Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 30, 25 July 1902 — Page 3

Page PDF (1.78 MB)

This text was transcribed by:  Alika Olsen
This work is dedicated to:  Classmate/friend Ben Harbottle

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, IULAI 25, 1902         3

 

HOOLAHA KUMAU

Ka Hui Alahao ame Aina o Oahu

MANAWA HOLO

Mahope aku o Iaunari 1, 1902

 

MAI HONOLULU AKU

 

WAHI             Na la apau loa Na la apau       Na la apau loa Na la apau       Na la apau

HOOLULU    ke Sabati                                 ke Sabati
                        a. m.                a.m.                 a. m.                p.m.                 p.m.

 

Waialua           7:10                 9:15                 11.25               3:15                 5:10

Manana           8:00                 8:48                 11:40               8:15                 5:30

Ewa Wili         8:32                 10:08               12:00               4:05                 6:30

Waiono            ....                    10:50               ....                    4:45                 ....

Waianae          ....                    11:55               ....                    5:40                 ....

Kahuku           ....                    12:02               ....                    6:15                 ....

 

MAI WAHO MAI

 

WAHI             Na la apau loa Na la apau loa Na la apau loa Na la apau      

HOOLULU    ke Sabati         ke Sabati        
                        a. m.                a.m.                 a. m.                p.m.                

 

Kahuku           ....                    5:35                 ....                    2:08                

Waialua           ....                    6:10                 ....                    2:50                

Waianae          ....                    7:10                 ....                    8:55                

Ewa Wili         5:50                 7:45                 1:06                 4:32                

Manana           6:15                 8:03                 1:30                 4:52                

Honolulu         6:50                 8:35                 2.05                 5:28                

 

G. P. Denison.                         F. C. Smith

  Luna Nui                              Luna Kuai Kihiki

 

Kakela me Kuke

[KAUPALENAIA]

Poe Kalepa ma ke Komisina

A HE

POE LAWELAWE KOPAA

POE AGENA NO NA MAHIKO LEHULEHU.

UA MAALAHI I KEIA WA

 

            HE HIKI KE HUKI A HOOPIHAIA NA NIHO POPO ME KA EHA OLE malalo o na paahana ana o keia au naauao e kapiliia ai i ka io o ka papa niho.  Aohe hanaia i ka laau hoohiamoe.

            O keia wale no kahi huki a hana niho ma Honolulu nei i loaa na PAAHANA I HOOPAAIA me na mea e ae e hiki ai ko huki, hoopiha a hoopaa i poo gula a nana paha e hiki ole ai ke ikeia ke @ e mai ka niho maoli ae, a e paa no ka ua umi makahiki malalo o ka hoopaa ana, me ka LOAA OLE O KEKAHI HUNAHUNA O KA EHA.  He POE WALE NO I HOONAAUAO A HOOKUU MAIKAI IA na poe lawelawe, he @ i lawelawe mua ma keia oihana @ ka 12 a i ka 20 makahiki, a he @ma ke poo o na mahele like ole i keia oihana.  E kipa mai io makou @ ike no auanei oukou i ka oiaio o ka makou e hoolaha nei.  E hoike @ uku no makou ia oukou i ka hui @ lilo i ka wa e NANA MUA @UKU OLE.

 

P@ AniAni@.....................    $5.00

@ Gula........................            5.00

Hoohiha ana me ke Gula..       1.00

H@ ona me ke Dala....              .50

 

New York Dental Parlors.

Room 4.  Elite Building.  Alanui Hotele.

 

@@@ kuuwahine no kekahi no na wahine.

 

He Huaale Maikai

Aole ke like o na

"Huaale a Ayers"

            @ huaale e ae no ka mea he mau @ keia i ka hana a na @ laau hoomaha maikai loa @ he paa kou hanalepo o na "Huaale a Ayers".  @ hemo maikai ai, a e hemo @ mau ana hoi mahope aku @ paa ana. @ he hiki i kekahi kanaka ke @ ke maikai kona ola kino @ he hemo o kona hanalepo @@ manawa o ka la, a oi aku @ i maopopo kela kanawai o @ i na kanaka apau, aole loa @ ka nui o ka poe ma'i me ka @ e ike ia nei i kela mau la.

            @ ana ia owaho me ke kopaa he @ kai loa ka lawe ana.  Aole mau Huaale i oi ua ka maikai @ ua o na "Huaale a Ayers"

 

Hoomakaukau ia e Kauka J. C. Ayers & Company, Lowell, Mass., U. S. A.  E loaa no kela mau Huaale ma ka Hale Kuai Laau o Hollister, alanui Papu.

 

Geteruda Wina

Ke Kaikamahine Iloko o ka Moinoia

Mariia no ka waiwai aole no ke aloha

            "A mai lilo io no paha ia i mea nou e ukiuki ai." i olelo mai ai o Alani.   Aka, e Getaruda he oiaio ua hoomaka ma @ mai no au e ano makau ia oe no kekahi manawa mai mahope, i ko'u ike ana eia oe ke nee noi imua ma kou imi ana i ka manao ame ka loaa ana o kela manao ikaika iloko ou."

            "Malia paha, owau ka i aie ia oe, mahope iho o ka loaa ana ia'u o kela manao hoonee imua no ka imi ana i ka naauao." i olelo aku ai o Getaruda me ka manao e nalu nui ana iloko ona.  "Ua ike no oe, o ka'u mea hoowahawaha loa ia o na buke aka, mahope o kau olelo ana-a mahope iho nohoi o ko'u moe ana iloko o ka nawaliwali me he mea la aohe mai ka he paakiki o ia mea o ka hooko ana aku o imi i ka naauao."

