Ka Nupepa Kuokoa, Volume XL, Number 40, 3 October 1902 — Page 5

This text was transcribed by:	Rita Arriaga
This work is dedicated to:	William Makuakane

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HUNAHUNA MEA HOU

-----

@ @hui wa@ ia ae @ holo Senatoa @ @ @ o Kauka Geo. Huddy.

-----

@ @ia mai @ia ka o Puna Paiaaia @ @ @ a maloeloe no Kuhio. Nani @ @.

-----

@ @ @ e paa loa na paipu wai e hoo@ @ nei ma Alanui Kulika ma Ka@.

-----

@ @ @a hana o ka hoike Kula Sa@ Ha@@aiaha@ i malamala ma kela @ @ @. Sepatemaba 28.

-----

@ @ @ @ na inoa e paa nei ma ka @ @ o ka poe koho balota no ka @ pun@ o Oahu nei he 5,254.

-----

@ @ @me Peru na mokuahi mai @ @aialo aku nei o kakou i ku @ @ @a aku ia no ka Ipuka Guia.

-----

@ @ o wal@ na kini o Honolulu @ @ @ mau po iho nei i na hana @ @ @pua a Kulanihakoi. Ua hiki @ @ @ nui ia la owelawela.

-----

@ @ @ aku nei na maka o ko Hono@ @ @ @ini I na mokukaua Gere@ @ @ke mua ia ai ma ko makou @ @.

-----

@ @ @ aku nei ke Kiaaina ia D.@ @ @a i lala no ka Papa Kakau@ @ @ ma kahi o John Gandall i @ @.

-----

@ @ @huia aku o M. P. Robinson @ @ @ kahi o Paulo Isenberg o ka @ @ @ @lo iho nei i moho Senatoa @ @ka.

-----

@ @ P@ak@lu nei I noho ai ka Aha@ @ @ o ka Mokupuni o Oahu nei @ @. @ malamala ana he aha @ @ @ ma kela Saba@ iho. Oka@

-----

@ @ nui mai nei @a kini o ka @ @ @ Kauai e ike I ke Keikiaili @ @ @ a e lohe hoi i kona leo. @ @ @nawanui iho no hoi a hoea @ @ @ nei o kakou.

-----

@ @ K@ea I ka po Poaono i @ @ i na@e aku e hoolohe i na @ @ a na moho Home Rula. @ @ loa @ia no ka haiolelo a @ @ ka m@ho lunamakaainana @ Home Rula.

-----

@ @ @ a iho nei ka aoao kalai@. Ku koa i ka lakou halawai a ua @ @ Morris Keohokalole i lunahoo@ @ aoao n@ ka manawa. I keia @ @ e noho hou ai ka lakou @ @ ka noonoo ana i ke kahua@.

-----

@ @ @ hauwalaau keia o na pipa @ @ kulanakauhale nei. Ma keia @ @ wahi e ike ia an aka puulu@ @onaka, ke hookokoke aku a @ a @u i ka lakou mau olelo, he @ @ wale no ka ninau ano nui @ @ ana.

-----

@ @ k@@a no “Ahaohi” e malama @ @ Pua@@ o ke Ola (Salvation @). M@@oko o keia aha e ohiia ai @ @ @ ma kela ame keia halawia @ @ o na hana o keia aoao @ @ na keiki makua ole ame @ @ i ka poino. He hana @ keia e kokua aku ai na hoaloha.

-----

@ noho ana o na Luna Nui ame @ @ na Ahahui Hooikaika Pono @ 0 Oahu nei ma ke keena hoo@ ka Y.M.C.A., i ka po Poa@ na hooholoia e malama ia @ halawai nui ma ka halepule @ Kamehameha ma ka po o ka @ @aloha nei.

-----

@ @ @okuahi Peru i loaa mai nei @ @a ho@@ia e Korea mai nei aku @ @okohama he @ la. Ua olelo @ kap@na he hookahi pule ka lohi @ @ i kona wa e hiki ai i Honolulu, @, ma keia huli hoi ana mai @ @ ia ana kona holo a he ma@ @ @ na e haule ana na manawa @ ma@@a loa e paa nei I keia ma@.

-----

Ka hoopa ana e ike ai

Pepa o Honolulu nei e loaa ai na hooiaio lawa pono au I makemake ai.

I ka manawa e makemake ai kekahi @ @ i kekahi manao ano waiwai @ @ mea maa mau ka @ui ana aku I @ makamaka ana I hilinai ai no @ @a.

@ e komohia kekahi iloko o na hi@ @ana@ ai alaila, o ka imi ana a loaa kekahi @ kupono, makaukau a noeau @ a@ nona, oia ka inanao hiki mua @ @ kona noonoo.

@ e nalewale kekahi ma ke kula @ @ila e kau aku _on ak manao o k@ kamahele I na kamaaina e ia wahi @ @p@p@ ai ke aia. Aole e hilinaiia @ @ malihini kuhikuhi o olalau aua@.

@ @ hoao ana e ikeia ai _on ak ma@ pili n@ ia no na hoaloha ame @ @a noho pu.

