohao o kona manao.

          “Ano e maoli! Aole like iki me a’u.” I olelo aku ai oia.

          “Aole anei lakou e puka hou mai ana?- oia hoi, o keia lualuaina.

          Ua manao ke kauka aole lakou e puka hou mai ana.  Ua kahuli maoli kou ano oiai oe iloko o keia ma’i nui ana iho nei ou, a ua olelo mai oia e oi aku ana ke keokeo a me ka aeae o kou ili ma keia mua aku; a-o ka’u nohoi e manao hou ae la, he manao haohao okoa e ae no kekahi o’u nou.”

          Ua wehe ae la ka lede i ka papalekapu lihilihi u’i mai ko Getaruda poo ae, a ike mai ia oia aia ka lauoho hou ke hoomaka ae ia e ulu a e ooi ae ana hoi lakou e like me ka hulu palaki, no ka mea aole i hapalua iniha ae ka loloa i keia manawa, aka, he ano hauliuli nae.

          “Auwe!” i hooho aku ai o Getaruda me ke ano paupauaho, a kau ae la oia i kona mau lima a e elua iluna o kona poo, me he mea la he mea ia e hooia aku ana iaia iho i ka mea i haiia aku iaia.  Pehea la ia hoea mai ai e like me la ke ano?”

          “He mea mau no ia i ke kahuli o ke ano o ka lauoho mahope o kekahi ke ano o ka lauoho mahope o kekahi kaa mai nui ana.  He mea maa mau no ia ina ua kahiia ke poo a nemonemo e like me kou i kahiia ai,” wahi a Mrs. Livinekona i hoakaka pono mai ai.

          “A e mau ana anei ia – pela?         

          He ninau keia i ninau ia aku me ka iini nui.

          “Ae: a e oi aku ana paha ka uliuli ina e loli io ana.”

          “He mea ano e loa ia! Aole – aole maoli au i hoomaopopo ia’u iho!” wahi a ke kaikamahine i olelo aku ai me na maka kaumaha a haohao nohoi, oiai kekahi ula i puai ae, i kona wa i hoomaopopo ai o kona helehelena ponoi no ka kela helehelena u’i ana i ike ai: a ua piha

maoli o Mrs. Livinekona i ka olioli no ka ike e hai ae ana iloko ona e lilo aku ana kana hunona i wahine u’i loa i ka wa e hoi hou mai ai o kona ola kino maikai.

          I kekahi mau la pokole mahope mai ua komo aku la o Mrs. Livinekona iloko o ko Getaruda lumi, mohope koke iho no o ka aina-kakahiaka, a loaa aku la oia e nana ana i kekahi paila buke.  A i kona nana pono ana’ku ua ike aku la oia i kana poe buke kula i waiho hoopalaleha loa ia a i hoowahawaha loa ia nohoi e ia.

          Aole i hoike mai o Mrs. Livinekona i kana hana i komo aku ai iloko, aka, ua kiai pono loa aku la ola ia Getaruda i kela la holookoa.  He elua hora ana i noho ai e hoopaanaau i kekahi mau haawina o loko o ka buke arimakika: alaila he hookahi hora i ka palapalaaina: o ka haawina o ka moolelo i hala a me ka piliolelo, ua like no ko laua manawa me na haawina mua ae nei.  Aohe mea i aeia e hoohaunaele aku iaia i kona wa e hoopaa ana i kana poe haawina.  Ua haohao na poe a pau i ke ano mikeoi loa ona i keia manawa aole hoi i i like me kona mau ano mamua.

          O kekahi ano i hoomaopopo hou ia aku ai. oia kona maiau ana mai ma ka hoomaemae ana.  Ua akahele loa oia ma ke kahiko ana iaia iho.  O kona lole hoi, oiai aole no he mau hookinohinohi ana, e hooponopono mau ia ana i keia wa me ke akahele loa; aole loa e hookomo ia kekahi lole nahaehae iloko o kona pahu me ka paa mua ole i ka humuhumuia i kei manawa: aole oia e kau mai ana i kona a –ikala me ka kapakahi i kela wa: aole loa e minomino ana a e ole ia e hapala ana kona mau pulima i ka lepo, a pela nohoi ka waiho ia o kona lauoho nana no e pukalaki hele.

