Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 31, 1 August 1902 — NINAU PILI WAIONA. [ARTICLE]

NINAU PILI WAIONA.

1. Nawai e hana nei I ka ailakohola Na ke kanaka hana ram« me kam mau mikini hana waiona. i lleaha kl kt» Aupuni kv"i aku 4 taia niamua o ka hiki ana iaia ke hanj i ka allakohola? He palapala i kapaii he bona. i kakauinoaia e na mea elm mavaho ae o ka mea hana wakuu, i ma 1% ano ua \oaa l ke aujwni ka mani hoomalu aku i na mea hana rama o*a * hanala ana ka waiona; ua paa pu m k* alna kahi I kukuluia lui hal hana «alona I ka iilo malalo o ka maw hoomalu o ke aupunl. 1. Ko ke aha la ka bona ana? ! poh oie ke aupunl. 4. Pehea I hanaia «1? Ina hiki ol i ka mea hana waiona e uku aku i hoo kahi dala ame ka ukn kaulele o Tō k« neta ao kela ame kela ealani ailako hola * waioaa • ae ana • hana ani ua hikl no i ke aupunl ke ohl mai kei» auhau mai na mea e paa ana ka hoaa, I la«i ko laua walwai no k aktt ana aku I kela auhau ame na ko a l • paa aka l aa pooo laat va) «a* * «ta I mea • kaa «i sa koi t Heaka kou a» kekahl haaa a k Hooaoko aku no U I kou

