Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 21, 23 May 1902 — KE KULANA O KA AINA. [ARTICLE]

KE KULANA O KA AINA.

Ho> mea olaio. eia iloko o ko kakou Panalaau nel he mau hana hooholomua I kukulu ia e k« «upuni a me na ol- « a« & na po« kuonoono ake holomiAi i kela mau \a, e Uke me ka Buro %lahial o lawelawe la nel e na kamaalna a me na poe mai o ko na aina e, a m« kekahi mau hana waiwai e ae no ka j»omalkai o ka noho ana o ka alna. Aole ke aupunl i kaupaie ae i keia mau poao l kekahi poe waie no F aka, ala he mau kanawai i hanaia e ko kakou poe kau kanawai e hooponopono ana l ke ano o ko lakou hoohanaia ana, a eia na kanaka o na lahui iike ole ke laulima pu nei no ma kekah) o ia mau hana ano nui, e iike me ka oihana kalepa, hanai holoholona, a )>ela aku. Ma ka nana a hakilo ana ! ke kuiana o ka akna I keia mau ta e nee nei, aia Qio ke ike ia aku nei ka manaolana o l:a holomua ame ka nui o ka pomaikai maluna o kekahi mau oihana imi waimai o ka aina o nee nel I keia wa, a ti\f he ia, ma ka hoomaopopo ana iho. "♦ hoomau ta aku ana no ka nee ana o ,ifia hana I ikeia ko lakou i>omaikai, aole V kinal ia, a hoopauia iioko o na mi«taolaaa poho. Ho keia mau hana hoiomua. he mea |m«io i ke aupuni a me na poe p*h> oiliana ke makaala ma ka hoohoihoi ana <tku ia mau oihana. i mea e ku mau a! n e oi ar al na pomalkni o kn aina, a v toaa ai nohoi ka po>no i ka iahui a ka poe mikiala hnniL He hana maa no keia l ka laweiawe ia « ke aupuni I aa wa mamua, ka haawi ana 1 waihona hooholhoi i ka oiIMum mahiai a me kaht mau oihana e it«v om ka hooholo ia ana mal hoi e na \po+ kau kanawal o ka ahaolela O k«4a !|we kau ka&awal ke ike ana la mau ne*. 11 oa k*a ma o lakou la k» kolkoi » ka m>k»la ana I na fcaxta no ka jm*« >» ka lehulehu, ma o k* pale ana ak« 1 aa mea hoopolno a hoohoiomua ale ai km aSna, a pela wal» aktu Aiea» o na olhana hana a pau, aoia waSe ao lakM a pa« I ku ma ke kttka*A mo* l&li o ka holomua. eta no i Iwia wa k* tk» ta aka aei k» poko o MaMI nan olkaaa, peU no nw» kekahi mm« mahik» ma la ku!aaa like. a ke ta «lra «Hi k» oammnm ana o ni »ak*f»«i,ka hama e ake aj*a e io*a h* *»m> • un» ana ma o a maaa#4 i -'liml • lou «mm ai * U m«*. a o keka«l k*i • «mhlkukl wtlr *n na te . :«•» «»*. ■* k» p* ■>«*. * M k* |KM>