@ ka poe o Honolulu nei, o lakoa ka @ I hooiaio a apono I na “Huaale a @ no na ma’I Kikala Haneenee @ Puu-paa.”

Makemake anei oe e ike I hooiaio oi @.

@ pe@a, e heluhelu iho I keia:

@ hoike mai o Mr. James C. Stevens @ a @ kulanakauhale ia makou penei@. N@ kekahi _on ak loihi I loaa ai au @ @ kikala-haneeneee me ka eha ma na @ @ @ a pela iho ia I mau ai a hiki @ I kau hoao ana I na HUAALE KIKALA-HANEENEE A DOAN a’u I @ ai ma ka Halekuai Laau o Hoi@ ma.

A@ @ @hi loa ko’u ai ana I na hua@ o ka loaa koke mail la no ia ia’u @ @u@lu a ua piha mahalo maoli no @ me ka hooiaio ana ma ke akea no ke a @au _on aka ikaika hoola I keia @ @ ka eha nui wale ke kikala-haneenee.

@ Mr. Stevens kekahi kamaaina o kak@u nei, a aole anei e hilinaiia kana @ au hooiaio mamua o kekahi o ko na @ @ @.

A I loaa kekani I ke kikala-haneenee, @ @aa no ua laau kamahao la I ka poe kuai laau apau no 50 keneta o ke poho @aukahi, he 6 poho I ka $2.50 a e hoouania aku no hoi na kauoha ma ke @o ka Paeaina nei ma ke kuike.

@ke leia e Hollister Drug Col na agena

-----

Mea hou o na Awa Kumoku.

-----

NA LIMAHANA MA KA UWAPO.

No na makahiki loihi ka noho hana ana o na kanaka Hawaii ma na uwapo o Honolulu nei a me he mea la ua noonoo nui na Hawaii malaila wale no e loaa ai ko lakou ola. I keia manawa eia na Kepani ke komo nui nei ma keia hana. I ke ku ana mai nei o ka Mokuahi Peru he Kepani wale no ka poe hana. Ke manao nei na Hawaii he mau hana keia e hookuke ana ia lakou mai keia hana i maa mau ia lakou i ka hana.

EMI KA LANAHU MAANEI.

I keia manawa ke ikeia nei e na hui mokuahi o Honolulu nei kahi emi o ka lanahu, nolaila, maanei ana ko lakou mau mokuahi e hoopiha ihe ai i ka lanahu ma keia mua aku.

O na mokuahi apau o ka Hui Oceanica e holo nei maaanei e ku loihi ana maanei no ka hooili ana i ka lanahu aole hoi e like ana me na wa i haia ae nei. Wahi a na ona moku ua loaa ia lakou ka lanahu emi loa maanei mamua o ko Kapalakiko.

LOAA HE KINO MAKE.

Ma ka Poakahi nei ua loaa aku he kino make no kekahi kanaka Hawaii ma kahi kokoke i ka uwapo o ka Hui Mokuahi o Poka ma. Ua hoike ae kekahi o na kela o ka mokuahi Ke Au Hou o keia kanaka he luina no luna o keia moku a i ike ia hoi ma ka inoa o “Kale Helu 4.”

I ka wa i ku mai ai o Ke Au Hou i ka Poaono nei, Sepetemaba 27, ua haalele aku oia i ka moku i ka wa i ku mai ai i Honolulu nei, a ma ia po iho ua ike ia oia iloko o kekahi o na hale inu-rama. O keia kona ike hope loa ia ana a hiki i ka loaa ana aku o kona kino make. Ua manaoia ua hoao oia e huli i ka moku a ma keia hana ana ua haule oia iloko o ke kai.

Ma ka hoike a ke kiai uwapo aole oia i lohe i kekahi hamumu a haunaele maluna o ka moku ia po. I ka wa i kue ai ka huila o Ke Au Hou ua oili ae la keia kino make, a ua lawe ia mai i ka aina nei a lawe loa ia aku no kahi hana kino kupapau. I kona loaa ana aku he palaka me ka lole-wawae me ke kamaa wale no na mea e paa ana i kona kino make. Ua aiia kona helehelena e ka papai.

KELA AME KEIA.

Ma keia huakai aku nei a ka Mauna Loa, ua poiia kekahi o kona mau waapa ukana a huli. Ua huli pu no hoi he waapa ohua a ua pakele ae ke ola o kekahi wahine Kepani ame kekahi Pake. Aole he mea ola i poino.

Ke aumeume mai nei na mokukalepa ame na mokuahi i na ukana no Kina. Ua oleioia he emi loa ka uku moku o na ukana ke hoouna ia ma na mokukalepa mamua o na mokuahi. O keia aumeume aia ma Kapalakiko.

Ua waiho ia ae ka mokukaua Piladelepia mai ka hana ae ma ka Pakapilimoku o Puget Sound. Ua manao wale ia e mau ana oia ma ia kulana no hookahi makahiki.

Ma ka ia 23 o keia mahina aku nei ua pau ae i ke ahi kekahi mokuahi holomuliwai iaia no e ku ana i ka uwapo. O Modoc ka inoa o keia moku.

