Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 11, 14 March 1902 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Hoopuka i na kakahiaka Poalima apau.

BUKE XL-Helu 11. HONOLULU, POALIMA, MARAKI 14, 1902 NA HELU APAU 2902

 

O Uilama Olo ua

Hala ma kela Ao

---

UA LELE KONA HANU OLA

HOPE LOA I KA WA-

NAAO POAKAHI NEI

MA KONA HOME.

---

Ua Loihi Kona Kaa Ma`i Ana a Haalele Mai la.-Wahi Ana, “Aia Pau ae ka Ino Alaila au Hele” a Ua Ko la Olelo Ana.

---

            Me ka minamina am eke aloha ke h@ke aku nei makou i ko makou mau makamaka heluhelu i ka haalele ana mai o Uilama Olo i keia ola ana iloko o ke kanalima kumamaiwa o kona maa makahiki. Ua loihi kona kaa mai ana a ua maopopo hoi kona haa@@@ mai no kekahi manawa, aka ua hoomanawanui mai no oia i keia ola ana a hiki aku i ka manawa a mak@@ i hoike ae la maluna. Ua hala ka pili aloha a kana wahine, o ka elua wale iho la no paha keia o na manawa a laua i kaawale ai kekahi mai kekahi, o ka mua oia ka manawa a Uilama Olo i holo aku ai no Kaleponi a h@@@ loa aku no Wasinetona e imi i ka pono o ka lahui, a o keia hoi ka @@a o ka manawa. Ia holo mua ana ua hoi hou mai aka i keia kaawale ana o laua aole loa laua e hui hou ana ma keia ao. Aole o ka makuahine wale o ka home kei loaa i keia haawina kaumaha aka o ka ohana no apau oiai he makua oia no ka ohana, a ua hiki no paha ia makou ke olelo ae oia kekahi o na makua o ka lahui, no ka mea me lakou kona naau ame kona aloha i na manawa apau, a ua makaukau mau hoi oia e hana i na hana a pau i hiki iaia no ko lakou pono.

            I ka Poalua nei lehulehu na makamaka amen a hoa`loha ame ka ohana i hiki aku e ike i kona kino puanuanu, e ike hoi i kana wahine i noho iho la mahope nei e kanikau aku nona me ka mokumokuhua. I ka hiki ana aku ua ike ia aku la oia e waiho mai ana iloko o kekahi pahu eleele nani, me na pua nani e hoopuni ana i kona “home o ka wa mau loa, ka home haiki hoi o ka make.” He maikai no kona helehelen@ ke nana aku oia mau no e like me kona manawa e hui ana me kakou, koe nae ua hooemi ia mai e ka ma`i. Ma kona poo mau kana wahine e kanikau ana no ka makua i hala aku. Ilaila ae na maka hanohano apau o keia kulanakauhale e ike iaia no ka mea he ma kua oia ua ike ia mamuli o kana mau hana maikai.

            O kona hoolewa o ka Poalua nei kekahi o na hoolewa nui loa i ike ia mai keia ulanakauhale e hoike ana hoi i ka nui o na kanaka amen a hoa`loha, ame ka ohana i minamina i kona paupauaho ana mai i keia ola ana. Ua lawe ia mai kona kino mamua iki iho o ka hora ekolu o ka auwina la a hiki i ka Hale Hui o ka hui Kuka Malu ma ke kihi o alanui Alakea me Hotele Mahope o na hana hoomanao malaila ua lawe loa la aku no ka ilima ma Nuuanu kahi a kona kino honua e wai ho ai no ka wa mau. Ua ukali aku ka hana lahui ame kekahi mau makai, ka ohana, na hoa`loha lehulehu, na makamaka o keia ola ana, iaia ma kana hukai hope loa. O ke Keikialii Kawananakoa, Lolo Kuhina Dole, Kauka C. B. Kupa, Senatoa D. Kalauokalani, Hon. J. O. Kaaka, ame Clarence M. White kona mau lawe pahu.

