Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 24, 13 June 1902 — Untitled [ARTICLE]

He mea pono ia kakou e makaala i keia manawa, no ka mea, ke makemake nei o lakou la mao e hoolaha mai i na moo nahu i o kakou nei. Ua pono anei keia hookomo ana mai i na mea, a keia ano? Aole, aole loa i pono, Ke kue nei na kanaka kupa o ka aina i keia mea ino. Nolaila, heaha ka mea kupono e hana aku al? O ke kue aku hoi! Oia ae la la! Auwe! E Hāwaii nui a Keawe, ahea oe makaala inai? He kanawai ko kela ame keia lunahooponopono o na nupepa apau, a o ka mea kupono wale no e hana ai oia no ka makaala ana i na mea e hookomoia ai iloko o ka nupepa. Aia mau ke kanawai mahope o lakou i na manawa * pau, e like me ia i na kanaka kue kanawai apau. E makaala mai kakou e na kini mai Hawaii a hiki i Niihau, & ke nol aku nei makou e nihi ka hele'na me ke akahai, a i manao kekahi e ioouna mai i na mana<o no ka hoolaha ana ma ka oukou elele nei mai puiwa ae ka manao i ka ike ole iho ia man manao i hakuia ma kona niau kolamu. O na manao kue kanawai apau, he mau mea waiwai ole a ole ia i ka lehulehu e laa ka waha-kole. haku-kole plliklno, aka, e hauoll me ka iini nui e heluhelu 1 na manaa alakai kupono, na manao hoonanea kupono a ike i na mea hou hoolana manao. O ka aoao kalaiaina nona ka hapa i piha nui me ke ano panoa, alalla, he hapa uuku kona i piha me na hoopomaikai a pela e pli ai nia ia mau mahele k j Ke manao nei makou he mea pono e ku iki mamua o ka lawelawe ana nona; a e nana aku i kekahi mau aoao. 0 ka aoao kalalaina nona ka hapa i piha nui me na hoopomaikai ame na pono he nui loa, a he uuku ke ano panoa ma kekahi hapa ona, alaila, e kaupaona ia laua mamua o ke kaulele ana * ku ma kahi i koho ai, a ke ku, e ku no a mau me ka ikaika. 1 mea e maopopo ai na pono ame na ano pan<ja o kela ame keia aoao e kilo a haio aku i na hana a iakou i hana ai i na makahiki i hala, me ka makaala nae i ko keia manawa ame ko keia mua aku nei. O kekahi mea kupono loa i ke kanaka 0 Hawaii nei iloko o kela au e hele nei, e hana ai, oia no kona kukulu ana 1 keia ninau e pill ana i na pono ame na pomaikai e hua mal ana mailoko mai o ka alna iho, a mai kona aupuni malaio o na alakal pili kalaiaina, waiho i na alakai e ae. He mea kupono ia e kakauia ma ka papa o ka naau o kela ame keia kane a wahine, a e aoia na opio i makiii ae kn lakou noonoo ia mea, no ka mea, 0 lakou no na pulapula e kupu ae nel a e lilo ana kahi poe o lakou i mau alakai a 1 mau pouhana no ka lahui. He mea kupono no hoi ia na ka poe apau o ka Paeaina nei, tne ka nana ole ae owai la ia, ka poe kalaiaina ame ka poe holona ma ia mahele. O ka aoao Home Rula Kuokoa, a o ka aoao Repuhalika ame ka aoao Deinokarata, owai la o lakou ka mea hooi 1 ka pono plli i ka lehulehu? Na kela ame keia mea e pane nona iho a e loaa kana jiaina ma ke kllo ana aku i na hana o na aoao kalaiaina 0 na la i hala; aka, he hoaiai ka makot» no keia ninau nui e kupono e kapae ole ia. a- pU aku kekahl i ka mauna o Noeau a hiki i kona piko a ku aku a nana, aole e nalo kona ike i ka waiho kahela mai o ka aina iloko o ka nani. Ma kahi wahi, ua nui loa ae ka nani a ma kahi wahl ae emi iki mai, a uuku loa mai no hoi ka maikai ma kekahi wahi; eia nae aole e nele loa i ka maikal. Alaila iho mai, a pli aku iiuna o Leiolono a ku aku a nana alaila e halawai ana oe me kou mau maka i ka waihi panoa mai o ka aina. Ma kahi wahi he nui loa ka panoa, a ma keleahi wahi emi iki mai a pela mai a hiki i ka uuku loa. Oiai ka mottuahi kolo moku Makauole (Fearless/ e kolo ana i ke kiapa Carrolton i kahl la o ka pule i hala, ku iho la ia no ka hoopokole ana i kana kaula kolo, ka pahua no ia a kau ana 1 ka la« «ne ma ka aoao Waikiki oloko nei o awa; a o ke kiapa hol, kamumu »na I ke akoakoa o Puuiki, ma k« aoa* Bwa e ke awa. Na, Eleu i kii * hukl taai ka moku kiapa Carrolton, a hol mai hula!hula kona iwli*efe ka ]»pa ak»sikoa o Puulki.