            "Manao au aohe au mea i aie mai ai ia'u, e kuu aloha," o pane mai ai o Alani me ka manao kaumaha; "i ko'u manawa e hoomanao ae ai i na huaolelo lokoino au i lohe ai i keia la, ua manao iho au he hana hewa loa ia a'u i hana ai.  Aka, ina oe i ike i ka mea a'u i kakau hope mai ai i kuu makuahine-ua manao au he poe huaolelo kela e hoehaeha loa ana ia oe-aka, he makau ia no kekahi puuwai i aloha eia nae me ke ano kanalua pu no, me nei aole loa paha oe e huna ia oe iho mai ia'u aku iloko o keia mau mahina loihi."

            Ua nana ae la o Getaruda iluna aia me he mea la e ninau ae ana oia, a puai koke ae la nohoi ka ula maluna o kona mau papalina.

            "Aohe au i ano hoomaopopo ia mea, " i olelo aku ai o Getaruda.  "O kau i kakau mai ai a'u i hoomaopopo iho ai ma kekahi wahi oia hoi, ua weliweli oe i ka halawai pu mai me a'u-a ua weliweli nohoi i ka hooiaio ana mai ia'u he wahine nau."

            "O, Getaruda, ina nohoi oe i heluhelu i ka leta holookoa mai ka mua a hiki i ka hope!"

            "Aole hiki ia'u ke hana i keia hana, e Alani.  Aole loa au e hookuu ia'u iho no ia ano hana iloko o keia ao.  Mai ike ole no au i kekahi wahi huaolelo hookahi, aka, aole hiki ia'u ke alo ae mai ka ike ana iho i kela lalani hookahi ia'u i wehe mai ai i ka leta mai ka paa ana a na lima aloha a kou makuahine, mahope iho o kona haalele ana mai, no ka hoihoi ana aku a waiho pu me ia poe leta ana iloko o kona pakaukau kakau."

            "E makemake ana no anei oe e heluhelu i ua leta la i keia manawa?" i ninau mai ai o Alani iaia i huki ae ai i ka leta mailoko ae o kona pakeke.  Ua lawe mai nei au i ike oe.  Ua lawe hele ia e a'u keia leta ma na wahi a pau a'u i hele ai oiai au e imi ana ia oe, i loaa ka mea nana e hooia aku, ina oe e loaa ana ia'u, oia hoi, aole ko'u he aloha no ia manawa koke iho no; aka, no na la loihi a'u i hunakele ai."

            "Aohe no o'u makemake i kekahi hooia ana, e Alani!  O na mea apau au i hai mai ai ua manaoio au ia mau mea." i olelo aku ai o Getaruda me ka nahenahe."

            "E hoomaikai ia oe, e kuu aloha." i hooho mai ai o Alani me ka leo olioli, "aka e pono oe e heluhelu mai ka mua a ka hope, no ka mea ua piha ia me na mea e pili aha nou."

            Ua wehe ae la o Alani i ua leta la a waiho iho la iloko o na lima o Geraruda a hoomaka iho la oia e heluhelu.  He oiaio, ua piha ia me kona mau manaolana me kona mau manao hooko ame kona aloha nona, a mino aka iho la kona mau lehelehe me ka haalulu iaia i ike iho ai ia mau mea, oiai, ua hoopihaia kona mau maka me na waimaka i kona manawa i haawi hou aku ai i ka leta iaia.

            "Ua hauoli au i ko'u ike ana ua hoomaka oe e aloha mai ia'u mamua o kou –" i hoomaka aku ai o Getaruda e kamailio, alaila hooki ano e wale iho la no ia.

            "Mamua o keaha?"

            Ua aneane loa oia e olelo aku," mamua o kou ike ana i ke kahuli ano e ana ae o ko'u ano;" aka, ia wa koke no ua olelo aku ia oia:

            "Mamua o kou ike ana o "Getaruda Wina no kela Helena Likeke."

            "Aole o Getaruda Wina." i olelo mai ai o Alani, "aka, o Getaruda Livinekona-kuu wahine."

            He lehulehu wale no hora i hala ae, a eia nae aia no laua ke hoomau ia i ke kamailio ona no ka manawa ame kahi i ike ole ia; ua hoopoina loa ia iho la ka noonoo ana no keia kii o Mrs. Livinekona i kokoke loa e pau.

            Ua hai ia ae ia na me apau i hanaia o ka wa i hala, ke kamailio nei kahi puuwai i kahi puuwai a hookahua hou ia iho la ke aloha ame ka kuikahi ana mawaena o keia mau aloha i hookaawaleia no ka manawa loihi.

            Ua hoike aku la o Getaruda i ka moolelo o kona makuahine, a hai pu aku la nohoi i ko laua halawai koke ana iho no, alaila hai aku la o Alani i ka mea a kona makuakane i hoike mai ai iaia e pili ana no ko Mr. Wina haalele ana i kana wahine ame ka laua keiki. 

            Ua hooholo oia i kona manao aohe ona makemake e hunaia kekahi mea huna mawaena o laua; aohe ao pouliuli o ka haohao ame kanalua i makemakeia e kau hou iho kona malumalu maluna o ko Getaruda alahele, ina he mea hiki ia i kona mana ke pale ae la mea.