mea k& li«wa. he ho*mi ino lo* ( kO| Lakou ukn & o kela mao ano n&e a pau, mamull no l& o k& haale aoa mai o ka nele i ka holomua, a ua nul na. poe kahi mau oih&na basa o U aina, a me kamana. e noho wale mal nei me ka haiia ole. Ke manao nel makou, he hana pooo ka lapaao &na akti ! na ma'i hehe Ok keia oihana kam&na a me kekahi mau hana e ae. Aole o ka hookou ioa. aku iioko o ka lua mlmilo o ka poino mau loa, a e kau mai k& poino maluna o na poe limahana o ka aina neL A la wa pu hoi e paie ia aku ai na ktffrm hoopoino a pau,—ina o ka hoemf ia ana o ka uku hana e kekahl poe kakaik&hi. he kumu ia e hoopoino ia ai ka hapanui. aiaiia, o ke kinal koke aku ia ano ma'i hehe. ke kumu e hoopoino o!e la ai ka hapanul, a ma ia hana ana e hoopakele ia mal a! na ohana lehulehu mai ka nohona hune mai. E pono no ke aupunl e makaala 1 ka pono kaulike o na lahui iike ole e noho nei ma ka aina, aka. aole e hoem! mai ! ke kulana holomua o ka poe kamaaina o ka aina» a hooi aJcu i ko na malihini o na aina< e. ua like ia me ka hoopoino ana i kana, keiki ponoi iho. Ua hiki no nae ke kau; iike a iike, a i oie, e iilo mai 1 poe kokua ma ka hoonee mua ana ua poe malihini ia. A oiai hol o Hawaii nei he Panalaau no Amerika Huipuia, he mea pono ke nana ia na pono o ke kanaka AmeHka. O ke kuleana no nae o na poe poo olhana, aia no ia i ko iakou manao.; 0 ka mea maa mau, o na limahanal emi o ka uku ka lakou i makemake ioa| ai, e like me na Polo Rico, Pake a me| na lapana, a mamull o ka emi o ka| uku o na iimahana, ua loaa iho fi ka pomaikai i ua oihana la. O ko iakou manao no la. a ala no ia lakou ka hoololi ae ia mea, ina he manao ko lakou a me ke aloha i keia mau leo uwe o na poe limahana a kamaaina hoi o ka aina, Ma keia e ike ia ai, eia he eiua mau kulana o ka aina, e ku nei, he hoiomua a me ka hoi hope eia ke awili pu nei. Nolaila o ka ninau nui, Pehea e hoopau ia ae al keia mau leo uwe o na poe limahana? He mea pono ke imi ia na hana e hooholomua ia ai ka aina. * Ma kahi wahi o ka nupepa Kuokoa nei e ike ia lho ana ka "Hoole ana o ka Papa Ola e haawi i iaikini lapaau," ke kumu no ka ike ole i ka oieio Beretanla, Mlnamina ioa ia makou i ka iawe ana mai i keia manaō<a waiho aku imua o ka iehulehu, i ike iho ai iakou i ka mea 1 hanaia, a i hoohemahemaia, me ke ano hilahila ole, ina e noonoo, ae no ka manawa i hala, a eia no i keia wa, ke hoohemahema nei no—hilahila maoli. Oia hoi ke apo oie o na opio oiwi 0 ka aina i ka Oihana Lapaau (Medieine Doctor). Aole no ka ike ole i ka olelo ?eretania. He piha iawa hoi. Aoie no, no ke dala ole, wahi a kahi poe, he nui ke daia i ioaa, aoie nae mea nana e ao ikaika e hele imua, aka ua holo koke no i ka maia a ke 'iii. Ku ai no kaena a John M. Kapena: "Hele aku no a ka poe laau (poe apiki) 1 ka nuku o Mamala, hoi mai." Manao nae makou, no lakou kahi apiki. Mai kinohi mai, oia hoi e hoomaka ana mai ka 1842, oia ke kanawai o Luaehu, a hiki i keia la aneane 60 a emi iki, a oi paha; oia hoi kē kowa i Aoho mana ai kela mea he naauao maiuna o Hawaii aloha, aoie hookahi kanaka Hawaii i ao, a 1 hele e ao i ke Kula Kauka Lapaau. Oial nae ia mau la he mau kapaka kaulana ioa kahi o Hawaii nei ma ka hana kanawai. Kahi mau olelo hooholo a ia poe hana kanawai i hana al, aia no ia ma ka waihona buke o ka Halekula Ao Kanawai o ke Kula Nul o Havada (Harvard Univer--Bity) Cambridge, Boston. Ua lolelole ka mea kakau o ke Kuokoa i kahi o ia mau buke, a ike no hoi i ka inoa o kahi o la poe loea kanawai o Hawaii nei maloko o ua mau buke la. Aloha no lakou. Ua ao na kanaka i ka loio, "Kauka ma ke Kanawai," Kahunapuie, "Kauka 0 ka Uhane." Ana Aina, Kilohoku, Kamana, Kukulu Haiepohaku, Kauka Niho. Paipai Laau, a o na hana akamai a pau. o keia au holomua a koe iho la ke Kauka Lapaau. Ke kauka hoi o ke kino, "ka haie o ka uhane, ka mea hoi a ke Akua i hana mai ai. Eepa. Ahea la loaa he kauka Hawaii maoli? Aia anei a pau loa na oiwl o ka aina i ka make, a kanu ola ia paha, a i ole pau ioa paha i ka mai Pake? alaila. hoao e ao kauka? Hilahila ole maoli no. Hookuu wale aku la no kauo, na ka "iokomaikal o ke Akua e aioha m&i ia kakou," oial nae, aoie kakou i hoao, e kokua iho, ia kakou? Ma keia kakele kamailio ana a ke Kuokoa e ulu m&i ana na hooman&o ana i keia wa, a e kuhikuhi ana ma o & maanei. ke kumu pilikia, i keia wa, & 1 ka wa i hala? Aoie he paipai mau o.ko kakou mau papa-pai i na mea e hoonip&a ia &i ka noho'na o k& lahui olwi. Oiai, e m&huahua ana no na oiwi o ka aina i& mau 1&. Ak& nae, o ka l&kou mea e ao aku ai i k& lahui, he nuku ame ka hoopiha ana i na papa-pai me n& ano opala like ole & hiki no l keia w&. E oluolu e hoop&u 1 na alak&i m&n&o &n& m&.'i.e &no h&illiii. Hoao e ai&k&i i k&hl kumu man&o e holomua &i k& &in&. Ina ua h&n&ia & h&na oie ia. E hoomanao mau aku 1 ka heluhelu i oie e paiaka.