Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 28, 11 July 1902 — Page 4

Page PDF (1.49 MB)

This text was transcribed by:  Cheryl Mokuau
This work is dedicated to:  Lihau

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

IULAI 11, 1902

 

Hele aku la keia a koke i kahi i hoea mai ai, hoomaka aku la keia e kahea a penei ke kahea ana,

Akolii, kolii kuluaumoe,

Papa kaeleawaa i kai nei,

E na lawaia hahamau a Kane,

Ua make o Kane i ka pehu okaiokai o kalawaia,

E na lawaia hahamau a Kane, na`u kahi maka.

 

            Hoole mai la na lawaia hahamau, aohe a maua maka, aia ka maka i ka Aaianukea a Kane. Kiloi aku la o Laka i ua mau lawaia la i ka pali a make aku la. Hoea mai la na lawaia kaupaoo ka ia nei hana no o ke kahea e like me mamua.

 

            E na lawaia kau paoo a Kane, na1u hoi kaki maka. Hoole mai la keia mau lawaia kau paoo aohe a maua maka. Hooleiia aku la no keia mau lawaia e like no me kela mau lawaia mua aku la. Me ia iho la o Laka i luku ai i na lawaia o ke kai papau a hiki i na lawaia o ke kai uli, a pau loa na lawaia a Kane i ka make ia Laka.

 

            Alaila hoi aku la o Laka me na makuakane i ke ana e komo ai e huli i ka Aaianakea a Kane, a ia lakou i hiki ai ma ka puka o ke ana e hamama mai ana, alaila komo aku nei o Laka ma a ike mai la ke kiai o ia puka a paniia mai la lakou nei, emoole, miki aku nei o makua kikoo a hemo ana ia puka a make aku la ke kiai o ua puka nei. Hele aku nei lakou i ka lua o ka puka, a i ka panila ana mai ka hana e ke kiai miki aku nei o makua Poupou koo aku la ia i ka puka a paa aole e hiki ke pani mai a make aku la ia kiai. Pela iho la ka hanaia ana apau na pani ehiku make no hoi na kiai ehiku apau, a loaa aku la ka Aaianukea a Kane. Hopuia aku la oia a paa, ninauia ku la na maka o Hema hai mai la ua alii nei aia iloko o ka puniu. Kii`na ia aku la a i ka nanaia ana iho ka hana, aole i lawe ia na maka o Hema i maunu, o ko lakou nei hoi iho la no ia a pae i Maui nei, a lapaau ia iho la o Hema. A ola ae la na maka o Hema i ka wa hiki paha ia ke hoolaia.

 

KA HO`I O LAKA.

 

            Aia la, aia la o ka Pupuikiwai Ala wahieloa mea,

            O ka pololei waikulea lea ka hiamoe,

            E na pokii kau ka iwa he la makani,

Kukui koa la he la ino,

O ke koa loa o ke koa poko,

O Neneimua, o Neneihope,

O hulihana, o ohailawa, o hanee akua

O hanee mai, o hanee i ka uli ku ka punohu ula,

I ka la makani e pa nei, lae pa painoino,

Ka makani o kela puka, o keia puka,

Hiki ka la opeope kau iluna o ka waa,

O Helani kuahiwi, o Kauhao kapu,

O Mokuiau ke awapae,

Ke keiki a ka pulawa kahi, a ka pulawa lua,

A ka ehu hulupala maka onaona,

A ka piipii lau anuunuu, lauoho mamau,

A ka mau he mea honi na ka ih,

Ihu-ole kumumu pehea kaua,

O Lupehu o ko kaua aina ia,

O makalawelawe e lawe mua, lawe hope,

Kakooia mai na kanaka i ka ihu lae,

Ku kaakolu kaula i ke kane,

Kaalua kaula i ka wahine,

Puili kaula i ka mali punawelewele,

Kaula ia Menehune o ka pii ana,

O na kane me na wahine,

I ke kauo i ka waa o Laka, na Wahieloa,

Nana i hoihoi a noho i alae,

I Kaumakani, i Papaulauana,

Noho no Laka a Wahieloa iwaho,

Akahiakahi ke alii o ka wai i noho iwaho.

 

Ka Oihana Hana Lima.

(Koena o ka pule i hala.)

 

Aole e hoahewa ana kela peni i na limahana Asia e lawelawe nei i keia mau hana no lakou, oiai he kanawai paa ka ke Akua i kau mai ai maluna o na ano lahui kanaka apau—“Me ka hou o kou lae e ai ai oe i kau, a pau na la o kou ola ana,” aka ke kau nei na hemahema apau ma keia mahele maluna iho no o kakou. Aole i nana ka hoaloha i ka hoaloha a pela no hoi ka hoa lahui i ka hoa lahui. He hemahema nui loa keia i kupono e hoonaauaoia ka lahui holookoa.

 

O kekahi hemahema nui loa i ikea, oia no ka hoohemahema o na lunamakaainana ame na senatoa o kakou. Ma kela kau aku nei ua laweia ae he kanawai e apono ana i na hora 8 o ka la e hana ai, eia nae opeopeia ae a waiho ana ma kuono.