          E like me ka lawe ana mai o na pule a pau i kona ikaika. pela ka hoomaka ae o kona mau papalina e poepoe a piho maikai: e hoomaka mai ana kona lauoho e loloa, a e luhe iho ana mamua o kona lae me ka apiipii, a o kona mau maka hoi, me he mea la e uliuli loa ae ana a ilio i mea hoohoihoi aku i ka manao o na poe a pau.

          “Ke pii ae nei o Getaruda Livinekona a lilo i wahine u’i maopopo,” oia ka huaolelo a na poe a pau e hoopuka ai. ka poe hoi i maa mau i ka hele ana mai i “Livinekona Home.” aole nohoi la i lilo i mea e hooluolu aku ana i ko Mr. Livinekona manao a pela nohoi me kana wahine.  Aka, ua kuemi hope o Getaruda no ka hele ana’ku e launa pu me na malihini kipa mai i ka hale.  Ua poho wale ko Mrs. Livinekona manao ina oia e koi ana ia Getaruda e hele pu me ia i kekahi wahi e holoholo ai: aole one ae ike. a ino e kahea aku ana kekahi mea iaia ma ka ino o “Mrs. Livinekona,” e lilo ana la i mea ehaeha loa no kona manao, a i mea hoi e puai mau ae ai o ka ula me na hahana a uhi iho maluna o kona helehelena holookoa, a ina ua hiki iaia ke hookaawale aku ma kekahi wahi okoa o kona manawa ia e nalowale koke aku ai.

          A i kekahi la.  @ @ mai la ka pane i kana leta.  he eha paha pule mahope mai o ka manawa ana i kakau aka @ la Alani.  He leta i piha i na manao oluolu, no ka mea ua hoopiha aku na manao o keia leta manaonao i noi aku ai iaia e hookaawale ai ke kaikamahinemai ka mea hoi i ae aku no ka mohai ana i na mea apau – e, mohae i na mea a pau no kona pono: oiai ua hoikeia aku iaia ua oi aku ka luuluu o ko ke kaikamahine manao mamua o ka mea @ i manao wale ai.

          Ua pane mai la o Alani i keia leta, me ka hoohakalia ole, e like me ka Getaruda i noi aku ai, a ua hai mai la oia iaia i ka mea oiaio, oiai ua hoao mai la no oia e kapilipili i ka hewa maluna o kona makuakane.

          “E kala mai ia’u, ina he mea hiki ia i kou manao,” i olelo mai ai o Alani.  Ua hoomanawanui iho no au me ka ehaeha nui no ka hana hewa i hanaia aku ai ia oe e like no me ka kau ponoi ana iho oia mea maluna o’u.  Ua aloha mau no au ia oe me ke aloha nui, ma ke ano he kaikunane. a ua hai aku au ia oe la mea me ka wahahee ole i ka wa o’u i olelo aku ai ua oi aku ko’u aloha ia oe mamua o na kaikamahine e ae a pau a’u i ike ai, a o ka’u i manao ai aole loa la oe e ike ana aka o kou aloha i haawi mai ai ia’u he aloha ia e hoolilo loa ana.  Aole loa e hiki ana ia’u ke kala ia’u iho no ka mea au i lohe ai.  ua piha loa ia au me na manao huhu i keia auwina la – he huhu i kokoke loa ai au e pupule i ke noi ana mai o ku’u makuakane ia’u e hoopau au i ko’u manao hele i na aina e a e noho no ka i ka hale e kokua ai iaia, mahope o ke koi ana mai i keia mohai mai ia kaua aku.  Aole loa au i ike i ka’u mea i olelo aku ai, he inoa la mawaho loa ae o ke ano keonimane i ka hoopuka ana i kekahi mau mea e pili ana nou e like me ka’u i hana ai, a ua mihi koke ae no au mahope iho o ka manawa i hoopukaia ae ai kela poe huaolelo.  Ke noi hou aku nei no au ia oe e kala mai oe ia’u no ko’u hoehaeha loa ana’ku ia oe.