Ua ku mai ka mokuahi Ventura mai ka Ipuka Gula o Kaleponi e holo ana no na aina malolo aku nei. He 50 ka nui o na ohua maluna mai ona no keia awa. Ua holo mai oia iloko o 5 la, 19 hora ame 20 minute. Ua holo loa aku oia no na aina malalo aku nei i ke kakahiaka Poaha nei.

Nui ka poe makaikai i hele aku e makaikai i ka mokuahi hoomoe uwea telegarapa moana i ka Poakolu nei.

Ua manaoia ua haalele aku ka mokukaua Oregona i kela pule aku nei ia Kapalakiko, nolaila he mau la ku wale no keia ona i o kakou no kana huakai no ke kai o Kina.

-----

HUI KAMAILIO ANA O OAHU ME KAUAI MALOKO O KA EA.

O ka Hui Hoolele Olelo Uweaole keia e liuliu nei i keia mau la no ka hoohui kamailio ana ia Oahu nei me ka Mokupuni Kaili La maloko o ka ea. E like no kana hana i hana iho nei ma kela aoao o Hawaii ame Maui peia no keia e hana mai nei ma ka huli nae e nana ana ia Kauai. Ma ka Poalua iho nei ka hoomaka ana o ka lawe ana i kona mau lako kukulu i ua hana la, o ke kia loihi ame na pono kukulu hale oihana hoolele olelo me ka uwea ole ame na pono oihana hoolele olelo a hoomaka aku no i ke kukulu ana me ka hakalia ole a ke paa na mea apau iloko o ka manawa kupono alaila o ka hoomaka koke no ia o ka hana ana me ke kali hou ole aku ke loaa oie kekahi kuia, a oia no hoi ka manawa mua loa o ka hui kamailio ana o Oahu nei me ka mokupuni o Kauai maloko o ka makani.

A o ka hoohana ana i na mea apau no ke ku ana o ka hana, e hoohaiaia ana he ekolu pule mamua o ka hiki ana o ka hana hoolele olelo ke hoohanaia. O kahi e kukulaia ai keia kia loihi ame ka hale oia no ka Lae o Kaena e oioi la iloko o ke kai e huli la a nana ia Waialua.

Oua ko Oahu nei a o ko Kauai aia i Nawiliwili. Nui no na mea hooholomua i ka aina ma na ano maikai apau.

-----

E paniku ia ana paha ka Pailina.

HOIKE AE O MAKAI TRACY I KE KULANA O NA PAILINA IMUA O KA PAPA OLA.

Eia ka Papa Ola ke noonoo nei no ke kupono e paniku aku i na pailina e waiho nei iloko o ke kulanakauhale nei. No kekahi wa i hala ae nei ua waihola aku iloko o ka lima o ka Makai Tracy ka huli pono ana i ke kulana o na pailina a ma ka Poakolu nei ua lawe ae oia i kana hoike imua o ka Papa Ola a ma ia hoike e kalele ai ka manao o kela ame keia hoa o ka Papa Ola a hooholo iho no ke paniku ana.

Iloko o ka hoike a ka makai aia he elima pailina iloko o ke kulanakauhale a iloko hoi o ka palena o kookahi mile: o keia no na pailina o Kawaiahao, Kakolika (Koula), Pauoa, Hook Chu Co. ame Yee King Tong.

Mawaho aku o hookahi mile na pailina o Makiki, Nuuanu, Kalaepohaku, Manoa, Kaimana Hila, Waikiki, Kalihi, Kalihi-waena (Kakolika), Pueo ame Kaumakapili.

O Kawaiahao oia no ka pailina kahiko loa a aia malaila he 575 pa o ka nui no nae o na kino kupapau malaila ua palima iho i ka nui o na pa ua like paha ia me 2,875 kino. Aole he huina me kekahi wai ma keia pailina, aka, aia keia pailina iloko ponoi o ke kulanakauhale ma keia kumu ua manao ka makai he mea pono e paniku ia.

O ka pailina o na Kao@lika ma alanui Moi ua piha loa a eia ke kanu ia nei na kino make maluna iho o kekahi. O kekahi hapa o keia pa aole i kupono no ke kanu ana i na kino make oiai eia ia hapa ke nui nei me na lokowai e holo nei ka ia.

O na pailina ma Pauoa ame Hook Chu Co. he mau pailina kahiko ioa keia a he kokoke loa no hoi i ka halekula a ua manao ka makai e pani i keia mau pailina mamuli o keia kumu.

O ka pailina ma Makiki aia he 2,582 kino make malaila, a e huli ana hoi i ke alanui Pensacola; ua piha na wahi kokoke i keia pailina me na home noho.

O ka pailina o Nuuanu ma alanui Kauka aole i piha loa a o na wahi noho aole no i nui ioa he akea no nae na pa home O ka pailina Yee King Tong aia no ia ma Puoina maluna pono o ke kahua o na Pukiki. Ua kanuia na kino make malaila no na makahiki he 20, a he uuku wale no na kino make e waiho nei malaila mamuli o ka hoihoi mau o na Pake i ko lakou poe make no Kina.

