Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 25, 20 June 1902 — Page 3

Page PDF (1.53 MB)

This text was transcribed by:  Alice Malepeai Silbanuz
This work is dedicated to:  For my mother, who loves to read

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, IUNE 20, 1902

 

HOOLAHA KUMAU

----

Ka Hoi Alahao ame Aina o Oahu

@ANAWA HOLO

Maaope aku o Ianuari 1, 1902

 

MAI HONOLULU AKU

 

@

                                a.m.                       a.m.                       a.m.                       p.m.                       p.m.

Honolulu              7:15                        9:15                        11:05                     3:15                        5:10

@                            @                            9:48                        11:40                     8:45                        5:30

@                            @                            10:00                     12:00                     4:05                        6:10                       

@Wahiawa                                         10:50                     ---                           4:45                        ---

Waialua                ---                           11:55                     ---                           5:40                        ---

@                            ---                           12:42                     ---                           8:15                        ---

 

 

MAI WAHO MAI

-----

@                            ---                           5:35                        ---                           2:08

@                            ---                           6:10                        ---                           2:50

@                            ---                           7:10                        ---                           8:55

@                            5:50                        7:45                        1:05                        4:32

@           6:13         8:03                            1:30                        4:52

@           6:30         8:35         2:05         5:26

---

@ Dennison, Luna Nui  F.C. Smith, Luna Kuai Kil@

(KAUPALENAIA)

---

Poe KIepa ma ke Komisina

A HE

POE LAWELAWE KOPAA

---

POE AGENA NO NA MAHIKO LEHULEHU.

---

UA MAALAHI I KEIA WA

****

KE HIKI KE HUKI A HOOPIHAIA A NIHO POPO ME KA EHA OLE @lalo o na paahana ana o keia au naauao @ kap@ ai i ka io o ka papa @ho. A@ hanaia i ka laau hoohia@.

  O keia wale no kahi huki a hana niho @ Honolulu nei i loaa na PAAHANA HOOPAALA me na mea e ae e hiki ai @ huki hoopiha a hoopaa i poo guia @ mana paha e hiki ole ai ke ikeia ke @e mai ka niho maoli ae, a e paa no @ umi makahiki malolo o ka hoo@ me ka IOAA OLE O KEKA@ HUNAHUNA O KA EHA. He POE WALE NO I HOONAAUAO A HOOKUU MAIKAI IA na poe lawelawe, he @ i lawelawe mua ma keia oihana @ ka 12 a i ka 20 makahiki, a he @ ma ke poo o na mahele like ole keia @hana. E kipa mai io makou @, a e ike no auanei oukou i ka oiaio @ makou e hoolaha nei. E hoike @ aku no makou ia oukou i ka nui @ lilo i ka wa e NANA MUA @ ME KA UKU OLE.

Paa Niko Ku’i - - - $5.00

Niho Gula - - - - -  5.00

Hoopiha ana me ke Gula – 1.00

Hoopiha ana me ke Dala - .50

---

New York Dental Parlors.

Room 4, Elite Building.

Alanui Hotele.

---

@ kokuawahine no kekahi no ma wahine.

---ao.

O KE

Aoko Ino ka Mea e Loaa ai na Pilikia ma ke kino.

---

E Heluhelu i koia mau Manao.

---

@

AYER’s SARSAPARILLA

-KA-

@ nana e hookaawale na ma’i ino @ kuu koko aku. He laau hoonoono @ a he laau e hooikaika ana i kou @ lala apau. O ka Laau Ayer’s Sarsaparilla ka laau kaulana loa a puni @ holooloa. Ina e hoomau ia ka @ ana i keia laau e loaa ana ka @ kino maikai a me ke koko mae@ hoi hou mai ka ula o kou mau @ pu’ipu’i maikai kou mau pa@ a loaa ke kulana ola kino mai@.

  HE loaa na pu’u paa o ke kino i ka @ Ayer’s Sarsaparilla, e hoopakele @ a mai ka ma’i puu paa (Brights’ Disease) ame na ma’i oia ano. Ke koi @ka aku nei makou e lawe ia keia @ laau ma kahi i ike ia na ma’i Puu @ apau.

  Hoomakaukau ia Kauka J.C. Ayers & Co., Lowell, Mass. U.S.A.

  E loaa no keia mau Huaale ma na @kuai laau a pau.

---

Geteruda Wina

---

Kana ike e Kaikamahiae iloko o ka Hoinola

Mareia no ka waiwai aole no ke aloha

---

  I ka hoea mai o ka manawa o ka lana huakai holo lio i keia auina la, he mea e ka hauoli i ka ike ana aku la Getarada Uoko o kona lole holo lio pili pono o ka aahu polu hauliuli, me kekahi papale i like no ke ano me ko ka lole me ka po veleveta nui ma ka aoao – he nani a he hiehie ke kulana o ka wahine e nana ia aku ana ua holo lio like iho la laua ma na alanui o ka paka, a mahope puka loa aku la laua iwaho ma kekahi mau alanaui e ae.

