Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 11, 14 March 1902 — HE MAU KUHIKUHI NO KA LANAI'A ANA HE MAU HOAKAKA MAI KA PENI MAI A D. KAHAULELIO-HE POMAIKAI NUI KEIA. [ARTICLE]

HE MAU KUHIKUHI NO KA LAWAI'A ANA

HE MAU HOAKAKA MAI KA PENI MAI A D. KAHAU-LELIO-HE POMAIKAI NUI KEIA.

KALAWAI'AKAKA. Ke ano a me ka lawelawe ana o keia Lawai'a. O keia ano lawaia, aole Pohaku o ka waa, a he kalewa wale iho no, a ma kahi a ke au e ko ai, malaila e hele ai ka waa. He elima kaau ka loihi o ke aho, ua like ia me 200 anana, a o ka hohonu iho la no ia e hooku ai ilalo holo no hoi a ke koai'a e makemake ai alaila kuu na aho, he ekolu no kanaka kupono a he elua no hoi ma keia ano lawai'a he 40 a he 50 makau o ke aho a ke kanaka hookahi.

Penei ke ano o ka hana ana, he Iwilei paha ka loihi o kahi kaa o ka makau e paa ai, a e kama pu iho me ke a'u o ka nui e paa ai o ka mea malo, alaila, elike no me ka loloa oia ana kiu lolo nui ala. pela ke kaawale mawaena o kela a me keia makau, me ka hoohuikau ole o hihia auanei, a pela a pau na makau he 40 a 50 hoi, i ke ahiahi loaa ka maunu, mali mua no ka maunu a paa, pela na lawai'a a pau ekolu, makaukau keia mau mea a pau, e i aku ke ao, eia mai, o ka holo iho la no ia, hiki i ke koa lawai'a ao, hookuu mua ka ke kanaka mahope a hoolei mai ana ka kahi kanaka iho, a pela lakou, a pau, a he Pa'ka pohaku malalo o na aho i mea hookaumaha e like me ka mea e pono ana. Oiai e kuu ana ke aho a ka elua o ke kanaka, ke naku mai la ka lima o ke kanaka mua i ka huki a na i'a, a iaia no ka ike i ka pau pono o kana mau makau i ka ai ia e ka i'a, hoomaka no ka huki, a pela no lakou apau, o ke ala no ia o ka pea, a na ka makani maaa ka hana

I kekahi manawa ua pau pono na makau a pau i ka ai ia e ka i'a, i kahi wa koe no kekahi hemohemo ae la no hoi kekahi a lana i ka ilikai, a oia ka mea i olelo ia no kela ko kaulana a ko Kaanapali, o Palapala, ohi wale ka i'a e Palapala, no ua i'a lana ala i ka ilikai, ina lawa like ka laki i keia poe e piha ana ka waa, o keia ano lawai'a iluna no ka la hoi, aole elike me ia ka lawai'a ku kaula, po ka la aumoe hoi mai a ao no ka po i kekahi wa oia ka mea i oleloia, ke aho pulu a ka lawai'a he 30 makahiki a oi, i hala ae nei, pau loa keia ano lawai'a ma Lahaina nei. A mailoko mai o keia ano lawaia ua kapaia he lawai'a Kialoa, a o ke ano hana iho la no ia a o ke Kahala ulaula opaka hapuu, Koae, ulaula niho, Opakapaka, hahanui, ukikiki, Le he, Uku, Ulua, Kahala, Makuhia, oio, a pela aku.

KA LAWAI'A KU KAULA. O keia ka lawai'a e hana mau ia nei i keia wa, he lawai keia, e hoopololei ai ka holo ana a ma kahi papau o ke koa, he 50 a ke 60 a 70 anana ka hohonu aole pono ke oi aku, ina e 80 anana ka hohonu, he i'a liilii wale no ke loaa ana he Ukiuki ka mea loaa ulaula liilii, aka ina kupono i ke 60 a 50 anana ka hohonu, hana hua ua mea he i'a, ke loaa pono ke au maikai.

