Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 28, 11 July 1902 — Manaoia ua Poino. [ARTICLE]

Manaoia ua Poino.

XK ALII O KA MOKUPUNI O SWAYNE. Ma ke ku ana mai o ka mokuahl Monna mai kona alahele aukai mal ka 'hema mal, I loaa mai al kekahi moolelo plli i ke alii o ka mokupuni Swayne i haohao nuiia no kona nalowale me ka maopopo ole o kahl l hele al. A o keia nuhou hoohikilele he mea ia i maa inau ole ilaila. O ka Inoa o ka mokupunl "Swayne" ua loaa mai ia mamuli o kekahi haole «ona kela inoa 1 hele ilaila me kona ohana a hookamaaina a lilo i kupa nolaila, alaila puka mai la ka leo o ka lehulehu i alii oia no ua aina la. Ua lokahl ko lakou noho ana me na kamaka o Ja wahi aka ua loaa kekahi haohao nui ia nona ame kona ohana mamull o ko lakou nalowale honua ana a maopopo ole ka hopena. O kekahi koho wale aku no ua loaa paha kekahi paee mawaena ona me ka iahui o ia .imokupuni. • 'O ka mokupuni Swayne he wahi kiko wuko loa ia o na mokupuni moana Pakipika ma ka hema aku nei o kakou a aohe wahi ona i oi aku maluna o 100 kapuai ke kiekie maluna o ka ili'kai. Aia he kuono kai nui iloko ona i hoopuniia e kona mau pea mawaho, he mehameha maoli oia nona iho, oiai o iSamoa wale no ka aina i lihi kokoke aku iaia ma kahi o ka haneri mile a •oi paha ka mamao, eia nae, ua noho alii ia oia e kekahl haole mamuil o 'kona hikl ana ilaila me kona ohana a "nookupa a lilo ae la ka mana hoomalu ame ka hooponopono i ua kanaka la no ua mokupuni la. Ua noho alii ■oia no ua aina la no 35 makahiki, a mea nana i hoonioni iaia a hiki wale no i kona nalowale ana me ka ohana. He aina keia i uluia m& na laau niu ame kekahi ano e ae a ma ia mau pea i lawelaweia ai ka oihana kalepa ma ia wahi. O na Paniolo ka poe \ loaa mua ai keia mokupuni i ka makahHei 1602, eia nae aole he aupuni i kukuluia ia manawa a peia mai no i ka manawa i loaa aku ai i na Pele"kane. Ua manao lakou aole waiwai o •ke kukulu ana i ka manā aupuni a hukl hoi \ ka hae i mana ai, nolaila ua waiho ia aku la ke alli haole Swayne e 3ula i kona aupuni o ke kai.

He nui na manawa e maalo ae al na mokuahl malalla a hookuu aku la i na pahu i hooplhaia me na nupepa alaila :lana hele aku la a pae i ka mokupuni Swayne, pela e loaa ai I ua ohana haole la ka ike i na mea hou o ke ao. Ma ke kaalo ana ae o ka mokuahi Moana he hookahi mile ka-mamao mai iaia aku a hiki 1 ka mokupuni Swayne ua ikeia aku la kekahi hale o ko Europa jino hale e pihaia ana i kanaka mawaho ua hukiia ae he hae a e kani ana na pu, a ua holo mai kekahi poe i kahl o ka moku; eia nae, aole maopopo oia mau hana apau, a haalele wale aku no ka mokuahi Moana aole i maopopo ke knlana o ka moi haole Swayne.

Ma ka nana ana i ke ano o ka mokupuni Swayne ua hiki ke ike iho aole he wahi hoolana manao a hoohauoli hoi © loaa malaila. O ka nui weia o ka la apuni ka makahiki oia ka haawina e kau mai ai i ke kanaka a he ku maoli no i ka mehameha o ke ola ana; a o na moku, aoie e hiki ke hookomo aku, oiai aole he hohonu loa, a he ooi wanawana okoa ae no na pohaku oloko o ke Tcai.