  Ua ike koke aku ia o Alani ia manawa, he kokoolua akamai a makau ole kona i ka lio, a he nani nohoi kona ano e noho mai ana iluna o kona noho lio.

  “Owai la ka inoa a’u e kahea ai i ko’u lio?” i ninau mai ai o Getaruda, mahope iho o ko laua hoomaka ana aku e hele. “He makemake mau au e ike mua i ka inoa o kekahi lio; he mea nohoi ia e hookupaa iho ana i ka hilinai ana mawaena ona me ka mea e kau ana iluna ona, a he hana maalahi nohoi ia o ka hookele ana aku iaia.”

  “Me ka maopopo loa aohe nohoi au i ike owai la ka inoa e kapa aku ai lala. He lio keia no loko o ka hale lio a’u e malama nei i ke Keikialii Hale. O ka’u wale no e olelo aku ai, he lio oia iloko o ka papa ekahi ma ka holo lio ana, a ke kupono hoi kekahi lede e kau ai. He makemake no anei oe laia?”

  “He lio eleu a hoihoi maoli oia,” i pane mai ai o Getaruda, “a he lio kulana hiehie nohoi, aole anei pela?”

  “Ae, pela no ko’u manao. Pehea ke ano o kana holo ana, aole anei he oluole?”

  “O, he oluolu maoli kana holo ana, me me mea la aia oe liuna o kekahi noho paipai kahi i lili ai. Ia oe no a hoalu aku i ke kaulawaha o kona hoomaka aku la no ia e holo, a he lio mama loa oia ma ka holo kiau ana.”

  Ua kulou aku la o Getaruda imua a hamohamo iho la i ka hulu a-i o ka lio ana e kau ana, a kamailio iho la nohoi iaia me ka leo oluolu.

  Ia manawa i puai ae ai ka ula maluna o na papalina o Alani, alaila loli koke ae la no ia ano a ke ano haikea.

  Ua ala mai la iloko ona na hoomamanao ana o kela mau makahiki loihi i kaa hope, i kela mau ano hana, i ke ano o la leo, a pela nohoi me ke ano o ka olelo ana.

  Ua like loa iho la na ia me Getaruda ia mau la, ua walea oia i ke kamailio ana i kona lio punahele ana e kau mau mai ai. Ua like loa iho la no me ia ke ano o kana pa’ipa’i ana, ke kahi ana i kona huhi a-i me ka oluolu me kona lima, oiai, e hoike mau ana oia i kona, mahalo no kekahi lio holo kiau i kona manawa e ike ai ka hana kolohe o kana Bese Hauliuli.

  Ua lalau aku la ola i kona kaulawaha a paa iho l ame kona lima, alaila nana aku ia oia iaia laia me kekahi nanaina ano e loa.

  Ia manawa oia i poopololei ae ai i ke ano o kana noho ana, a hoomanao iho la ia eia oia ke hana nei i na hana ona e ike ia mai ai.

  Ua leha aku la kona mau maka ia Alani me ke ano puiwa.

  “Heaha keia?” i ninau mai ai oia me ka leo kokohi, ake hakilo pono mai la hoi oia i ke ano o ko Alani helehelena.

  Aka, ua pane akuia oia me ka leo oluolu, a me ka manao ano e iloko ona:

  “Mai poina oe, e Miss Likeke, he lio malihini kena ia oe. E oluolu oe e makaala pono nou iho, no ka mea, aole loa au e huikala ana ia’u iho ina e halawai ana oe me kekahi poino.”

  Aole oia i hookumakala iaia iho ia manawa. Ua poina la paha o Alani i ke ano ana e hana mau ai ia Bese Hauliuli; he mea pono iaia ke makaala no keia mua aku, oiai, me he mea la ua like loa kela me na la mamua e holo lio ana ma kona aoao, e kilohi ana maluna o kona helehelena ui, a pela hoi me ka hoolohe ana i kona leo, a ua hiki ole laia ke hoomaopopo ae i kela mau makahiki i ala o ka popilikia mawaena o laua.  

  Ua hpppihala laua me ka olioli nui no ka laua huakai holo lio; he la malie maikai ia me ke kau ole ia e kekahi ao pouliuli, he huihui maikai ke ea e ko mai ana, a ua lokahi ko laua mau puuwai me ia mau mea apau, a i ko laua manawa i huli hoi aku ai mahope iho o kekahi mau hora loihi a laua i hele ai, ua hoike mai la ko Getaruda helehelena i ka lamalama maikai.

  I ka manawa a Alani i hapai iho ai lala liaio mai kona lio mai mamua iho o ka puka o Mrs. Ovatona, ua nana aku ia ola lioko o kona mau maka me ka iini nui.

  “Miss Likeke,” i olelo aku ai oia me ka leo uuku,” ua hoohauoli mai oe la’u i keia auina ia. Ina e hiki ana la’u ke imi a loaa kekahi lio i oi ae ka maikai mamua o kela nou, e hiki ana no anei la’u ke kili hou mai la oe ma keia mua koke iho no?”