            "Ua hauoli au i ka hoihoi ana o kou manao i ko kii." i olelo aku ai o Getaruda, iaia i uhi ae ai me ke akahele loa a paa pono ua kii nei i ka manawa o laua i haalele iho ai i ke keena pena kii.

            "He maemae, aohe mea a ka manao e hoohalahala ai." i pana mai ai o Alani, "a e papalua ana kona hoomanao ia ana e a'u po ka mea nau i pena iaia.   Getaruda, ua haaheo loa au i ka'u wahine piha naauao a noeau loa.  Aka, ua pau ae la ka hana ana i keia hana.  Mai keia wa aku e lawe ai oe i kou kulana maoli iloko o kela oia ana.  Ina oe e makemake hou ana e pena kii no kou manao maoli iho ia."

            Ua ae aku la o Getaruda i keia mea ma kona mino aka ana aku, a aohe i oi ae ke oiai o na ao komohana mamua o kona helehelena onaona i ka manawa ona i puka aku ai iwaho mai kona lawena pena kii aku, iaia e hilinai ana iluna o ka poohiwi o kana kane, a e manao ana mai ia ia aku e loaa ai iaia ka noho'na oluolu ame ka hauoli i ka hoopuolia mai e kona aloha.

            A i ka hiki ana aku o Getaruda ame Alani i ka hale ua puiwa loa o Mrs. Wina i ka ike ana mai la laua; aka, ua hauoli loa ia i ka loaa ana o ke kuikahi ame ka noho'na oluolu o keia mua aku i kana kaikamahine.

            Ua hoohala ia iho la ia ahiahi i ke kamailio ana ame ka noonoo ana no na mea e pili ana no keia mua aku.

            "Getaruda, e kahi hea kou wahi i makemake ai e noho?" i ninau mai ai o Alani mahope iho o ka pau ana o ka moolelo i ka hai ia; aka, aia iloko ona ka haohao pehea la ia i aa ai e ninau mai i kela ninau iaia, a pehea la oia i kali mai ai no kana pane e pane aku ai.

            "Ma na wahi apau au e noho ai malaila pu au me oe, e Alani," i pane aku ai o Getaruda me ka mino aka ano hopohopo.

            Ua hoike mai la ko Alani mau maka i ka hoihoi i kana pane i pane aku ai.

            "E oluolu ana no anei kou manao i ka noho no i Kikako nei?" i ninau hou mai ai o Alani.

            "Ae, ina ua manao oe he mea maikai la."

            "Aohe anei he wahi e ae a kou manao i koho ai ma ka honua nei i oi ae mamua o kekahi wahi okoa aku? a i ole ia, ua makemake anei oe e hele makaikai ma kekahi mau wahi?"

            Ua nana aku la o Getaruda me ke ano kanalua no kekahi manawa i kana kane, alaila, olelo aku la oia:

            "He noho'na hauoli nohoi ko kaua i noho ai i Livinekona Home."

            "Alaila e hoi no kaua i Livinekona Home," wahi a Alani i olelo mai ai me ka piha olioli, "koe wale iho no e hele mua ana au ilaila e hoomakaukau ai no kou hoi ana aku-ua makemake au e loaa ka oluolu ame ka hauoli ana no ka huli hoi ana aku o kuu wahine."

            "Aole anei e minamina loa ana o Kauka Fosdike i kou kaawale ana?"

            "Me ke kanalua ole, e minamina loa ana no oia; aka, e pono hohoi ia e imi hou aku i kauka hou ma ko'u wahi.  A nolaila, ua hiki mai ka manawa no ka hoi ana.  He oiaio, e Getaruda, ua loaa iho la kuu wahine ia'u i keia manawa," i olelo mai ai o Alani me ka akaaka, eia nae he nanaina ano pono ole no kona e nana mai ana.

            He wahi ninau ano pihoihoi a hoolauwili nohoi keia, a he manawa loihi ia o ka noonoo ia ana mamua o ka hiki ana ia lakou ke hooponopono.

            Ua pihoihoi loa ko Getaruda manao me ke ano kuemi hope nohoi i ka hoomaopopo ana e lohe ana ko Kikako holookoa apau i ka moolelo e pili ana nona ame Alani.  Aohe hiki ke hoakaka pono ia aku ia lakou aia wale no me ka nui o na kamailio a he mea maikai ole nohoi ia o ke kukala ae i ke akea.  O Alani no kekahi i manao he hana naauao ole ia o ka hoolaha ae ia mea, a eia nae aohe hiki iaia ke hoopuka ae i kona manao no ka papa ana aku ia mea.

            Ua ike koke iho la o Mrs. Wina i ka hana e hoopau koke ia ae ai o ia pilikia.

            Ua hai mai oe i kou manao, e Kauka Livinekona, ua makemake oe e hoi mua i kou home mamua o kou hoihoi ana aku ia Getaruda ilaila," wahi a Mrs. Wina i olelo aku ai.  "No keaha nohoi oe e hoolaha koke ole ae ai e lilo ana oia he wahine nau ma keia mua koke iho; e hai aku nohoi oe he hoopalau ina o kou makemake ia.  Ua hai mai hoi oe ia'u o Kauka Fosdike wale no ame ka ohana Ovatona ka poe i ike mua ua mare mua ia no oe; a, o ka'u i hoomaopopo ai he poe lakou i hiki ke hilinai ia, a he oiaio aohe lakou e hoolaha wale ae ana ia mea.  Manao au o kela mare i mareia ai o Getaruda i kona manawa he umikumamaono no makahiki a lilo oia he wahine nau ua oi ae ia mamua o na hana hoomaewaewa, a nolaila o ka'u i manao ai, no ka pale ana aku i na holoholo olelo, e mare hou oe i kau wahine mai ka hale aku o kona makuahine.  Ua hiki no ke mareia me ka malu.  O ka hana kupono wale no ia oiai aia no oe iloko o na la o ka noho'na kaumaha no kou makuakane.  O ka ohana Ovatona wale no ame Kauka Fosdike ka kakou poe e kono aku ai, a malia paha, he poe kakaikahi ae nohoi kekahi-oia hoi ko Getaruda poe hoaloha i lohe mua i ko olua moolelo, alaila ua hiki nohoi ia oe ke hele i Livinekona Home mahope o ka pau ana o ia mau mea i ka hoolaha ina o kou makemake ia."