Elua a ekolu kaau ka loihi o ke aho a o ka makou hana e hana ai me keia aho, e kau me ka pulupulu, haniu, he lona ia a he maka no ka i'a i ka wa e kikiao pau ai ka ai ana o ka i'a, penei e hana ai, he 40 anana kau ka pulupulu mua, o kanuku ia, elima anana aku kau hou ka pulupulu, o ke alo ia, elima anana aku ana, o ke kua ia, Elima aku ana o Kamanamana ia, Elima hou aku ana, o Kalaiki ia, pele hou aku ana o ke kua o ka I'aiki ia a pela hou aku ana o Kamoe ia, alaila pau na pulupulu lona o ke aho e loaa ai ka i'a ulaula opakapaka, oholehole, Hahanui, ukikiki. O ka poe holo i ka lawai'a me ka lona ole i ke aho me ka pule niu, e hoaa ana a hoi nele, a he pomaikai ka loaa, ua manao kahi poe o ke ku o ke aho ilalo oia ka mea e loaa ai ka i'a he oiaio no ia ke ike oe i ke kumu e hana ai pela. O ke kumu o ka hana ana a ko'u mau kupuna i keia ano lona pulupulu i holo ka hana, a nalowale ole ka oki'na mua o ka i'a. i ka wa e hiki ai ke koa lawai'a, ke hoono honoho pono ae ia au i na poo o ke koa iuka o ka aina, a ike au ka lawai'a ua kuponom kauoha au e hoolei ka pohaku a i ke ku ana ilalo, o ka'u ninau mua i na kanaka nana e hookuu ana i ka pohaku. Ehia aku ia ka hohonu o kakou? Hookahi kaau me ka umi, alaila maopopo ina hoa lawai'a he 50 anana ka hohonu, alaila kauoha au ka lawai'a e hoalu aku i ehiku anana i oluolu ke kaula i ka wa e huki ai ke au. aka, ina he ikaika ke au, aiaila he 10 anana o ke kaula e hoalu ai. a ua kapa ia i hoalu ana he ko-i, alaila. o ka poe maalea ma ka lawai'a e hookuu ana na paka a hiki i ka pulupulu o ke kua. a o ka kekahi nohoi i ka manamana i ko'u manawa e aili ae ai i ka pohaku paka a hemo ae. he manawa ole ia, naue ana ka lima. a ua paa aku la ka i'a a o ke kanaka e paa mua ai ka i'a pane ae la keia ma ke ano haaheo, he a o kokaka lauhala iho no ia o Wakiu la. he mau hana hoonaukiuki keia i na hoa lawai'a, a ina ua pau ae la na makau elua a ekoku paha a ua kanaka nei a paha nei i kana makau. alaila, oiai ia e huki ana i kana i'a, alalia, e alualu ae ana na i'a e ae i kana mau i'a e huki nei, a hala ekolu a eha anana ke kaawale mai kahi i paa ai kana mau i'a e huki nei. ua luai ae ia kela mau i'a i ka maunu a ua kanaka nei e huki nei, alaila e hoihoi ae oe i kau pa'ka i ke alo, oia hoi elima ae ia mau anana maluna ae o ka kela kanaka wahi i paa ai na i'a, a ua maopopo loa ina e nele ana, alaila, o ke kanaka i lawe ae la i ka i'a iluna, ninau aku la. Pehea mai la kau pulupulu? Aole la, ina hoi ha pela ua kipa ae la ka palaualelo i kauhale e hokae ai i ka ipukai, ua lilo ia i mea hoopokalaki loa iaia, no ka noonoo nui i kana umeke laau palahinu, mamuli o kela mau olelo kaena a kakou i ike ia ae la maluna, nolaila he hana hoopilikia loa kela mau hana kaena i kou manawa e lawai'a ai. He mea mau i na poe lawai'a a pau ma ko makou wahi, mamua a i ole i ka wa e haule iho ai ka pa'ka iloko o ke kai. he mau kuapule ka kela mea keia mea. aole ano pule maoli, aka, he mea hoohauoli a hoohoihoi wale iho no ma ka maiao wale aku o ko oukou mea kakau. eia ke ano o na pule nei. E ka ia kilo, e ka i'a nana Nana ia mai kau mea ai o ka i'a ia