 

Ke manao nei ka mea kakau ina e hanaia kekahi kanawai o keia ano a ano e ae iloko o na palena kupono e loaa ana ka maha i ka poe ike maoli i keia mau hana, a he mea hoi e kono aku ana i na mea apau e hana ana i keia mau hana, e hooi ae i ka ike ame ka makaukau. Ina he poe limahana Asia makaukau loa, ma ke kaupaona ana i ka uku e pii ae ana no ko lakou mau uku hana a ma ke alahele o ke kaulike ana o na uku hana, e loaa like ana ka pono i na kupa ame na malihini Asia maanei. Me na uku haahaa, ua kau kapakahi ka mea kaupaona, a ua lilo aku ke koikoi ma ka aoao o na Asia.

 

He pono oi ae ko ka lahui, a he mea pono no e puiamaia. Pehea la, ina e hoohemahemaia ka home, pono anei ka noho`na? Aole. Pela no ka lahui e hoohemahema ana i kona pono iho.

 

He manao laula keia, a ke waiho ia nei na ka lahui e noonoo i na mea e pono ai, a ke loaa na manao alakai ma keia mahele alaila e pono no e hoike ma ke akea i loaa ai ka pono no na mea apau.

 

Owau iho no me ke aloha,

 

S. K. NAWAA,

Kalihi, Iune 23, 1902.

 

O ka ma`i hi-koko oia ka ma`i oi ae o na kanaka i make mamua o ko ka ma`i ulalii ame ka fiva lena ke hui ae ia lava. Ua oia aku no hoi kona weliweli mamua o ko ke kahua kaua. He mea pono e loaa na lawelawe lapaau kupono. O ka laau lapaau Chamberlain’s Colic, Cholera ame Diarrhoea ua hoohanaia ia a loaa ka lanakila o 9 poe ma`i hikoko o Amerika Huipuia pela no hoi kekahi mau ehaeha e ae i loaa maluna o na keiki a i ka poe oo. E pono e hoolako i na home me keia omole laau; mai kali, aka e hele ae i keia la a loaa no ma ka halekuai laau o Benson, Smith Ma, na agena kuai laau. He oluolu ke kumukuai.

 

Lei Daimana

MA KONA A`I.

 

LEI DAMANA

 

MOKUNA XXXII.

 

KA BARONA AME IL DIAVOLO – KE KAPENA.

 

            I KA WA I LOHE AI O Babi ame kona poe kanaka, a o lakou no apau, i na leo huro a hooho no ke kapena, o ko lakou wa no ia i pau nui mai ai i ka hoholo no ke ana nui owaho, a koe aku la ka barona, na haole Farani ame Anela.

 

            “Ke hahai ia o Babi i ke kapena i kou oluolu loa ana ame ka hoi hou ana o kou ike ame ka noonoo,” wahi a Aneta, iaia i ku iho ai ma ka ipuka o ke ana. “E maopopo koke ana ia oe a ia kakou no apau ka mea e hanaia mai ana maluna ou.  Malia o hooholoia mai ka huina dala au e uku ai no kou lanakila.”

 

            Aole i pane aku o Sa John no kiea mau olelo a Aneta aka, ua kulou iho la oia ilalo me ka nalu nui ana.

 

            Ua hala ae he hapalua hora o ka ninaninau ana o ke kapena i kona poe kanaka ame na haina no hoi i paneia aku, ua ku ae la ke kapena a hoi loa aku la no kona keena, a o keia hoi ana o ke kapena ua ike aku la no o Aneta a hahai ae la pela ia lakou.

 

            Mahope iho o ka hala ana o kekahi mau minute ua hiki aku he powa elele mai ke kapena aku a olelo aku la ua makemake ke kapena e ike i ka barona.

 

            No keia makemake o ke kapena e ike i ka barona ua ku koke ae la oia iluna, a o ka wa no ia o ke kauka i lalau aku ai i kona lima a kalokalo ae la e hahaiia na pomaikai ma kana mau kukai kamailio ana me ke kapena.

 

            Ua alakaiia aku la o Sa John Kotene maloko aku o ke ana nui o waho kahi e akoakoa ana ka poe powa, a nana mai la lakou iaia nei me ka pahaohao nui mamuli o keia loaa hou ana o ka ike ame ka noonoo, a ua lawe loa ia aku la oia a ma kekahi aia olowi e moe ana mai ke ana nui aku. E moe ana keia alanui a komo iloko o kekahi ana okoa aku, a he alanui akoa no hoi ko keia ana e puka loa ai iwaho. A o ke ana keia i hoano okoa ia no ke kapena wale no.

 

            A i mea e hooi loa ae ai i ka maluhia ame ka ihi kapu o keia ana, ua hanaia he ipuka ma kahi palena pau o ke alanui a i hanaia me ka laka ame ke ki, a i ka wa i hiki aku ai ka barona ame ke alakai ma keia wahi, ua ike iho la laua ua hamama kunihi ka puka.

 

            Ma keia wahi i ku iho ai ka barona ame kona alakai, a mahope iho o ka haawi ana aku o ke alakai i kekahi mau kuhikuhi i ka barona no kana mea e hana ai, ua huli ae la oia a hoi hou aku la no ke ana owaho.