  “O, mahalo i kou lokemaikai, aohe piikia o keia lio. Mahope o ko’u ano maamaa ana aku nei iaia, aohe au i makuu i kana lelele e lelele hele ana, a ua nui ka hauolii loaa la’u. Aole i loaa ia’u kekahi lio kainepu oluolu e like me keia no kekahi mau makahiki loihi,” i pane mai ai o Getaruda me ka manao hopohopo ole.

  “IA olioli au ina ua hoohauoli ia oe; aka, aohe oe i haawi mai nei i ka pane o ka’u ninau i ninau aku nei. E ae ana ane oe e hele hou me a’u i kekahi ia e hoea koke mai ana?”

  Mai ka manawa o Getaruda i lele iho ai ilalo mai, kona lio iho, mai ia manawa mai ka paa ana o Aiani i kona lima a hiki wale i kela manawa ana i ninau hou aku ai.

  “Ae, e hele ana no au,” i ae aku ai ola, alaila hookuu mai la oia i ka paa ana i kona lima, aloha awakea mai la iaia, a haalele iho ona ela kona puuwai ke lilio nei i keia wahine ui, ka wahine hoi nana e hoopihihihi aku nei i knoa noonoo.

  I ka manawa a Alani i haalele iho ai ia Getaruda ua pii aku la oia iluna o ke alapii me ka palanehe loa; komo aku ia iloko o ka palanehe loa; komo aku la iloko o ka lumi nui, a ua aneano loa ia e hehi aku i ke aiapii e pii loa la i kona lumi, me ka mino aka ma kona mau lehelehe, he olioli iloko o kona naau, a o ka manawa iho la ia ona i halawai pu ai me Blanche e iho mai ana@ ilalo, he alo no he alo.

  Ua hoomaopoopo koke aku la oia ua pono oia kona maao makekahi mea i kona manawa no ike mua aku ai i kona ewa. Ua hoike mai ola i kona ano hookano me ka haakei; he nanaina hohu ka kona helehelena e hoike mai ana, a hoopinana ae la oia i kona mau lehelehe ma ke ano hoohenehene.

  “Weii, Miss Likelike, me ka maopopo loa ke hoike mai nei kou helehelena ua loaa la oe ka hauoli ma kau huakai holo lio,” i olelo aki ai o Blanche me ka leo ana hoohenehene.

  “Ae, pela lo no, e Miss Vana Asadela, a he mea minamina nohoi kou lealea ole ana ia mea he holo lio, o kekahi ia o na hana hoohoihoi, hooikaika a kupono loa i ke ola kino; ua haule hope loa oe ma ia hana lealea,” i pane mai ui o Getaruda me ka oluolu, eia nae ua ehaeha loa iho ia ia mako Blanch ano i hoike aku ai.

  “He mea maopopo loa io no ia ‘ua haule hope loa au ma ia hana lealea,” i pane aku ai ola me ka huhu.

  Ua nana mai la o Getaruda ia ia me na maka me he mea ia e ninau mai i ke kumu o kona huhu ana, aka, ua pii ae la ka ula maluna o kona mau papalina me he ahi la ka hahana.

  “O ko’u pomaikai ia,” i hoomau aku ai o Blanch i kana kamilio ana me ka awahia, “o ka ike ana mai nei i na kukai kamailio oluolu ana mawaena ou a me Kauka Livinekona i kekahi mau minute pokole i hala ae nei.”

  Miss Vana Asadela, aohe hana au e hana mai nei ia’u,” i pane mai ai o Getaruda me ke kulana hiehie o ke ano lede, oiai aia no ke mau la ka ula maluna o kona mau papalina, noka mea ua ike io no ia he oluolu ka Alani mau ano hana i hana mai ai iaia.

  “Anoai io paha aole; eia nae, me he mea ala ia’u he hana kohuole loa ia na kekahi mea e like me oe ke ano o ka hookiekie ana ae e hele me kekahi keonimana i halawai pinepine ole me oe,” i olelo akuai o Blanch me ka hoohenehene ame ka piha inaina.

  No kekahi manawa pokole ua ike iho ia Getaruda he hana paakiki loa ia o ka uumi ana iho i na manao kuko iloko. 

  Ileaha ia ka Blarch Van Asadela, e olelo aku ai ina oia e ike ana i ke ano o ko Getaruda kulana o ka pili ana me Alani Livinekona?

  “Ua ike au aole loa au i hana i kekahi hana hewa mawaho aku o ka palena kupono. A no ke ano o ko’u kulana a paa nei, ke hilinai nei au aole loa au e hoopoina ana i ka haawi ana aku i kona inoa he lede,” i ole o mai ai o Getaruda me ke kulana ihiihi a na ia mau huaolelo i kaili ai e ka hanu o Blanch Vana Asadela no kekahi manawa.