          “A no, e ku’u aloha, mai noho hoi oe a hoopuka hou mai i kela huaolelo weliweli ‘oki.’  He mea hiki ole loa kela; a ina no he mea hiki ia ke hooponoponoia aole loa au e ae ana ia mea; no kou pono a pela pu nohoi me ko’u e pono au e ku-e loa aku no ia mau ano hana, no ka mea aole loa au i makemake e hoopaa mai kekahi hana hoohaumia ia oe, e Getaruda, a i ole ia i ko kaua ino hanohano.  Mai noho oe a hoopoina o oe kekahi o ka ohana ‘Livinekona’ i keia manawa, oiai ua ike iho la oe i ke ano o kou hoopunipuniia ana, aole i hiki ia’u ke hoahewa aku ia oe no ka manao ana he hana hoopilikia loa kela o kou hoohui ia ana mai me a’u.  Aka, e ku’u aloha, e hoao ana au e hoohauoli i kou noho ana o keia mua aku e like me ka hiki ia’u i ko’u wa e huli hoi aku ai” i keia wa au e noho mai la e hoohauoli ia oe e like me ka nui o ka olioli e loaa ana ia oe: e hoopoina, ua hoopaaia oe, ina he mea hiki ia: a e hoomanao oe, nou ponoi wale no keia poe makahiki ekolu a i ole ia eha paha e hana aku ai e like me kou makemake, no ka mea ua kuokoa oe nou iho i keia mau la me he mea la aole loa oe i hoopuka ae i kela poe huaolelo e hoolilo ana ia oe he wahine na’u.  Aole au e kau aku ana i kekahi mau @ papa maluna ou, aole nohoi au e hoohaiki aku ana i ka ipuka o ka hauoli i loaa ia oe koe wale iho no keia aole o’u makemake e hana oe i kekahi hana i kumu e kamailio hele ia ai a i ole ia hoohaumia la ko kaua hoohui la ana.”

          He nui aku no ka mea i koe iloko no o ia kanana hookahi, me kekahi mau kuhikuhi e ae no e like me ka mea i hiki iaia ke hana no ka hoolilo ana i keia noho’na i noho’na oluolu, a me kekahi manao e hai mai ana iaia i ka imi ana i ka naauao, ina he mea hiki ia iaia ke hoolilo i kona manao iloko o la hana, a he hana nohoi ia e kokua nui mai ana iaia mamua o na mea e ae a pau.

          He nui wale ka Getaruda manawa i heluhelu ai i kela leta, a me he mea la ua hiki no ia ke ike aku me ka moakaka loa aia no ke mau ia ka manao minamina iloko o Alani no ko launa mare ana, eia nae ua hoomaha mai kona puuwai i kona hai ana mai aole ole i makemake e hookaawaleia laua.  Ua oluolu iho la kahi manao, eia nae hoi ua ukali pu ia no e kekahi mea oi walania. i ka hoomaopopo ana nana no oia, a ua paa kona manao i kela, oiai malia paha aole loa e hiki ana iaia ke loaa kona aloha, aka, e loaa ana iaia kona manao no ka mahalo i kela, oiai malia paha aole loa e hiki ana iaia ke loaa kona aloha, aka, e loaa ana iaia kona manao no ka mahalo ana mai. E imi aku ana oia a loaa ke kulana o kana wahine: i ole ai hoi oia e hilahila i ka oleloia mai he wahine hupo kana.

          No ka manawa mua, ua komo hupo kana iloko ona ka hauoli nui, oia hoi aole loa e hoowahawaha hou ana o Alani i ke ano o kona helehelena i keia manawa, no ka mea ua ike iho la oia ke pii ae la kona nani a me kona wahine u’i.

          I kekahi ia, mahope mai o kona ike ana ua loaa iaia ke ola kino maikai ua hoopahaohao aku ia oia i ko Mrs. Livenekona manao mamuli o kona olelo ana aku me ke okalakala:

          “Ua pau ku’u poe buke kuia i ka hoi hope ia e a’u, a i keia manawa e manao ana au e hele i kekahi wahi no ke komo ana’ku iloko o kekahi kula nui.”

          “E ku’u kaikamahine aloha!” i hooho mai ai ka lede a@ iaia i nana ae i iluna me ka puiwa a me ka pihoihoi.”  manao au o kekahi kela o ka hana ano e loa?”

          “Heaha hoi ka mea e ano e ai?”