            Ua hanau ia o Uilama Olo i ka la 7 o Aukate, 1842, ma Honolulu nei, a ua hoohala oia i ka hapanui o kona mau ia ma Palama, kahi e ku nei ko laua home. He kamana ka hana a kona makuakane, a i kona wa kamalii loa no ua hoomaamaa oia i ka oihana kamana a hiki i kona au kupono ana ua lawelawe oia i keia hana. Mahope mai ua noho oia ma ke ano he hana kaa, a i na makahiki mahope mai ua wehe ae he hale kuai bipi ma ke Alanui Nuuanu.

            I ka umikumamawalu o kona mau makahiki ua hoohui ia oia ma ka berita maemae o ka mare me Miss Mary Adams kana wahine e kanikau nei nona. Ua noho aloha ia e laua no ane ane kanaha kumamalua makahiki a aole paha i ike ia kekahi mau paa mare Hawaii noho maikai a hauoli e like me ko laua noho ana. Ua pili aku kekahi i kekahi mai ko laua mau la opiopio mai a hiki wale no i ke kii ana mai la a ka Anela o ka make a hookaawale aku la. He hookahi wale no paha mea nana i hookaumaha mai ko laua noho mare ana oia ka loaa ole o kekahi hua ia laua, aka he olelo mau ia na ka Makua i hala aku la, ua like no na keiki apau iaia, a he aloha oia i na keiki liilii.

            O ka hana aupuni mua loa i loaa iaia, i ke au o na Moi o kakou, oia ka Luna Auhau no ka Apana o Koolau o Oahu nei. Mahope mai ua noho oia ma ke ano he kupakako no ke keena wai i ka manawa e noho Moi ana o Kalakaua. Mai keia wahi mai ua hookohu ia oia e ka Moi Kalakaua i ka la 15 o Novemaba, 1881 i Luna Nui no ka Hale Pupule a ua noho oia ma keia wahi a hiki wale no i ka hookahuli aupuni Moi iloko o Ianuari, 1893, ua like me ehiku makahiki. Aohe oia i hoopau ia aka ua waiho oia i ka hana no ka makemake ole e kakauinoa aku e kakoo i ke Aupuni Kuikawa oia manawa. Mai keia manawa mai ua noho ia me ka lawelawe ole i kekahi mau hana ano nui a hiki i ka makahiki 1897 ua hooupa ia lakou o D. Kalauokalani, Keoni Likikini, ame

J. K. Kaulia no Wasinetona e kue i ka olelo hooholo hoohui Aina e noonoo ia ana ia manawa. Ua hele aku lakou e paio no ka pono o ka lahui a no ka pono hoi e ka moiwahine Liliuokalani. O keia ka

hoi ka mua loa o kona kaawale loihi ana mai kana wahine aku.

            Mai ko lakou hoi ana mai keia huakai mai a hiki wale no i ka manawa ana i holo moho Lunamakaainana iho nei ma ka aoao Demokarata aole i lohe nui ia kona inoa, no ka mea ua hoi aku oia a noho me ka maluhia ma kona home. Aka, aole ia i haalele mai i ka pono o ka lehulehu a i kona noi ana ia aku e holo ma ka aoao Demokarata no ka pono oka lehulehu ua ae koke mai la oia, aka ua haule like oia me kona mau hoa i holo ma ia aoao Mai ia manawa mai a hiki i kona koho ana ia iho nei i lala no ka Papa Ola, kahi ana i malama iho la a hiki wale no i kona haalele ana mai la, aole i lohe nui ia kona inoa. Ua paa mau oia ma na halawai a ka Papa Ola a hiki wale no i ka loaa ana iaia o ka nawaliwali nana i kaili ae la i kona ola.