O ka pailina o Manoa, no na Pake, aole i piha, aka, ua olelo ka makai aole e pono e ae hou ia ke kanu ana malaila oiai aia malaila kekahi auwaha aole i piha he 50 kapuai mai ka pailina aku. Ua hoike pu ae no hoi oia aia ke kanu nei kekahi Pake i ka halakahiki ma keia pailina.

O ka pailina ma Kalaepohaku he hookahi wale no kumu kue oia no kona kaa pono ana maluna o kahi e waiho nei kekahi mau luawai.

O ka pailina ma Pueo aole he nui o ka poe e waiho nei malaila, a o ko Kaumakapili hoi aia iwaena o kahi e noho nui ia nei e na kanaka. O ko Kalihiwaena ame Kahonohelemano aole he pilipili wahi lokowai.

-----

Manaoia ua Kalohe i ke Dala o ke Aupuni.

HOOUNAIA KA MAKAI E HOPU IA W. A. WRIGHT O KAUAI – HE KAIKAINA O PUUKU WRIGHT I MAHUKA.

Ua hoike ae o E. E. Conant, luna auhau o ka Mokupuni o Kauai, i ke Kakauolelo Kupa ma ka Poalua nei, Sepatemaba 30, ua pokole ka Walter A. Wright ka hope lunaauhau no Waimea, Kauai, a kaikaina o ka Puuku Wright i mahuka ai i kela pule aku nei. Ua paa oia i ka bona ia, aka, mamuli o ka nui hewahewa o ka poino i loaa i ke aupuni i keia mau la pokole, ua hoounaia aku nei ka makai, ma ia la no, no ka hopu ana ia W. A. Wright.

O keia pokole o W. A. Wright ua ikeia no e Puuku Wright, a ua ae aku oia ia E. E. conant e pani i keia mau dala pokole o kona kaikaina. Mahope o ka holo mahuka ana o Puuku Wright, ua mahu’i wale ia ae o na dala i laweia mai ka waihona ae o ke Aupuni aole no kona mau pono iho, aka, no ke kokua ana i kona mau hoaloha. Ua hoikeia i ka Puuku Wright keia pokole o ke dala o ke Aupuni a W. A. Wright e ohi ana iaia aku nei i Kauai he mau mahina i kaahope ae nei, a ua kapae ia ae oia mai kana hana. I ka hiki ana aku nei o ka lohe i Kauai ua holo mahuka ka Puuku Wright, ua holo koke mai nei o E. E. Conant i Honolulu nei a oia na mea i hai mua ia ae nei.

Ua hai ae o Kakauolelo Kupa aole e poho ana ke aupuni no keia mau dala iho la i pokole, oiai, ke paa nei ke aupuni i ko W. A. Wright bona a e loaa ana no keia mau dala.

-----

Holo ke Kuke o ka Aina

Ma ka manawa a ka mokukuna Rosamond e liuliu ana no ka haalele ana iho i ke awa o Kou nei, i ka Poalua nei, ua houlolohi loa ia kona holo ana mahope loa iho o ka manawa i ikeia ai no kona holo, mamuli o ka haalele ana o kona kuke a holo no uka nei o ka aina. He eha paha hola ka manawa o ka hoohala ana mamuli o ka nele ana i ke kuke.

Ma keia huakai aukai a keia mokukuna ua loaa iaia he heluna nui o na ohua, a o keia no hoi kekahi o na huakai ohua ana me ka piha kopaa no Kapalakiko. Mamua o ka manawa o @ona holo ana ua hai mua ia kona manawa holo oia hoi ka hola ekahi auwina ia o ka Poalua nei. I ka manawa i hiki mai ai ia manawa ua akoakoa ae la na ohua apau, a aia ka moku kolo Maka’uole ke ku makaukau ia no ka hooko aku i kana hana i maa o ke kolo aku iaia iwaho, nona e holo aku ai i ke kai nui akea a ua makaukau na mea apau koe ke kuke, ua imi aku oia a loaa kona home iuka o ka aina.

He kanaka Mekiko ua kuke la o ka moku a ma ka hola ekahi o ua la ia ua pii aku la oia iluna o ka oneki o ka moku ua hele no hoi a ona no ka inu ana i ka lama. Mahope iho ua haawi aku la oia i kona aloha i kana wahine ame ka hoahanau wahine ponoi o kana wahine a hoomaka aku la oia e haalele i ka moku a ua lanakila io no oia ma ia han@ ana.

I ka manawa i ike ai ke kapena i keia pilikia oia ka piha i na ohua ame ka nele ana i ke kuke he haawina koikoi ia no ka au ana aku i ke kai loa nolaila ua wehe aku la oia ia Maka’uole a hoololi ae i ka manawa holo a hookahi mea ka@ nui o ka huli aku a loaa i kuke hou ma kahi o ke kanaka i haalele mai. A haia no hoi ka hola elima o ke ahiahi ua loaa aku ia kekahi kanaka ana i hoike mai ai nona iho ua loaa no iaia ka makaukau hoowaii palaoa a hoomaopopo hou ia ae la kona nee aku no ke kai. Aneane no hoi i ka hola eono ua kolo aku la ka Maka’uole iaia no ke kai me ka hookuu ana aku nana no e au aku.