 

            O keia no hoi ka manawa i komo aku ai o Sa John ma ka ipuka a iaia i pale ae ai i ka paku lole ike iho la oia aia oia iloko o kekahi ana nui i hoolakoia a nani—na buke kumukuai pii e kakau ana ma na holopapa, na mea kani like ole i waihoia ma o a maanei o ke keena ame kekahi mau lako hoonani e ae, a he hoike keia e hoomaopopo mai ana he mea i maa i ka noho ana iloko o ka nani ame ka maemae ka mea nona keia keena ana.

 

            A o ka mea hookahi a ka barona i ike aku ai e noho ana iloko o Il Diavolo no ia, ke alii kapena o ka hui powa.

 

            E noho hina ana ia ihope maluna o kekahi noho ko-ki, a i ka wa i komo aku ai o Sa John ua ku ae la oia iluna a haawi mai la i kona aloha ma ke kunou ana mai o ke poo, a ku iho la laua me ka puai leo ole ame ka nana pono ana o kekahi i kekahi.

 

            O kmeia alii kapena o ka hui powa nona ka inoa o Il Diavolo, he kanaka opiopio loa oia nona na makahiki i aneane e piha ke kanakolu. Aole oia he kanaka nui a puipui o ke kino aka, he wahi kanaka kino piiaiahi wale no, a o kona mau nanaina nae, ina he hookahi wale no ou manawa e ike ai iaia, he nanaina kona aole loa e poina ana. He eleele poni kona lauoho ame na maka, a he umiumi nui pueueu kona i hoouluia elike no me ka paikini o ka poe Italia.

 

            O kona ahu e komo ana i keia manawa he aahu ia i hanaia mailoko/mai o na lole velveta a i kinohinohila me na maawe kaula gula.

 

            Ke ku nei laua me ka nana pono ana o kekahi i kekahi. Ma ka aoao i ke kapena he nanaina kona nona na maka ooi e o mai ana iloko o ka honua eleele poni, a ma ka aoao hoi o ka barone he nanaina kulana kilakila kona a he kulana ihi kapu no hoi.

 

            “Ua makemake anei oe e ike ia`u?” wahi a Sa John i ninau aku ai ma ka olelo Italia.

 

            “I hoouna aku nei au ia oe e hele mai e hui me a`u” wahi a ka pane a ke kapena ma ka olelo Beritania. “E oluolu e noho iho ilalo. Ke ike aku nei au ma kou mau nanaina i keia manawa ua loli ae ia mai ka manawa a`u i ike mua ai ia oe. A pehea, ua like anei keia manawa loihi ou i paa pio ai me he moeuhane wale la no i hoea mai ma ka hihio a nalo aku?”

 

            “Aole, aole i like me ka moeuhane,” wahi a ka barona iaia i lawe ae ai i kekahi noho a noho iho la. “O ka mea oiaio, aole loa he wahi mea i hiki ia`u ke hoomaopopo iloko o ia manawa kowa loihi, a he mea oiaio hou no hoi, aole no he hiki ia`u ke manaoio iho he hookahi makahiki a oi ka loihi o ko`u manawa i paa pio ai, a me he la i nehinei iho la no ko`u paa pio ana.”

 

            “He keu maoli a ke ano e,” wahi a ke kapena.

 

            No keia mau olelo a ke kapena ua haka pono aku la na nanaina ana @ ka barona maluna ona, a ua nalu iho ia ola pehea la i maikai ai ke kamailio Beritania ana a keia kanaka i hanauia ma kekahi aina okoa mawaho ae o Pelekane, a no keia mea ua ake loa iho la oia e ike maopopo i kona moolelo.

 

            “Ua pinepine na manawa a`u i ninau ai ia oe nou iho ame na mea apau aole nae he wahi huaolelo i puka mai ia oe mai. Ua poina a ua maopopo ole ia oe kou inoa ponoi. Ua poina pu no hoi oe i kau misiona i hiki mai ai. He pilikoko anei ua mea la au i hele mai ai e uku no kona lanakila?”

 

            “Ae, he pilikoko ponoi oia no`u.”

 

            “A owai oe?”

 

            “Mamua o ko`u hoike ana aku i ko`u inoa ame ko`u kulana, e hoike mua mai ee, ua make io no ane oia? Eia no au ke paa nei me ka aoao e ka manaolana aole oia i make.”

 

            “Ae, ua make io no oia.”

 

            “Ua maopopo pono anei ia oe keia mea?”

 

            “Ae, ua maopopo pono loa ia`u elike me ka maopopo a`u e ike aku nei ia oe. E hoolohe mai a e hoakaka aku au ia oe. Mahope iho o kau mau hana kipi ua kauoha iho la o Babi i ko maua mau kanaka e ki ia olu i ka pu. Ua ku like olua, a ua make oia a pakele mai oe. Aohe he mea e kanaluaia ai ma ia mea. Ua ku aku oia ma ke poo a ua holo loa aku ka poka a loaa ka lolo. E hoomanao iho ua pomaikai oe no kou pakele ana a nele hoi kou halawai ana me ka make o ka poe kipi.”