            Oia kekahi o na hoa`loha maikai loa o ka Moiwahine Liliuokalani, a ua nana aku laua i ka Moiwahine ma ke ano he hoa`loha a he makua no laua ame ka lehulehu. O ko laua home nani ma Palama kekahi o na home i kipa nui ia e ka lehulehu no ka mea ua hamama ka ipuka o ko laua home i na manawa apau i na hoa`loha ame na malihini. Ua kapa ia ko laua home o Panaewa, mai kela Panaewa mai o Hawaii kahi o na lehua nani. Ua komo nui aku oia ma na Hui Malu a oia kekahi o na lala kiekie loa o ka hui Kuka Malu no lakou ka hale ma ke kihi o Alanui Alakea me Hotele. I ke au o Kamehamhea IV, ame Lunalilo he Lukanela oia no kekahi o na puali koa, a ma kekahi hoohaunaele ana a na koa no ka lawa ole i ka poi ua hoike ae oia i kona koa ame kona wiwo ole ma ke ku ana me ka makaukau e paio aku ia lakou.

            Ua hookohu ia oia i Kahuna Nui no ka Hale Naua e ka Moi Kalakaua i ka manawa e ola ana ia Moi. He Makua ike oia i na moolelo kahiko o kakou nei, na mele, na oli, ame na ike oia ano mai kahiko mai. I ka manawa e makemake ai na malihini haole hano hano e holo mai nei i o kakou nei i ka hula ame ka hana ana ia o ke kapa paupau o ka wa kahiko aohe home o Uilama Olo ma Palama. He lehulehu na kanaka Hawaii i pili aku ia laua, aole no ke dala, aka no ke aloha, a ua makaukau e hooko aku i ko laua leo kauoha i kela ame keia manawa. O keia kekahi kumu i hiki ai ia laua ke lawelawe i na ahaaina nui ame na hana lokomaikai oia ano. Ke hoomanao nei ko oukou mea kakau i kekahi ia ana i hele aku ai e ike ia Uilama Olo oiai oia ma kona moe ma`i, ua noi ae la oia i kana wahine e hoouna aku no kekahi o ko laua mau kanaka e hele mai e ike iaia oiai e kau mau mai ana kona mau maka. Ua makemake oia e ike mau i ka ohana ame na hoa`loha a he mau huaolelo oluolu hoi kana no lakou i na manawa apau. O na olelo aloha loa paha i puka mai kona waha mai, oia keia mau olelo a makou i hoike ae la maluna, “Aia pau ae ka ino alaila au hele,” a ua hele i`o no, ua hele ma kana huakai hoi ole mai. Aloha ia Makua.

            Ma kona haalele ana mai ua kaili ia aku la kekahi o na Hawaii kaulana a koikoi iloko o ka aina ana i noho aloha ai. He makua oia no ka lehulehu, he kakoo ikaika hoi no na Moi ame ke aupuni Moi. Aole oia i huli aku i ka oihana, aka o ka oihana kei huli mai iaia, aole oia i hoao e onou mai iaia iho ma na wahi i makemake ole ia aku ua kii mau ia aku oia e na alakai o kakou e ku mai me lakou a e kokua i ke alakai ana i ka lahui. Aole i lohe mau ia kona inoa ma ke ano he alakai a he kanaka nui, aka ke huli pono ia oia kekahi o na alakai ikaika loa o ka lahui a ua oi ae ka lohela ame ke aloha ia o kona inoa mamua o na alakai e lohe mau ia nei. Aole oia i imi aku i mau enemi aka ua kaili mai oia i ka puuwai o kela ame keia a lilo i mau hoa`loha nona.

            Ke komo pu nei ka “Nupepa Kuokoa” iloko o ke kanikau ana nona a ke pule nei hoi e hoomama ia mai ke kaumaha i ili iho maluna o kana waine ame ka ohana ame na hoa`loha. Ua hoi aku la oia imua o ka Makua nana mai ke ola, a he hookahi wale no paha mea nana e hoomama mai ia kakou oia ka ike ana ua hana oia i kana hana oiai me kakou, a ke hoomaha aia oia iloko o ka malu ame ke aloha o ka Makua.