            "Getaruda, pehea kou manao no keia mau mea au i lohe mai la?" i ninau mai ai o Alani.

            Ia manawa o Getaruda i nana aku ai me ka nanaina kaumaha.

            "Aohe o'u hoapono i na mea i like ke ano me na hana hoakaaka a i ole ia me na mea hookamani e hoopili pu ia me na mea hoano." i pane aku ai o Getaruda me ka noonoo akahele.

            "Aole ia e lilo ana i 'hana hoakaka.'  Aole no hoi ia he 'hana hookamani.'  Ke hooia aku nei au ia oe he mea oiaio maoli ia ia ia'u," wahi a Alani i olelo mai ai me ke kuoo.  "Pehea kou manao," i olelo hou mai ai, no oia, "no ko'u hoi hou ana i ka home i ke kahunapule nana kaua i mare mua a hoike aku i na mea apau iaia-alaila, nana nohoi e lawelawe ke anaina mare e like me kana mea e koho ai?  Nana ia e ike mai i ka hana pono e hana ai."

            "He mea maikai kela au i noonoo mai la," i olelo aku ai o Ms. Wina, a he mea nohoi ia e noi ole aku ai i kekahi kahunapule malihini no ka hele ana mai e lawelawe i ka hana, oiai ua makemakeia nohoi e hana me ka malu."

            A hooholo ia iho ia ia manao.

            Ua komo koke ae la ka hoolaha iloko o na nupepa e lilo aku ana o Getaruda i Mrs. Livinekona iloko o kekahi mau pule pokole e hiki ami ana, a i ka manawa i laulaha koke ae ai o keia mea hou ua nui mai la na makana ame na hoomaikai ana i haawi ia mai iaia mai na wahi like ole mai apau o ke kulanakauhale kahi ana e noho ana.

            Ua hooponopono iho la o Alani i kana mau hana apau e pili ana no ka oihana kauka me Kauka Fosdike, ka mea hoi i minamina loa i ko Alani kaawale mai iaia aku, aka, ua ike mai la no oia a ua hoomaopopo pu nohoi i ke kumu o kona haalele ana mai.  Alaila hele aku la o Alani i Livinekona Home no ka hoomakaukau ana i na mea apau no ka hookipa ana mai i kana wahine.

            I kona hiki ana aku ilaila ua hele aku la oia e kuka pu me ke kahunapule, a apono mai la oia i ko Mrs. Wina manao i hoike aku ai iaia, a ae mai la nohoi oia e hele mai i Kikako no ka hooko hou ana i na olelo hoomaikai maluna o na opio e hoohui hou ia aku ana.

            Aole nohoi he oluolu o ko Alani manao i ke kaawale loihi mai ia Getaruda aku: a, iaia i waiho aku ai i na hooponopono hou ana o ka home i kekahi kanaka makaukau a hiki nohoi ke hilinai ia, ua huli hoi koke mai la no oia i Kikako, mahope o kopa kaawale ana aku no ka pule hookahi a oi.

            Ia manawa no ua pau aku la na haumana a Getaruda @ hookuuia, a paniia iho la ka puka o kona keena pena kii, ame kekahi ano pohihihi loa i hiki ole i kekahi mea ke hoomaopopo aku, ua lilo iho la oia i hooilina no kekahi waiwai nui ia wa koke no mamuli o ka make ana o kekahi pilikoko ona.

            O ka la iwakalua o ka mahina o Dekemaba ka la e malamaia ai o ke anaina mare, alaila, mahope iho o ko laua lilo hou ana i hookahi e hele aku ana laua i k home o Rose Tela no ka launa pu ana me ia i kona la e mare ai, oia koi, ka la iwakaluakumamalima o ia mahina no.

            Nolaila, aole makemake o Getaruda e hoohaia i kana huakai hele no ka hele ana e ike i kana aikane, a piha loa iho la nohoi o Rose i ka olioli i kona lohe ana e hele aku ana ia.

            Ua kakau koke aku nohoi o Getaruda iaia mahope iho o kona hui ana me Alani, me kona hai ana aku i na mea kupaianaha apau i loaa iaia ia mau ia, a i ka manawa i hooholo ia ai o ka la ia a Alani e hoolaha ai i ke akea no ko laua hoohuiia ana ma ka berita o ka mare, ua kakau hou aku la no oia i kana aikane e pili ana no ia mea.