  “Ua makemake loa au e ike mai hea ae la kuu kaikuaana i hopu hewa aku ai ia oe a lawe ae ia oe a hoonoho iho malalo o kona malumalu. He ‘lede’, io no! Ua kuhi au ua oi ae kou akahai mamua o keia mau hana kohu ole au e komo hewa mai nei mawaona a’u ame ko’u poe hoaloha.”

  “Aole hiki la’u ke hoomaopopo ma ka hana hea la au i kue aku ai ia oe,” i hoomaka mai ai o Getaruda e kamalilio, a la wa nohoi o Blanch i kahamaha aku ai, ma ke ano hookano.

  “Pela io no paha, aka he mea maopopo no oe i ka mea i kuleana nou ponoi iho.”

  Aole ola i kali aku no ka Getaruda pane e pane mai ai, aka, ua kaha aku la oia me ka ano hookehakeha, a iaia i komo aku ai iloko o ka lumi hookipa, ua upa ino mai la oia i ka puka mahope ona, ma ke ano aole oia he lede.

  Ua pii loa aku la no o Getaruda Iluna iloko o kona lumi moe, o ka hiohiona lamalama maluna o kona helehelena, ua auhee aku ia, a he ukana koikoi ka kona puuwai e hiipoi ana ia manawa. Ua helehele mai la ia i ka mea huna a Blanch Vana Asadela me he mea la aia kekahi buke ke waiho hamama ia mamua o kona mau maka me ia mea huna. Ua like no ola ua aloha o Miss Vana Asadela ia Alani Livinekona, a komo iho la ke aloha iloko ona nona, no ka mea mai kana mau hana ponoi no i ike ai oia i ka nui o ka ehaeha e loaa ana iaia no ka haawi ana aku i kona aloha maluna o kekahi kanaka hanohano a hoopono.

  Nolaila ua hoouna aku la oia i kekahi kauwa e hai aku ia Mrs. Ovatona ua nalulu ia kona poo a aole oia e iho mai ana ilalo i ka aina ahiahi, alaila haule iho la ia hooluolu iluna o kona moe no ka hoonana ana i kona manao kaumaha a no ka hookaawale, ana nohoi kekahi iaiai iho mai ka ike ia ana aku o kona helehelena kaumaha.

  I kekahi kakahiaka ae, ua iho aku no oia ilalo i ka aina kakahiaka me he mea ala aohe mau hana ano e i ala ae mawaena ona ame Blanch. Ua halawi pu aku la no ‘oia me ia, a aloha mai ia no ia iaia e like no me ka mea maa mau, aka, he puanuanu a he inoino ke ano o ke kaikamahine e hoike mai ana, a aohe i kaawale na manao ino mai iaia aku, a oiai oia e hoike mai ana, a aohe i kaawale na manao ino mai iaia aku, a oiai oia e kokoke loa ana e haalele iho i ke pakaukau, ua kali mai ia kekahi kauwa i kekahi puolo pua rose nani loa a waiho iho la ilalo ma ka aoao o kana pa, a he wahi palapala pokole kekahi i hele pu mai ai me ia poe pua onaona i kakauia ma kona inoa me ka lima kakau moakaka ana i ike ai a i aoha nui ai nohoi.

  Ua holo koke aku la oia iloko i kona lumi me ka piha olioli o koan puuwai iaiai i wehe ae ai i ka leta a hoomaka iho la e heluhelu:

  “E kuu Miss Likeke aloha:-Ke manaolana nei au aole oe i maluhiluhi mai ka kaua huakai holo lio mai inehinei. Akua, ua ano makau loa mai i ko’u lawe ana ia oe i kekahi wahi loihi loa no ka wa kinohou, a ua ano maikai ole nohoi ko’u wahi noonoo, no ka mea, aole au i ike maopopo he lio oluolu paha kou o ka holo ana, a i ole ia, aole paha. Ua makemake au e hoolako ia oe me kekahi lio i oi ae ka maikai no kekahi manawa hou aku. A no keia manawa e kaawale aku ana au mai ke kulanakauhale aku nei no kekahi mau la pokole, a e oluole hoi oe e lawe aku i ka’u wahi mohai uuku o ke aloha i hoouna aku la i mea hoonani no kau pakaukau. Owau no me ka oiaoi, Alani Livinekona.”

  I ka wa i pau o ka Getaruda heluhelu ana ua kulou iho la kona poo ilalo a honi iho la i kona inoa, alaila puai wale ae la no ka ula maluna o kona mau papalina no ia mea ana i hana ai.

  Ua kanu@ ae la oia i kekahi hanu kaumaha i ka hoomanao ana ae e kaawale aku ana o Alani, a aole oia e ike ana iaia no kekahi mau la lehulehu; aka aia me ia kana poe pua rose onaona i hoouna mai ai, a ia wa hookahi nohoi e hooikaika ana oia e hoopau i kana nana ana i ke kii o kona makuahine mamua o kona hoi ana mai. Ua hoomaka koke iho no ia e hana me ka hoohakalia ole, a haawi a pau e loaa ana iaia no ia hana, a w hele mau a@ o ka manawa maa mau no ka hana ana maluna o kela kii e like me ka loihi o ka manawa e loaa ana iaia.