---

Hoopaiia ka Makai

Nui o Hilo, Hawaii

---

HOOWAHAWAHA OIA I KA

AHA A HOOPAIIA HE

HOOKAHI HANERI

DALA.

---

O ke kuu o ka Pilikia Ola Ka Hoouna

Pololei Ana o ka Makai Nui i na

Dala Hoopai ame na Koina i Honolulu Nei.

---

a ka Aha, aka ke olelo nei ka Makai Nuiua loaa aku iaia ke kauoha mai ka Makai Nui aku ma Honolulu nei e hoihoi pololei mai i keia mau dala a iaia, a nana e hoihoi aku i ka waihona o ka lehulehu.

            Ma ka nana ana i keia hihia ua hiki loa ke ike ia aia ka Makai Nui Anaru mawaena o elua pilikia. Ke kauoha aku nei kona poo ma ka oihana maanei e hoouna mai oia i keia mau dala i Honolulu nei me ka haawi mua ole aku i ke kakauolelo a ka Aha Kaapuni, a ke kauoha mai nei hoi ka Aha Kaapuni iaia e hoihoi aku i keia mau dala i kana kakauolelo no ka mea o ke kakauolelo ka mea i hoike ia ma ke kanawai no ka malama ana i keia mau dala a hiki i ka hoihoi ana ia mai i Honolulu nei. Mahope o ka hoolohe ana ia o na aoao elua, ua lawe aku ia ka Aha i ka hihia a noonoo.

            I ka Poaha mai, Maraki 6, ua hoopuka mai la oia i kana olelo hooholo e hoopai ana i ka Makai Nui he Hookahi Haneri kala no ka hoowahawaha i ka Aha, no kona hoolohe ole ana i ke kauoha a ka Aha. Ma kana hoike ua oi ae ka mana o ka aha ma n mea o keia ano a aole i hiki i ka Makai nui ke hoowahawaha i ke kauoha a ka Aha. Ua haawai mai oia i keia hoopai me kona makemake e ike ia owai la ka mea pololei e nana i keia mau waiwai o ke aupuni. Ma kona manao o kana kakauolelo ka mea i hoike ia ma ke kanawai, aka ke olelo nei hoi ka Makai Nui ua loaa aku iaia na kauoha mai Honolulu nei aku e houna pololei mai i keia mau kala ia nei.

            Eia i Kou nei keia Lunakanawai i keia manawa, a i kona ninau ana ia aku e pili ana no keia ninau ua hoike mai la oia aole oia i hoopai i ka Makai Nui mamuli o kekahi manao huhu a manao paha e hoopai aku iaia no ka hookuli i kana kauoha, ka ua makemake oia e ike pono ia ka manao o ke kanawai e pili ana no ka mea nana e malama keia mau kala oiai ke olelo nei ka Lolo Kuhina ma o kona mau hope ala e hoihoi pololei mai ka Makai Nui i keia mau kala i Honolulu nei a ke kauoha nei hoi ka Aha Kaapuni e hoihoi ia mai kekahi kala i kana kakauolelo mamua o ka hoihoi loa ana ia mai i Honolulu nei.

---

Ka Paahao Mahuka.

-

LOAA AKU OIA E PEE ANA MALOKO

O KEKAHI HALE MA

PUNA.

-

            Okeia kanaka paahao i mahuka ai mailoko aku o ka Halepaahao o Hilo he elua ae nei pule i hala, ua loaa aku oia i kekahi poe kanaka e pee ana iloko o ka hale o Petero li ma kahakai he eono mile mai Keaau aku, i ka po Poaono nei a ua huli ia mai a noho ana i kahi ana i hookamaaina mua ai. He wawahi hale kona hewa i paa ai i uku panai no ka hewa ana i hana ai. Ua ike no ka hoi ke kolohe he mea hewa ka aihue hele keia e aihue i ka hai mea i luhi ai me ka hou o ka lae. A laa ka mahuka e holo pee ai. Ina aole i hoike koke ia mai me nei eia no keia lapuwale ke hele nei i ka loa ame ka laula o Puna. E hana oe i ka hana a ke aupuni a hiki i kou wa e lilo hou ai i kanaka lanakila.

