Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 16, 18 April 1902 — E hiki mai ana ka Uwea Telegarapa i Hawaii Nei. Mamua o ka Pau ana o keia Makahiki ua loaa ia Kakou na Mea Hou o Kapalakiko iloko o na Minute Pokole. [ARTICLE]

E hiki mai ana ka Uwea Telegarapa i Hawaii Nei.

Mamua o ka Pau ana o keia Makahiki ua loaa ia Kakou na Mea Hou o Kapalakiko iloko o na Minute Pokole.

I*a maopopo loa ka hiki mai o ka uwea telekalapa 1 Hawaii nei mnmua o ka pau ana o keia makahiki, wahi a na nupepa o Kapaiakiko. Aia o George Gray Ward, kekahi o na haole e hoo-| «kaika 'oa nei i keia hana, 1 Kapala-i kiko i kena manawa. a i kona ninau : ana ia aku ina e hana koke ia ana keia hana ua hoike mai la oia ua manao oia e paa ana keia uwea telekalapa i makemake nui ia mamua o ka| pau ana o keia makahiki. O ka ninau nui wale no e noonoo ia nei i keia manawa oia ka wahi e pae ae o kela uwea. Ke manao nei kekahi poe e lioopae ia keia uwea ma Monterey, he s kulanakauhale a he awa ku moku hoi

! īioopae ana. i keia mau uwea ma Ka-j palakiko. ; "I ka manawa hea e paa at keLa legalapa a oukou?" i ninau ia aku aliaia. ; "l'a looa wa.l ne! la'u be telegaiapa. mai Ladana mal e hoike mal &oa ela ke hoonee ia nei ka hana ana o na uwc!\ telegalapa imua, & ke h&na la nei he avelihe o 600 mile uwea tetega-i lapa i kela ame keia mahina. a k*aj aole e loaa ana kekahi mau kuia ma-1 mua o keia manawa ua manao ioa oUii e paa ana keia mau uwea mamua o| ka pau ana o luiai ae nei, a e hoo-i moe ia ana hoi a hiki i Honolulu nei, mainua o ka la hope o Novemaba." ; "Lohe mai makou he hui maiihiol; ka mea nana e hana nei keia ma.u uwea," I ninau ia aku ai. "Ae, na ka HuJ Hana Uwea Teiegarapa ma SUvertown. Enelani, e hana nei keia hana. Aole makou i haawi i keia hana i kekahl hui ma Amerika nei« no ka mea» aole he hul hana uwea o keia ano ma Ameiika oel i : h&oa mua i na uwea o na no«na ho-' honu e like me ka moana Pakiplka.' O kela hui ma Pelekane ua. lawelawe i mua lakou i na hana o keia ano, a no keia kumu, aoie co kekahi kumu okoa aku, ua haawi aku makou I ka hana na iakou e hana. Ina makou i ike 1 kekahi hui mkamai I ka haua an». I ■ keia ano uwea ma Ameiika nll aole !oa makoo e fca*wi aktt l keia Ikaoa na waho e hana inal, no ka mea. he hul Amerika makou, a ua makemake | boi makou I poe Am&ik* ka poe oa • lakou e hana ka makoa hana. O 1» : llke hohoau mawaeoa o ke amft Hawaii he tjm an&ea, tta iik* ia me ekoiu miie« » m* kekahi wmni wahi mawaeoa o Hoi»tehi ame *•-' niia. ua io«» aku h* «mikumamalini* r mile. ' ll» kela mao .wk he haua paaWW M ka k«aa wm 1 j