  He elima la i pau aw o kona hooikaika ana e hana, a ia wa i hoomaka mai ai ke ano o ka helehelena e moakaka pono maluna o ka apana lole manoanoa ana i hana ai ke helehelena hoi o ka mea ana i aloha i kona mau la opio. Ua hana iho la oia a ahiahi loa i ka la hope loa, no ka mea ua konoia mai ola e hele i kekahi wahi ia ahiahi, a ua hiki mai ka manawa ona e hoi ai no ka hoomakaukau ana iaia no ai no ka hoomakaukau ana iaia no ia hana, oiai oia i haalele iho ai i kana hana me ka pau ole o kona makemake.

  UA haawi aku oia i kona ae ia Mrs. Peresetona, ka makuahine o kekahi haumana ana, e hiki aku ana oia i ke anaina hoolaulea ana e haawi ana ia ahiahi, a e himeni ana oia i kekahi mau himeni nana.

  E hoouna ia mai ana kekahi kaa e kii iaia i ka hora eiwa, aka, ua makaukau e iho la no ia i ka hapalua hora ewalu, a iho aku la oia ilalo iloko o ka lumi hookipa no ke kali ana i ke kaa.

  Oiai, he mau minute pokole iho mamua o kona iho ana aku ilalo, ua hiki aku ia o Alanai ilaila, a o Blanchhookahi ka mea i hookipa aku iaia, a ua hauoli loa iho la ia ka loaa ana he manawa nona e kamailio hoonanea ai me ia, a ke manao pu la nohoi ia e lilo kaokoa ana o Alani iaia ia ahiahi.

  “U kohu malihini loa mai nei hoi oe,” i olelo aku ai o Blanch, mahope iho o ka pau ana ae o ka panai aloha ana mawaena o laua.

  “Ae, he mau la loihi keia o’u i kaawale ai mai ke taona aku nei,” i pane mai ai o Alani.

  “Auwe! oia ka paha ka manao o loko o kana leta i kakai mai ai ia Getaruda,” i hoomanao ae ai oia me ka manao lili iloko ona.

  “A phea kou ola kino?” i hoomau mai ai o Kauka Livinekona i ke kamailio ana, ia Blanch i pane ole aku ai iaia.

  “Me ka mahalo, he maikai no ko’u ola kino. Aia kuu kaikuaana me Bele ame Felorena ma i keia manawa, aka, manao au, he iho no ke koe ilalo nei.”

  “A-o Miss Likelike hoi?” i ninau mai ai o Alani.

  “He maikai no o Miss Likeke,” pane aku ai o Blanch me ke ano maika! ole o ka ninauia ana mai o kela inoa a leha aku ia kona mau maka iaia me ka piha inaina malalo ae o kona mau lihilihi maka, a malia paha, aohe oia i ike mai.

  “Eia no anei oia i kauhale nei i keia ahiahi?”

  “Ae; eia no oia i kauhale nei a e hele ana nae oia i ka aha hoolaulea a Mrs. Peresetona i keia ahiahi; aka, aohe i maopopo loa ia’u, ua hala aku nei paha oia aohe paha,” i pane aku ai o Miss Asadela me ka leo hoopohala.

  Ua nana mai la o Alani me ke ano hoka o kona manao, aka, ua hoololi ae la nae oia i ka laua e kamailio ai, a hoomaka iho la laua e kamailio maluna o kekahi mau kumu manao like ole no kekahi manawa, a e hookolo malie ana oia i o Mrs. Peresetona la, no ka mea, oia no kekahi i konoia mai i kela aha hoolaulea.

  Aka, iaia no e hoolala ana no ka hooko ana aku ia hana, ua hemo mai la ke pani puka o ka lumi hookipa, a oili mai ana o Getaruda me kona nani. Ua puiwa loa ia i kona ike ana mai ia Alani, a hoike mai la nohoi kona mau maka i ka hauoli.

  Ua ku koke ae la o Alani iluna a hele aku la e aloha iaia me ka i ana aku:

  “Ua hauilo loa au i ko’u ike e ana ia oe mamua o kou hele ana, e Miss Likeke. Ua manao iho nei au aole la au e ike ana ia oe, e like me ka Miss Vana Asadela mea i olelo mai nei e hele ana oe i kekahi wahi i keia ahiahi.”

  “Ae, e hele ana au i o Mrs. Peresetona la. Auwe!” ia manawa koke no i kani mai ai o ka bele, “o ke kaa mai la paha ia ona i hiki mai la; ua hoouna e mai la oia ia’u mamua ae o ka manawa ana i olelo mai ai ia’u.”