 

            “Mahea hoi ko`u wahi o ke kipi ana?” wahi a Sa John i ninau aku ai, “Aole au i moeuhane mua e hiki mai ana lakou e like no hoi me oe i moeuhane mua ole ai pela. Aole he mea e ae i oi ae ka hookahahaia o ka manao ia lakou i hiki mai ai mamua ae o`u. Ua hana a ua hooko au i ka apana hana ma ko`u aoao me ka ewaewa oia elike me ia aelikeia ma na kukai palapala ana.”

 

            I keia manawa ua kaa aku la ma ka aoao o ke kapena ka haka a nana pono ana ia Sa John.

 

            “Ke kamailio mai nei anei oe i ka mea pololei?”

 

            “Me ka oiaio ame ka pololei o ka`u mea i kamailio mua ae nei, ke olelo hou nei au, ua oiaio a ua pololei ia mau olelo a`u. Aole he mea e ae i oi ae o ke kahaha o ka manao mamua ae o`u.”

 

            Ma keia mau olelo hope a ka barona ua hoomaopopo koke iho la ke kapena he oiaio a ua ku i ka pololei keia mau olelo i hoopukaia, nolaila, ua kamailio ae la oia iaia iho no:

 

            “He mea oiaio anei ua kuhihewa o Babi ame o`u kanaka ma keia mea?”

 

            Ua noho ekemu hou ole iho la oia no kekahi mau minute alaila, kamailio hou ae la oia me ka nana ana i ka barona:

 

            “Iloko o kou manawa i waiho ai i ka ma`i a iloko o kou wa i ano e ai o kou noonoo, ua ae au a ua haawi au i ke kauoha aole e hoopoinoia kou ola mamuli o ka pipili paa ana o ko Aneta manao mahope ou. A oiai o ka makemake ia o na kanaka e pepehila oe a make, eia nae ua haule wale ia mau manao ma o na olelo ma@kai a ka wahine. Aka nae, he mea ua hoomaopopoia, ina e loaa ia oe ka oluolu a hoi hou kou noonoo maikai, o kou ola no ka ukupanai no kau mau hana kipi.  Ia`u nae i hoomaopopo ai i kau mau olelo i hoopuka mai nei, a mamuli hoi e ko`u lehia i keia mea he kilo ana i ka helehelena o kanaka, ua ike au, a he mea hiki ole ia`u ke kanalua iho, ua oiaio a ua pololei kau mau mea apau i hoike mai nei. Nolaila, ke hoike aku nei au no kou hoomaopopo ana ua ola oe a ua palekana, a eia oe i keia manawa ua lilo he pio na makou, a he hookahi wale no alanui e hele lanakila ai oe aia a ukuia me ka hakalia ole ka uku hoopai no kou lanakila ana.”

 

            Aole i ae aku ka barona aka, ua kunou aku la oia me ka puili ana ae o na lima ma ka umauma.

 

            “A ia kaua i hoomaopopo ai no keia mea, e ae mai e komo koke ae kaua iloko o na hooponopono ana i keia manawa. @ ka mua, ke ninau hou nei au, owai kou inoa a heaha kou kulana hoohanohano?”

 

            Aole i pane koke aku ka barona. Ua ku nana iho la oia me ka noonoo ana. O ka hoike ana i ka mea oiaio oia ke alanui hookahi ana i hooholo koke iho ai, nolaila, ua pane aku la oia:

 

            “Owa o Sa John Kotene, Barona o Kotene Holo.”

 

            I ka wa i lohe ai ke kapena i keia mea, ua hikilele ae la oia a eu koke ae la iluna.

 

            “O oe io ane o Sa John Kotene? Ua oiaio anei keia mea a`u i lohe iho la? O Sa John Kotene oe ka Barona waiwai a i kaulana a puni o Pelekane no ka oluolu ame ka waipahe? A he mea oiaio hou no anei, o Konela Kotene, ka mea au i hele mai e uku i kona uku hoopai, o kou hoahanau ponoi anei la?”

 

            “Ae, o ko`u hoahanau ia,” wahi a ka barona me ka pahaohao nui ia o kona noonoo no keia mau ninau ano e a ke kapena.

 

            “He keu maoli a ke ano e! Pehea no la hoi au i mahui maua ole ai pela?  A pehea no hoi e komo ai ia manao iloko o`u?” A me keia mau olelo ua ku hou ae la oia a holoholo iho la. “A pehea no la hoi e maopopo ai ia`u oiai, aole i hoike mai o Konela Kotene he hoahanau barona kona, a ole no au@ i ike i ka inoa i kakaula mawaho o ka palapala ana i hoouna aku ai.”

 

            “Alaila, ua lohe mua no anei oe no`u mamua?”

 

            “Ae, ua lohe mau au, a ua lohe pinepine no hoi. Ma kekahi olelo ana, a ma kekahi ano, he mea oe ua pilikana ia`u.”