          “Auwe – auwe nohoi oe e Getaruda he wahine oe ua marela, a owai ka mea i lohela e hele ana i ke kula mahope o kona mare ana?”

          “Ae, ua ike no au he wahine au ua mareis,” i pane aku ai ke kaikamahine me ka leo uuku, a e pii ana hoi ka ula maluna o kona helehelena.”  aka aohe au i lawa kupono me ka naauao i keia manawa.

          Ua hoomaunauna wale ia e a’u ka hapanui o ko’u manawa i hala ae nei, a e pono au e hoopiha hou mai ia makalua i hakahaka.  Mrs. Livenekona, e hele ana au i ke Kula Nui o Hiletona.”

          He wa iho la ia o ka meha pu o me ka pane leo ole no kekahi manawa mahope mai o ka hoopukaia ana’ku o keia olelo hooia.

          Aole loa i ike o Mrs.l Licvinekona heaha ia kana mea e olelo mai ai no ka pane ana mai i ka Getaruda mea i olelo aku ai.  Aole i oluolu kona manao no keia hana e pili ana i ke kula no kekahi mau kumu lehulehu, aka, ua ike aku ia oia ua paa ko Getaruda manao, a ua manao iho la nohoi oia nohe ona kuleana e keakea aku ia ia.  Nolaila ua hooholo iho la oia i kona manao aole oia e olelo hou aku ana i kekahi mea ia wa, aka o ke kakou wale aku no ia Alani a kuku pu me ia e pili ana no keia manao hooko.

          Ua pii mau ae la ko Mrs. Livinekona manao kaumaha no ko laua noho mumule loa a i ka hope loa ua nana ae la oia iluna a ninau mai la me ka leo oluolu:

          “Getaruda, no keaha ia oe i kahea mau mai ai ia’u o ‘Mrs. Livinekona’ l keia manawa? No keaha nohoi oe e ku’u kaikamahine e kahea ole mai ai ia’u makuahine?”

          Aole i pane aku o Getaruda ia manawa, aka ua helelei mai ia nae na waimaka mai kona mau maka mai i kela ninau i manao mua ole ia e ninau ia aku ana iaia.

          Aole loa oia i kahea aku ia Mrs. Livinekona “makuahine” aka he hookahi wale iho no ona manawa i kahea aku ai e like me ia, oia hoi i ko laua la no i maeia ai.

          “No ka mea ua manao iho au aole i loaa ia’u ke kuleana o ke kahea ana aku e like me ia,” wahi a Getaruda i olelo aku ai me ka leo kokohi.

“Aka, ua loaa ia oe ia kuleana; o oe hoi ka wahine a kuu keiki, a he oiaio, e ku’u keiki ua aloha au ia oe me he mea o oe ka’u kaikamahine ponoi.”

          O kela poe huaolelo, “ka wahine a ku’u keiki.” oia ka mea nana i hoala aku i na noonoo hewa a pau iloko o Getaruda. Ua hoopoina iho la oia i na mea like ole a pau, no kekahi manawa, aka no ka hana hoopunipuni i lawelawe ia maluna ona, a pela nohoi me ka hana alunu i hoolilo ia aku ai oia i pio ua hoi hou mai ia no ia iloko ona.

          “Ae, ua ike no au o ka wahine a ko keiki,” i olelo aku ai a Getaruda me na huaolele oolea, “he wahine hoi i hookikina ia oia a mare a kona manao i ku-e loa ai-a ihoopailua loa ai no-hoi.  He kaikamahine au nau ma ka inoa, aka, nae, ke paa nei nae au ia inoa me ke kulana wahahee.  O, oia kekahi hana hewa loa-a hana lokoino nohoi: he hana lokoino ia maua a e elua o Alani.  He hana hoopoino loa ia i hiki ole loa ia’u ke huikala aku e like me ka loihi o ko’u ola ana; no ka mea aole i hiki ke hoapono ia ia mea: a ino aia kekahi mea i hiki ia’u ke hana no ka hookaawale ana ae i ka pili koko i hoopili ia mai ai, aole loa au e hookaulua iho ana i hookahi se kona.  He hoopailua loa au ke ike aku i ka nanaina o kahi hale-pule kahi hoi i hanaia ai o keia hana hoomaewae-