■* lf ff. \jmmmmmmmmmmmmmmmmmrnmmmm Ma ka hoike Papa Helu a ka Papa Ola no na make apuni ka Paeaina no ka mahlna aku la i hala, oia ka mahlna o Mel, ua ikeia, o na kanaka Hawaii, na oiwl ponoi o ka aina, o lakou ka hapa nui o na make. Oiaio no, ua loohia no na lahui e ae i keia haawina hookahi, aka, o kakou j ka poe kukonukonu loa aku. ' Heaha la ke kumu o keia pilikia? He mea pono loa e pane like kakou ( i mau halna e lawa piha ku'i ai ka manao o ka ninau a i ka loaa ana, ke paipai aku nei makou i ka lehulehu e ku maluna o ia mau kumu kupono a e hahai hoi mahope a i a mau alakai. He nui no paha na kumu o keia poino, a eia kekahi o lakou a makou e hoike aku nei me ke aku i ka lehulehu e pulama mai a lilo lakou i mau ruia e hele pu ai ma na wahi apau' a kakou e hele ai J O ke ola klno maikai ua noho ka> hauoll ilaila a kaawale na ino. Iloko o ka wa ola maikai e makaala loa ma ke pale ana i ke komo mai o na ma'i, aole waiho a pilikia alaila' hooikaika i ke pale aku. Ua hala ka' manawa kupono "mai moe maluna o na mauu ko'o-u e ulu ana," wahi a ke a'o a Rev. W. B. Oleaon ke kumu-| poo mua loa o ke Kula o Kamehameha. j He lala ia o ka ma'i fiva. E hoomaemae loa i na pa-hale, e kapae ana na lepo apau. j A i loaa i ka ma'i, mai makau i ka hele ana i ke kauka, aka e noeau nae ka hele ana. Ua nui loa na kahuna lapaau o keia mau la a ia wai la e hilinai ai.' Oia ka makou e paipai nei ia kakou iho, e n'ana i ke kauka makaukau ma kana oihana a e kilo pono aku ina he aloha kona e haawi anft iala iho no ko hai pomaikai. alaila, e hooholo iho ka manao e pipili mau iaia a hiki i kona aloha ana mai. aole e nele ka malama pon<> ia ke ma'i; a e lapaau ana oia me he keiki ponoi nana. Nolaila, e imi i mau kauka hoaloha nou a e piii mau ia lakou. Hana aloha aku, a e iapaau aloha ia mai no. Eia kekahi e malama mai i ke kino, kahi o ke ola e noho e hoomaunaunaia ke kino, pahemo wale ke oia me he keikl hee Wale la, ' UA OI KA MAIKAI O KA MAKE MALOKO O KA MALAMA OLA KINO MAIKAI, A OI AKU KA INO O KA MAKE ILOKO O KA UHAUHA, KUULALA AME NA INO APAU. • 0 ka hana kupono e pono e hoohemahema ole ia oia ka pono pili laula 0 ka lehulehu. Ma ka hoomaopopo ana ua haule pahu na bila kanawai a ka Elele Hawaii a kakou i waiho aku ai ■ iloko o ka Ahaolelo ma Wasinetona. j Ua hooikaika nul na Home Rula Kuokoa e puka ia mau bila kanawai 1 manaoia I pomaikai y no ka lahui, eia nae, ua haūle ia mau mea; o kekahi bila kanawai, oia ka bila e noi ana e aeia mai ka Hul Kaa Hapauml e holo kona mau kaa uwila ma na alanui oj ke kulanakauhale . o Honolulu. He mea maopopo