            "E hiki ana no anei ia oe ke hele mai e ike ia'u, e Rose, no ka la iwakalua?" wahi a Getaruda i noi aku ai i kana aikane maloko o ka leta.  "Me he mea la i ka'u hoomaopopo iho ua oi aku ka hauoli o ko'u manao i kou hiki mai ianei nei no ke kaana pu ana i ka hauoli i loaa hou mai ia'u, no ka mea, he oiaio eia au i ka pane poo o ia mea.  He hana keia e nanaia ana ma ke ano ohana iho no, a aohe mea e hoea mai ana ianei nei nana e imihala ae kou hiki ana mai, oiai hoi e lilo koke aku ana no oe he wahine mare hou ma keia mua koke iho."

            A hoolaha ae la o Rose, "e hele mai ana no oia, ina ia he mea e kue aku ana i na rula o ka noho hoopalau ana, a i ole ia, aole paha."  E hele ana no oia me ke ano malu i hiki ole i kekahi poe ke hoohuoi mai i ke kumu o kona kaawale ana.  Aole hiki iaia ke noho no ka launa pu ana me Getaruda i kona la nui e hiki mai ana, ame ka lohe ana nohoi i na mea ano nui apau mai kona mau lehelehe ponoi mai.

            Oiai o Getaruda i Kikako i kela pule hope ua haawi makana hou ia mai la no ia me na makana makamae a nani loa nohoi.  Aohe i lawa na makana a kana poe haumana i hana ai no ka hoike ana mai i ko lakou aloha iaia, oiai hoi o Mrs. @bata ame Mrs. Peresetona, ame kekahi poe e ae nohoi mawaho ae o laua ana i haawi manawalea wale aku ai i kona leo nani no ka himeni ana i ka lakou mau anaina hoolaulea ua hoouna pu mai la nohoi lakou i na makana hiwahiwa.  He mau paa momi ka Mr. ame Mrs. Ovatona i makana aku ai, a he kiaha pua gula hoi ka Beke ame Felorena.  Ua hala e aku la nohoi o Blanch ame kona makuahine ma ka laua huakai au moana, aka, ua waiho iho no o Mrs. Vana Asadela i kana hoomaikai ana mahope no ke kaikamahine akahai a wahine ui nohoi, ka mea hoi nana i hoohauoli aku i kona manao oiai oia e noho ana iloko o ka hale o kana kaikamahine makua.

            Nolaila ua hoea mai la ka la iwakalua o Dekemaba me kana mau moeuhane hoohauoli.

            Ua hoea mai la ke kahunapule maikai mai Livinekona Home mai, a lawelawe iho la oia i kana oihana me ke eehia ame ke aloha; a, ia Alani e ku ana ma ka aoao o Getaruda me ka leo haalulu o ke kanaka aoo e ku aku ana imua o laua, aole hiki iaia ke kapae ae i kona manao o ka mare oiaio maoli keia o laua i hoohuiia ai a lilo i hookahi.

            He lua ole ko Getaruda nani iloko o kona lole pahoehoe keokeo me na lihilihi nani e kuuwelu ana a puni kona kino, a he poe pua hila wale no o ke awawa ke kau ana iluna o kona poo ame kona umauma.  Aohe aona makemake i ka uhi ame ka opuu pua alani.

            Wahi ana, "ua kahikoia mua ia nohoi au e laua, aole au e hookau hou mai ia laua maluna o'u:" aka, aohe wahine mare hou e ae i oi ae ka ui ame ka onaona mamua ona me kona helehelena lamalama maikai ame ka nanaina kamahao iloko o kona mau maka.

            "O oe ka'u wahine, i keia wa a no a hiki aku i ka wa mau loa!  Ke pule nei au e hoopomaikai ia au me keia makana hiwahiwa i loaa ia'u," wahi a Alani i olelo mai ai mahope iho o ka pau ana o ka aina kakahiaka, a oia nohoi kona manawa i huki aku ai iaia iloko o kekahi wahi lumi uuku a puili mai la iaia iloko o kekahi honi aloha ana: a piha ae la kona mau maka i ka waimaka iaia i kamailio mai ai.

            I kela auina la no ua mau paa mare nei e hele ai i Nu Ioka e ike ai ia Aunty Macia-oia nohoi o Miss Forotinahama ke kaikaina o Mrs. Livinekona makua i make.  Aohe i loaa ka oluolu maikai i kela lede no ka hele ana mai e hauoli pu i kela ia nui, aka, ua hoouna mai oia i kona aloha a hoike pu mai nohoi i kona manao ua makemake oia e ike koke ia laua e like me ka hikiwawe o ka loaa ana ia laua he manawa kupono no ka hele ana aku.  Oiai Nu Ioka aku, alaila laua hele loa aku i ka home o Rose Tela, a he wahi kokoke loa nohoi ia mai ke kulanakauhale aku, no ka hiki kino ana aku i kona la e mareia ai oia hoi ka la iwakaluakumamalima.

            He manawa pokole mamua o ka haalele ana iho o Alani ame kana wahine ua lawe ia mai la kekahi wahi pahu uuku a waiho ia iho la ma ka ipuka o ka hale o Mrs. Vina na Kauka Livinekona.

            Mamuli o ka weheia ana ae ua loaa iho la kekahi kii i kalaiia, e hoike ana i ke ano o ka hoku Kupida e hahai ana i ko hoku Venusa.