wa: aole hiki ia’u ke hoomanawanui i ka noho ana iloko o keia hale, aole i loaa ia’u ke ahonui no ka halawai pu ana aku me Mr. Livinekona a i ole ia kamailio mai paha oia ia’u: ua like loa au me ka pupule ina au e noonoo ae ana ia mau mea; o ka mea hiki wale no ia’u o ka hoomanawanui e hana me ko’u ikaika a pau-a e hoopiha mau hoi i ko’u manawa me ka lawelawe mau ana i na hana.  O keia iho le ke kumu o’u i makemake ai e hele i kekahi wahi no ka hele ana i ke kula, a e komo ana au i Hiletona i keia hoomaka hou ana ae o ka hapa elua o ka makahiki-i ka la ekahi o Feberuari.

          Ua kamailio aku o Getaruda i keia mau mea a pau me ka ikaika loa a me ke kuoo, a o na huaolelo a pau i hoopukaia aku ai ua like ia me kekahi pahi e hou ana i ka puuwai aloha o Mrs. Livinekona.

          Oia kona wa i ku ae ai iluna a hele aku la a pili ma ka aoao o Getaruda, a kau aku la i kona lima me ka manao aloha maluna o kona poohiwi.

          E haalulu ana ke kaikamahine me he ohe la ka luli i o a ia nei.

          “Getaruda, ua like no anei kou manao me keia ia’u? O kou makemake anei ia o ka hele i kahi e no ka mea he inaina oe ia’u e like me kou inaina ana i ku’u kane?  Ua manao anei oe ua lilo makiu a pau i poe enemi nou?” wahi a Mrs. Livinekona i ninau mai ai me ke kaumaha.

          Ua ano kanalua iki iho la ka wahine opio no kekahi manawa pokole, alaila apo aku la kona mau ilima i ka ana, a kau aku ia ola i kona poo maluna o kona umauma, a hoomaka iho la oia e uwe.

          “Aaole, aole i like ko’u manao me ia nou-ua aloha au-ua aloha au ia oe a nui loa: aka, e-! aole i hiki ia’u ke kahea aku ia oe makuahine. no ka mea he mea ia e hoike aku ana ua loaa no ia’u ka mana piha i kahi a’u e paa nei.  Me he mea la e umi ia mai ana au i na wa a pau a’u e hoopuka aku ai kela huaolelo, no ka mea he mea no ia e kahea hou aku ana i na kaumaha a pau o ka wa i hala.  O, no keaha no ia hoi i loaa ole ai he ala hele okoa ia Mr. Livinekona no ka imi ana i ke dala!

          Inaina maoli au no ko’u waiwai ana – ua oi aku ka maikai ina au i lilo i mea makilo-i keiki hoi e manawalea ia mai ana no ka nele-a ano okoa e ne paha mamua o ka lawe ana mai i kekahi mau hana ehaeha iloko o ko Alani ola ana.”

          “A iloko nohoi o kou ponoi kekahi e ku’u kaikamahine aloha,” i olelo mai ai o Mrs. Livinekona me ka leo haalulu, a kokoke loa hoi oia e ma’i mamuli o ke ehaeha i loaa i ke kaikamahine a pela hoi me ka noonoo hewa.

          “Aole anei oe i ike he mea pono ia’u ke kamailio ana.  Aohe i loaa ia’u ka hauoli no ka noho ana ia nei n ei.  oiai nohoi ke hoomaka nei au e hoomaopopo pehea la ka nui o’u e hooikaika aku ai e imi i ka naauao i mea no’u e naauao ai.  Ua hoomakaukau iho nei au no keia manao o’u. a ua ike no au ua makaukau au no ka ninaniauia mai a me ka hoomaka ana aku i ke alahele no ke komo ana iloko o kekahi kula nui.  E haule hope ana au he hapalua makahiki ina au e komo ana iloko o Feberuari, aka, manao au ua hiki no ia’u ke hoopiha i kela manawa mamuli o ko’u hooikaika ana e hana. 