 

            “Ke hoopahaohao nui mai nei oe i ko`u noonoo” wahi a ka barona. “Ma ke ano hea i pili ai au ia oe? He mea hiki no anei i kekahi barona Pelekane ke lilo i mea pilikana no kekahi kanaka Italia, a o ua mea la he kanaka powa oia?”

 

            “Ae, ua hiki loa ke lilo i mea pilikana kekahi barona Pelekane no ua kanaka powa la,” wahi a ka pane a ke kapena me ka minoaka pu ana. O, ina no hoi paha i mahui mua au i ko Konela Kotene kulana maoli ina eia no oia ke ola nei i keia manawa@ Aka, aole i komo ia manao iloko o`u no ka mea, ua hunakele loa oia i na mea apau e pili ana nona ame kona ohana.”

 

            A me he mea la ua hookaumaha nui ia ka manao o ke alii kapena powa no keia mea ana i lohe ai a mahope iho o ka hala ana o kekahi mau minute o kona noho mumule ana, ua hoomau hou aku a oia i ke kamailio ana:

 

            “E papae loa aku oe i ka noonoo ana no ka`u mea i kamailio iho nei e pili ana nou ponoi iho, a mai ae no hoi e malama i na manao hopohopo a makau no`u. No kekahi wa okoa aku kaua e hooponopono ai no kahi apana hana iho nei a kaua I keia manawa e kamailio kaua no na mea e pili ana nou, kou ohana, ame kou mau pilikoko.”

 

            O keia manao o ke kapena ame kona makemake pu ua hopahaohao nui aku ia i ka manao o ka barona, a pane aku la oia ma ke ano hookeikei kulana ma ka olelo ana aku:

 

            ‘Aole i ae ko`u manao kulana keonimana e kamailioia ma keia wahi i kekahi mea e pili ana no ko`u ohana. Ua kuhihewa oe i ka manao ana he mea au ua pili ia oe. Ke hoole nei au aole au i pili ia oe, a owa wale no ka mea i ikeaia ma ka inoa o Sa John Kotene.”

 

            Aole au i kuhihewa, e lohe oe a o oe no ke keonimana a`u i olelo mua ae nei ua pili ia`u. E ninau aku au la oe, aole ane au keiki i Kelemania ma ka inoa o Ralapa?

 

            “Ae, he keiki ie no ka`u ilaila mamua. Ua ike a ua kamaaina anei oe iaia?”

 

            “ Aole au i ike a kamaaina iaia. Aka ua ike a ua kamaaina au i ka mookuauhau o ka ohana o Kotene a`u i lohe a i ahuihui ai ma na wahi like ole o Europa nei.”

 

            I ka ike ana o ka barona ua maopopo i ke kapena o ka poe powa ka moolelo o kona ohana, na hooholu iho la oia e hoike aku i na mea apau me ka hookoe ole i kekahi, nolaila, ua pane aku la oia:

 

            “Ke ae nei au e hoike aku i na mea apau e pili ana no ko`u ohana, a ua makaukau au e hoike aku i keia manawa. He ohana uuku loa ko`u aole i piha ke kauna oia hoi, owa no, he keikikane a he kaikamahine hookama. Ua makemake ane oe e ike maopopo no kekahi o laua?”

 

            “Kaikamahine hookama? Heaha ka nui o kona mau makahiki, a owai kona inoa?”

 

            “Eia oia ke hele nei i ka umikumamahiku o na makahiki, a o Amber Kotene kona inoa.”

 

            He nanaina ko ke kapena i keia manawa e hoike ana ua hookokaia kona makemake a ua lohe ole oia i kana mea i iini loa ai e lohe mai ka barona aku.

 

            “O kela wale ae ia no ane ka nui o kou ohana?”

 

            “Ae, e keia wale ae ia no.”

 

            “Ua maopopo pono anei ia oe kau mea e kamailio mai nei? Ina eia no kou noonoo i keia wa iloko o na noonoo huikau a ano pohiaihi aiaila, e ae mai ia`u e koku aku ia oe, a e ninau hou aku wau penei: Aole anei he lede malihini kekahi e neho ou nei me kou ohana i keia wa a o ua lede la he pilikana oia nou?”

 

            “Ae, ua pololei oe i kamailio mai la. A pehea hoi i maopopo ai la oe? He oiaio io no aia no he lede ame kona kaikunane ke u nohe ia—aia no paha laua ke noho la i keia manawa aole paha—aole he hiki ia`u ke olelo maopopo ae i keia wa. A he oiaio kou he mau lala laua no ko`u ohana ma o ka pilikoko la. He mau kausini laua no`u.”

 

            “He iki ke lalahele o kahuna, wahi a ka olelo kahiko, a pela pu no hoi me kau kauwa nei. Ua maopopo ia`u na mea apau—ke au nui ame ke au iki—oia hoi, ka poe waiwai a hanohano ame ka poe haahaa, a ma ke ano nui, a ua ike au ia liko ou ame waho pu ame ke ano na poai apau e pili ana i kou ohana. Aole nae i pili loa keia mau kamailio a`u me ka kaua mea i kamailio iho nei, nolaila, ke ninau hou aku nei au ia oe, e ae ana anei oe e hoakaka iki mai i na mea e pili ana i kou kausini wahine?”