            He leta kekahi i lawe pu ia mai ai me ua pahu la, a Ooko o laila i haawi mai ai o Mr. ame Mrs. Weba i ka laua hoohauoli ana ame ka laua leo kalokalo no ka loaa hou ana o kana wahine iaia-me ko laua hoomaopopo ana i ko laua lohe ana i ka inoa o ka lede i hoolahaia ai, oia kana wahine e mare aku ai.  E hoike pu mai ana nohoi iloko o ka leta i kela manawa no mahope koke iho o ka haalele ana aku o Alani ia lakou i Ladana no ka huli hoi ana i Amerika ua hoea aku la kekahi telegarama i hoike ia ka manawa no na mahina ekolu i hala ae, a ua uhai hele nohoi keia telegarama ia lakou mai kekahi wahi, e hai mai ana ia lakou no ka make ana o ke kane a Mrs. Weba opio oiai oia e holo ana iloko o ka lokowai o Mikikana.  O ko lakou hoi ana mai no ia i kekahi pule mai, aka, o ka lakou e manaolana ana e lilo ko lakou kamaaina ana la Kauka Livinekona i na aina e i mea e hoomau hou ia aku ai no ia launa oluolu ana ma ka home.

            Ua piha hauoli loa o Alani i keia makana, a ua nui kona akaaka ana i neia hana akamai loa a Mr. Weba i koho ai o kana makana la e makana mai ai.

            Ua pane koke aku la oia i Ua leta la, me kana hoolalo ana aku i ko lakou manao hoohuu e pili ana no Getaruda, a kono aku la oia ia lakou me ka puuwai hamama no ka hele ana mai e ike iaia ame kana wahine i ko laua manawa e hoi aku ai a noho i ko laua home i Livinekona Home; aka, ua koho o loko ona no ka halawai pu ana aku me kekahi o laua mamua o ka hiki ana mai o kela manawa.

            He la piha hauoli ko Rose Tela la i mareia ai.  O na hana apau i ku i ke aloha oia na mea i hoomakaukauia no ke kokua ana i ka hauoli e loaa ana i ke kaikamahine opio.

            Ma keia la nui ua halawai iho la o Getaruda me kekahi o kona poe hoakula kahiko, a i ko lakou manawa i kahaha ai no keia hoike e pili ana i kona hopena weliweli ua piholo oia i ka moana he mau lono wahahee wale no ia, aole hookahi o lakou i hoike mai i ko lakou manao he mea ano e ia, oia hoi, oia no ka wahine a Kauka Livinekona.  O ka lakou i manao ai he kaikamahine oia i lawe hanai ia e Mrs. Livinekona, a hoomareia oia me kana keiki.

            Mahope iho o ka pau ana ae o ke anaina mare ua kamailio iho la o Getaruda me Mrs. Tela no kekahi manawa pokole, a oia kona manawa i ike aku ai i kekahi keonimana e hele pu mai ana me kekahi lede i aahuia me ka eleele mai luna a lalo, e hookokoke loa mai ana iaia.

            Iaia i leha aku ai no ka manawa elua ma kahi a laua e hele mai ana ua ike aku la oia, o ke keonimana oia no o Mr. Farani Winakalopa.  O ka lede hoi he mau maka malihini kona iaia, aka, ua kahaha loa kona manao i kona ike ana mai i kana kane e ku ana ae a hele aku imua e aloha ai iaia me ka hoihoi, a oia ka manawa i pii ae ai o ka ula maluna o kona mau papalina iaia i panai mai ai i kona aloha i haawi aku ai iaia.

            "Mrs. Livinekona ua olioli loa au i ko'u halwai pu ana me oe malalo o kekahi mau kumu kupono e like me keia ke ano," wahi a Mr. Winakalopa i olelo mai ai me ka mino aka, "ke manao nei au aia oe ke hoomaopopo la i keia manawa he kilokilo pololei au o ka wanana ana aku ia oe."

            "Ae, me ka oiaio loa, eia au ke hoomaopopo nei ia mea," i pane aku ai o Getaruda me ka mino aka hoomahie, "aka, no keaha oe i hele ole mai ai e ike ia'u oiai au i Kikako, e Mr. Winakalopa?"

            "No ka mea na ka oihana au i hookaawale mai ke kulanakauhale aku i ka la mahope iho o ka halawai pu ana me oe i kahi o Mrs. Peresetona, a o ko'u ike hope ana no ia ia wahi a hiki i keia manawa.  Aka ua lawe mai nei au he hoaloha no ka hoolauna ana aku ia oe," i olelo hou mai ai oia alaila huli mai la oia i kona kokoolua i hele pu aku ai.  "Mrs. Weba, o Mrs. Livinekona keia."

            Ua puiwa ae ia o Getaruda i kona lohe ana aku i keia inoa, alaila, lulu lima pu iho la ua mau lede nei a nana pono aku ia kekahi i kekahi.

            Ua ike koke iho la no o Getaruda ia manawa o ka wahine ui paha keia a Aalani i uhai hele ai, me kona manao o kana wahine ia, a lilo loa iho la ia i mea nui iaia i kona hui ana me ia no kona lohe ana i ka moolelo mai kana kane aku.

            Mahope koke mai no o keia manawa ua lohe aku la o Getaruda mai ia Rose aku, i Parisa kahi i hui launa ai o kona kaikunane ma ka hanauna me Mrs. Weba mahope koke iho no o kona haalele ana iho; ua ano hoohihi nohoi kona manao iaia; ka mua, no ka mea, ua ano like loa kona ano me ko Getaruda, a o kekahi nohoi no kona kulana oluolu a akahai.  I ka manawa ona i lohe koke ai no ka make ana o kana kane, ua imi hou aku ia oia iaia, a ua hoike aku oia i kona manao ia Rose e hiki mai ana ka manawa kupono ana i manao ai o kona hoa aku ana ia e kuwili ai o keia mua aku.  Mamuli o kana noi ana i konoha ai keia lede kane make e hele mai i ke anaina mare, a ua makemake pu nohoi oia e hoolauna aku iaia i kona poe hoaloha.