  O ke kaa io no ona, a aia o Blanch ke olioli loa la i kona lohe ana aku ia mea, no ka mea, o ko Getaruda manawa ia e kaawale koke aku ai, a haalele iho i ke kauka opio me ia. Aka, ua olelo aku la nae o Alani oia pu kekahi e hele a hiki i kona kau ana iluna o ke kaa, a, ia laua e hele pu la iwaho, ua olelo aku la oia me ka leo hawanawana:

  “Malia paha e ike hou aku ana nohoi au ia oe, e Miss Likeke. He palapala kono nohoi ko’u no kena aha hoolaulea a Mrs. Peresetona; ina ua makemake oe e ike ia’u ilaila, alaila, hele aku au.”

  Ia manawa o Getaruda i haalulu iho ai no ka piha olioli.

  “O ko’u hauoli ia, o ka ike mai ia oe ilaila;” i pane aku ai o Getaruda; alaila kokua aku la o Alani i ka hapai ana iaia a kau iluna o ke kaa, uhi mai la iaia a paa pono me ka uhi kaa-no ka mea, he ano huihui ka ea o ia ahiahi-a ia manawa oia i hele aku ai ma kona huakai hele.

  Ua hoi hou aku la o Alani i hope ia Blanch, a ua aneane no e piha ka hora ana i noho hu iho ai ilaila,no ka hooluolu ana aku i kona manao, no ka mea, ua ano makau maoli oia o ukalipu aku auanei oia ia Getaruda-ka mea hoi ana e hoomaka mai nei e ano hoowahawaha-a ua aneane loa ia e lilo i enemi nona. Aka, i ka hapalua hora eiwa, ua haalele iho la o Alani iaia, a kai loa aku ia kona mau kauai wawae no ka home o Mrs. Peresetona.

  Mahope iho o kona aloha ana aku i kela lede, ua hoomaka iho la kona mau maka e au ma a o a maanai no ka nana ana ia Getaruda.

  E hoomaka ana oia e himeni ia manawa, a ua ano maikai ole iho la ko Alani wahi manao i kona ike ana aku i kekahi keonimana loiki a kulana hanohano nohoi e kui lima pu ana me ia a hiki i kahi o ka piano-he kanaka malihini no ia iaia-eia nae e hoike mai ana oia i kona ano me he mea la ua kamaaina loa oia i kiona hoa opio.

  Ua ku maile iho la no ia ma kona aoao a hiki i ka manawa i pau ai o kana himeni ana; alaila, haawi hou mai la no ia i kona lima, a kui lima pu hou iho la no laua, a hoihoi aku la oia iaia a hoonoho iluna o kona noho, a noho iho la nohoi ia ilalo ma kona aoao. Aka, aia no o Alani ke hoomaopopo ia i ke au hele o ko Getaruda mau maka ma o a maanei a puni ka lumi, me he mea la, he mea kekahi ana e makemake loa ana e ike oiai nae, ia manawa hookahi no e kamailio ana no ola me ka malihini.

  A mahope loa akahi no ia a ike aku iaia, a me he mea la e hai ia aku ana iaia, ua hauoli oia i kona ike ana aku iaio.

  Ua hele koke aku ia o Alani a hiki ma kahi a Getaruda e noho ana, ia wa oia i ku ae ai iluna e hoolauna aku la iaia ia “Mr. Winakalopa, he hoalaha i halawai pu me ia oiai ma ka aina e.”

  Ua hoomaopopo mai la o Alani i ke ano puiwa ana ae o Mr. Winakalopa i kona manawa i l@he mai ai i kona inoa, a hoomaka mai la oia e nana pono i kona ano, a hoomaka iho la laua e kamailio me ka oluolu ame ka hauoli.

  Ua hiki loa ia Getaruda ke ike aku, aia kekahi manao hoohuoi iloko o Mr. Winakalopa kahi i hoolalelale ai ma ke ano o kana aloha ana mai ia Alanai.

  Ua kokoke loa e poho kona manaolana i kona hiki aku i ka home o Mrs. Peresetona, o Mr. Winakalopa ka mea mua loa i hel mai e aloha iaia. Ua like no ia e hiki koke mai ana no o Alani ilaila, a e hoolauna ana oia i keia mau keonimana elua i kahi ame kekahi, a manao iho la oia e waiho aku i kekahi, a manao iho la oia e waiho aku i kekahi mau olelo epa i ka haku wahine o ka hale i mea nona e kala ia mai ai a hoi hou oia i ka hale. Aka, manao hou iho la nohoi oia ua hiki no iala ke ku aku imua me ka wiwoole no a e hookuu no ia mau mea e like me ia.

  Eia nae, aia no ke ano anoninoni la ia manao iloko ona, iaia e ku ana malaila e hoolohe ai i ka laua kamailio ana, a ua olioli loa ia i ko Mrs. Peresetona oili ana mai a olelo mai la:

  “Miss Likeke, e ae ana anei oe e hele mai me a’u?” He hoaloha kekahi o’u i makemake loa e halawai pu me oe.”