 

            Ua olelo mua ia ae nei he nanaina ko ke kapena i ku ole i ka hoihoi i ka wa a ka barona i olelo ai he ekolu wale no ka nui o kona ohana, aka nae, i ka wa a ka barona i olelo ai he lede malihini kekahi e ne@o ia me kona ohana a he mea pilikana hoi iaia, o ka wa no ia i auhee aku ai ia mau ano ona a mohala maikai mai la kona mau nanaina.

 

            Ua hookahaha nui la ka manao o ka barona no keia loli ano e ana o na nanaina o ke kapena, a no la mea, ua pane hou aku la oia ma ia ano hookahi.

 

            “O Blanche Longley (Lonale) ka inoa o kuu kausini, he wahine opio kulana kilakila hoi.”

 

            “Owai!” wahi a ke kapena i ninau koke aku ai me ke ku ino ana ae iluna. “Owai keia inoa au i hoopuka ae la? O, he inoa keia i nalohia mai ko`u lohe ana no na makahiki he nui i hala! O, he inoa keia i pulamaia iloko o na puili hoomanao ana a ano eia ke pa-e hou nei a me he mea la no nehinei iho la no kona nalohia ana! Aka, e ka barona, eia io anei iloko o kou poai ohana ka mea nona keia inoa a`u e hoopuka hou ae nei, Blanche Lonale, kahi i noho ai?”

 

            “Ae. Pela ma ka`u hoomaopopo ana, a ma ka hoopololei ana aku i ko`u hale oia kahi i noho ai i kuu manawa i haalele aku ai i ka hale a hele mai, a ke manao nei no au aia no oia ilaila kahi i noho ai, no ka mea, ua hoike mai oia i kona manao e lawe ae i ko`u home i home paa nona.”

 

            “Ua hiki no noi ia oe ke hoike mai ia`u i kela mau mea apau iloko o ka makahiki holookoa i hala ae nei ina aole i haalele mai kou ike kanaka maikai ia oe!” wahi a ke kapena i kamailio ae ai iaia iho no me ke ano kaumahal. “Ina no hoi paha i maopopo mua ia`u! Ke mau la no anei kona kulana kilakila a nohea elike me ia me na wa mamua?”

 

            “Ae, he oia mau no ka puipuia o kona kulana ui a kilakila i keia wa e like la me na manawa mamua, a ua manao nae au ua oi ae ka nohea o kona nanaina i keia manawa. A pehea hoi oe i ike ai iaia—o oe ka mamo a Hama, o Il Diavolo hoi ke alii kapena o ka hui powa,-ka mea hoi i hoolilo i na lua kawa-u o na kuahiwi i home nona—ke ninau hou nei au, pehea oe, ke kanaka i komo ole iloko o na huikau ana o ka poai kiekie i ike ai i na hiohiona nohea o Blanche Lonale, ko`u pilikana hoi?”

 

            He minoaka wale no ka mea a ke kapena i panai mai ai no keia mau ninau ku i ka haakei a ka barona, a ninau hou mai la oia:

 

            “He hele kipa no anei oia, a i ole, he hele kipaia mai no anei oukou?”

 

            “O ke ano ia o ko makou noho ana, he hele aku a he hele mai.”

 

            “Aia no anei i ka home ohana ko keiki e noho nei i keia manawa?”

 

            “Pela paha, no ka mea, aole he hiki ia`u ke kamailio hooiaio aku no ia mea.”

 

            Ua pupuku koke iho la na nanaina o ke alii kapena i keia wa.

 

            “He mau ouli maikai ole keia ma ko`u manao ana,” wahi ana, “aka nae,--aka nae,--“

 

            Me keia mau huaolelo “aka nae, aka nae,” ua hele loa iho la kona leo i ka liilii loa a hiki ole aku la i ka barona ke lohe aku i ke koena o kona hopuna olelo.

 

            “Ke hoao mai nei anei oe e hoohaahaa i ke kulana maemae o ko`u ohana?” wahi a ka barona i pane aku ai me ka inaina. “E hai mai, a ke ninau nei au ia oe, no ka manawa elua, i ka wa hea oe i ike ai ia Blanche a kamaina paha, a ua ike no anei oe iaia?”

 

            “Ua ike au iaia a ua kupa a ua kamaaina hoi i kona leo, a no kahi a`u i ike ai iaia ame ka manawa—well, na ke au o ka manawa e hoike ae ia mea,” ame keia mau olelo ua ku ae la oia a holoholo iho la.

 

            I ke alii powa e holoholo nei i o a ianei ua hiki loa i ka barona ke ike aia he manao nui iloko ona kahi i hakoko ai—e hakoko ana—o ka mua, e hoike aku paha oia i na mea apau i ka barona, a o ka elua, e hunakele no paha oia elike no me ia ana i hunakele loa ai. A me he mea ia ua maopopo paha iaia kane mea e hana ai no ka mea, ua noho iho la oia ilaio a huki mai la i kona noho a kokoke me ko ka barona, a ninau aku la:

 

            “Aole anei oe i lohe ia Blanche e kamailio ana i kekahi manawa no`u nei a i ole, hoopuka ae paha i ko`u inoa ma kekahi ano okoa?”