            Nolaila ua kono aku la o Getaruda ia Mrs. Weba ame kona poe hoakula no ka hele ana mai e ike iaia i kona manawa e hoi aku ai a hookahua pono i kona home.

            He oluolu a he piha hauoli ka huakai huli hoi no Livinekona Home.  Ua hala mua no o Mrs. Wina mamua e nana ai ina ua makaukau na mea apau i kauoha ia aku ai e hana, a oia nohoi ka mea nana e hookipa aku i na opio i ko laua manawa e hiki aku ai i ko laua home.

            Ia laua i hiki aku ai a ano kuu iki ka maluhiluhi o ka huakai hele, ua lawe hele aku ia o Alani ia Getaruda mai kekahi lumi aku a i kekahi lumi no ka hoikeike ana iaia i kana mau hoololi hou i hana ai, a no ka ike ana nohoi ina ia e apono ana i kana mea i hoomakaukau ai.  I ko lau komo ana aku iloko o ka lumi waiho buke, o na mea mua loa a kona mau maka i ike ai oia ke kii o ka makuahine o Alani, ame kana kii i hoouna ai i ka hale hoikeike- "Kela Kaikamahine Aluhee."

            Ua ike mai ia o Alani i ke ano e ana ae o kona helehelena i kona manawa i ike aku ai ia laua.

            "O na mea e ae a kuu manao i kau nui ai iloko o ko'u home mawaho ae o kuu wahine oia no keia mau mea elua." i olelo mai ai o Alani, iaia i huki mai ai iaia a kokoke i kahi o ua mau kii la.

            "Ua hiki ia'u ke manao wale ae no he mea pono e kau nui aku kou manao ana i ke kii o kou makuahine, e Alani." i pane aku ai o Getaruda me ka manao kaumaha, "aka, no kekahi iho-he mea anei ia nou e oluolu ai o ka waiho no iaia iloko nei kahi hoi ou e ike mau aku ai iaia?"

            Ua huki mai ia oia i kana wahine a pili ma kona aoao a hoai iho la iaia me ke aloha nui.

            "I kau au iaia iloko nei no ka mea he makemake au e kaohi mau aku i kona mau hiohiona i na wa apau." i olelo mai ai o Alani.  "E kuu aloha, aole loa au i makemake e hoopoina, o keia uhane maemae a hoopono mau no o kuu hoa paani o na ia opio oia ana no ka malamalama nana e hoomalamalama mai maluna o'u mai ka wahine a'u e hoonani nei.  Aole loa e hookaawaleia keia kii mai ia'u aku no na huina dala he nui e uka ia mai ai ia'u."

            A iloko o na makahiki mai mahope o ka mea a Alani Livinekona i kilohi mau aku ai me ke aloha, oia no ke kii o "Keia Kaikamahine Aluhee."

            Ua pau kaua e ka makamaka heluhelu i ka ike hou ana ia Getaruda.

(KA HOPENA.)

 

HELE MALIHINI ANA O KEKAHI KEIKI OPIO AUWANA I KEIA AO A HIKI I KELA AO.

 

            I mai la keia.  O kou haawe e kau mai nei e hoomanawanui oe i ka halihali, a hiki i kahi o ke kaawale ana; no ka mea, ilaila no e haule wale iho no la mai kou kua aku.

            Alaila keia ae la o Kristiano i kona puhaka, a hoomakaukau e hele.  I mai la kela iaia, a hala iki aku ia mai ka ipuka aku, e ike auanei ia i ka hale o ke kumuao.  Kauoha mai ia kela iaia, e hele a kikeke ma ka puka, a maloko e hoikeia mai ai iaia na mea maikai he nui.

            Hele aku la oia a hiki i ka hale o ke kumuao.  Malaila no ia i kikeke pinepine ai.  Mahope aku, hele mai la kekahi ma ka puka, a ninau mai la.  Owai keia?

            Kristiano.  He kanaka hele no au, ua kauohaia no au e kekahi makamaka o ka mea nona keia hale e kipa maanei i mea e pono ai no'u: nolaila, makemake no au e ike i ka Haku nona keia wahi.

            Alaila kii aku la kela i ka mea hale, a mahope iki, hele mai ia ka Haku i o Kristiano la, a ninau mai i kona makemake.

            I aku la o Kristiano.  He kanaka au i hele mai nei mai ke kulanakauhale o Make mai, a e hele ana i ka Mauna o Ziona.  A ua hai mai ke kanaka e ku ana ma ka ipuka ma ke poo o keia alanui, ina e kipa au maanei, e hoike mai oe ia'u i na mea maikai, i na mea kokua ia'u i kuu hele ana.  E komo mai oe iloko, wahi a ka opu aloha, a e hoike aku no au i na mea pono nou.  I aku la oia i kona kanaka.  E kuni kukui, a kauoha mai la ia Kristiano e hahai mahope ona.  Kai aku la kela iaia i kekahi keena kaawale, wehe aku la kona kanaka i ka puka: alaila ike ku la o Kristiano i kekahi palapala kii, he kanaka koikoi e kau ana ma ka pala: a penei ke ano o ua kii la; e lehu ana na maka iluna i ka lani, e paa ana kona lima i ka palapala hemolele, e kau ana ka olelo oiaio ma kona mau lehelehe, a ma kona kua ke ao nei.  E ku ana oia me he mea la e komo mai ana i kanaka, a maluna ae o kona poo he lei gula e lewalewa ana.