-----

Halawai a ka Papa Ola

KA MAKUA MAXINE MA KAHI O WENDELIN-KE KULANA O NA MA’I LELE MA NA AINA E.

Ma ka halawai a ka Papa Ola i malamaia ai i ka Poakolu nei, ua noi ae ka Makua Mathis i mau palapala ae nona ame kona mau hoa no ke komo ana aku iloko o ke kahua ma’i o Kalaupapa a ua ae ia mai. O ka Makua Mathis oia ka hope o ka Makua Leonore i haia, a e ho@o ana oia no Molokai no ka hoonoho ana i ka Makua Maxine ma kahi o ka Makua Wendelin i waiho aku i ka hana. O ka Makua Aloysius oia kekahi e holo ana a e huli hoi ana no hoi ma kana hana ma Bolowina Home. Ma kela Poakahi iho lakou e holo aku ai maluna o Lehua.

Ua haawi pu ia aku ka palapala ae i kekahi poe pena hale no ka holo ana aku e pena i ka halepule Mamona ma ke kahua ma’i, a mawaho ae o keia, ua aeia o Maiikaa Holopinai no ke ko@o ana aku ma ke kahua ma’i ma ke ano he kokua no kana wahine e noho mai la iloko o ka ehaeha.

Iwaena o na mea i noonoo ia, he hoopii kekahi mai kekahi mau kanaka iawaia no Hilo e k@e ana i ke ano o ka lawaia ana ame ka iawe ia ana o ka i a no ka makeke.

Ua noi ae o Kauka Holland o Puna e ae ia oia e kaha i kekahi kumukula aupuni, e oia nei no, ana hoi i manao ai he ma’i kona. Ua kue aku ka Papa Hoonaauao i ka hana a keia kauka i kekahi wa aku nei, a ke noi hou mai nei no. Aole he mea i noonoo ia no keia noi.

Ua aeia aku ke noi a Kauka J. J. Grace o ka halema’i o Hilo no ka hoomaha ana, a ua pa@a aku o Kauka Pohaku (Stone) ma kona wahi no ka manawa.

Ua hoopii mai o Kauka Thompson no ke kupono oie o kekahi hale hoolimalima ma Hilo; ua waihoia aku keia hoike iloko o ka lima o na komite. Kupa, Robikana ame Sloggett a na lakou e noonoo.

Ua hiki ae o F. M. Brooks a waiho ae i ke koi a Chas. Wilcox no $400 i hooholoia ai e ka ahaolelo ma ke ano uku kuikawa oiai oia e lawelawe ana i ka hana no ka Papa Ola mamua aku nei. Ua hoole ka Peresidena o ka Papa mamuli o kona maopopo ole ia mea. Ua waihoia aku keia koi i ka Loio Kuhina.

Ua hoike ae o Kauka Hobdy i ke kulana o na ma’i lele penei:

Kobe, a hiki i ka la 8 o Sepatemaba, kolela 34, 29 i make.

Nakasaki, a hiki i Sepatemaba 6, kolela 99 i make; kamolapoki, 6 i make.

Honokaona, a hiki i Augate 30, kolela 27. 23 i make; bubonika 23, 20 i make.

-----

Ke Kahuahana o ka aoao Kalaiaina Kuokoa.

(Mai ke Alakai mai.)

Ke manaoio ne maku iloko o na makahiki elua a oi o ka lilo ana o keia Pae Aina i Panalaau no Amerika Huipuia, ua lawa ia manawa no na Kupa Amerika Oiwi e ike ai, e hoomaopopo ai, a e apo ai i ke kulana hooponopono Aupuni Amerika ina lakou i alakai ia a hoonaauaoia ma ia mau kulana hooponopono aupuni e ka poe a lakou i haawi aku ai i ko lakou hilinai ana; aka, a hiki mai la i keia la, ke mau nei no na hoao ia ana e hoomau aku i kela kulana e hoonaauao ole ia ai na Oiwi ma ke alahele pololei e hapai a e hoikeike ae ai ia lakou malalo o na hooponopono aupuni Amerika ana.

Ke manao nei no hoi makou o ka hoomauia ana aku o keia noho ana hoomaopopo ole o na Kupa Amerika Hawaii i ke kulana i loaa ia lakou malalo o ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, a malalo hoi o ke Kanawai Kumu (Organic Act) o keia Teritore, ke kumu nui e hiki ole ai ia lakou ke kuakoa no lakou iho, a pela no auanei hoi e mau ai ko lakou noho’na hopepe, hoopili wale, ame ka ilihune.

A i mea e hoopakeleia ai na Kupa Amerika Hawaii mailoko ae o keia mau kulana kupilikii o ka noho ana, malalo o na alakai hewa ia ana e ka poe i manao ma o ka noho naaupo mau ana o na Oiwi Kupa o ka aina e mau ai ia mana alakai maloko o ko lakou mau lima, a pela hoi e ko ai ko lakou mau iini pilikino, ua kukuluia keia “Aoao Kuokoa” no ka hoonaauao ana aku ia lakou, a e alakai ana hoi ia lakou ma ke alanui kalaiaina pololei e loaa ai ia lakou na pono kaulike, ka noho’na kuokoa, ame ka hono’na oluolu.