na uwea e hoomoe la ana tna keia mau wahl. Aole loa e hiki k* haawi la keia hana I kekahi hui 1 maa ole i keia ano hana, no ka mea, o ka hemahema o ka hana ia ana he Mlo nul Ia no ka hul ma keia mua ak«." "A pehea ina e !oaa ana kekahl piMkia I ka moana mahope o ka bootno« ia ana o keia uwea, nawai t kmnar* wahi a ka mea ninau. "E maiama ana makou i mokn no ia hana, a o ka hana waie no ia aia moku i ka hele e nana i na wahi e ike ia ana ka hemahema. I ka manawa e loaa al kekahi pilikla ma keia mau uwea e maopopo ana fa makou, no ka mea he mea ana «o ka makou i ka wahi o ka pllikia. Iu kukuiu ana makou i mau moku no keia hana ma Kapalaklko nel, a i oie. ma kekahi wahi okoa aku o Amerika nei. no ka mea. he poe ike na Ameiika i ke knkulu moku, a e malama la ana kela moku ma Kapalakiko nei no ka hele ana aku e nana i na piiikia o kela «me keia ano." "Owai ke poo o kela hu! e makemake nei e hana i keia hana?" wahi % ka mea ninau. "O Mr. Wliiiam Mackay ke poo o keia hui. He kanaka oia i ike i kana nea e hana nei, a ua laweiawe hoi l na hana o keia ano no kekahi manawa ioihi. Mamua aku o keia manawa ua ike oia i ka waiwai o ka hoomoe ana i uwea telegalapa ma ka moana Pakipika, no ka mea, o!a wai« S0 ki 90> ana i nele i keia pomaikai, aka, ua ike oia e hoao ana ke aupuni t lawelawe i keia hana. Ua kali aku oia ia iakou aka J ke kau i hala ua hauJ« ka bi!a kanawai e pili na I kela hana. Mai ia manawa mai a hiki waie no 1 keia ma:tawa ua hoomaka oia e koolala no ka hoomoe ana aku i keia mau u\\va. a o ka hana e hana ia nel I keia la malalo no ia o kona mau hoolilo ana n>e ka loaa ole mai iaia o kekahi pomaikai mai ke aupuni mai. Ua manao oia he hana kala keia ana e hana nei, a Ina aole e loaa ana iaia kana mea e manao nei. oia ana no ke poho, aoie o ke aupuni. He olaio aole i hiki ia makou ke ku-e aktt I ka mana o ke aupuni i ka inanawa • noi mai al ke aupunl e haawl aku I ka makou uwea ia lakou i na manawa kaua ame na manawa e ae paha a ke aupuni e makemake ai. Ua makaukau nohoi makou e kual akn I ka inakou uw*.a la lakou 1 ka lakou manawa e koi mai ai e kuai no kekahi kumukuai kupono, aka, aoie makou e kaii aku ana a iooa mai na kokua anA niai ke aupuni mai mamua o ko m&kou hoomaka ana e hana 1 ka hana. I T a makaukau makou e hana i ka hana i keia manawa a e hoohana la aku ana e makou me ka hlkiwawe loa i hiki ia makou. Ua maopopo loa ia mahou o ka paa ana o keia vwea oia kekahl mea nana e hooholoiaua I na hana hoowaiwai la loko o ka aina, a e lohe la ana hol ka mea hou a poni ke ao nei Ooko o na mlnule heia waie no." Heaha ana ke kaki mai Kapalakiko nei a hlkl I Honoluiu, ina e paa nal ana ka oukou uwea te]egarapa?'* wahi a ka mea ninau. "Ua jttanao au he kanallma keneka no kria ame keia huaoielo mal Kapalaklko akn a hfki 1 Honolulu, bo ka hoomaka ana a i ka hlki loa ana o ka nwea i Manila ua manao makoa e hooemi mai i 35 keneka no ka kua hookahl. Mai Kapaiakiko nei a kiki i Manlla ua manao makou e kaki ana makou he hookahi dala no kela ame keia hoaolelo. O ka uku haahaa ioa keia i hikl ia makou." "Pohea ka lolhi o ka manawa e lawe ia ai na huaolelo ma! Kapalakiko nei aku a hiki i Honoiulu?" wahi a ka mea ninau i ninau aku ai. "Manao au he hookahi a i ole he elna minute ana mai Kapaiakiko aku a hikl loa aku I HawaiL I keia manawa «a hiki loa ke hoouna ia ka huaolelo mai Nu loka aku a hiki I Ladana lloko o elua a ekoiu nlaaie, a no keia kmnu ua manao ao he «mlkumamaUma wale no minuta mai Kapaiakiko īiel a hiki loa I Maniia ame Klna.** "E hooeenl ia mal ana tm i na akt* wahl a ka m«a ninan. "Ae, ua manao makou he U fteneta waU> no ia lakou no keia ame keia huanleio ma! Kapaiakiko aka m kiki loa aku i Manila. Ua makemaka ma- * loaa la lakou na xnea M a e hana ana malm l tta hana a pa» • hoohoiomi» »11 ka iakoa haoa.** Ma keia mao manao | kolke ia ae ia malona e lk» aI kakc*i «a kokoke k»a e kikt aaai ka i»anawa # ioaa al la kakoū lfcftfa «ni O