---

WILLIAM AULD I MAKE.

---

PAKELE KE O A O

EDMUND STILES

-

 

LALAU HEWA OIA I KEKAHI

UWEA I PIHA I KA

UWILA MA AINAHAU,

WAIKIKI.

-

Pau Kona Ike Ame Kona Lohe-Kahea

ia na Kauka a Loaa Iaia ka

Oluolu.-Eha ka Lima i Paa i ka

Uwea.

-

            He lehulehu na manawa a makou i hoike aku ai i ka lehulehu e pili ana i ka hana a ka uila ma Honolulu no na kanaka ,a eia hou mai no keia kanaka i aneane e pilikia kon ola kino i ka uila. Ma Ainahau i ka po Poalima o ka pule i hala ua lalau hewa aku o Edmond Stiles, he keiki Hawaii, i kekahi uwea i piha i ka uila, a mamuli o keia hana ana ua paa oia malalo o ka mana o ka uila a ua aneane loa e kaili ia ae kona ola kino. Ina aole oia i kokua koke ia e ke kanaka hana uwea uila i hiki aku mai ia wahi, a ina aole hoi i hiki koke aku na kauka e nana i kona pilikia me nei ua hala aku oia ma keia aoao i keia manawa. Ua lanakila oia mai keia pilikia mai aku a eha kona lima i lalau hewa ai i keia uwea.

            I na la makani iho nei o kakou ua pau kekahi mau uwea ma Ainahau, ka home noho o Cleghorn (Makuakane o Kaiulani), i ka mokumoku a haule ilalo. Ua hoike ia mai ia keia mea i ka hale hana uila a hoouna koke ia aku la kekahi kanaka ana uwea e nana i ka pilikia ma keia wahi. Ua pio na kukui ma Ainahau mahope koke mai o ka hora ehiku oia ahiahi, a he mau minute wale no mahope mai ua hiki aku la ke kanaka hana uwea.

            I ka hiki ana aku o William Carey, ke kanaka hana uila i hoouna ia aku, ua loaa aku la iaia na aoao elua o ka uwea i moku e waiho ana mawaena o kekahi mau iaia laau. Ua lalau iho la oia i na aoao elua a hookaawale ae la i na laia laau. Ua lalau iho la oia i na aoao elua a hookaawale ae la i na laia laau e pili koke ana. I ka pau ana o keia hana ua hoomaka aku le oie e pii i kekhi pou uila e ku kokoke ana no ka hoopau ana i kana hana. Mamua o kona pii ana ua akoakoa mai ia kekahi poe malaila e ike i ke ano o ka lawelawe ia ana o na uwea i piha i ka uila e ka poe ike ia oihana, a mawaena o ka lehulehu i hiki mai o Edmund Stiles kekahi. Ua kauoha iho la keia kanaka hana uila i ka poe e kuku ana maialo aole loa lakou e hoopa kekahi o keia mau uwea uila no ka mea ua piha i ka uila a he make ke loaa ana.

            Aole i loihi loa kahi a keia kanaka hana uila i pii aku ai iluna o keia pou ua lohe mai la oia i ka leo u a o na kanaka e kuku an amalalo a i kona huli ana mai aia hoi ua lalau aku la kela Edmund Stiles i ka uwea i koe iho iaia a ua paa oia i ka uila. Aohe mea i hiki ke kokua koke aku iaia a me ka eleu ua iho mai ia keia kanaka hana uila a huki ikaika mai la i kauwea e paa ana ma  kona lima a i ka hemo ana ua hina aku la o Mr. Stiles ilalo ua pau ka ike ame ka lohe.

kona lima i paa ai i kei uwea i ka uila. I ka ninau ana ia aku o kona ano ia manawa ua hoike mai la o Eddie he maikai kona ano a ua like loa hoi me kekahi kanaka i ala mai ka maule ana mai.