Ke manao loa nei makou, i mea e hookoia ai ka makemake o na makaainana, e hoohiki paa ia na moho holo balota apau malalo o kekahi kahuahana, a na ka lahui ponoi lakou e wae ma o na elele la i koho pono ia e ka lahui, a ma ia mea e lilo ai lakou i poe kauwa lawelawe ponoi na ka lahui.

A no ka hooko ana i ka makia o keia aoao, oia hoi “No ka Pono Kaulike o ka Lehulehu,” ke manaoio nei makou he hana ku i ka pono ame ka naauao ka wae ana mai i ka makou mau moho mailoko mai o na kanaka i ike ia ko lakou aloha aina, aloha lahui, a hoopono ma ka lakou mau lawelawe oihana ana a ano e ae paha, me ka nana ole i ko lakou aoao kalaiaina, a e hoopaaia hoi lakou e paio malalo o keia mau kumuhana:

1. E kue aku i ka hookomoia ana mai o na ma’i lepera iloko nei o keia Teritori.

2. E hoounaia na keiki Hawaii i na kula a’o kauka.

3. E hooholo koke ia na Kanawai Kalana ame Kulanakauhale, e haawi ana na ka lehulehu e koho i na luna aupuni apau.

4. E hooholo koke ia i kanawai o Ewalu Hora Hana o ka La.

5. E hooholoia i kanawai e hiki ai i na koi poho pauahi i hookomo mua ole ia e noonoo ia ai.

6. E kaupalenaia ka mana o ka Papa Ola, a aole hoi e loaa ka mana Puhi Kanaka i ka Papa Ola ke ole e ae ka ohana o ka mea i makemake ia e puhi.

7. E hoopau koke ia ke Kanawai Hoohuei Ma’i Lepera.

8. E kukuluia i halekula a’o hana lima.

9. E hoomauia aku ka uku o ka Moiwahine.

10. E hoopauia ke Kanawai Hookikina O Lima.

O keia kahuahana maiuna ae ke waiho ia aku ana imua o ka Aha Elele no ka hoapono ia ana.

-----

AOLE E PONO E HOULOLOHI I KA LAPAAU ANA I KE KUNU E LOAA ANA I KA BEPE.

He mea hooi aku i ka ehaeha i ka ike aku i ke kunu nui mai o ka bepe a hooi loa ia aku ka ehaeha ke haawi ia aku ka laau lapaau i manaoia e loaa ana ka maha eia ka aole. O ka poe na lakou i hana i ka laau kunu a Chamberlain aole o lakou kanaiua i ka haawi ana i ka hooiaio ana aku ma ke akea i ke kawili ole ia o ka opiuma iloko o kela laau kunu a i ole, kawili ia me kekahi ano e ae e hoopilikia ai i ke kanaka. He pono no i na @akuahini e hanai aku i keia laau kunu i ka lakou mau bepe me ka manao hilinai iho. He hikiwawe ka loaa o ka oluolu a aohe no hoi he pilikia o ka inu ana. Aole e haule kona mana hoola a he hikiwawe kana mana hoola me ka hakalia ole. O ka hui kuai laau lapaau a Bensen, Smith, na agena no keia laau kunu a o lakou no ka poe e kuai nei. Mai poina i ka hele ilaila.

------

Ohohiaia na hana Kalaiaina ma Aiea, Ewa.

Ua malama ae na Repubalika he halawai nui ma Aiea, Ewa, i ke ahiahi Poaiua nei me ke ohohia nui ia, kahi hoi i haiia aku ai na manao kue pi@ i ke kanawai ma’i lepera a ka Elele Wilikoki e kokuaia nei e kekahi poe o ka aoao Home Rula.

Ua malamaia ka halawai makaainana ma ka halewiliko Honolulu i noho lunahoomaluia e ka Lunanui Low o ka mahiko. Ua hiki ae na limahana apau o ka mahiko a ua hooi loa ia aku ka heluna nui o na makaikai ma ka hui pu ana aku o ka poe e noho kokoke ana iloko o ia apana. Ma na manawa i haioleloia ae ai ua hooho mahalo ae na kanaka iloko o ka manawa i malamaia ai na hana. O ka hapanui o na haiolelo o ua halawai ia oia no ka poe mai Honolulu aku nei i iho aku i ka auwina la o ua ia la. Ua hooluoluia no hoi ua poe haiolelo nei me na mea ai mama pela no hoi i paholaia aku ai ia lokomaikai iwaena o ka lehulehu.