wahl makemake nui loa ia e ka poe ma Kaleponi, a ke makemake nei hoi kekahi i>oe e lawe pololei loa,mai no a f hiki V Kapalakiko. Ua hele aku o Mr. ; Ward e nana pono i ke kal kuono o; Moaterey a ua maopopo iaia ka hiki ; e hoopae ia malaila, a no kona ma- \ kemake e hoopae ia ma Kapaiakiko. eia oia ma ia kulanakauhale kahi i na-, na pono ai i keia manawa. O ka me& ī wale no ana e makau nei oia ka nu! i loa o na uwea uila ma ke kulana- ! kauhale o Kapalakiko. a oiai he pili- ' kia ka uwea telegarapa i ka ikaika' o na uvea uila kokpke loa I kona wahi; . e moe ana, !ua manao lakou o keia; ! waie no ka mea e keakea ana i ka j hele makaikai no ka hele ana mai e hoohala manawa ma Hawaii nei. O kekahi mea wale no nana e paa nei ia iakou mat ka holo ana mai i Hawali nei oia ko lakou makau o loaa kekahi pilikia i ko lakou mau waiwai oiai lakou i Hawaii nei a he hookahi . pule okoa a lakou e kali aku ai mamua o ka loaa ana mai ia lakou o keia mea hou kaumaha. Ina he telegalapa kekahi aohe mea e makau aku i ai, e lohe ia ana na mea a pau e hana ia ana ma ko lakou mau wahi like! ole iloko o na minute helu wale no. j Aole oia wale, aka, e nui ana ke kala' konio mai i Hawaii nei. I keia manawa ua makau ka poe waiwai o Amerika ame kekahi mau wahi okoa aku o ke ao nei i ke kuai i na waiwai ma | Hawail nei, ma na itiahiko hoi o ka- j kou, no ka mea, aole I maopopo ia j lakou ka mea e hanaia ana, a he manawa loihi ka lakou e kali ai mamua j 0 ka hiki ana ia lakou ke hoomaopopo • 1 ka mea i hana ia me ka lakou kala. j Ina he telegalapa e lohe ana lakou ilo- • • ko o na minute helu wale no, a e maopopo ana hoi ka mea e hana ia ana me ka lakou kala, a ma Ja ano aole loa lakou e makau ana i ka hoolei ana mai i ka lakoa kala i Hawaii nei no ka imi hou ana aku i kala, ame ka hooholomua ana aku hoi i na hana imi waiwai iloko o ka aina. j O kekahi o na pomaikai nui loa e loaa ana ia kakou oia no na mea hou 0 ke ao nei. E lohe mau ana kakou 1 na mea hou ano nui i kela ame keia la a ke manao nei makou i ka hlki ana mai ia manawa e nui ana na nupepa Hawaii puka la, no ka hoike ana aku i ka lahui Hawaii i na mea hou o ke kaona nei ame ko na aina e mai i oia la. I keia manawa. aole he nui loa o na mea hou o ke kaona nei iho no ka hoopiha ana i na nupepa Hawaii, aka, ina e hikl mai ana ia manawa e iawa ana i ka mea hou maikal mai kela ame keia kihi mai o ka honua.