Ka makalahia, ka lia, ke kuko, ia oe la e ka i'a, Palea i ka waha o ka i'a iki, Haoa i ka waha o ka i'a nui, Ahu a mohala ka uka olelo ana ia oe la e ka i'a Oiai kahi lawai'a e hoopaa ana i kana pa'ka me ka paaa o ka niu, hoopuka mua ae la i keia mau olelo. E! na ka'u wahine kela pa'ka, a i ole ia keiki a moopuna paha, ke kuko ala paha oe, ke lia ala paha, o ka manao no i Kahalamakulela, oia kauo ia kau pa'ka e ka i'a la, a upa la, a upa, a upa la. hukiia, mokuaia, kau pa'ka la e ka i'a alaila, hoomaka ae la i keia mau huapule ae la maluna, alaila, o na huaolelo hope loa e hoopuka ai pilipili kaua, ha nahanauna ia oe la e ka i'a laila, ho-au aku oe i kou lima e paa nei i ke aho a kaawale mai ka niao aku o ka waa i lohe pono ka lima i ka naue ana a ka i'a, a i kahi wa, ke huki maoli no me ka ikaika e moku pu ai ka manamana lima e paa ana i ke aho, ia he kahala Ulua, Lehe ka i'a nana e hopu mai. He neneihi kapu a ihiihi loa ka hana ana a kahi poe lawai'a mai ka nalona ana i ke aho, kaa ana i ka makou kauana i ka pulupulu, a me ka hoomakaukau ana o ka waa e holo, a haalele mai ia uka o ka aina. Mamua o ka hoomaka hou ana aku o iki ae kaua i ka Haku Kalonawila, ka mea hoi nona kela hale. Aole oia he mea okoa aku, aka o "Diavalo no oia, ke alii kaulana o na powa, ka weli o na weli." O ka mea pilikia loa i kea ka kaua moolelo he mea maikai e nana keiki aole he hiki i ka ike o na makai kiu ke ike i kona helehelena pololei. I kona manawa i ke kuahiwi he helehelena okoa loa kona, ua hoololi oia i kona helehelena a hiki i ka hiki ole ana i ka maka o ke kanaka ke ike iaia. I kona manawa hoi e holoholo ana ma na alanui o ke kulanakauhale o Palani he aahu okoa loa ko kona helehelena ke puka mai. Ma keia ano ua hiki loa i keia keiki ke holoholo mawaena o ka poe maikai loa o Pelekane, Palani, ame na kulanakauhale nui o ke ao me kona ike oia ia, oiai kona mau powa e hana ana i ka hana malalo o kana mau kauoha. Mamuli o ka hiki ana i keia keiki ke holoholo i waea o na poe maikai ua hiki loa iaia ke ike i ka manawa e hele ai o na poe waiwai iloko o na wahi mehameha a ma ia ano ua hiki loa iaia ke hoike aku i kona poe powa e hoomakaukau ma kahi e hiki I ka hiki ana mai o ka hora elima oia ahiahi ua komo iho la oia i kona aahu maikai, nana aku la iaia iho iloko o ke aniani nana, a i ka maopopo ana ua maikai pono oia no ka hele ana aku e hui me Jaspa ua kamoe aku la kana huakai no keia noho ma ka ululaau. He loihi iki no keia wahi ana e hele aku ai, aka he maikai ke alanui e hele aku ai, a oiai e lohe ana oia i kekahi mea e pili ana no ka Hoku Oplo o Kotene, kana mea i aloha ai, ua lilo kela alahele i mea ole. "Alaila ua manao oe he u'i loa au?" wahi a Amber ma ke ano paani. "Ina paha he u'i au aole hoi e hoowahawaha ia e ka Haku Opio." "Aoie oia i haalele ia oe e ku'u Amber, aka ua makemake oia e kali. He oiaio no nae i kou manawa e noho ana me ia aole loa i like kou u'i me keia a'u e ike aku nei. Ua hiki loa paha ia'u ke olelo ae ooe ke kaikamahine u'i loa ma Enelani nei a'u I ike ai. Aole loa au i ike i kekahi kaikamahine e like me oe." "Ua hoike mai nei oe ia'u ma kau leka e hoike mai ana oe ia'u i kekahi I ko ia nei hele ana ua ike mai la kahi kauwa i kauoha ia e nana mau loa iaia i kela ame keia ahiahi. Ua ukali mai la oia ia Amber ma ke alahele loa i ike ole aku o Ambe iaia. I ka hiki ana mai o Amber i ka noho aia hoi e noho aku ana o Jaspa ua makaukau e hui aloha me ia. "Amber," wahi a Jaspa, "hauoli loa au i ka ike hou ana ia oe. U'i maoli no oe i keia manawa. Ina e ike hou ka Haku Opio ia oe e hoopahaohao ia ana kona noonoo." (Aole i pau.)