 

            “Aole loa ma na ano apau!”

 

            “E kala mai ia`u Aole au e hoae ana i kela manawa o ko`u mana nui e hana i kekahi hana nana e hoohaahaa ana ia oe ame kou ohana, oiai oe e noho ana malalo o`u ma ke ano, he pio, nolaila, o ka`u mea e manao nei e kamailio aku la oe he moolelo pololei loa ia e hiki ole ai ke manaoia he mau manao hakuepa ia mau manao kipehi lepo maluna o kekahi lala o kou poai, ame keia e maopopo ai ia oe, e ae mai ia`u e kamailio no ia mea. He wahi moolelo ano e no keia—ka moolelo hoi e pili ana no ke mauau launa a kamaaina ana, a nawai no hoi e ole ke kahaha e kou manao ke lohe uao oe o kou kansini nohea, o Blanche Lonale, ua pilikana oia ia`u ka mea au i hamo mai nei a eleele haalele mailoko a waho? Aka, o ka oiaio keia a`u e kamailio nei, a e hoakaka aku au i na mea apau e pili ana. E hoolohe pono.”

 

MOKUNA XXXIX.

 

o ka`u wahine mare ia ma ke kanawai .”

 

            I ka manawa a ke alii kapaua i olelo ai “e hoolohe mai,” o kona manawa no ia i noho mumule iho ai me he mea ia e noonoo nui ana oia no keia mea hune ana @ hunakele ai no kekahi mau makahiki loihi i hala ae, a o ka manawa mua loa paha keia ana e hoike ai imua o kekahi mea kine uhane a no keia ano hakanu ua manao iho la ka barona aole oia e lohe ana i keia mea huna, aka nae, aole pela ka manao o ke alii powa, no ka mea, ua ala pono ae ia kona poo iluna a hoomaka mai la o kamailio, penei:

 

            “Mamua o ko`u hoike ana aku ia oe i ka mea huna pohihihi nana e hoopuni nei ia`u, he mea pono e hoike a e hoakaka mua aku au ia oe no`u iho ame ko`u ano maoli. Ke ike nei au e nalo ana ka`u mea huna ia oe a no na kumu e maopopo ana no ia oe ma keia hope koke iho. O ko`u hanauia ana, mai ka puhaka mai no ia o ka makua Pelekane. He Pelekane ko`u makuaane, a he Italia ko`u makuahine. O ko`u inoa o Kolonovila—“

 

            “Ua lohe a ua maopopo ia`u kena inoa ohana Pelekane,” wahi a ka barona i pane koke aku ai.

 

            “Ua maopopo ia`u ia mea. O ko`u makuahine he wahine oia i piha me na manao haakei, uilani a kiekie a ka launa ole mai, a pela nohoi me kuu makuakane, ua like no kona ano ma na ano apau me ko kuu makuahine. Malalo o na hana hooipoipo elike me ke ano mau i ikeia mawaena o kekahi mau opiopio a elua, ua komo iho la ke aloha ame ka makaleho ana o kekahi no kekahi, a o ka hopena ua mareia laua a lilo i hookahi. O ke aloha mawaena e laua iloko o na la mua o ka noho hoau ana o ke kane ame ka wahine, ua nui a ka launa ole, a ua hu aku hoi mawaho o ka palena kupono. Aole he haule o ka huaolelo aloha ia laua. He aloha wale no na mea apau ia lauaE kuu aloha, e mea ae oe i keia mea.” “E kuu aloha, auhea iho nei oe,” a he nui wale aku na olelo o keia ano i hoopuka mau ia mawaena o laua. Iloko wale no laua o ka noho`na aloha o kau noho kuawili ana a hiki i ka hoea ana mai o kekahi la nana i hoolilo i ua aloha nui a palena ole mai o laua i mea awaawa a mulea i ko laua mau lehelehe. Ulu ae la na manao kanaka iloko o laua pakahi iho. Ulu pu ae la no hoi na manao hoohuoi. Lili aku la ka manao o kekahi no kekahi. Uluaoa ae la ko laua noho`na home maluhia, a o ka hopena, a iloko o ka ulupuni e kuu makuakane me na manao liii kupouli, ua lawe ae la oia i ke oia o kuu makuahine a holo mahuka aku la mai Pelekane aku. Ua haaleleia iho au aka, ua kiiia mai au e ka ohana o kuu makuahine a malamaia, a iloko o ka`u mau haawina kula o ko`u mau la opiopio ua ao ia au e hoino makawelawela loa ma na ano apoau i ke kanaka Pelekane. O ko`u wahi moolelo wale iho la no ia. Ua lohe no oe i ka inoa o Kolonavila e kamailioia ana ma ia manawa oiai o ka nuhou hookahi ia e ka la e noke mau ia ana i kekamailio. Ua make kuu makuakane ma ke kahi wahi i maopopo ole ia`u a lilo ae la au he hooilina nona, a o kahi waiwai i kau mai maluna o`u he uuku loa i @ me kahi home ohana—he wahi halo ano e a pupuka, a nona hoi ka inoa i kapaia i keia manawa ka Hale Hoanoano.