            Aole i maopopo ke kumu o ka lalau ana o keia kanaka i keia uwea me ka hoike moakaka ia mai he make ko la@a. O ka manao o ka poe i akoakoa aku ma ia wahi aole oia i lohe i ka manawa i papa ia mai ai aole e lalau i keia uwea, a mamu o k hiki ana i kekahi poe ke hoike aku iaia i ka hewa o kana hana e hana ana ua paa e mai la oia i ka mana o ka uila. O ka mea apiki loa ia i kou manawa e lalau hewa ai i kekahi uwea i piha i kauila aole loa e hiki ana ia oe ke hookaawale mai i kou lima, a o kou paa no ia malaila a hiki i kou make ana a i ole hiki ana mai paha o ke kokua.

---

Koho Balota Kuikawa

o ka Apana Eha

-

MAKEMAKE NA REPUPALIKA ME

NA HOME RULA E HAAWI I

KEIA WAHI I NA DEMOKARATA

I OLE LAUA E HOLO.

-

            O ka makou e ike nei e pili ana i ke koho balota o ka Apana Eha oia ka makemake o na Repupalika ame na Home Rula e haawi aku i keia wahi na ka moho a na Demokarata. Ua ike keia mau aoao kalaiaina o laua na aoao ikaika i ke kau koho i hala, a o laua aku ana no paha na aoao ikaika i keia kau, a ke ike nei laua he hana waiwai ole loa na laua ka hooikaika ana ma keia paio waiwai ole, a o ka hana maikai loa a laua e hana ai oia ka haawi ana aku i keia wahi na ka moho a na Demokarata.

            Ina e holo ana na Repupalika a haule he mea ia e hoonawaliwali ana ia lakou, a pela nohoi me na Home Rula. O na Repupalika ka ikaika ma keia Apana i ke kau i hala, a ma ka nana aku ua oi hou ae ko lakou ikaika ma keia apana i keia manawa, a nolaila aole loa paha lakou e haule ana, aka he nui ka lilo ma na paio o keia ano, a aole oia wale aka e hoikeike aku ana lakou i ka enemi i ko lakou ikaika a he kumu paha ia na ka enemi e kii aku ai e hoomalimali i kekahi o na balota e huli mai me lakou, a no keia kumu aohe waiwai e loaa ana i ka aoao. O ka pono wale no oia ko laua haawi like ana aku i keia wahi na na Demokarata a noho like aku laua nana no ke kau koho o Novemaba e hiki mai ana.

            Ina  holo i`o ana keia alaila e lilo ana paha keia wahi ia W. S. Withers, ka moho a na Demokarata e noonoo mai nei. Ua hooholo mua lakou o Kale Waila ka lakou moho aka mahope mai ua loaa aku la ia lakou aole oia i paa ma ka apana eha a no keia kumu ua hiki ole iaia ke holo ma ke ano he moho no keia apana.

---

Na Kaa Uwila a me

na Kaa-hapaumi

-

KA LIKE OLE MAWAENA O LAUA

A MAKOU E IKE NEI.

-

            I ka manawa a kakou e holo ana i na kaa hapaumi wale no, aole i ike ia ko lakou ino, a aohe, nohoi he waiwai e olelo ae ai ia manawa, no ka mea, o na kaa wale no ia i hiki i ka lehulehu ke holo me ka nui ole o ka lilo, aka i ka hiki ana mai nei o na kaauila ua hiki loa ia kakou ke hoohalike ae i keia mau kaa.