  Ua ae aku la o Getaruda i kana noi, a noi aku la oia ia Alani ame Mr. Winakalopa e kala mai iaia a ukali aku ia oia mahope o ka haku wahine o ka hale iloko o kekahi lumi okoa aku, kahi hoi ana i halawai pu aku ai me kekahi mea hoopahaohao e kali mai ana iaia.

  Iloko o ia lumi e noho ana kekahi wahine i aahuia me kekahi lole nani loa iluna o kekahi noho haahaa maka aoaoa o kekahi pakaukau.

  Ua puiwa o Getaruda i kona ike ana aku iaia, a ala mai ia kekahi manao ano e iloko ona i ka manawa a ka lede i ku ae ai iluna, nee mai la oia he mau keehina wawae hou imua a nana pono mai ia oia me ka manao iini maluna o kona huukelehelena.

  “Mrs. Akebolo,” i olelo aku ai o Mrs. Peresetona, “o ka lede opion keia a’u i kamailo aku ai ia oe. O kela kekahi o ka mea ano e loa iloko o ke ao nei, aka, me ka oiaio loa, ke manao nei au ua hiki mai ka manawa o’u e hoolauna aku ai ia oe i ko pula kau maka. Mrs. Akebolo, o Miss Likelike keia.”

  Ua hoomahala mai ia na lima o ka lede aoo iwaho a apo mai la i ko Getaruda iloko o kona, oiai kona mau maka i haka pono mai ai iaia me ka manao i haka pono mai ai iaia me ka manao kupaa no ke kilo pono ana i kona ano.

  “E kuu aloha,” i olelo mai ai ola me ka leo uuku a nahenahe. “Ua hauoli loa au i ka loaa ana o keia manawa kupono. Aole au e kala wale i makemake ai e halawai pu me oe @ ai kela manawa mai a’u i ike ai ia oe iloko o ka hale keaka. KE hoomanao ia no anei oe?”

  “Ae, ke hoomanao la no au ia manawa,” i pane aku ai o Getaruda, oiai o@a e haohao la a ke kula la oia i ka like loa o keia helehelena me kona ponoi.

  “Ke ike nei au o oe no kekahi e hoomaopopo mai ia i ka like loa o ko kaua mau helehelena,” i olelo mai ai o Mrs. Akebolo. “A mai ia manawa mai ko’u uluhia ana a hiki wale i keia manawe a i ko’u manao e hookamaaina ia aku me oe, ina he mea hiki ia. E ae ana no anei oe e hai mai ia’u i kou inoa bapetizo?”

  “O Helena,” i pane aku ai o Getaruda, aka, oia ke manao la me he mea la e moeuhane ana oia.

  “O Helena Likeke. HE inoa ui loa kela. Ua ike no au i kekahi poe ma kela inoa Likeke , aka, he poe Pelekane ane lakou. Ua hai mai nei o Mrs. Peresetona ia’u he pena kii kau hana.”

  “Ae, he keena pena kii ko’u iloko nei o ke kulanakauhale, a he nui loa ka’u poe haumana.”

  “E noho iho ilalo maanei nei a hai iki mai ia’u e pili ana nou iho. He mea ano e loa ke kauo ia ana aku o ko’u manao ia oe, ina oe e kala mai ana ia’u i ko’u olelo aku pela, a e kala pu mai nohoi i ko’u ano mahaoi.”

  Ua hoonee malie mai ia o Mrs. Akebolo i kekahi noho no Getaruda a hoonoho iho la iaia ma kona aoao, a hoike mai la oia i kona ano oluolu a lokomaikai, a ua lilo koke aku la ka puuwai o ke kaikamahine ia wa koke no, oiai ua ano kuemi hope iho la no kona manao no ka ninauia mai e pili ana nona iho.

  “Eia no anei kou poe hoaloha iloko o ke kulanakauhale nei kahi i noho ai?”

  “Aole. Ina he poe pilikoko kau e manao nei ma kahi o ka huaolelo hoaloha, ke hoole aku nei au ia oe, aohe hookahi. HE hookahi wale iho no au e oia @e iloko o keia ao.”

  “ua loihi no anei ka manawa i hala ae nei mai ka manawa i make ai o kou mau makua?”

  “Make ko’u makuahine i ko’u manawa he elua wale no makahiki. A i ka piha ana o ko’u uma makahiki oia ka manawa o ko’u makuakane i make ai.”

(Aole i pau.)

---

HE EIWA MAU KUMU HOOIAIO

---

No ka Laau Lapaau, Chamberlain’s Colic, Cholera ame Diarrhoea.

---

1.        He hiki ke hoopau i ka naluea a umii o ka opu.

2.        ‘Aole e nele ka loaa o ka oluolu mai ka ma’i hi aku.