Aole i pau.

 

Hookui laua mawaho o Makiki.

 

KE KAA-HAPAUMI ME KE KAAWAI.

 

            Ma ka Poaha Iulai la 3 ma ka auwina la aneane hora 4:30 i hookui ae ai ke kaa-hapaumi me ke kaa-wai o Makiki mawaho o Makiki ma ka huina o na Alanui Beritania ame Keeaumoku a lele ana ke kaa-hapaumi mai kona aiahao ae. Ua loaa ae kekahi hoailona i ke kaa-wai o ka oihana kinaiahi o Makiki e hoike ana ke a ia la kekahi hale e ke ahi, nolaila i kuupau mai ai na keiki kinaiahi i ka lakou hana, a haalele aku la i ko lakou wahi a holo mai la ke kaa mahu kinaiahi no kahi o ka hana me ka holo ikaika nui ma ke alanui Keeaumoku mauka mai Aneane o hiki mai ia i ke Alanui Beritania, maalo ae la ke kaa-hapaumi o ka Hui Kaa hapaumi ma kona alahao mau ma ke alanui Beritania e holo ana no ke kulanakauhale, alaila ua hoopaa iho la ke kalaiwa-kaa o ke kaa-hapaumi a ku ma ka aoao Waikiki o ke alanui Keeaumoku, aka ua hoohikileleia ka manao o kahi kalaiwa-kaa o ke kaa hapaumi a poina oia i kona noonoo a ike ole i kana mea e hana ai, pela i ka nana aku, ame ka pihoihoi nui ua hoomaka hou aku la oia e hookuu aku i ka holoo kona kaa me ka hili ikaika i na holoholona me ka manao e pae ana ma kekahi aoao, a ia manawa no i hookui ae ai laua a lele ana kahi kaahapaumi mai kona alahao ae.

 

            Ua holo loa aku ke kaa-wai no ke kahua hana ma ke alanuiKalia e huli ana no Waikiki, oiai mailaila mai ke kauoha i hoea mai ai, a i ka hiki ana aku ua pio ke ahi. O ka lono i loaa mai no ka hale i a ia e ke ahi, ua a ia oia ma kaupoku mamuli o ka lele ana o ka mamala-ahi a kau maluna o ke pili i a ia ai.

 

HOOLAHA KUMAU

 

HUI HOOLEWA A TOWNSEND

No na hana hoolewa @

Ahahui Hoolewa o Honolulu.

Keena Hana 292 Kihi @

ame@

Elepona Blue@

 

Ka Hui Banako Hoahu Malama Dala o Haw

(KAUPALINAIA)

 

Huina i hoahuia           $35@

Peresidena                   @

Hope Peresidena         @p.@

Puuku                          W@

 

Keena Hana Nui

Alanui Papu, koke i Alanui ka@
Keena Lah@ina Hilo Hawaii

E lawelawe ana i ka

Oihana Banako Hoahu Dala

ma Hono`ulu a me Hilo

 

E laweia mai no na @

ka haawiia o na ukupanee no na

ahu makahiki ma ka huina@

keneia no ka makahiki. @

Rula a me na hooponopono me ke

nau ae ma ke Kaena Hoah@

 

Dr. T. Mitamura

 

            Keena Oihana 1408. Alanui Nuuanu

Telepona 152, Pahu Leta @

noho, kokoke i ke Keena @

nui Nuuanu.

 

Na hora keena: 8-10 a.m. 6-3 p. m koe na Lapule.

 

KAUKA J. UCHIDA

 

HE LOEA MA KA OIHANA LAPA@

Keena: Alanui Beretania, @

Papu ame Nuuanu

 

Manawa hana, 8 a 1@ A.M. @

P.M.

Telepona Helu @

LEWERS & COOKE

LUI A ME KUKE, Kaupalenaia

 

Na Mea @ mai a K@ i ma

 

LAKO HANA HALE

 

O Kela ame Kena A@

Malaila e loaa ai na mea @

 

NA PAPA N. W., NA PAPA H@PILI HALE, NA PUKA, NA OLE@

LEPE AME NA PONO PUKA A@

ANI, NA KUI, AME NA MEA P@

KA OIHANA KAMANA, NA PO@

PENA.

 

NA PENA LIKE OLE AME

HULE PENA, NA ANIANI NA@

PA HALE, PALE PUKA @

MOENA, ETC.

 

O na kauoha pono hale apau lo hiki mai ana ia makou e hooko k@ ia no me ku eleu ame na KUMUKU@ HAAHAA LOA.

 

LEWERS & COOKE

 

            I KA POE KULI:--Ua haawi@ kahi lede waiwai i hoola la mai ke @ kuli ame ka halulu iloko o ke @ mamuli o ka pahu hoo ohe hanali@ Dr. Nicholson he $24,000 i kana k@ kokua kuli i hiki ai ke loaa keia @ maikai i na poe kuli me ka lilo oie.@ kakau mai, THE NICHOLSON INSTITUTE, 780, Eighth Avenue, New York 1504.

 

            1 Makahiki mai Iulai 1.