          He mau pule kakaikahi no koe a e hoomaka aku ana au e kula malalo o kekahi poe kumu kuokoa i keia manawa.  Aole oe e ku-e mai ana ia mea, i noi haahaa aku ai oia me ka ea ana ae o kona poo iluna a hoike mai la kona helehelena i ka ma-u i ka wai maka.  Ua hiki no la ke ike he wahi mea hoano e i’o no ia no kekahi mea i mareia a hele i ke kula.  Aka, aole i hookahi mea o laila e ike ana i kekahi mea e pili ana no’u.  Ua hiki no ia’u ko komo aku ma ka inoa o ‘Getaruda

Livinekona’-a oia nohoi ka @ o ka’u poe leta a pau e kakaula ae ai, a ua ike no au aole au e ano e loa ana alaila e like me ko’u ano e la nei nei.  E kala mai ia’u aka o na me a pau o nei nei he mea ia e hoala mai ana i ko’u @ ma leoa oa weliweli.”

          “Aole, aole au e @ aku ana ia mea, e ku’u keiki-e hana aku oe e like me @ i makemake @ @ @ mai @ o Mrs. Livinekona me ka nanaina kaumaha a ehaeha loa nohoi.  “Manao au o ka hana ia i oi aku o ka maikai au e hana ai: a he mea nohoi ia nou e hauoli loa ai i ka launa ana aku e ia poe opiopio i kulkike nohoi me kou opiopio i kulike nohoi me kou opiopio.”

          Nolaila ua holo pono iho la na mea a pau i hooponoponoia, a hoomaka koke iho la o Mrs. Livcinekona e hoomakaukau  a e humuhumu i poe lole no Getaruda.

          Ia manawa ke hooikaika loa ia o Getaruda e imi-i ka naauao no ka hoopiha ana mai i ka hapa makahiki i haule iaia.  Ua hoolimalima aku la oia i kekahi kumu kuokoa, a hoomakala iho la oia e a’o i na hoailona helu, i ka moolelo o ka wa kahiko a me kekahi mau haawina e ae i kakaula iluno o kekahi papa kuhikuhi i loaa mai ai iaia ma ka helekula ma o “Hiletona,” a i ka hoea ana mai o ka la mua o Feberuari ua hoopahaohao ia oia a ua hooko la nohoi kona makemake no ka holomua o kana hana i hoolala ai.

          A i ka hiki ana mai o kona la e hoi ai iloko o ke kula ua ukali pu aku la no o Mrs. Livinekona iaia. a hoolauna aku la iaia me na kumu o “ka’u kaikamahine keia o Getaruda:” a kakaula iho la kona inoa maluna o ka papa kuhikuhi o Getaruda Livinekona, a aohe mea i hoohuoi mai i kekahi mea e pili ana i ke kaao kamahao e pili ana i kona mau la opio.

(Aole i pau.)

 

Ka Loke Keokeo

KA HOA PAIO O KA LOKE ULAULA

Ka Haku Opio o Kasedile – Ka Ipo Hooheno a na Rose.

 

I ko kakou haalele ana i ka Loke Keokeo i kekahi manawa i hala aku nei, e moe ana oia iluna o kekahi koki mahope iho hoi o kona heluhelu ana i kela leka a Loia i kana kane, ka leka hoi nana lawe aku i kana kane la po a hoi hou ole mai.  E ku mai ana ka Haku Kalifedina iloko o kona aloha no kana kaikamahine, a ua hoopuka ae hoi oia i kekahi mau huaolelo ikaika.

          Ke huli nei na kauwa i ka Haku Kesedile ma na wahi apau, aka, aole oia i loaa iki aku.  Ua puni ka aina i ka lohe no keia nalowale honua ana o kekahi o na alii kaulana loa o ka aina ia mau ai.  E minamina ana ka lehulehu i ka Loke Keokeo iloko o kona pilikia, oiai ua hoike ia aku la ua ane-ane e naha kona puuwai mamuli o ke aloha no kana kane i haalele mai iaia me ke kumu ole.