3.        He ikaika kona no ka hoopaa i ka hi mau.

4.        Aia hiki mai na ouli kolera oia ka laau e lawe ai.

5.        Ua hiki ke koopau i ke ano ikiiki a malohai mamuli o ka eha oloko.

6.        He mana hoola hikiwawe kona no na ano eha apau loa oloko.

7.        E loaa mau ana ka oluolu ma ona la.

8.        Aohe mulea aka he ono i ka inu ana.

9.        Mamuli o kona ikaika hoola ua nui ka poe i ola, oi ae mamua o na laau lapaau e ae.

 

  He mau kumu hooiaio keia pili no i kahi laau lapaau e ae, aka, he mau hooiaio e waiho nei me makou e kakoo ana i na kumu i halia ae ia maluna.

  He mea pono e hoolakoia na home no ia mea, e kuai ma ka halekuai laau o Benson, Smith Ma.

---

-EE-

Ieie Daimana

MA KONA A’I.

  Ua hoolohe aku la o Iasepa i keia mau olelo a kona kaikuahine me na helehelena i hele a haikea, a me ka leo haalulu ua pane aku la oia:

  “He mea makehewa wale no kou mau manao kohokoho wale ana, e Blanche. Aole loa au e hoike aku ana ia oe i ka mea huna i hunakeleia iloko o ko’u houpo, a ina ua ike o Mualana opio i keia mea huna, e hai hou aku au e kiai makaala loa ana oia no ia mea elike me kona kiai makaala ana i kona ola ponoi iho. Ke ao aku nei au ia oe e paa kou waha  maluna o keia mea a mai kamailio wale aku i kekahi mea okoa aku, a ke hana ole oe elike me ka’u e olelo aku nei ia oe, e ike no auanei oe i ka haule pahu o kou mau manaolana ame ko’u pu kekahi, a e haule no auanei kaua iloko o ka lua a kaua i hana ai no hai.”

  Ua ae aku la o Amber a mahope iho o kekahi mau kamakamailio pokole hou ana a laua, ua hoi aku la o Iasepa no kahi o Amber e noho nei ka pahu hopu.

---

MOKUNA XXX

---

KA HUI POWA

---

  Ma ka hoomaka ana o kei amokuna e waiho kaua e ka mea heluhelu i ka moolelo ana no Amber, Sa Ralapa, Blanche Lonale, Iasepa Lonale, Balea Mualana ame ka poe no apau a kakou i moolelo iho nei, a e huli ae ka kakou moolelo i keia manawa no Sa John Kotene ame kana huakai no Italia; a nolaila, ke nonoi nei ka mea kakau i ka oluolu o ka mea heluhelu e kuikui lima pu me ia ma ka uhai ana i ka meheu huakai a ka barona mai Ladana a Farani, a mai laila aku hoi a Italia, a ma ke kuianakauhale hoi o Saleno.

  Ma ke kakahiaka nui o kekahi la us hiki aku la ka barona Sa John Kotene ame kona kahu ma ke kulanakauhale o Saleno, a malaila i halawai ai oia me kekahi kanaka me kekahi palapala nana, a i kakauinoa ole ia hoi malalo, ae olelo ana na manao o ka palapala e alakai aku iaia a hiki i kahi e hui ai me ke alii poo o ka hui powa. HE mau olelo oolea no hoi kekahi i pakui pu ia iho a e olelo ana ina he mau hana eepa kekahi e lawelawe ia ana e ka barona, oia hoi kona hoike ana i ka oihana makai i ke kulana oiaia o kana huakai, a he mea ia e pau ai na lala o ka hui powa i ka hopuia, e halawai no oia me kekahi hoopai weliweli, a ina hoi aoie he poino e kau ana maluna o kona kino.

  No keia palapala ame na manao i hoikeia maloko ua hooholo iho la ka barona e hele kino aku e hui me ke alii o ka hui powa.

  Wehe ae la oia i kana uwati ame ka hapanui o ka waiwai, ke dala gula ame kekahi mau waiwai makamae e ae, mailoko ae o kona kahu, a hookoe iho la he mau wahi dala gula uuku iloko o kana wahi paiki, a hoomaka koke iho la lakou no ka huakai hele no kahi e halawai ai.

  “Ina no hoi paha i noho aku nei no oe i ka hotele a owau no hoi ke hele ae,” wahi a Kaleika, kona kahu. “Aole anai he mea pono e hoi hou aku oe ihope?”

  “Ehamau i kau mau kamailio ana, e kuu Kalika, a mai kamailio ana, e kuu Kaleika, a mai kamailio hoopuka ae hoi i ko’u inoa kulana. Ua makemake au na’u ponoi no e lawelawe i ka’u hana a aole hoi kekahi meaokoa aku, a o kekahi no hoi, aole no kaua e lawelawe aku ana i na hana nana e hookau mai i ka popilikia maluna o ko kaua mau kino.”

  Ua nana aku la kahi kahu i ko laua alakai a huli hou ae la a kamailio i kona haku:

  “Heaha anei hoi ka hewa ina e kamailio aku au ia oe ma ia inoa? Ke manao nei au aole he wahi huaolelo Beritania i maopopo iaia.”