ua hana io ia aoao e like no me kekahi mau aoao kalal-' aina e ae. | Ma o ka Elele lahui la i panaiia aku ai keia mau bila kanawai a nana hoi e hookomo aku iloko o ka Ahaolelo. Eiai nae ka mea hilu loa aole o lakou mea 1 puka laelae mai a lilo 1 kanawai io; ua hana no ka Elele a kakou e liko me ka ikaika i hiki iaia, aole i lanakila hookahi blla. No ke aha la? | E pono no e pane i ka haina o ka ni- j nau. A i mea e loaa ai na kumu e imi aku i ke ano o ke alanui o ka hoo-: komoia ana. | He nui no paha na kumu i holopono ole ai ka biia kanawal Hui Kaa Hapa-, umi ame kekahi mau mea e ae, aka nookahl mea maopopo loa me ka hoo-. ole, aohe olaila. kahi o ia bila e noonoo ia ai, oia hoi, iloko o ka| Ahaolelo Nul, olal he hana kuloko ia no ka Teritori o Hawaii nei, a i waii nei no e hanaia ai e pono ai. | Mamua o ka hooko ana, e noonoo mua j i ke alanui e hiki ai. Aia he elua bilai haawina i hooholoia mai la e ka Ahaolelo Nui no na uapo me na muliwal nona ka huina $65,000, a o ka haawina o na hale aupuni he heluna mahuahuaj ioa (aole maopopo ka huina) a e pono o kakou kekahi iloko o ia mau pomai- J kai, eia nae aole. Hookahi no o kakou ; waha olelo i aeia ma ia wahi a ma ona • Ia e holopono ai a e loaa mai ai na pomaikai. Eia ka olelo noeau—ua oi aku ka waiwai io o ka hana I hanaia mel ka ikaika kupono a. hua nui mai t Ina ua hiki ole ke loaa na pono ame| na pomaikal no kakou apuni ka Pae-| aina Hawaii i kela kau e hele nei, ala- j ila, ua kaa ke koikoi maluna o ka la-j hul holookoa no ka noonoo 'ana i ka Eiele Hawaii kupono e imi ai i ko kakou kuleana. Eia ka makou kau leo ia oukou e ka lehulehu holookoa, no ka mea, i pono| mai no kakou ia kakou lho no apau i ma na lokahi ma keia manao. Aia a ( hiki mai ia manawa ke kau koho alaila e oni kakou imua ma ka lokahi j ana i ka kakou Elele no Wasinetona, i i kanaka nona ka ikaika, nona/ka mana. | nona ka naauao e hiki ai ke lawelawe me ke kupono iloko o ke aheahe malie o ka hookanaka a hua nui mai, a po-, maikai nui ka aina. Aole o makou na luna e hooklkina ai i ka lahul no ka. pono mana koho, aka, o kela ame kela kanaka ka luna nona iho a he a'o wale ( no ka makou hana pono e hana ai e palpai ana a e hoao e alakai 1 ka lehu- | lehu maloko o na palena kupono. Eia, waie no ke kau leo, a koho kakou ea, I e waiho ae ia W. R. Wilikoki, e manaola, ua lawa no hoi ola 1 kona'kau ; a e kau ae hoi kekahi malaila. ! 1 mea e loaa ai ka kakou moho ku- j pono e noonoo akahele ioa kakou ma ka hakilo akahele ioa ana i na hana i ( hanaia e ke kanaka i ka nui o kana ; pomaikai i loaa i ka lahui. I f