            I ke kau ana aku i luna o ke kaa uila he maemae, he nani na noho a he oluolu ka holo ana. I ke kau ana aku iluna o na kaa Hapaumi, he lepo, he pelapela, he maikai ole hoi ke ano o ka holo ana. I ka manawa e holo ai na kaa uila he mama a he paa lakou i ko lakou manawa ma na huina, aole pela na kaa hapaumi, he lohi ka holo ana, he mau minute loihi e kali ai ma na huina a ku-a-molowa na ohua mamua o ka hiki ana mai o kekahi kaa. O na kaa uila aole o lakou ku ma keia ame kela wahi e kali ai no na ohua , aka ma na huina alanui wale no. Ina mai Waikiki mai holo no Kalihi e ku na ohana ma ka aoao ma Waikiki o ke kihi o na alanui, a ina hoi mai Kalihi aku holo no Waikiki e ku na ohua ma ka aoao ma Kalihi o na huina alanui. Ma kela ano aole i hoopau wale ia ka manawa ma ke ku liilii ana i kela ame keia manawa. Pela no i ka lele ana, aole e ku na kaa uila ma kela ame keia wahi e like me na kaa hapaumi, aka ma na kihi alanui wale no.

            Aole oia wale aka ua nana pono ia ka pono ame ka pomaikai o na ohua maluna o na kaa uila. Ua papa loa ia ke puhi paka, aole he ae la o na poe lapuwale e hana kalohe, a e hoohilahila paha i kekahi mau ohua. Ma na Kaa hapaumi aole pela. Ina no e komo mai kekahi wahine ona a apo o kona lima ma ka a-i o kekahi kahunapule, he aka wale mai no ka ke kalaiwa kaa, aole oia e hele mai ana e hookaawale i ka mea hana hewa. He lehulehu na manawa a na keiki kalohe i kau ai maluna o keia mau kaa hapaumi a kamailio i kekahi mau olelo kupono ole e pili ana no kekahi mau ohua le@e e kau ana iluna o ke kaa ia manawa, aka aole loa i ku mai ke kalaiwa a papa aku i ka lakou hana maikai ole.

hoopomaikai i ka lehulehu mamua o na kaa hapaumi, a e kokua mau ana makou i na kaa uila.

---

Ka Mare Pupuahulu

ana a kekahi Koa

-

EIA AK UMA KANA HUAKAI NO

HAWAII NEI A WAIHO AKU I

KE ALOHA MAHOPE.

-

            He nui na mele i haku ia e na haku mele e hoike ana i ka hele o na ipo ame na kane a haalele i ka lakou mau mea aloha mahope a o ka moolelo i loaa mai ia makou kekahi o na moolelo mai ia makou kekahi o na moolelo e hoike ana i ka oiaio o keia mau mele. He mau minute mamua o ka holo ana mai o ke kaa-ahi e lawe ana i kekahi koa, ua hoohui ia ae ia laua e kekahi kahunapule ma ka lanai mahope o kekahi kaa-ahi a me na olelo nana laua i hoopaa e wawalo ana ma na paia oia kaa-ahi ua honi aku la oia i kana wahine aloha a waiho aku la iaia iloko o ke aloha a hele mai la oia e hooko i ka hana ana i haawi ai iaia iho e hele.