Eia ka poe i hanai aku i na olelo a’o kalaiaina no ka hoomaopopo ana i ka noonoo mamua o ka hiki ana mai o ka manawa koho balota: J. M. Ezera, Senatoa Achi, L. L. McCanless, Lunakanawai Hookano ame Henry Vida. He poe lakou no ka Apana Koho Elima. Ua hoolauna pu ia aku no ka bila kanawai aina ame ka ninau limahana no ka hoakaka ana imua o ka lehulehu a e kalahea ana no ke kakooo ana i na moho Repubalika o ka Apana Koho Elima no ke kau Ahaolelo e hiki mai ana ame ke koho ana no ka Moho Elele Repubalika Kalanianaole no Wakine kona. O ka panai ia ana aku o ka inoa o ke Keikialii ua panai koke ia mai me ke ohohia nui ma ka aoao o na makaainana.

-----

Kahuahana o ka Aoao Demokarata

Eia malalo iho nei ke kahuahana o ka aoao Demokarata i aponoia e na Demokarata ame Wilikoki no hoi:

Ke hoopaa hou nei no ka Aoao Demokarata o ka Teritore o Hawaii i na mea ano nui o ke kahuahana oia aoao i aponoia ma ka halawai i malamaia ma Honolulu, T. H., 1 Okatoba 8, A. D. 1900.

A oiai o ke kulana o keia Teritore mai ia manawa mai ua hoike mai i na ouli ana e ame ka naauao o ke kulana a ka aoao Demokarata i lawe ai ma na ninau kuloko o keia Teritore, nolaila, ke hoike hou aku nei no makou malalo iho nei.

O ka aoao Demokarata, e like me ka mea i oleloia, he hoaloha olalo no na kanaka o ka papa o na limahana, ke hoike nei i ke kakoo ana i kanawai ewalu hora hana o ka la, ame ka haawi ana i na hana Aupuni i na kupa o ka Teritore o Hawaii, me ke kapae ole ia o na kane e noho nei ma Hawaii nei o na lahui o Europa, mamuli o ko lakou hiki ole ke heluhelu a e kakau ma na olelo Beritania ame Hawaii, a kuela ai hoi ko lakou lilo ana i mau kupa Amerika.

Ke kokua nei makou i ka hookaawale ia ana, e ka ahaolelo e hiki mai ana o ka Teritore o Hawaii, i uku hoomau no ka Moiwahine i pau, a ma ke ano he mea maikai ia no ka mea i lawe ia aku mai iaia aku.

Ke kokua nei makou i ka hookaawale ana o ka Ahaolelo Amerika i uku e kaulike ana no na aina i lawe ia aku mai ka Moiwahine i pau.

Ke kekua nei makou i ka uku ia aku o na koi pono mamuli o ke poho i ke ahi i hana@a no ka hoopau ana i ka ma’i ahulau bubonika plague i hala.

Ke kokua nei makou i na hoololi ame na hooponopono o na kanawai laikini e ka nei.

Ke kokua nei makou i ka hoonui ana ame na hoakea ana o na awa-kumoku o keia Teritore.

Ke kokua nei makou i ka hooholo koke ia e ka Ahaolelo e hiki mai ana na kanawai e hoalo ana iloko o ka Teritore o Hawaii i mau kalana, @aona ame kulanakauhale.

Ke kue ikaika nei makou i ka mana ame ka hoomalu ana a Kiaaina Dole e hana nei me ka mana ole, a e ikeia nei ma ke ano @ana Hooko, a ke hoike akea aku nei makou oia hana ana aole ia ma ko Amerika ano.

Ke kue ikaika nei makou i ka hoohanaia o na lahui Asia ma ke ano limahana a ano e ae, kuloko a kuwaho, e ke Aupuni o ke Terotore o Hawaii, a i ole o kekahi ano aupuni e ae, a i ole papa paha e hoala ia mail ana no ia hana.

Ke kue ikaika nei makou i na hana e hana ia ana no ka lawe ana aku i ka mana koho balota o na Hawaii.

E hoemiia mai ka mana o ka Papa Ola a e kuhikuhila hoi e ka Ahaolelo.

-----

Ke kokoke mai nein a ia e hoikeiko ai na keiki ike pekupeku kinipopo i ko makou ike ma keia ano paani. O Maile Ilima, Punahou ame Honolulu na hui e hookuku ana.

----

I ke kakahiaka Poaha nei ma kahi noho o Rev. W. S J. O. Makekau o ka hoomana Naauao, ua hoohuila ma ka berita maemae o ka male o D. K. Peleihelani ame Miss Sarah Coney. He manawa pokole wale no ko laua launa ana. O ka hana paha keia a ke aloha i ka ike mua ana no. He mea maikai ka male no na mea apau.

Ke hoohuihui hou mai nei kekahi poe haole e hoala hou ae i hui e like me ia i ku ai a pau i ke ahi ma ka huina o Alanui Moi ame Alanui Hema. O ke kahua e manao wale ia nei no keia hana aia ma ka helu 516 Alanui Moi, e huli pono ana i ka halepule o Kawaiahao.

-----

O na Mikini Humuhumu Loie “Wheeler & Wilson,: ka maikai loa am eke emi no hoi i ikeia. No 90 wale no la e kualia aku ai no ke kumukuai kupono ma ka hookaa liilii ana o $1.25 i keia ame keia pule a hiki i ka manawa e pau loa ai ka waiwai i’o i ka hookaaia.