mau makai e klai i ole e apohl ke kanaka w&lona i ke aupanL «. Owai kela mau makai? O na kanaka malama hale ame na kanaka na lakoa e ana. 7. Heaha na hana a na malama ha!e? Oia no ke ana ana i na mea e hana ia aku ana a iilo I walona i ke ao ame ka po; ke kiai ana i ka wa e hana la ana ka -walona ame ka hoahu ia ana; ma ka hale papaa. Aia no iioko o ko, lakou mau lima na ki o fca hale hana ame kahi hoahu, a aoie hoi i hiki i ka mea hana waiona ke komo aku iloko oj keia mau wah» me ka hui mua ole me I na kiai. S. Heaha hoi ka hana ana mea ana? Na iakou e kaupaona i na galani waiona i .'oaa i kela ame keia la a hoike aku i ke aupuni. ! 9. No ke aha la keia mau hana ana?' I kumu e loaa mau ai ko ke auouni kuleana me ke poho ole. O kekahi haawina pookela i haawiia mai e ka Makua Lani i ke kanaka oia ka mana hoomalu lehulehu a ma kekahi olelo ana oia ka mana hoomalu lahui. He mea ia 1 haawiia mai aole hoi he mea loaa wale i ka hopu ae. Ua hanauia mai ke kanaka i keia ao me ua haawina la iloko nae o na mahele like ole. he uuku ka kekahi a he nui loa aku ka kekahi. No ia kumu i I lilo ai kekahi poe i mau alii a i poe alakai no ka pono pili laula—e laa na; moi, na peresidena, emepera, ame na ; poo aupuni e ae, a he mea pono no e loaa ia ano e hoohana ia ma ka honua! nei i ku like ai me ko ke Akua manaopaa. Ua heluia o KAMEHAMEHA I. ma ia huina, kekahi o na kanaka 1 loaa kela haawina mana hoomalu a no ia kumu no i holopono ai kana mau hooponopono aupuni ana iwaena o kona lahui Hawaii. l r a hanauia oia ma Kokoike. Kohaia Akau, Mokupuni o Hawaii i ka malama o Novemaba, M. H. 1736, Ao!e4 maopopo i na makua o ka Kamehameha, aia ka haawina a mana Hoomalu lahui i ke keiki, aka i ka wa 0 ke kanaka~makua ua poha mai la a maopopo ae Ia i kona poe makaainana he mol ola. Ua kapaia aku oia e na kanaka he moi, oiai oia wale no ka inoa kupono 1 loaa i na Hawaii ia manawa a ma kekahi ano ua piha pono ka manao o ka inoa i kauia aku maluna ona mamuli o kana hoopomaikai i ka lahui. Mamua aku o ko Kamehameha au. aia ka Paeaina iloko o ke ano kauliilli Q ka mana hoomalu iwaena o ka poe ikaika me K& p.ana ole l Ka pooo piii lahui. Nolaila o kA hiea i ikeia iloko 0 na moolelo kahiko o kakou, aole i hanaia ka makemake o ka lehulehu. Heaha la ka Kamehameha i hana ai? Ua hana anei o Kamehameha i kona pomaikai wale no, a i ole ua kaua nui aku anei oia i mea e kaulana al oia? Aole e nele ka pili mai o ia mau haawlna kaulana iaia, aka, ke nana aku aole oia kana mau mea i upu nui ai. Ua hana o Kmehameha I i ka makemake o ka lehulehu me ka haawi ana 1 kona kino iloko o ka make ma na kahua kaua no ka loaa mai o ke kuokoa i kela ame keia mea ola uhane. KE KAHUA MUA O KA AINOA. O Kamehameha ke kanaka nana i haawl ae i ke kahua mua o ka wawahi ana i ke kapu ma ka lawe ana ae i ka hookele aupuni iloko o kona lima e hooauhee ana i na mana hukihuki o na alii e ae a loaa aku la ke kuokoa i ka lehulehu no ka wa mua loa iloko o ka ainoa. He moi o Kamehameha ma ka inoa a ma kona ano aka, o kana mau hana he hoailona o ke ano aupuni repuhaiika—imi i ke kuokoa e like me ka Aberehama hana i hooikaika al e wehe ae i ka umil o ke kauwa kuapaa. MAMALAHOE KE KANAWAI. Mamuli o kona pauaho ole, ua loaa iaia ka lanakila a lilo i hookahi hoo- : ponopono aupuni ana, alaila kuahaua ae la ka moi i ke kanawai kaulana ana i haawi mai ai i alakal no ka lehulehu a i kuniia hoi a paa ma ka papa o ka naau ke kanawal Mamalahoe—e hele ka elemakule a moe i ke ala, e heie ka luahine a moe i ke ala» e hele ke kelki a moe i ke ala aohe mea nana e hoopoino. ' He kanawai pookela loa keia 1 kukuluia, a o ka manao no e imi ana i ke . kuokoa ame ke ola o ka lehulehu mai * ka poe aoo a hlki i kamalii lillil, ma ke- » kahi olelo ana, no ka iehulehu, kana l ini nui ai. He mol o Kamehameha ma ka inoa e like no me kona kulana, eia nae, he mau hana kana~wai kana I hana ai a 1 kukulu ai no ka. lehulehu o ke ■ ano aupuni repubalika e llke me Kf-oki l Wakinekona i hana ai, o ka wawahi * ana i ka mana o Pelekane a loaa ke 1 kuokoa ia inahele aina nui. >> NA'I WALE NO I KUU PONO AOLE t E PAU. t Maluna o kona wahi moe e aneane I e haalele iho I keia noho inea ana. a 1 mamuli o kekahi onene olelo, ua loheia l aku la ka leo o ka moi e pane ana: "E na'i wale no oukou l ka'u pono i luhi > ai aole e pau. Oka pono hea keia a L Kamehameha i na'i ai? Oia ka hoo- - kuikahi ana i na mokupuni apau o ka i Paeaina malalo o hookahi aupuni a > loaa io no ka pomaikai i ka lehulehu ? \>e\a l kunl paa ia ai ke aioha lahui 1 ame ka aina iloko o ke kanaka Hawali. He mol o Kamehameha ma ka * int>a, o kana hana nae he hoailona o ■ ke ano repubalika ke kukulu 1 aupuni * no ka lehulehu. 1 LEO KAHEA. * Ma ka aoao oka Nupepa. Kuokoa. ke kau leo aku nel ola i ka lehulehu e| iawe i na haawina pookela a Kamehameha I i na'i ai, *e kumu o kona lana- j kUa ana a loaa ka pomaikai he nui aj kakou e haaheo nel. E hiipoi no na man&wa apau ol loa aku i ka wa o ke: J kau koho balota o NcA emaba o j % He mau hemahema io no paha keI kahl o Kamehameha. akst. aole I nele } ka hua o kana hana a ua ol aku ko ka» k kou oiai ua ike nui aku kaK kou mamua o Kamehameha. j Aole no paha kakou e lilo ana i mau i alii e llke me Kamehameha. a he mea % makehema wale no la o ke ake ana 4 UaUa. aka hookahi mea maopopo loa e Ia kakou. na kakou &na e hoaiii aku I e kekahi poe ma ka hooko ana i ka maR nao pookela a ka Makaa Lani he poe! hol na kakou e hookomo aku iloko o; a na haie «haoHlo kuloko o kakou ma oj I» haav!na pookela I mal la ka-j i, kou ola kela balota o kela ame kti* Aia Uoko oiaila ka mana koho e loaa ,* ole ai ke kuai me ke <!ala akt. ua hoou maunauna U e kekah! poe kaaaka i j inlini poholalo no na waival kipe a I malkai ole. A o ka makaala e pale l< i keia mau keakea oU ke kom« o ka la« i nakHa. « L Ane ohMHi mai m) Mi man la •k# * fc«l«aaka<thale I ke M» paka o» ia; a Malkal Mi.