          I kekahi ia ua loaa mai la kekahi leka ano-e loa i ka Loke Keokeo.  O ka lima kakau o waho ua like loa me ko Lola, aka aole i maopopo ia Dolores ke kumu o kona ae ana e kakau mai i kela manawa.  I ka wehe la ana ae ua loaa iho ia iaia kela mau manao:

          I ku’u hoapalo, aloha oe: - Ke hauoli nei au i ka hoike aku ia oe ua ko ka’u mea i hoike mua aku ai ia oe.  E like me ko’u noho ana iloko o ka ehaeha ia mau la pela hoi oe e noho ai iloko a  ka ehaeha i keia mau la.  Ua kaili aku oe i ka’u mea i aloha ai mai ia’u aku, a ua hoike mua aku no hoi wau ia oe e hiki mai ana kona manawa e molowa iho ai ia oe, a huli mai ia’u.  Mai hoao oe e huli iaia, oiai aole loa ola e hoi hou aku ana me oe.  Ua hiki loa ia’u ke make me ka hauoli i keia manawa.  Me ka hauoli.  Owau o kou hoapaio.  LOLA

          “Auwe ku’u make e, ua haalele i’o mai no ku’u kane ia’u.  Pehea ia i hiki ai iaia ke hana pela?  Pehea la oia i haalele mai ai ia’u a holo aku ma keia kaikamahine ana i aloha ole ai.  He lehulehu na manawa ana i hoike mai ai ia’u aole oia i aloha i kela kaikamahine aka ke ike aku nei wau ua aloha oia iaia, a ua hoi aku hoi me ia e noho mau loa ai.  Oh, papa, papa, ua oi aku ka maikai a make wai i keia hora.”

          Me keia mau huaolelo e mahana ana ma kona mau lehelehe ua hina aku la oia iluna o ke koki a pau kona ike ame ka lohe.  Kauoha ia na kauka, a hoomaka lakou e hana i ka lakou maopopo ole ka hiki ia lakou ke hoola iaia ame ka hiki ole.

          Me ka pihoihoi, ame ka maopopo ole o kona ola, ua hoi mai la kekahi mau kauwa a hoike mai la ua ike ia kekahi kanaka make iloko o kela ana e pili ala i ke kuahiwi kokoke hoi i ka  aina o ka Haku Kasedile, aka ua maka’u lakou i ka iho ilalo me ka loaa ole aku o kekahi kauoha.  Ua manao wale ia ae la no o ka Haku Kasedile keia, aka ke hoike mai nei hoi o Loia eia me la i keia manawa.  Ua haawi koke aku la ka Haku Kalifedina i ke kauoha e hele la e huli keia ana, a e maopopo hoi ke kino o ka mea e waiho ana ma keia ana.  Me ka eleu ua holo aku la na kauwa, a me ke kaula loihi ua hooku’uku’u ia kekahi o lakou i lalo.  I kona kokoke ana aku i ke kino o keia mea e waiho mai ana i lalo o keia ana ua ike koke aku la oia i ka lole o kona Haku.  O ka helehelena aole i like loa me ka helehelena o kona haku oiai ua loihi keia mau la o ka waiho ana ilalo.  Ua hoi hou aku la ola iluna a hoike aku la i kona mau hoa i hele like mai ai.  ua ike aku nei oia i ka lole o kona Haku aka o ke kino ame kona helehelena ua inoino a ua hiki ole laia ke hoomaopopo.

          Ua lawe ia aku la keia lohe imua o ka Haku Kalifedina a o kana i kauoha mai ai e kii ia kekahi pahu maikai loa, e hooku’uku’u ia he elua kanaka i lalo a e hookomo la ke kino o keia kanaka iloko o keia pahu, a e hoihoi la mai i ka hale.  Ua hiki ole iaia ke hele pu mai oiai ua aneane loa a haalele mai kana kaikamahine i keia ola ana.  Ua aneane loa e haa@pio na kauka.  Ua hele mai la ka Looke Keokeo a aneane e mae i keia manawa, me kona maopopo ole ae ua loaa aku la kekahi kino make i aneane loa e like me kana kane o ka lole o kana kane aka o ka helehelena o kekahi mea okoa aku.

          I waiho ae kakou i ka Loke Keokeo e waiho ana ma kona wahi moe.

(E nana ma ka aoao 4)

 

HOOLAHA KUMAU

Ka Hui Alahao ame Aina o Oahu

Mahope aku o Ianeari 1, @

MANAWA HOLO

WAHI                 Na la apau           Na la          Ka la apau Ka la          Ka la

HOOLULU         koe ke                 apau           koe ke       apau           apau

Mai Honolulu     Sabati                                     Sabati

aku

                             a.m.                      a.m.            p.m.            p.m.            p.m.