E eleu mai e ka makamaka ma ka hele mai i ko makou keena kuai mikini humuhumu iole i loaa kau mikini iloko o keia wa maalahi o ke kuai ana oia hoi me kahi auhau mama e hookaa liiilii ai i kela ame kei pule.

He kuai pu aku makou i na kui maikai loa W & W. E lawe i keia mau kui oiai na kui e ae ua hana hoomeamea wale ia no e nele ole ai ka inoino o kau mikini ke hoohanaia me lakou.

Mai hoohala i ke kuai ana i na kui W & W.

HALEKUAI O

Watson ame West

Helu 162 - - Alanui Hotelo

Kokoke i kahi o Ha@@

-----

O KE

Koko Ino ka mea e loaa ai na Pilikia ma ke Kino.

E Heluhelu i keia mau Manao.

O KA LAAU@

AYER’S SARSAPARILLA

-KA-

laau nana e hookaawale na ma’i ino mai kou koko aku. He laau hoonoono ai, a he laau e hooikaika ana i kou mau laia apau. O ka Laau Ayer’s Sarsaparilla ka laau kaulana loa a puni ke ao holookoa. Ina e hoomau ia ka lawelawe ana i keia laau e loaa ana ka ke oia kino maikai a me ke koko maemae, hoi hou mai ka uia o kou mau lehelehe, pu’ipu’i maikai kou mau papalina, a loaa ke kulana oia kino maikai.

He loaa na pu’u paa o ke kino i ka laau Ayer’s Sarsaparilla, e hoopakele ana mai ka ma’i puu paa (Brights’ Disease ame na ma’i oia ano. Ke koi ikaika aku nei makou e lawe ia keia ano laau ma kahi i ike ia na ma’i Puu paa apau.

Hoomakaukau ia e Kauka J. C. Ayers & Co., Lowell, Mass. U. S. A.

E loaa no keia mau Huaaie ma na halekuai laau a p@u.

-----

OKA MA’I NAHU O KA OPU ua loaa mai ia mailoko mai o ka nele i ka wai hoowali ai o ka opu-aiai. Ina e hoopalaiehala ka nanaia ame ka makaala no ka holoi ana i keia ana ma’i alaila e n@u ana ka aiia a lilo i mea aai o ka nele mau i ka wai hoowali ai o ka opu, ino mai ke koko ame ke pale ia aku o na ai hanai io paahana mailoko mai o ka ai e aiia ana e ke kanaka a mo@i ia iloko o ka opu-aiai. Ina e hoohala oe i ka lapaau ana i kela ma’i aiaila ua maopopo loa ka hopena o keia ano ma’i oia no ka make. @ ke kumu o ka hiki ana aku ia hopena mamuli o ka nele o ka opu i ka ai ole, aka ina e nalinali aku keia ano ma’i loaa na aakoko hooholo koko iloko o ke kino mai ka puuwai aku alaila e loaa koke ana oia i ka make hikiwawe loa. Ina ua loaa oe ia ano ma’i alaila mai hoopanee oe ia pilikia ou a mai hopohopo no hoi. E hoao oe i ka laau lapaau

KIKAPU SAGWA

KA HOOLAPANAI O KA MA’I NAHU O KA OPU

He laau hiki keia ke hoola i keia ano hoohaeha i na manawa apau He hoomaemae oia i ke koko inoino a he hooponopono hou i na wahi a ka ma’i i komo ai ma na wahi paahana o ka opu-aiai, a hoonui mai i ka wai hoowali ai o ka opo-aiai a hoihoi hou mai i kona ano e like me mamua.

“He mea wau i loaa i keia ano ma’i, o ka ma’i nahu o ka opu no 13 makahiki, ma ia manawa i loaa ai la’u ke kulana nawaliwali maoli e hiki ole ai ia’u ke hana aku i kekahi hana, aka ua hoano hou ia wau e keia laau lapaau Inikini Kikapu Sagwa. Ua hoihoi hou mai oia i kuu oia o ke ano mamua ame ka hiki ia’u ke hana me ka ikaika kupono nolaila ua loaa mai keia noonoo ia’u he mea kupono ia’u e huna ole i keia pomaikai aka e kukala aku i ke akea i loaa aku ia i ka poe i loohia i keia pilikia ka lapaau ana a ka laau lapaau Kikapu Sagwa me ka loaa pu aku o ka pomaikai he pomaikai hoi i loaa mai ai ia’u. Ma ko’u aoao ke hoike aku nei au i ke akea me ka hauoli nui i ka hooko io ia o ka mea i hoikeia no kela luau.” Ka hoike keia a William R. Donohue, Westcott, Nebraska.

Aia he poe lehulehu e ae kekahi no lakou ka huina ma kahi o na kaukani e ola nei i keia la i hoolaia e keia laau. E lo@a no keia laau lapaau ma na halekuai laau lapaau apau no hookahi daia o ka omole hookahi ke kumukuai e eono omole laau no elima daia. E hoounaia aku no na palapala kuhikuhi o ua laau lapaau nei me ka auhau ole ke kauoha ia mai.

KIKAPOO INDIAN MEDICINE CO., NEW HAVEN, CONN.

-----