            Ninau aku la o Kristiano.  Heaha ke ano o kela mea?  I mai la ke kanaka opu aloha o ke kanaka nona keia palapala kii hookahi no ia imua o ke tausani.  Ke ike nei oe i kona mau maka e leha ana i ka lani me ka palapala hemolele ma kona lima, ame ka olelo oiaio i kakauia maluna o kona mau lehelehe: he mea hoike keia ia oe i ke ano o kana hana o ke ao iho ame ka hoakaka mai i na mea pohihihi i ka puuhewa, e like me ia e ku nei e kono aku i kanaka.  Ke ike nei hoi oe i ke ao nei i waiho mahope ona, ame ka lei gula e lewa ana maluna o kona poo: ua hoike mai no ia, i ka manao uuku a i ka hoowahawaha i aa mea i ike makaia, no kona aloha nui i kona Haku ame kana hana, e loaa io mai auanei iaia ka nani mau loa ma keia ao, i uku nona.

            Ua hoike mua au ia oe i keia palapala kii, no ka mea, o ke kanaka nona keia palapala kii, oia wale no ka mea a ke Alii o kahi au e hele nei i hoonoho mai ai i alakai nou ma na wahi pilikia a pau e loaa mai ana i oe ma ke ala.

            Nolaila, e malama oe i ka mea a'u e hoike aku ai, a e hoomanao pono i keia mea au i ike ai, malia o halawai oe ma kou hele ana me kekahi poe olelo wahahee mai, he pono ko lakou alakai ana, aka, e hiki aku ana ko lakou alanui ilalo i ka make.

            Alaila, lalau mai la keia i kona lima, alakai aku ia iaia iloko o kekahi keena nui, ua paapu i ka lepo, no ka mea, aole ia i kahiliia i kekahi wa mamua.  Nana iki iho la ke kanaka aloha, alaila kahea aku la i ke kanaka nana e kahili.  A i kona hoomaka ana e kahili, lele wale ae ia ka lepo, a kokoke e paa ka hanu o Kristiano.  Alaila, i aku la ka hoaloha i kekahi kaikamahine e ku mai ana.  Ho mai i wai, e pipi iho ai i ka papa.  A i ka pipi ia ana, alaila ua kahiliia ke keena me ka oluolu.

            Ninau aku la o Kristiano.  Heaha ke ano o keia mea?  Hoike aku la ka hoaloha iaia.  O keia keena, oia ka naau o ke kauka i hoomaemae ole ia i ka olelo maikai.  O ka lepo kona hewa maoli, kona pelapela maloko i hoopaumaele i ke kanaka okoa.  O ke kanawai ka mea i hoomaka mamua e kahili.  Aka, o ka mea nana i lawe mai i ka wai a pipi iho la, oia ka Euaneilo a Kristo.  Me kau i ike ai i ke kanaka i hoomaka e kahili, a paa koke kou hanu aole nae e hiki iaia ke hoomaemae: pela no ke kanawai, aole e hiki iaia ma kana hana ke hoomaemae i ka hewa ma ka naau, aka, ua hoala mai no ia i ka hewa me ka ikaika a hoonui ae ia ia iloko o ka naau.

            (Roma 7.9.  No ia hoi, oia no wau mamua me ke kanawai ole, a hiki mai ke kauoha, ala ae ia ka hewa, a make iho la au.  1 Korineto 15.56.  Eia ka huelo awa o ka make, o ka hewa, a eia ka mea e nui ai ka hewa, o ke kanawai.  A ua komo ke kanawai e nui ai ka hala: aka, ma kahi i nui ai ka hewa, malaila no i nui loa ae ai ka lokomaikai ana mai.)

(Aole i pau.)

 

LILO IA MAU OLA MAMULI O KA MEA HOOPAHU.

 

            He elua mau Iapana i lilo aku ko laua mau ola mamuli o ke pahula ana e ka poka pahu (dainamaita).  He paoahi ka hana a keia mau kanaka no ka pauma wai o ka Mahiko o Kehei, Maui, a i ka Paakahi aku nei i hala ka loaa ana o keia pilikia.  Me he mea la ua lawelaweia ka mea make, a ua hookomoia kekahi maloko o ka hao kioe lehu o ke kapuahi mahu, ame ka ike ole o na mea paoahi, ua hoohana aku la laua i ua hao ia iloko o ke ahi a no ka wela paha ua pahu ae la a loaa ai na Iapana i ka poino.  Make ma'uwale nohoi ia mau ola a i ole he mau hana paha kekahi i hanaia no ka manao lawe ola.  Aole nae i maopopo.

 

            Mai kali iki a hala ka manawa kupono no ka lapaau ana i ka manawa e ikeia ai na hoailona ano koleia maluna o ka keiki.  O ka makaala ana i ka ua kupono no na lapaau kupono oia ka hookaawale ana i ua pilikia la.  O ka laau lapaau kupono no ia ano ma'i oia no ka Chamberlain's Colic, Cholera ame Diarrhoea, he mea hoonana no hoi ia i na tausani makuahine mamuli o ka hoolala o na keiki a lakou.  He puuhonua ia no na home i ka wa pokole a e hele ae i ka halekuai laau lapaau o Benson, Smith Ma. na agena kuai laau i loaa ai ka omole laau.  He oluolu ke kumukuai.