            O Charles Johnson ka inoa o keia koa, a o Miss Bessie Wilson ka inoa o kana ipo i waiho aku nei mahope. Ua hoopaiau oia me keia kaikamahine mamua aku o ka loaa ana mai o ke kauoha ia lakou e holo no Manila. I ka hiki ana mai o ke kauoha ua pokole loa ka manawa i koe nona e huli ai i palapala mare no laua ame ke kahunapule nana laua e hoohui, aka me ka eleu ua hana aku la oia i ka hana. O ka la i loaa ai iaia keia mau mea apau a makaukau oia no ka la a lakou e haalele aku ai i ka aina a holo mai ma ka lakou huakai no Kapalakiko. Hiki mai ia ke kahunapule me kana wahine, aohe manawa aku i koa, a iluna no o ke kaa ahi imua hoi o kona mau hoa koa lehulehu ua puana ae la ka makua i ka olelo e hoohui ana ia laua. He elua minute mamua o ka holo ana o ke kaa ahi ua pau na olelo e hoopaa ana ia laua. I loko oia mau minute elua ua hauoli laua iloko o ko laua aloha, a mahope o kona hoai ana aku i na papalina o ka wahine ana i haawi aku ai i kona ikaika ame kona aloha, ua lele aku la oia mai ke kaa ahi aku a nee mai la ke kaa ahi me kela koa e paio no ka pono o kona aina hanau. Ua lulu kona mau hoa koa ame na alii koa he $50 a oia mau kala kana i waiho aku na kana wahine me kekahi mau mea e ae i loaa iaia. Ina i loaa mi ka moku koa Meade ia lakou alaila e hiki mai ana keia koa i Honolulu nei ma keia mua koke iho.

---

E pau ana ka Bihopa

Alfred Willis

-

HE BIHOPA AMERIKA MAI ANA

MA KONA WAHI.-KE MANAO

IA NEI O MAKINIKOKI.

-

            Mahope o ka noho ana ma Hawaii nei no kekahi mau makahiki loihi e hooikaika ana i ka hana i waiho ia mai iaia e hana, ke ike nei makou ua waiho mai ka Bihopa Willis o ka Luakini Kana Anaru i ka hana i ka pau ana o keia mahina a e Bihopa Amerika mai ana ma kona wahi. Ke manao nei kekahi poe o ka Makua Makinikoi aku ana ma ia wahi aka aole i maopopo a hiki mai ka Bihopa nui mai Amerika mai i kekahi o keia mau la aku.

            Ua loha mai makou o ke kumu o ka waiho o ka Bihopa i ka hana oia no ka lilo ana aku o keia luakini malalo o Amerika, a oiai he Pelekane oia ua manao oia he hana maikai nana ka waiho ana mai i ka hana a hele aku no kekahi wahi. Iloko o na makahiki loihi a keia Bihopa i noho ai ma Hawaii nei ua hana oia i ka hana me ka hoomanawanui a e lehulehu o na keiki Hawaii e noho nei me ka makaukau i keia manawa i hoonaauao ia malalo o kana alakai ana.

            I keia mau la iho nei ua ulu ae kekahi ku-ee mawaena o ka Bihopa me kona mau kakoo ame kekahi o na poe hele ma keia luakini, aka, he mau mea waiwai ole ia na makou e hoike aku a e olelo ae ai hoi o mea a o mea @e@ pololei. Ke minamina nei makou i ka waiho ana mai oia makua i ka hana, a ke pule nei makou e malama ia oia, a e kokua ia hoi ma kana wahi e hele aku ai e hana i ka hana ana i haawi ai i kona ikaika ame kona ola. Ua lohe mai makou e hoi aku ana oia ma ke ano he Bihopa no kekahi mau aina liilii o ka hema aku nei.

---

He 500 Dala Makana ke Loaa.

-

            Ua lohe mai makou e haawi ana ka oihana makai he makana o $500 i ka mea e hoike ana i kekahi mau ike e loaa ai ka mea a mau mea paha nana i lawe ke ola o ka haole i loaa aku ai e lana ana iloko o ke kai ma kai o ka uapo, a hoopai ia oia. He nui na mea i loaa i ka oihana makai e pili ana ma keia hihia aka aole he mau ike kupono e hoo ia ai na kalohe. O ka elua iho la keia o na manawa i haawi ia ai keia makana o $500 no ka huli ana i na kalohe o keia ano, i ka hana mua ana aole i loaa a hiki i keia manawa, a ke manaolana nei makou o ka hana ana aku keia e loaa ai na kalohe. Ua like loa ke ano o ka make ana o keia haole me ko ka haole mua a ma ka nana aku me he mea ala ua hana ia ka hana e ka poe na lakou i hana ka hana mua.