Honolulu            7:10                     8:15           11:06         @               @

Pearl City            8:@                      9:                11:              @               @

Ewa Mill             @                         10:@                   12:              4:                @     

W’aianae             ….                        10:@                   ….              4:                ….

W’aialua             ….                        11:              ….              5:                ….

K’ahuku              ….                        12:              ….              6:                ….

 

Mai waho mai     Na la apau           Na la          Na la          Na la

a i @                    koe ke                 apau           apau           apau

WAHI                 Sabati.

HOOLULU

ma Honolu

                             a.m.                      a.m.            p.m.            p.m.

Kahuku               ….                        @:35                   ….              2:

Waialua               ….                          :10          ….              2:

Waianae              ….                        7:10           ….              3:

Ewa Mill             5:50                     7:44           1:25           4:

Pearl City            6:15                     8:00           1:30           4:

Honolulu Plant   6:50                     @               1:                5:

          G.P.DENISON,

          Luna,                   F.C.SMITH,

          Luna Kuai Palapala Hoie.

 

LYLE A. DICKEY

 

@ei na Mokupuni mai.

@ hookeia na hana pili kanawai apa Kihi o Alanui Betela me Moi.

 

Metropolitan Meat Co.

(Hui Kuai Pipi Metropolitan)

@. J. WALLER, (Wala) – Luna Nui

108 Alanui Moi

Poe Kuai a Hoolako i na Moku

ME

na lo Pipi, Hipa a pela’ku.

 

@ loaa mau ana na Manu ame na ka

mano i hoohu’ihu’iia iloko e ka Haa.

Makepono ke Kuai i na I’o Pipi maanei

          @PONA HELU ………………………………………@

@73@

 

Ola Nawaliwali

MAMULI O KE

KOKO INO

 

                   E heluhelu iho i ka mea i hanaia e ka Ayer Laau Sarasaparila no ka Rev.E.P.Wilds, he misionari kamaaina lea maloko o ke kulanakauhale o Nu Ioka a hoahanau nohoi o Lunakanawai Wilds i make, he kanaka kauiana?

          “No na makahiki lehulehu he luahi au na ka ma’i pa-palahu ame na ma’i aai e ae, i puka noloko mai o re koke ino.  Ono ole mai la ka’u ai, a

@waliwali mai ko’u nui kino apau.  Mamuli e ko’u ike ana i ke oia ana o kekahi poe e ae no ke kakou inu ana i ka Laau Sarasaparila a Ayer, ua hoomake iho la au e inu i ua laau la. A ua

ONO AE LA KA’U AO

mai ko’u inu mua loa ana mai no i ua kau la; alaila, hoomaka mai la ka maikai e ko’u ola.  He haneri pa-komota ka oi e ko’u ikaika ae i keia wa, a ua loa mai keia mai ke LAAU SARASAPARILA MAI A AYER, ka laau hoi a’u e hoike aku nei me ka oiaio, ola ke pookela loa o na laau hoomaemae koko i keia.”

          No na ma’i apau i loaa noloko mai o ke koko ine e lawe @

 

Ka Ayer Laau Sarsapailla.

KA AYER HUAALE Ka Laau Hoola @ @ @ Awaa wahia o ka @

Ke pookela e na laau no ka malama ana, ka hooulu ana me ha hoonani ana i ka lanohe, oia ka

 

Ayer Laau Hooulu Lauoho.

          Aole e kepia ke poo, oia na ma’i p@puu, aole hoi helelei ka lanoho.  @ maloohaha mai ka lauoho, hiaawe@awe a ano hina mai, alaila, na kela laau e ho’iho’i hou ae a kona ano m@a, a hoeulu lupalupa ae ia i ka lauohe.  Ma na wahi apau, e keia Laau Hooele Lauoho a Ayer ke pookela, a ua @ ia i punahele a i hoapili no na l@ ame na keonimana.

 

Ayer’s Hair Vigor

I homakaukauia e

DR. J. C. AYER, Lowell, Mass, U.S.A.

 

Ka Medala Gaia mai @ Makeke @ e he @

 

Hollister Drug Co. Lt.

Na Ag@ ma k@ P@ @